ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
9
кабря
1997
года
№
548-I // «
Ведомости
Олий
Мажлиса
Республики
Узбекистан
». 1998. –
№
2. –
Ст
.36.
11.
Постановление
Кабинета
Министров
Респуб
-
лики
Узбекистан
от
30
сентября
2003
года
№
416
«
О
мерах
по
дальнейшему
совершенствованию
мони
-
торинга
экспортно
-
импортных
операций
» // «
Сборник
законодательства
Республики
Узбекистан
». 2003.
–
№
17-18. –
Ст
.161.
12.
Таможенный
кодекс
Республики
Узбекистан
утверждён
Законом
Республики
Узбекистан
от
20
ян
-
варя
2016
года
№
ЗРУ
-400 // «
Собрание
законода
-
тельства
Республики
Узбекистан
». 2016. –
№
3 (I).
–
Ст
.31.
З
.
Тўрақулов
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ҳузуридаги
Давлат
бошқаруви
академияси
магистранти
ЎЗБЕКИСТОН
РЕСПУБЛИКАСИДА
ПАРЛАМЕНТ
НАЗОРАТИНИ
АМАЛГА
ОШИРИШНИНГ
ДОЛЗАРБ
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
ушбу
мақолада
миллий
ҳуқуқий
тизимда
парламент
назоратига
оид
масалаларнинг
долзарблигига
эътибор
қаратилган
.
Муаллиф
парламент
назорати
тушунчаси
,
мазмун
-
моҳияти
,
уни
янада
такомиллаштириш
усуллари
ҳақида
фикр
юритади
,
олимларнинг
илмий
қарашларини
мулоҳаза
қилади
.
Калит
сўзлар
:
парламент
,
парламент
назорати
,
парламент
назорати
институти
,
Олий
Мажлис
,
парламент
эшитуви
,
парламент
сўрови
.
Аннотация
:
в
данной
статье
,
обращено
внимание
на
актуальность
вопросов
,
связанных
с
развитием
правовой
базы
парламентского
контроля
в
национальной
правовой
системе
.
Автор
высказывает
мнение
о
понятии
и
сущности
парламентского
контроля
,
ведёт
дискуссию
о
научных
взглядах
учёных
.
Ключевые
слова
:
парламент
,
парламентский
контроль
,
институт
парламентского
контроля
,
Олий
Мажлис
,
парламентское
слушание
,
парламентский
запрос
.
Annotation:
this article draws attention to the
relevance of the issues related of the legal base of parlia-
mentary control in the national legal system. The author
expresses an opinion about the concept and essence of
parliamentary control, conducts discussion with scientific
views of scientists.
Key words:
parliament, parliamentary control, institute
of parliamentary control, Oliy Majlis, parliamentary hear-
ing, parliamentary questions.
Мустақиллик
йилларида
мамлакатимизда
қонун
чиқарувчи
ҳокимиятнинг
ваколатлари
ва
вазифаларини
кучайтириш
борасида
амалга
оширилаётган
ислоҳотлар
,
авваламбор
давлат
ҳокимияти
ва
бошқарувини
демократлаштириш
,
ҳокимиятлар
бўлиниши
принципини
ҳаётга
татбиқ
этиш
,
ҳокимиятлар
ўртасида
ўзаро
тийиб
туриш
ва
манфаатлар
мувозанатининг
самарали
тизимини
шакллантириш
масалаларига
қаратилди
.
Икки
палатали
парламентнинг
шаклланиши
ва
фаолият
олиб
бориши
парламентга
янги
вазифаларни
юклади
.
Бу
ўз
навбатида
ривожланган
давлатлар
парламентлари
тажрибасини
чуқурроқ
ўрганиш
ҳамда
парламент
назоратининг
самарали
моделини
ишлаб
чиқишни
тақозо
этди
.
Юридик
адабиётларда
парламент
назорати
институти
тушунчаси
ҳокимиятнинг
бўлиниши
ва
уларнинг
ўзаро
муносабати
принципларида
ўз
аксини
топадиган
қонунчилик
ҳокимияти
органларининг
анъанавий
функцияси
деб
таърифланади
.
Қонун
чиқарувчи
ҳокимиятнинг
назорат
ваколати
қонун
чиқариш
жараёнида
муҳим
аҳамиятга
эга
эканлиги
алоҳида
эътироф
этилади
.
Масалан
,
француз
тадқиқотчиси
Б
.
Шантебунинг
фикрича
,
парламент
назорат
функцияси
орқали
ўзининг
бирламчи
функцияси
ҳисобланган
қонунчилик
функциясини
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
10
таъминлайди
.
М
.
Лесаж
ҳам
парламент
назоратининг
аҳамияти
масаласида
фикр
юритиб
,
қонунни
чиқарган
орган
унинг
ижросини
таъминлаш
имкониятига
эга
бўлмаса
,
қонун
«
ўлик
ҳарфлар
»
га
айланиб
қолишини
таъкидлайди
[2].
Парламент
назорати
бутун
дунё
мамлакатларида
бир
неча
хил
усул
ва
йўналишларда
амалга
оширил
-
ади
.
Бу
ҳар
бир
давлат
сиёсий
тузумининг
ўзига
хосли
-
гидан
келиб
чиқади
.
Жаҳон
парламентлари
фа
-
олиятига
оид
қонун
ҳужжатларининг
таҳлили
шуни
кўрсатадики
,
уларнинг
назорат
қилиш
функцияси
Буюк
Британия
,
Бельгия
,
Германия
,
Италия
ва
бошқа
давлатлар
қонунчилигида
аниқ
белгилаб
берилган
.
Ривожланган
давлатлар
,
хусусан
,
Буюк
Британия
,
Франция
,
Германия
,
АҚШ
,
Италия
,
Япония
,
Исроил
,
Канада
,
Корея
,
Туркия
,
Австралия
ва
бошқа
қатор
мамлакатлар
парламентлари
тажрибасига
кўра
,
ҳозирги
кунда
ижро
этувчи
ҳокимият
ва
унинг
органлари
устидан
амалга
ошириладиган
парламент
назорати
асосан
қуйидаги
шаклларда
намоён
бўлади
:
парламент
сўрови
,
парламент
эшитуви
,
депутат
сўрови
,
парламент
тергови
,
парламент
санкцияси
–
бюджет
маблағларини
қисқартириш
хавфи
,
ишончсизлик
вотуми
,
вазирларга
сўровномалар
юбориш
,
молиялаштириш
устидан
назорат
ва
бошқалар
[3].
Парламент
назоратини
амалга
ошириш
борасида
нафақат
хорижий
давлатлар
парламентларида
,
балки
ўзбек
миллий
парламентаризми
тарихида
ҳам
ўзига
хос
тажриба
тўпланган
.
Мазкур
институт
мамлакати
-
миз
парламенти
икки
палатали
шаклда
ўз
фаолиятини
бошлагандан
сўнг
янада
такомиллаштирилди
.
Бугунги
кунда
парламент
назорати
институтининг
алоҳида
аҳа
-
мият
касб
этишини
,
энг
аввало
,
ҳокимиятнинг
турли
тармоқлари
,
жумладан
,
давлат
ҳокимияти
органлари
ваколатлари
ўртасидаги
ўзаро
тийиб
туриш
ва
муво
-
занатни
таъминлаш
зарурати
билан
изоҳлаш
мумкин
.
Мамлакатимиз
бош
Қомусида
парламент
назорати
-
нинг
конституциявий
асослари
,
шунингдек
Юртбоши
-
мизнинг
2010
йил
12
ноябрь
куни
Олий
Мажлис
пала
-
таларининг
қўшма
мажлисидаги
«
Мамлакатимизда
демократик
ислоҳотларни
янада
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамиятини
ривожлантириш
концепцияси
»
номли
маърузасида
илгари
сурилган
таклифларнинг
қонун
ҳужжатларида
мустаҳкамланиши
парламентнинг
назорат
ваколатлари
янада
кенгайиши
учун
муҳим
ҳуқуқий
асос
бўлиб
хизмат
қилмоқда
.
2014
йил
16
апрелда
қабул
қилинган
«
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясининг
айрим
моддаларига
ўзгартиш
ва
қўшимчалар
киритиш
тўғрисида
(32, 78,
93, 98, 103
ва
117-
моддаларига
)»
ги
Қонун
билан
Асо
-
сий
Қомусимизнинг
78-
моддасига
парламент
назорати
-
га
оид
алоҳида
ваколат
киритилди
.
Мазкур
конституциявий
ислоҳотларнинг
ҳуқуқий
асосларини
янада
мустаҳкамлаш
мақсадида
Ўзбеки
-
стон
Республикаси
Президентининг
2014
йил
25
июндаги
Ф
-4305
сонли
Фармойиши
билан
«
Парламент
назорати
тўғрисида
»
ги
Қонун
лойиҳаси
ишлаб
чиқили
-
ши
белгиланди
.
Ҳозирда
мазкур
қонунлар
лойиҳаларини
пухта
ишлаб
чиқилиши
мақсадида
ушбу
назоратнинг
пред
-
мети
,
объекти
,
субъектлари
,
таъсир
чоралари
ва
улар
-
нинг
чегаралари
борасида
илмий
жамоатчилик
ўрта
-
сида
бир
қатор
баҳс
-
мунозалар
давом
этмоқда
.
Парламент
назоратининг
ҳуқуқий
асослари
Ўзбеки
-
стон
Республикасининг
Конституцияси
ва
16
та
қонун
-
да
ўз
аксини
топган
.
Бироқ
,
бирон
-
бир
қонунда
парла
-
мент
назоратининг
тушунчаси
берилмаган
.
Шундан
келиб
чиқиб
,
ҳозирда
энг
муҳим
масала
бу
парламент
назорати
тушунчасини
ишлаб
чиқиш
ҳисобланади
.
АҚШ
ва
Япония
олимлари
(
Фредерик
Кайзер
,
Хироно
-
ри
Ямамото
)
парламент
назоратига
давлат
органлари
фаолияти
,
дастурлар
,
амалга
оширилаётган
сиёсат
устидан
текширув
,
мониторинг
ва
кузатув
деб
таъриф
беришади
.
Парламент
назорати
умумжаҳон
парламентаризмининг
муҳим
йўналиши
бўлиб
ҳисобланади
.
Шу
сабабли
парламент
ўзининг
назорат
функциясини
амалга
ошириш
орқали
қонунларнинг
ишламаётганлиги
ёки
эскирган
нормаларини
такомиллаштиришга
эҳтиёжнинг
мавжудлигига
баҳо
бериш
имкониятини
яратди
.
Э
.
Халилов
эътироф
этишича
, «
биринчидан
,
қонун
ҳужжатлари
самарадорлигига
таъсир
кўрсатадиган
омиллар
ва
шарт
-
шароитларни
аниқлаш
,
иккинчидан
,
ҳар
бир
ҳуқуқий
норма
ишлаб
туриши
ва
муайян
ижтимоий
муносабатларни
тартибга
солишига
интилиш
,
учинчидан
,
қонун
ҳужжатларидаги
камчиликларни
тезкор
бартараф
этиш
,
тўртинчидан
,
мансабдор
шахсларнинг
қонунлар
ижроси
ва
фуқароларнинг
ҳуқуқий
маданияти
оширилиши
учун
жавобгарлигининг
юқори
даражада
бўлишини
таъминлаш
»
[4, 232-
бет
]
мумкин
.
Бугунги
кунда
мамлакатимиз
парламенти
томонидан
амалга
оширилаётган
парламент
назора
-
тининг
асосий
йўналишлари
,
биринчидан
,
Ўзбекистон
Республикаси
қонунлари
,
Олий
Мажлис
Сенати
ва
Қонунчилик
палатаси
қарорлари
ижроси
устидан
назоратни
;
иккинчидан
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
муҳим
сиёсий
масалалар
бўйича
фармонларини
тасдиқлаш
орқали
назоратни
амалга
оширишни
;
учинчидан
,
давлат
бюджетини
тасдиқлаш
ва
унинг
ижросини
назорат
қилишни
;
тўртинчидан
,
инсон
ҳуқуқларига
риоя
қилиниши
соҳасидаги
назоратни
;
бешинчидан
,
давлат
органларини
шакллантириш
ва
мансабдор
шахсларни
сайлаш
,
та
-
йинлаш
ёки
тасдиқлаш
йўли
билан
назорат
шаклини
амалга
оширишни
;
олтинчидан
,
парламент
олдида
ҳи
-
собдор
органлар
ва
мансабдор
шахсларнинг
ҳисоботларини
тинглаш
ва
улар
фаолияти
юзасидан
тегишли
қарорлар
қабул
қилиш
орқали
назоратни
амалга
оширишни
қамраб
олади
.
Президентимизнинг
Олий
Мажлис
Қонунчилик
палатаси
ҳамда
Сенатининг
қўшма
йиғилишидаги
«
Мамлакатимизни
модернизация
қилиш
ва
кучли
фуқаролик
жамияти
барпо
этиш
–
устувор
мақсадимиздир
»
номли
маърузасида
таъкидланганидек
, «
қабул
қилинган
қонунларнинг
ижро
этувчи
ҳокимият
,
яъни
ҳукумат
томонидан
марказда
,
ҳокимликлар
томонидан
эса
жойларда
қандай
бажарилаётгани
устидан
қатъий
парламент
назоратини
,
депутатлик
назоратини
ўрнатиш
...»
парламент
олдида
турган
муҳим
вазифалардан
биридир
.
Парламент
назорати
бўйича
миллий
ва
халқаро
тажрибадан
келиб
чиқиб
унинг
самарадорлигини
ошириш
юзасидан
қуйидаги
хулоса
ва
тавсияларни
бериш
мақсадга
мувофиқ
:
Биринчидан
,
парламент
назоратини
мувофиқлаштирувчи
,
бошқа
субъектлар
билан
муносабатларини
тартибга
солувчи
ягона
норматив
ҳуқуқий
ҳужжат
йўқ
.
Амалдаги
қонунчиликда
пар
-
ламент
назоратининг
умумий
шакллари
,
субъектлари
кўрсатилган
бўлса
-
да
,
уларнинг
функциялари
,
амалга
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
11
ошириш
тартиблари
аниқлаштирилмаган
.
Шу
боис
,
парламент
назорати
тушунчасини
,
фаолиятини
тўла
-
лигича
қамраб
оладиган
«
Парламент
назорати
тўғрисида
»
ги
Қонунни
ишлаб
чиқиш
керак
.
Қонун
лойиҳасида
парламент
назоратининг
асосий
мақсади
,
принциплари
,
объект
ва
субъектлари
,
тадбирларни
ташкиллаштириш
услуби
ва
шакллари
,
парламент
назоратини
амалга
оширишга
тўсқинлик
қилган
шахсларнинг
жавобгарлиги
тўғрисидаги
масалалар
батафсил
акс
эттирилиши
лозим
.
Иккинчидан
,
парламент
назорати
таҳлили
шуни
кўрсатадики
,
унинг
таркибига
кирувчи
қонун
ижросини
дастлабки
,
жорий
ва
кейинги
кўринишларида
таҳлил
қилиш
муҳим
аҳамиятга
эга
.
Қонунчиликни
назорат
ва
мониторинг
қилишда
мақсадли
,
режали
ёндашув
талаб
этилади
.
Жамият
ривожининг
нисбатан
долзарб
соҳа
-
ларини
қамраб
олувчи
қонунлар
таҳлилига
биринчи
даражада
эътибор
қаратиш
лозим
.
Энг
муҳим
масала
-
ларни
палатанинг
кенгайтирилган
йиғилишларида
муҳокама
этиш
зарур
.
Учинчидан
,
парламент
палаталарининг
ўзаро
ҳам
-
корлиги
ҳам
,
қўмитанинг
суд
ва
ҳуқуқни
муҳофаза
қи
-
лувчи
органлар
билан
биргаликда
иш
олиб
бориши
ҳам
долзарб
аҳамиятга
эга
.
Шунинг
учун
парламент
палаталари
ҳуқуқни
муҳофаза
қилувчи
органларнинг
молиявий
назорат
борасидаги
ҳамкорлиги
механизми
-
ни
ишлаб
чиқиши
зарур
.
Тўртинчидан
,
парламент
сўрови
самарадорлиги
қо
-
нунчиликда
уни
амалга
ошириш
ва
чора
-
тадбирларни
вақтида
бажариш
механизмини
янада
аниқлаштириш
-
ни
талаб
этади
.
Парламент
сўровига
расмиятчилик
билан
ёндашувнинг
олдини
олиш
мақсадида
чора
-
тад
-
бирлар
комплексини
ишлаб
чиқиш
мақсадга
мувофиқ
[5].
Шунингдек
,
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Маж
-
лисининг
Қонунчилик
палатаси
,
Сенатининг
регла
-
ментлари
ҳам
янада
такомиллаштирилиши
тақозо
эти
-
лади
,
хусусан
,
бу
борада
парламент
назоратини
амал
-
га
ошириш
механизмларини
–
парламент
эшитувлари
-
ни
ўтказиш
таомили
;
бюджетни
кўриб
чиқиш
тартиби
;
Бош
вазирнинг
мамлакат
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳаёти
-
нинг
энг
муҳим
масалалари
юзасидан
ҳар
йили
тақдим
этиладиган
маърузаларини
кўриб
чиқиш
тартиби
;
Бош
вазир
лавозимига
номзод
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисида
унинг
номзоди
кўриб
чиқилаётган
ва
тасдиқланаётган
пайтда
Вазирлар
Маҳкамасининг
яқин
ва
узоқ
истиқболга
мўлжалланган
Ҳаракат
дасту
-
рини
тақдим
этиш
тартиби
ҳамда
бошқа
масалаларни
аниқ
белгилаб
қўйиш
устувор
саналади
.
Парламент
назорати
соҳаси
ва
мазмунининг
янада
кенгайиши
Вазирлар
Маҳкамаси
ҳамда
давлат
бошқаруви
органлари
фаолиятини
тартибга
соладиган
қонунчиликка
ҳам
давлат
бошқаруви
амалиётига
пар
-
ламент
ва
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
вакиллик
ор
-
ганлари
билан
ҳамкорлик
қилишнинг
сифат
жиҳатдан
янги
шакл
ва
усулларини
жорий
этишни
кўзда
тутади
-
ган
тегишли
ўзгартишлар
киритишни
талаб
қилади
[6].
Олий
Мажлис
Қонунчилик
палатаси
назорат
функ
-
цияларини
амалга
оширишнинг
самарасини
палата
қў
-
миталари
ва
сиёсий
партиялар
фракцияларининг
са
-
лоҳиятини
ошириш
ҳисобидан
янада
такомиллаштириш
талаб
этилади
.
Шундай
экан
,
биринчидан
,
қонунчи
-
ликдаги
аниқ
масалаларни
такомиллаштириш
юзасидан
депутатлар
ва
сайловчилар
ўртасидаги
муносабатларни
янада
жонлантириш
лозим
.
Иккинчидан
,
мансабдор
шахслар
томонидан
қонунлар
ижросининг
таъминлани
-
шини
назорат
қилишда
парламент
сўровидан
,
парла
-
мент
эшитувидан
янада
кенгроқ
фойдаланиш
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Учинчидан
,
назорат
-
таҳлил
фаоли
-
ятига
мутахассислар
,
олимлар
ва
экспертларни
мунта
-
зам
жалб
этиш
яхши
самара
беради
[5].
Хорижий
мамлакатларнинг
илғор
тажрибаларидан
келиб
чиқиб
,
парламент
назоратининг
«
ҳукумат
со
-
атлари
»
ва
«
парламент
тинглови
»
шаклларини
амали
-
ётга
жорий
этиш
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Шу
би
-
лан
бирга
парламент
палаталарининг
қўмиталари
то
-
монидан
ўз
соҳа
ва
йўналишлари
бўйича
тегишли
ва
-
зирлик
,
идора
ҳамда
қўмиталарнинг
йиллик
ҳисобот
-
ларини
ахборот
тартибида
мунтазам
эшитиб
бориш
ва
муҳокама
қилиш
амалиётини
йўлга
қўйиш
ҳам
ижобий
натижа
беради
.
Ушбу
шаклда
назорат
олиб
боришнинг
амалий
аҳамияти
шундаки
,
парламент
палаталарининг
қўмиталари
тегишли
ижро
этувчи
ҳокимият
органи
би
-
лан
мунтазам
алоқа
боғлайди
.
Соҳадаги
камчилик
ва
ютуқларни
доимий
кузатиб
бориш
ҳамда
нуқсонларни
бартараф
этиш
бўйича
тезкор
таклифларини
билди
-
риш
имкониятига
эга
бўлади
.
Парламент
назоратини
амалга
оширишнинг
мақса
-
ди
,
вазифалари
,
принциплари
,
замонавий
шакл
ва
усулларини
аниқ
белгилаш
,
шунингдек
,
унинг
субъекти
ва
объектларини
аниқлаштиришга
қаратилган
«
Пар
-
ламент
назорати
тўғрисида
»
ги
Қонуннинг
қабул
қилиниши
ушбу
соҳадаги
барча
масалаларга
ечим
бўлиб
хизмат
қилади
деб
ҳисоблаймиз
.
Бу
ўз
навбатида
парламент
назоратини
амалга
оширишнинг
замонавий
ва
самарали
механизмларини
жорий
этиш
имконини
кенгайтиради
.
Юқоридаги
фикрлардан
келиб
чиқадиган
бўлсак
,
мамлакатни
модернизация
қилиш
ва
кучли
фуқаролик
жамиятини
барпо
этишда
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
назорат
фаолияти
самарадорлиги
-
ни
ошириш
вазифаси
парламент
назоратининг
ҳуқуқий
асосларини
мустаҳкамлайди
.
Бу
борада
қонунда
кўзда
тутилган
имкониятлардан
кенг
фойдаланиш
ва
депу
-
татлар
ҳамда
сенаторларнинг
фаоллигини
янада
оши
-
ришни
тақозо
этади
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
Бизнинг
бош
мақсадимиз
жамиятни
демократлаштириш
ва
янгилаш
,
мамлакатни
модернизация
ва
ислоҳ
этишдир
//
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ислом
Каримовнинг
Олий
Мажлис
Қонунчилик
палатаси
ва
Сенатининг
2005
йил
28
январда
бўлиб
ўтган
қўшма
мажлисидаги
маърузаси
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2005.
2.
Муҳаммадиева
О
.
«
Парламент
назорат
фаолиятини
такомиллаштиришнинг
ўзига
хос
хусусиятлари
», www.fikr.uz
расмий
веб
-
сайти
, 2013
йил
, 31
октябрь
.
3.
Абдуллаев
Ж
. «
Парламент
назорати
институти
ривожланмоқда
», www.uza.uz
расмий
веб
-
сайти
, 2011
йил
, 12
июль
.
4.
Халилов
Э
. «
Ўзбекистон
Республикасининг
Қонун
чиқарувчи
олий
органи
:
сохта
вакилликдан
ҳақиқий
парламентаризмга
қадар
». –
Т
.:
Ўзбекистон
,
2001, 232-
б
.
5.
Турсунов
А
.,
Раҳимов
А
. «
Парламент
назорати
:
унинг
ислоҳотлар
янги
босқичидаги
ўрни
» //
Ҳуқуқ
ва
бурч
. 2011. –
№
4.
6.
Набераев
Б
. «
Парламент
назорати
–
давлат
ҳокимиятини
демократлаштиришнинг
энг
муҳим
шар
-
ти
», www.xs.uz
расмий
веб
-
сайти
, 2014
йил
, 2
апрель
.
