Домен номларига даъвогарлар ва уларнинг ҳуқуқлари

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2010

№

3-4

♦

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

68

мумкинки

,

давлат

органлари

ва

ўзини

-

ўзи

бошқариш

органларининг

ҳужжати

суд

томонидан

ҳақиқий

эмас

деб

топилгунига

қадар

,

шубҳасиз

,

йўл

қўйилган

ҳаракатлар

жумласига

киради

.

И

.

Р

.

Рустамбеков

Аспирант

ТГЮИ

ДОМЕН

НОМЛАРИГА

ДАЪВОГАРЛАР

ВА

УЛАРНИНГ

ҲУҚУҚЛАРИ

Интернет

,

янги

,

хали

тўлиқ

амалга

оширилмаган

коммуникацион

имкониятларни

вужудга

келтириши

билан

бир

вақтда

,

интеллектуал

мулкни

муҳофаза

қилиш

ва

низоларни

хал

этиш

билан

боғлиқ

ўзига

хос

муаммоларни

ҳам

вужудга

келтирди

1

.

Хозирда

дунё

миқёсида

товар

белгилари

эгала

-

ри

кўплаб

олдиндан

ўзига

тегишли

бўлмаган

товар

белгиси

кўринишидаги

домен

номларини

рўйхатдан

ўтказган

шахслардан

ушбу

домен

номларини

қиммат

нархда

сотиб

олиши

керак

бўлмоқда

2

.

Домен

номларига

даъвогарлар

илгари

биров

рўйхатдан

ўтказган

доменга

нисбатан

ўз

ҳуқуқлари

борлигини

турли

хил

далиллар

билан

асослашга

ҳаракат

қиладилар

.

Амалиётда

ва

халқаро

тажрибада

киберсквоттерлар

томонидан

эгаллаб

олинган

доменларга

даъво

билан

арз

қилиш

ҳолларигина

эмас

,

балки

виждонли

фойдаланувчилардан

доменларни

тортиб

олишга

уринишлар

қайд

этилган

.

Буни

кўп

сонли

хорижий

суд

амалиёти

тасдиқлайди

.

Ўзига

хос

индивидуаллаштириш

воситаси

саналган

домен

номи

билан

боғлиқ

бўлган

низони

кўриб

чиқишнинг

техник

ва

ҳуқуқий

хусусиятларини

,

шунингдек

бундай

ишнинг

иштирок

этувчилари

баъзан

турли

давлатларнинг

резидентлари

бўлишини

эътиборга

олиб

,

Бутунжаҳон

Интеллектуал

мулк

ташкилоти

домен

номлари

билан

боғлиқ

низоларни

ҳал

қилишнинг

бутунлай

янгича

тизимини

яратди

.

Ушбу

тизим

“Uniform Domain Name Dispute

Resolution Policy” (“

Домен

номларига

доир

низоларни

кўриб

чиқиш

ягона

сиёсати

”, UDRP)

ҳужжатига

ва

унга

мувофиқ

қабул

қилинган

Низоларни

кўриб

чиқиш

қоидаларига

асосланади

.

Махсус

Арбитраж

марказлари

доирасида

ташкил

этилган

комиссиялар

айни

шу

тизимдан

фойдаланиб

товар

белгиси

эгаси

ва

ўхшаш

домен

номининг

эгаси

ўртасидаги

низо

бўйича

қарорлар

чиқарадилар

.

Қарорларнинг

қонунийлиги

домен

номини

рўйхатдан

ўтказиш

шартномасидаги

далилий

изоҳ

билан

таъминланади

.

Мазкур

далилий

изоҳга

мувофиқ

домен

номининг

эгаси

бундай

низони

кўришга

розилик

беради

.

Ушбу

ҳужжатларга

мувофиқ

домен

номига

бўлган

ҳуқуққа

доир

низолар

40

дан

ортиқ

миллий

домен

зоналарида

ва

бир

нечта

халқаро

домен

зоналарида

кўрилади

,

шу

тариқа

бутун

жаҳондаги

домен

номлари

эгаларининг

80%

дан

ортиғи

қамраб

олинади

3

.

Домен

номларига

доир

низоларни

кўриб

чиқиш

ягона

сиёсатининг

қабул

қилинишига

янги

таомил

–

низоларни

кўриб

чиқиш

доирасида

эътироф

этилиши

ва

муҳофаза

қилиниши

лозим

бўлган

ҳуқуқлар

ҳажми

хусусида

мутахассисларнинг

кўп

сонли

баҳс

-

мунозаралари

туртки

берди

.

Фирма

номлари

,

1

Hornic J.F., Gelachins Y.J. Evolving Internet intellectual property

issues // TW. – 1998/99. –

№

113. – P. 26–33.

2

Wood N. Domain names around the world. Strategies for Inter-

net protection and peace in mind // TW. – 1998. –

№

103. – P.

35–38.

3

Минков

А

.

М

.

Единообразная

методика

рассмотрения

споров

о

доменных

именах

– UDRP //

Тез

.

докл

.

Четвертая

всерос

-

сийская

конференция

«

Право

и

Интернет

:

теория

и

практика

»

–

М

., 2002. –

С

.29–31.

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2010

№

3-4

♦

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

69

товарларнинг

келиб

чиқиш

жой

номлари

ва

фуқаронинг

исмга

бўлган

ҳуқуқини

Сиёсатга

мувофиқ

муҳофаза

қилинадиган

ҳуқуқлар

қаторига

киритиш

таклифи

илгари

сурилди

.

Пировардида

товар

белгиларинигина

муҳофаза

этишга

қарор

қилинди

,

чунки

тармоқда

уларга

тажовузлар

Сиёсат

ва

Қоидалар

қабул

қилинган

вақтда

айниқса

оммавий

тус

олган

эди

.

Мазкур

қарорнинг

қабул

қилинишига

туртки

берган

иккинчи

омил

турли

мамлакатларда

фирма

номлари

ва

шахсий

исмлардан

фойдаланишни

ҳуқуқий

тартибга

солишда

жиддий

фарқларнинг

мавжудлиги

бўлди

1

.

Бизнинг

мамлакатимизда

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқлар

юридик

ва

жисмоний

шахсларга

,

якка

тадбиркорларга

қарашли

бўлиши

мумкин

ва

товар

белгисининг

давлат

томонидан

рўйхатдан

ўтказилиши

билан

белгиланади

.

Аммо

англосаксон

ҳуқуқ

тизимига

мансуб

давлатларда

рўйхатдан

ўтказилмаган

товар

белгилари

– “common law trademarks”

ҳам

тан

олинади

ва

муҳофаза

қилинади

.

Ушбу

мамлакатларда

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқ

ундан

амалда

фойдаланиши

натижасида

,

масалан

,

эсда

қоладиган

муайян

белгили

товарлар

сотилганида

юзага

келади

.

Бундай

белгилар

сифатида

ташкилотларнинг

фирма

номлари

ва

одамларнинг

исмлари

(

тахаллуслари

)

амал

қилиши

мумкин

.

Айни

ҳолда

улар

товар

белгилари

сифатида

қўшимча

муҳофаза

қилинади

.

Аризачиларнинг

рўйхатдан

ўтказилмаган

товар

белгиларига

асосланган

шикоятлари

Сиёсат

амалга

киритилганидан

кейинги

дастлабки

ойлардаёқ

кўриб

чиқиш

учун

қабул

қилинди

(Cedar Trade Associates Inc.

v. Greg Ricks, NAF, FA93633

2

; Passion Group Inc. v.

Usearch, Inc., eResolution, AF-0250

3

).

Кўрсатилган

ишларнинг

иккинчиси

бўйича

чиқарилган

қарорда

трибунал

қуйидагиларни

кўрсатди

: “

Агар

ICANN

Сиёсатнинг

амал

қилиш

доирасини

рўйхатдан

ўтказилган

товар

белгилари

ёки

хизмат

кўрсатиш

белгиларига

тегишли

бўлган

ҳоллар

билангина

чеклаш

ниятини

кўзлаганида

,

у

“

аризачида

ҳуқуқлар

мавжуд

бўлган

товар

белгиси

ёки

хизмат

кўрсатиш

белгиси

”

тушунчасини

эмас

,

балки

торроқ

тушунчани

қўллаш

билан

кифояланган

бўлур

эди

.

Трибунал

Сиёсат

рўйхатдан

ўтказиш

натижасида

юзага

келувчи

ҳуқуқлар

қандай

қўлланилса

,

рўйхатдан

ўтказилмаган

товар

белгиларига

ҳам

шундай

қўлланилиши

лозим

деб

ҳисоблайди

”.

Товар

белгилари

сифатида

рўйхатдан

ўтказилмаган

шахсий

исмларни

муҳофаза

қилиш

имконияти

Бутунжаҳон

Интеллектуал

мулк

ташкилотининг

Арбитраж

маркази

томонидан

илк

бор

jeanettewinterson.com

доменига

доир

иш

(Jeanette

Winterson v. Mark Hogarth, WIPO, D2000-0235

4

),

шунингдек

juliaroberts.com

доменига

доир

иш

(Julia

Fiona Roberts v. Russell Boyd, WIPO, D2000-0210

5

)

доирасида

кўриб

чиқилди

.

Биринчи

ҳолда

трибунал

даъвогар

ўз

исми

ифодаланган

товар

белгисига

эгалик

қилиш

ҳуқуқига

эгами

,

деган

масалани

ҳал

қилиш

учун

Англия

қонунчилигини

қўллади

.

Бу

қўйилган

саволга

1

Страх

А

.

Юридические

аспекты

принятия

UDRP

в

России

//

http://www.russianlaw.net/law/doc/a99.htm

2

http://www.arbfonim.com/domains/decisions/93633.htm

3

http://www.disputes.org/eresolution/decisions/0222.htm

4

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

0235.html

5

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

0210.html

ижобий

жавоб

бериш

учун

имконият

яратди

: “

Трибунал

фикрига

кўра

,

Сиёсатнинг

4

а

бандида

қўлланилган

“

товар

белгилари

”

тушунчаси

Англия

қонунчилигига

мувофиқ

рўйхатдан

ўтказишни

талаб

этувчи

белгилар

сифатида

эмас

,

балки

шахс

фаолиятини

индивидуаллаштиришнинг

янада

кенгроқ

воситаси

сифатида

талқин

қилиниши

лозим

.

Бошқача

айтганда

,

бу

ўз

исмидан

ғайриқонуний

фойдаланилишига

йўл

қўймаслик

ҳуқуқи

билан

айнийдир

.

Шундай

қилиб

,

Англия

ҳуқуқини

қўллаш

даъвогарнинг

жавобгарга

«JEANETTE WINTERSON»

белгисидан

ғайриқонуний

фойдаланганлик

учун

даъво

билан

арз

қилиш

ҳуқуқини

узил

-

кесил

тан

олиш

имкониятини

беради

”.

Бошқа

ҳолларда

арбитрлар

шунга

ўхшаш

қарорларни

қабул

қилар

эканлар

,

қўлланиладиган

ҳуқуқ

тўғрисидаги

масалани

атрофлича

ўрганмаганлар

.

Сиёсат

доирасида

рўйхатдан

ўтказилмаган

товар

белгиларига

бўлган

ҳуқуқлар

бузилгани

туфайли

домен

номларига

бўлган

ҳуқуқларни

бериш

тўғрисида

кўп

сонли

қарорлар

чиқарилган

.

Масалан

,

Осиё

Маркази

томонидан

кўрилган

Intercytex Ltd. v. Chuan Sheng Wang (ADNDRC, CN-
0200002)

ишида

“Intercytex”

сўзи

даъвогарнинг

рўйхатдан

ўтказилган

фирма

номи

ҳисобланиши

аниқланган

.

Мазкур

белгили

номдан

даъвогар

биотехнологиялар

соҳасидаги

тижорат

фаолиятида

узоқ

йиллар

мобайнида

самарали

фойдаланган

,

низо

кўрилаётган

вақтга

келиб

компанияга

саноат

мулки

объектлари

учун

15

патент

қарашли

бўлган

.

Ушбу

ҳолатлар

даъвогарнинг

ишбилармонлар

даврасидаги

амалда

исбот

қилинган

катта

обрўси

билан

уйғунликда

трибуналга

компания

номи

вақт

ўтиши

билан

рўйхатдан

ўтказилмаган

товар

белгисига

айланганини

тан

олиш

имкониятини

берди

.

Шу

билан

бир

вақтда

трибуналлар

даъвогарларга

доменларни

беришни

уларнинг

ўз

номидан

тижорат

бойлиги

сифатида

,

масалан

,

ўзга

шахслар

рекламасида

ёки

ўз

товарларини

бозорда

бевосита

илгари

суришда

фойдаланилмаган

тақдирда

рад

этганлар

.

Sting.com

домени

бўйича

кўрилган

низо

зиддиятларга

тўла

(Gordon Sumner, p/k/a Sting v

Michael Urvan, WIPO, D2000-0596

6

).

Трибунал

машҳур

қўшиқчи

Стингнинг

рўйхатдан

ўтказилмаган

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқини

асосан

“sting” (

ниш

)

сўзи

инглиз

тилида

,

шу

жумладан

Интернет

тармоғида

кенг

қўлланилиши

туфайли

тан

олмади

: “

Даъвогар

бутун

дунёда

“

СТИНГ

”

исми

билан

машҳур

бўлса

-

да

,

айни

ҳол

у

“

СТИНГ

”

сўзига

товар

белгиси

ёки

хизмат

кўрсатиш

белгиси

сифатида

ҳуқуқларга

эга

деган

маънони

англатмайди

. Julia Fiona Roberts v Russell

Boyd, Jeannette Winterson v Mark Hogarth

ишларида

муҳокама

предмети

ҳисобланган

шахсий

исмлардан

фарқли

ўлароқ

,

ушбу

ҳолда

шахсий

исм

айни

бир

вақтда

инглиз

тилида

бир

қанча

маъноларга

эга

бўлган

одатдаги

сўз

ҳисобланади

.

Бинобарин

,

мазкур

ишда

Трибунал

Даъвогарнинг

“

СТИНГ

”

деган

исми

4a(i)

параграф

мазмунига

мувофиқ

товар

белгиси

ёки

хизмат

кўрсатиш

белгиси

эмас

деб

ҳисоблашга

мойилдир

”.

Доменларнинг

рўйхатдан

ўтказилган

товар

белгилари

билан

айнийлиги

тўғрисидаги

масалани

ҳал

қилишда

арбитрлар

орасида

деярли

тўла

якдиллик

6

http://arbiter.wipo.iiit/domains/decisions/html/2000/d2000-

0596.html

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2010

№

3-4

♦

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

70

қайд

этилади

.

Бунда

айнийликни

аниқлашда

биринчи

даража

умумий

домен

(.com, .net, .org)

эътиборга

олинмайди

,

чунки

ундан

фойдаланиш

мажбурий

бўлиб

,

у

ўз

-

ўзича

индивидуаллаштириш

қўшимча

воситаси

ҳисобланмайди

.

Товар

белгиси

рўйхатдан

ўтказилган

жой

ва

вақт

ҳам

ҳисобга

олинмайди

.

Бироқ

айрим

ҳолларда

муайян

ихтилофлар

ҳам

йўқ

эмас

.

Одатда

товар

белгилари

тўғрисидаги

қонун

ҳужжатларида

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшашлик

харидор

ўзига

керакли

бўлган

буюмни

сотиб

олиш

ўрнига

белгили

номида

ўхшаш

белгили

номдан

фойдаланилган

бутунлай

бошқа

товарни

сотиб

олиши

мумкин

бўлган

вазиятни

англатади

.

Тармоқда

бундай

адаштириб

юбориш

жуда

кам

учрайдиган

ҳолдир

.

Нотўғри

саҳифага

кириб

қолгач

,

фойдаланувчи

ўз

браузери

график

менюсининг

тегишли

тугмасини

босиш

орқали

дастлабки

ҳолатга

қайтиш

имкониятига

эга

.

Ғарб

мамлакатларида

дастлабки

низолар

кўрилганида

жавобгарлар

бундан

далил

сифатида

айниқса

кўп

фойдаланганлар

.

Бироқ

суд

амалиёти

аксарият

ҳолларда

бундай

важларни

ишонарли

эмас

деб

ҳисоблайди

.

Ҳозирги

вақтда

қуйидаги

ёндашув

умум

эътироф

этилган

:

низо

чиққан

тақдирда

,

агар

домен

маъмури

билан

товар

белгисининг

эгаси

ўртасида

алоқа

мавжуд

деб

тахмин

қилиш

эҳтимоли

кучли

бўлса

,

домен

номи

ўз

-

ўзидан

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

деб

ҳисобланади

.

Адаштириб

юбориш

даражасининг

мавжудлиги

,

агар

доменлар

фойдаланувчилар

ўзларига

керакли

бўлган

сўзларни

ёзишда

янглишишларига

умид

қилиб

рўйхатдан

ўтказилган

бўлса

,

барча

арбитрлар

томонидан

тан

олинади

.

Домен

номида

товар

белгисидан

ташқари

қўшимча

сўзлар

ҳам

бўлган

ҳолларда

эса

арбитрларнинг

фикрларида

ҳар

хиллик

кузатилади

.

Нуқтаи

назардан

бирига

мувофиқ

,

товар

белгисининг

номи

домен

номининг

таркибий

қисми

саналган

ҳолда

(

солиштиришда

пробеллар

ва

дефис

белгиси

ҳисобга

олинмайди

),

домен

номи

унда

қўшимча

сўзлар

ёки

ҳарфлар

бор

-

йўқлигидан

қатъи

назар

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

деб

топилади

.

Бунда

домен

номида

товар

белгиси

номининг

олдида

ёки

орқасида

қўшимча

сўзлар

ёки

белгилар

бор

-

йўқлиги

аҳамиятга

эга

эмас

.

Масалан

,

Россия

фуқароси

иштирокидаги

ишда

cybercashsplash.com

домен

номи

даъвогар

–

Британия

компаниясининг

CASH SPLASH

товар

белгиси

билан

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

деб

топилган

(Microgaming

Systems Anstalt v. Sergey Milutin, WIPO, D2002-0213

1

).

Миллий

Форум

трибунали

томонидан

кўрилган

бошқа

бир

ишда

champssportsbook.com

домени

ва

CHAMPS

SPORTS

товар

белгисининг

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшашлиги

аниқланган

.

Мазкур

ёндашув

тарафдорлари

фойдаланувчи

домен

номи

билан

даъвогарнинг

товар

белгисини

амалда

адаштириб

юбориши

мумкинлиги

ёки

мумкин

эмаслигини

аҳамиятга

молик

деб

ҳисобламайдилар

.

Nicole Kidman v. John Zuccarini, d/b/a Cupcake

Party, WIPO, D2000-1415

ишида

2

(

nicholekidman.com

ва

nicolekidmannude.com

доменлари

)

трибунал

1

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2002/d2002-

0213.html

2

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

14l5.html

Сиёсатнинг

амал

қилиши

доираси

товар

белгиси

ва

доменнинг

ўхшашлиги

доменнинг

мансублиги

ҳақида

янглиш

тасаввур

уйғотувчи

ҳоллар

билан

чекланмайди

деган

хулосага

келди

.

Уч

арбитрдан

иккитаси

адаштириб

юбориш

даражаси

домен

номи

товар

белгисининг

номини

ёки

у

билан

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

бўлган

сўзни

ўз

ичига

олганида

юзага

келади

,

бунда

домен

номида

бошқа

сўзлар

бор

-

йўқлиги

аҳамиятга

эга

эмас

,

деган

тўхтамга

келдилар

.

Трибунал

Gateway, Inc. v.

Pixelera.com

, WIPO, D2000-

0109

3

иши

бўйича

ҳам

шундай

хулосага

келди

.

Иккинчи

ёндашув

арбитрлар

томонидан

“

субъектив

мезон

”

қўлланилишига

асосланади

.

Агар

арбитр

тармоқдан

фойдаланувчи

сайт

манбаси

ёки

спонсори

хусусида

янглишиши

имконияти

амалда

мавжуд

деган

тўхтамга

келса

,

демак

,

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшашлик

мавжуд

.

Бунда

ҳаттоки

сайтда

у

тегишли

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқлар

эгаси

билан

асло

боғлиқ

эмаслиги

ҳақида

ахборот

жойлаштирилган

ҳолларда

ҳам

фойдаланувчи

сайтда

бўлишнинг

дастлабки

даврида

(

мазкур

ахборотни

ўқигунга

қадар

)

ўзи

учун

бундай

фарқлашни

амалга

оширмаслиги

мумкин

,

бу

эса

домен

ва

товар

белгиси

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшашлигини

англатади

,

деб

ҳисобланади

.

Юқорида

қайд

этиб

ўтилганидек

,

доменлар

ва

товар

белгиларининг

номларида

мавжуд

ўхшашлик

аксарият

ҳолларда

арбитрлар

томонидан

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

деб

баҳоланган

.

Булар

товар

белгисининг

номига

доменда

ҳамма

биладиган

ва

кенг

ишлатиладиган

бирон

-

бир

сўз

(

ҳудуд

номи

,

товар

номи

ва

ҳ

.

к

.)

қўшилган

ишлардир

.

Шу

сабабли

Интернет

-

сайтда

у

товар

белгиларига

бўлган

ҳуқуқларнинг

эгаларига

мутлақо

дахлдор

эмаслиги

очиқ

-

ойдин

қайд

этилган

ва

ҳуқуқ

эгасининг

расмий

сайтига

ҳаволалар

жойлаштирилган

ҳолларда

ҳам

,

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшашлик

тўғрисидаги

масалани

ечишда

бу

эътиборга

олинмаган

.

Домен

номининг

бир

қисми

салбий

мазмундаги

сўзлардан

,

шу

жумладан

инглизча

sucks, fuck

4

сўзларидан

иборат

бўлган

ишларни

ҳал

қилишда

арбитрлар

орасида

умумий

ёндашув

кузатилмайди

.

Интернетда

йирик

корхоналарнинг

рақиблари

томонидан

мазкур

корхоналарнинг

ғайриқонуний

ҳаракатларидан

жабрланганларнинг

ўзига

хос

виртуал

шикоят

дафтарини

яратиш

учун

ташкил

этилган

кўп

сонли

сайтлар

мавжуд

.

Бунда

мазкур

сайтларнинг

домен

номларида

баъзан

машҳур

товар

белгилари

ишлатилади

.

Wal-Mart Stores, Inc. v. Walsucks and Walmarket

Puerto

Rico

ишида

(WIPO,

No.

D2000-0477

5

)

walmartcanadasucks.com,

wal-martcanadasucks.com,

walmartuksucks.com

ва

waJmartpuertoricosucks.com

домен

номлари

саҳифаларида

Уол

-

Март

Сторс

(Wal-

Mart Stores)

компанияси

ҳақида

ранг

-

баранг

ахборот

,

масалан

,

компаниянинг

жабрланган

харидорлари

ва

ходимларининг

шикоятлари

жойлаштирилган

сайтлар

фаолиятида

фойдаланилган

.

Бундай

низода

трибунал

Интернет

қидирув

ресурсларидан

фойдаланар

экан

,

3

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

0109.html

4

Америкача

инглиз

тилида

асосан

нафрат

билдирадиган

сўзлар

ёки

ҳақоратомуз

таққослашлар

сифатида

ишлатилади

.

5

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

0477.html

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2010

№

3-4

♦

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

71

оддий

фойдаланувчи

ёки

потенциал

мижоз

жавобгарнинг

сайтлари

даъвогарга

қарашли

бўлиши

мумкинлиги

ҳақида

ўйламаса

керак

,

деб

кўрсатган

.

Арбитр

фикрига

кўра

,

қизиқувчанлик

ҳисси

уларга

даъвогарнинг

товар

белгиси

билан

бундай

камситувчи

ўхшатишни

эътиборсиз

қолдириш

имкониятини

бермайди

ва

натижада

даъвогар

ўз

мижозини

йўқотиши

мумкин

.

Суд

учун

асл

мақсади

ўзининг

мустақил

фикрини

билдириш

эмас

,

балки

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқ

эгасидан

пул

олиш

бўлган

жавобгарнинг

виждонсизларча

нияти

биринчи

даражали

аҳамият

касб

этган

.

Арбитр

ҳар

бир

муайян

ҳолда

“sucks”

қўшимчаси

мавжуд

доменнинг

адаштириб

юориш

даражасида

ўхшашлиги

тўғрисидаги

масала

ишнинг

конкрет

ҳолатларини

ҳисобга

олиб

ҳал

қилиниши

лозимлигини

таъкидлаган

.

Бошқа

ишларда

трибуналлар

“sucks”

ёки

“fuck”

сўзлари

қўшилган

доменлар

тегишли

товар

белгиси

билан

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

бўлишлари

мумкин

эмас

деган

хулосага

келганлар

(

масалан

, McLane Co. v. Craig, WTPO, D2000-1455

иши

1

,

домен

- mclanenortheastsucks.com; America

Online, Inc. v. Johuathan Investments, Inc., WIPO, D2001-
0918

иши

2

,

домен

fucknetscape.com).

Бунда

трибуналлар

Интернетда

инглиз

сўзлашув

тилини

яхши

билмайдиган

,

яъни

“sucks”

ва

“fuck”

сўзларининг

таҳқиромуз

маъносидан

хабардор

бўлмаган

фойдаланувчилар

мавжудлигига

қарамай

,

мазкур

факт

аҳамиятга

эга

эмас

деб

эътироф

этилганидан

,

зеро

ушбу

сўзлар

тармоқнинг

барча

сегментларида

танқид

қилиш

,

обрўсизлантириш

ёки

мазахлаш

учун

ишлатилишидан

келиб

чиқдилар

3

.

Товар

белгиси

жаҳоннинг

исталган

тилида

рўйхатдан

ўтказилиши

мумкин

.

Шу

билан

бир

вақтда

домен

номларининг

асосий

тизими

мавжуд

кўринишда

фақат

37

символни

:

лотин

алифбоси

ҳарфлари

,

рақамлар

ва

дефисни

қувватлайдики

,

бу

ҳол

,

агар

товар

белгиси

домен

номи

билан

ўхшаш

транслитерацияга

эга

бўлса

,

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшашлик

тан

олинишига

монелик

қилмайди

.

ZAO Kommersant Publishing House v. Stanley

Tobiason

ишида

(WIPO, D2002-0531

4

) kommersant.com

домен

номи

рус

тилида

рўйхатдан

ўтказилган

“

КОММЕРСАНТЪ

”

товар

белгиси

билан

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

деб

топилди

5

.

Бошқа

бир

ишда

япон

тилида

рўйхатдан

ўтказилган

товар

белгиси

bikkuridonkey.com

домени

билан

адаштириб

юбориш

даражасида

ўхшаш

деб

эътироф

этилди

(Kabushiki

Kaisha Aleph v. Doozi.com, WIPO, D2000-1660

6

)

7

.

Шуни

қайд

этиш

лозимки

,

муайян

ишда

виждонсиз

рўйхатдан

ўтказиш

ва

фойдаланиш

1

http://arbiter.wipo.mt/domains/decisions/html/2000/d2000-

1455.html

2

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d2001-

0918.html

3

Минков

А

.

Рассмотрение

споров

о

доменных

именах

в

соот

-

ветствии

с

процедурой

UDRP. –

М

., 2004.

С

.199–214.

4

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2002/d2002-

0531.html

5

Товар

белгисининг

ўзи

МДҲ

ва

Европанинг

бир

қанча

мамлакатларида

рўйхатдан

ўтказилган

,

лекин

АҚШда

рўйхатдан

ўтказилмаган

эди

.

6

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

1660.html

7

Минков

А

.

Рассмотрение

споров

о

доменных

именах

в

соот

-

ветствии

с

процедурой

UDRP. –

М

., 2004.

С

.87–109.

аломатлари

мавжудлигини

аниқлашда

айрим

арбитрлар

учинчи

шахсларнинг

ўхшаш

товар

белгисидан

фойдаланишдан

манфаатдорлигини

эътиборга

олганлар

.

Бошқа

арбитрлар

ишнинг

бундай

юритилиши

Сиёсат

талабларига

мувофиқ

эмас

деб

топганлар

.

Масалан

, First American Funds, Inc. v. Ult. Search,

Inc, WIPO, D2000-1840

ишида

8

даъвогар

унда

FIRST

AMERICAN

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқлар

мавжудлигининг

далилларини

тақдим

этган

.

Бундай

ҳуқуқларга

эга

бўлмаган

жавобгар

ўз

сайтидан

тармоқнинг

бошқа

ресурсларига

кўп

сонли

ҳаволалардан

иборат

бўлган

каталог

сифатида

фойдаланган

.

Трибунал

жавобгарнинг

ҳаракатларида

виждонсизлик

аломатлари

йўқлиги

ҳақидаги

ўз

хулосасини

асослар

экан

,

у

АҚШда

“First American”

сўзларини

ўз

ичига

олган

40

дан

ортиқ

рўйхатдан

ўтказилган

товар

белгилари

мавжудлигини

исботловчи

далилларни

келтирганини

қайд

этган

.

Бундан

ташқари

,

шунга

ўхшаш

бирикмани

ўз

ичига

олган

150

дан

ортиқ

домен

рўйхатдан

ўтказилгани

,

Қўшма

Штатларнинг

телефон

рақамлари

маълумотномасида

эса

уни

ўз

номига

киритган

40

дан

ортиқ

ташкилотлар

мавжудлиги

аниқланган

.

Қарорда

жавобгар

сайтни

рўйхатдан

ўтказаётган

вақтда

даъвогарнинг

мавжудлигидан

хабардор

бўлган

тақдирда

ҳам

бу

ҳол

унинг

ҳаракатларини

виждонсизлик

деб

топиш

усун

асос

бўла

олмаслиги

,

чунки

бу

вақтга

келиб

айни

шу

номдан

бошқалар

кенг

фойдаланаётганлари

кўрсатилган

: “

Ном

бундай

кенг

тарқалганидан

барча

ҳуқуқ

эгаларининг

ҳуқуқлари

чекланган

ва

иш

учун

аҳамиятга

молик

бошқа

ҳолатлар

мавжуд

бўлмаса

,

фаолиятнинг

янги

майдонига

кираётган

фойдаланувчилардан

биттасига

мазкур

номни

ўзлаштириш

ҳуқуқини

бериш

учун

бирон

-

бир

важ

йўқ

деган

хулоса

келиб

чиқади

.

Мазкур

сўзлар

яхши

маълум

бўлганида

ва

фақат

бир

тадбиркор

номи

билан

айнийлаштирилганида

,

вазият

бошқача

бўлур

эди

”

9

.

Даъвогарни

кўп

сонли

потенциал

даъвогарларнинг

биттаси

деб

ҳисоблаб

,

арбитрлар

иш

бўйича

қарорда

домен

номининг

берилиши

айни

ҳолда

асоссиз

устунликни

беришдан

бошқа

нарса

бўлмас

эди

,

деган

хулосага

келганлар

.

Мазкур

иш

бўйича

билдирилган

алоҳида

фикрда

қарама

-

қарши

нуқтаи

назар

баён

этилган

ва

у

,

бизнингча

,

юқорида

келтирилган

фикрдан

асослироқдир

.

Кўпчилик

фикрига

рози

бўлмаган

арбитр

қуйидагиларни

қайд

этади

: “

Сиёсатда

ва

Қоидаларда

даъвогарнинг

товар

белгиси

билан

айний

ёки

унга

ўхшаш

товар

белгиларига

эга

бўлган

ёки

номи

даъвогарнинг

номи

билан

ўхшаш

бўлган

шахслар

сонини

аниқлаш

зарурлиги

кўрсатилмаган

.

Сиёсат

трибунал

процессда

иштирок

этмаётган

тарафларнинг

ҳуқуқларини

кўриб

чиқиш

ва

улар

тўғрисида

қарор

чиқаришга

чорламайди

.

Трибуналдан

ҳам

,

биздан

ҳам

ўз

қаршимизда

турган

томонларнинг

ҳуқуқлари

,

манфаатлари

ва

хатти

-

ҳаракатларинигина

тарозига

солиш

талаб

этилади

”

10

.

Арбитрлар

низони

судга

қадар

ҳал

қилиш

даврида

жавобгарнинг

доменни

даъвогарга

сотиш

хусусидаги

таклифига

баҳо

беришга

доир

нуқтаи

8

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

1840.html

9

Ўша

жойда

.

10

Ўша

жойда

.

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2010

№

3-4

♦

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

72

назарлари

ҳам

сезиларли

даражада

фарқ

қилади

.

Чунончи

,

айрим

арбитрлар

мазкур

таклифни

жавобгар

домен

номини

кейинчалик

даъвогарга

сотиш

ва

моддий

наф

кўриш

мақсадида

рўйхатдан

ўтказганлигини

исботловчи

далиллар

қаторига

киритганлар

.

Музокаралар

ташаббусчиси

ким

бўлганини

улар

эътиборга

олмаганлар

(

масалан

, CBS

Broadcasting, Inc v.Saidi, WIPO, D2000-0243

иши

1

).

Koninklijke Philips Electronics N.V. v. NicNax, WIPO,
D2001-1245

иши

2

бўйича

чиқарилган

қарорда

домен

маъмури

доменни

бериш

учун

кўпроқ

ҳақ

сўраш

мақсадида

ҳуқуқ

эгаси

билан

алоқалар

пайдо

бўлишини

пассив

кутган

ҳолларда

ҳам

виждонсизликни

кўриш

мумкинлиги

махсус

қайд

этилган

.

Баъзи

ҳолларда

доменни

сотиш

ҳақидаги

таклиф

музокаралар

ташаббусчиси

жавобгарнинг

ўзи

бўлган

тақдирдагина

унинг

виждонсизлиги

белгиси

сифатида

баҳоланган

.

Масалан

, ZAO Kommersant

Publishing House v. Stanley Tobiason, WIPO, D2002-
0531

ишида

3

арбитр

домен

номлари

билан

савдо

қилиш

ўз

-

ўзича

ғайриқонуний

фаолият

сифатида

қаралиши

мумкин

эмаслигини

таъкидлайди

.

Шу

боис

даъвогар

жавобгар

билан

музокаралар

ташаббусчиси

бўлгани

жавобгар

зиммасидан

жавобгарликни

соқит

этади

,

зеро

даъво

билан

арз

қилинганидан

сўнг

низоли

доменни

сотиш

ҳақидаги

таклиф

бундай

ҳолларда

нормал

амалиёт

ҳисобланади

4

.

Ниҳоят

,

баъзи

ҳолларда

трибуналлар

доменни

сотиш

ҳақидаги

таклифга

умуман

виждонсиз

рўйхатдан

ўтказиш

далили

сифатида

қарамаганлар

.

Бунда

улар

АҚШда

амалда

бўлган

томонларнинг

низони

судга

қадар

тартибга

солиш

давридаги

аризаларига

далиллар

сифатида

қаралиши

мумкин

эмаслиги

ҳақидаги

нормаларга

ҳавола

қилганлар

(

масалан

, LifePlan v. Life Plan

с

/

о

Relational Dynamics,

Inc., NAF, FA94826

иши

5

).

Домен

номини

харид

қилиш

ҳақидаги

таклифга

муносабат

ишларни

кўриб

чиқишда

алоҳида

масала

ҳисобланади

.

Домен

номлари

билан

савдо

қилишнинг

“

қонунийлиги

”

ҳақидаги

умумий

қоида

анча

кенг

эътироф

этилган

ва

амалда

қўлланилади

,

лекин

домен

эгаси

унинг

номида

фойдаланган

кенг

ишлатиладиган

сўз

даъвогарнинг

домени

билан

ўхшаш

бўлган

ва

бунда

домен

эгаси

даъвогарнинг

белгиси

мавжудлигидан

бехабар

бўлганини

важ

қилиб

кўрсатган

ҳолларда

муаммолар

туғилади

.

Сиёсат

қоидаларига

қатъий

риоя

этган

ҳолда

шуни

тан

олиш

зарурки

,

бундай

низода

доменни

бериш

ҳақидаги

ариза

жавобгарнинг

виждонсизлигини

исботловчи

бошқа

далиллар

мавжуд

бўлмаган

тақдирда

қаноатлантирилиши

мумкин

эмас

.

Масалан

, Micchael Leslie Jones a/k/a Mick Jones

v. Stephen Gregory, NAF, FA125747

ишини

6

кўришда

жавобгар

оддий

инглизча

сўзлар

ва

географик

номлардан

иборат

домен

номларини

рўйхатдан

ўтказиш

ва

кейинчалик

уларни

сотиш

борасидаги

1

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

0243.html

2

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d2001-

1245.html

3

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2002/d2002-

0531.html

4

Минков

А

.

Рассмотрение

споров

о

доменных

именах

в

соот

-

ветствии

с

процедурой

UDRP. –

М

., 2004.

С

.87–109.

5

http://www.arbforum.com/domains/decisions/94826.htm

6

http://www.arbforum.com/domains/decisions/l25747.htm

тижорат

фаолияти

билан

шуғулланиши

аниқланган

.

Низоли

домен

номи

кейинчалик

исталган

хоҳловчига

сотиш

мақсадида

бошқа

кўп

сонли

ўхшаш

номлари

билан

бир

вақтда

рўйхатдан

ўтказилган

бўлган

.

Пировардида

суд

жавобгарнинг

ҳаракатларида

виждонсизлик

аломатлари

мавжуд

эмас

деган

хулосага

келган

.

Бунда

“foreigner” (

ажнабий

)

сўзи

инглиз

тилида

кенг

ишлатилиши

ҳал

қилувчи

роль

ўйнаган

.

Бошқа

бир

ишда

(Cream Holdings Ltd. v. Nat'I

Internet Source, Inc., WIPO, D2001-0964

7

)

трибунал

қисман

илгари

қабул

қилинган

қарордан

иқтибос

келтириб

,

қуйидагиларни

қайд

этган

: «

Крем

»

сўзи

кенг

ишлатиладиган

сўз

ва

даъвогарда

унга

нисбатан

мутлақ

ҳуқуқлар

бўлиши

мумкин

эмас

.

Бинобарин

,

жавобгар

низоли

доменга

нисбатан

ҳуқуқлар

ва

қонуний

манфаатларга

уни

биринчи

бўлиб

рўйхатдан

ўтказгани

туфайли

эга

бўлади

.

Домен

номи

ҳам

,

товар

белгиси

ҳам

кенг

ишлатиладиган

сўзлардан

иборат

бўлган

ҳолларда

,

айниқса

улар

битта

кичик

ва

оддий

сўздан

иборат

бўлса

,

ҳуқуқлар

(

манфаатлар

)

нинг

мавжудлиги

тўғрисидаги

масала

домен

маъмури

фойдасига

ҳал

қилиниши

лозим

.

Ҳар

қандай

шахснинг

тилда

кенг

ишлатиладиган

сўзни

рўйхатдан

ўтказиш

ҳуқуқининг

тан

олиниши

унинг

бирдан

-

бир

мақсади

доменни

кейинчалик

сотиш

бўлган

тақдирда

ҳам

мазкур

шахснинг

қонуний

манфаати

тан

олинишини

англатади

”.

Shirmax Retail Ltd./Detaillants Shirmax Ltee v. CES

Marketing Group Inc., eResolution, AF-0104

ишида

8

арбитр

қуйидагиларни

кўрсатган

:

“

Жавобгар

кейинчалик

сотиш

учун

сурункали

равишда

доменларни

рўйхатдан

ўтказганлигига

қарамай

,

агар

домен

сифатида

кенг

ишлатиладиган

сўз

рўйхатдан

ўтказилган

бўлса

,

бу

жавобгарнинг

даъвогарга

қарашли

товар

белгисидан

фойдаланишдан

наф

кўриш

нияти

мавжуд

бўлганидан

далолат

бермайди

”.

Шунга

ўхшаш

қарорлар

Allocation Network GmbH

v. Steve Gregory, WIPO, D2000-0016

9

, John Rush &

Annette Witzel v. Oregon CityLink, NAF, FA95318

10

ишлари

бўйича

чиқарилган

.

Аммо

бир

қанча

ишларда

арбитрлар

доменларни

бериш

тўғрисида

қарорлар

чиқарганлар

.

Масалан

, Everything for a Dollar Store (Canada) Inc. v.

Sheri Bown, eResolution, AF-0222

ишида

11

жавобгар

efads.com

доменининг

номи

инглизча

“electronic”

(

электрон

)

ва

“fad” (

хаёл

,

фантазия

)

сўзларининг

бирикувидан

келиб

чиққанини

важ

қилиб

кўрсатган

.

Бунда

арбитр

унинг

даъвогарнинг

манфаатларига

дахлдор

бўлган

домен

номи

тасодиф

тақозосига

кўра

рўйхатдан

ўтказилгани

ҳақидаги

фикрига

қўшилган

.

Жавобгар

низоли

домендан

ҳеч

қачон

фойдаланмагани

ва

уни

биринчи

хоҳловчига

5000

АҚШ

долларига

сотиш

ниятида

бўлгани

туфайли

,

унинг

ҳаракатларида

виждонсизлик

аломатлари

мавжуд

деб

топилган

: “

Домен

номлари

сони

кўп

бўлиши

мумкин

,

лекин

барибир

унинг

чегараси

бор

.

Агар

маъмурнинг

ишга

доир

аниқ

мақсади

бўлмаса

,

бир

нечта

домен

7

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html//2001/

с

12001-

0964.html

8

http://www.disputes.org/eresolution/decisions/0104.htm

9

http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-

00I6.html

10

http://www.arbforum.com/domains/decisions/95318.html

11

http://www.disputes.org/eresolution/decisions/0222.html

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2010

№

3-4

♦

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

♦

UZBEK LAW REVIEW

♦

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

73

номини

кейинчалик

фойдаланиш

учун

асраб

қўйиш

ақлга

мувофиқ

эмас

,

айниқса

бу

амалда

мавжуд

бўлган

корхонанинг

ривожланишига

монелик

қилса

.

Даъвогар

54

дўконда

ишга

жойлашишни

таклиф

қилади

,

солиқлар

тўлайди

,

ўз

фаолияти

соҳасида

пул

муомаласининг

бир

бўғини

ҳисобланади

.

Жавобгар

бундай

фаолият

билан

шуғулланмайди

.

У

фақат

жалб

қилувчан

номларни

кўпроқ

нарх

таклиф

қилган

ҳар

кимга

сотиш

учун

рўйхатдан

ўтказади

.

Албатта

,

у

бундай

қилишга

ҳақли

,

лекин

фақат

бунинг

натижасида

учинчи

шахснинг

ҳуқуқлари

бузилмаган

ҳолларда

.

Бинобарин

,

домен

номларини

жавобгар

каби

сотиш

учун

рўйхатдан

ўтказувчилар

рўйхатдан

ўтказишнинг

бекор

қилиниши

эҳтимолини

ҳам

ўз

зиммаларига

оладилар

,

акс

ҳолда

бизнесда

муайян

товар

белгиси

остида

обрў

орттирган

(

даъвогарга

ўхшаш

)

компанияларнинг

харажатлари

сезиларли

даражада

ошиб

кетадики

,

бу

умуман

иқтисодиётнинг

самарадорлигига

салбий

таъсир

кўрсатади

.

Бошқача

қилиб

айтганда

,

жавобгар

каби

иш

кўрувчилар

,

доменларни

Интернетда

амалда

фойдаланиш

учун

рўйхатдан

ўтказувчи

компаниялардан

фарқли

ўлароқ

,

ўз

доменидан

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқларни

олган

даъвогарлар

фойдасига

маҳрум

қилиш

рискларига

дучор

бўладилар

... “

Фантазия

”

сўзи

оддий

маънога

эга

эканлиги

ўзга

шахснинг

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқлари

жавобгар

томонидан

бузилиши

рискини

бартараф

этмайди

.

Юқорида

айтилганлардан

келиб

чиқиб

,

арбитр

жавобгарнинг

ўзганинг

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқнинг

бузилиши

риски

билан

боғлиқ

бўлган

ҳаракати

,

яъни

домен

номини

рўйхатдан

ўтказгани

ҳам

ICANN

мезонларига

зид

бўлган

виждонсиз

ҳаракат

ва

бу

домен

номини

даъвогарга

топшириш

ҳуқуқини

беради

деб

ҳисоблайди

”

1

.

Бошқа

бир

турдаги

низолар

даставвал

виждонли

рўйхатдан

ўтказилган

,

лекин

кейинчалик

жавобгар

айрим

виждонсиз

ҳаракатлари

билан

ўзини

обрўсизлантирган

доменни

бериш

имконияти

билан

боғлиқ

.

Масалан

,

шундай

ишлардан

бирини

кўриш

чоғида

домен

рўйхатдан

ўтказилганидан

сўнг

жавобгар

ундан

маълум

вақт

мобайнида

тижорат

фаолиятида

виждонли

фойдалангани

,

лекин

кейинчалик

муайян

ташкилий

сабабларга

кўра

домен

сайти

узоқ

вақт

мобайнида

фаолият

кўрсатмагани

,

пировардида

домен

маъмури

ўз

ҳуқуқларини

тегишли

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқларга

эга

шахсга

сотмоқчи

бўлгани

аниқланган

.

Трибунал

жавобгарнинг

ҳаракатларида

виждонсизлик

аломатлари

мавжуд

деб

топган

,

лекин

виждонсизлик

билан

рўйхатдан

ўтказиш

фактининг

йўқлиги

доменни

даъвогарга

бериш

рад

этилишига

сабаб

бўлган

.

Домен

номларига

бўлган

ҳуқуқ

эгаларига

қарашли

ҳуқуқлар

ҳажмини

Бутунжаҳон

Интеллектуал

мулк

ташкилоти

томонидан

ишлаб

чиқилган

домен

номларига

доир

низоларни

кўриб

чиқиш

Сиёсати

ва

Қоидаларига

мувофиқ

таҳлил

қилиш

қуйидаги

хулосаларга

келиш

имкониятини

беради

.

Биринчи

–

ўзга

шахснинг

товар

белгиси

билан

мувофиқ

келувчи

домен

номини

рўйхатдан

ўтказиш

ва

ундан

фойдаланиш

доменни

товар

белгисига

бўлган

ҳуқуқ

эгасига

бериш

учун

мутлақ

асос

ҳисобланмайди

.

Иккинчи

– UDRP

доирасида

қарор

чиқариш

учун

домендан

фойдаланиш

усули

эмас

,

балки

уни

рўйхатдан

ўтказишдан

кўзланган

мақсад

биринчи

даражали

аҳамият

касб

этади

.

1

Ўша

жойда

.

Учинчи

–

Тартиб

-

таомилларнинг

муайян

мамлакат

миллий

қонунчилиги

нормаларидан

фарқлари

унга

халқаро

амалиётда

ҳам

универсал

тус

беради

.

Тўртинчи

–

UDRP

тартиб

-

таомилларининг

универсаллиги

товар

белгиси

эгаси

ҳуқуқларини

доменни

рўйхатдан

ўтказишнинг

виждонлилиги

принципига

мувофиқ

кўриб

чиқиш

ва

аниқлаш

имкониятини

беради

.

Бошқа

томондан

,

Сиёсат

домен

номини

рўйхатдан

ўтказишнинг

виждонлилигига

эътиборни

қаратган

ҳолда

,

товар

белгисини

рўйхатдан

ўтказишнинг

виждонлилигига

лозим

даражада

эътибор

бермайди

.

Бундай

камчилик

миллий

қонунчиликда

ҳам

мавжуд

.

У

қонун

даражасида

бартараф

этилиши

лозим

.

Юқоридагилар

билан

бир

қаторда

,

товар

белгиси

рўйхатдан

ўтказилишидан

олдин

рўйхатдан

ўтказилган

домен

номи

ўртасида

ҳам

халқаро

миқёсда

кўп

низолар

вужудга

келмоқда

.

Кўп

ҳуқуқшунослар

таъкидлашича

бу

холат

домен

номи

эгаси

фойдасига

хал

қилиниши

керак

бўлган

низо

,

лекин

бу

холат

хеч

қандай

қонунчиликда

акс

эттирилмаганлиги

ҳамда

товар

белгиси

давлат

рўйхатида

туриши

унга

кўпроқ

устунлик

берилишига

олиб

келмоқда

.

Айнан

юқорида

кўрсатилган

холатга

асосланган

низо

Россия

Федерацияси

судида

кўриб

чиқилди

.

Бу

ишда

“

Интер

Электрик

”

МЧЖ

даъво

ариза

билан

судга

мурожаат

қилиб

,

унга

тегишли

бўлган

товар

белгиси

(“INTER ELECTRIC”)

домен

номи

сифатида

ноқонуний

фойдаланилаётганлигини

кўрсатган

.

Бу

ишдаги

мураккаблик

домен

номининг

товар

белгисидан

олдинроқ

рўхатга

олинганлигида

бўлди

.

Суд

бу

ишни

кўриб

чиқиб

, “

Интер

Электрик

”

МЧЖ

фойдасига

қарор

чиқарган

ва

INTERELEKTRIK.RU

домен

номи

эгасининг

домен

номига

бўлган

ҳуқуқларини

бекор

қилган

.

Бу

хол

Россия

қонунчилигига

асосан

домен

номи

индивидуализация

воситаси

бўлиб

хисобланмаслиги

(

интеллектуал

мулк

объекти

эмаслиги

)

хамда

қонунчиликда

домен

номининг

товар

белгисидан

устунлиги

кўрсатилмаганлиги

,

аксинча

товар

белгиси

устунлиги

мавжудлиши

билан

белгиланади

.

Кўриб

чиқилган

холатлар

шундан

далолат

берадики

,

домен

номи

эгалари

ҳуқуқлари

ҳар

доим

ҳам

тўғри

ва

ижобий

химоя

қилинмайди

.

Бу

албатта

давлатларнинг

миллий

қонунчиликдаги

камчиликлари

билан

изоҳланади

ва

шундай

камчиликлар

хозирда

қонунчиликни

такомиллаштиришда

мамлакатимизда

эътиборга

олиниши

лозим

деб

хисобланади

.

Бундай

камчиликларни

бартараф

этишда

,

бизнинг

фикримизча

,

қонун

ёки

қонун

ости

ҳужатларида

,

домен

номини

рўйхатдан

ўтказган

шахс

унга

бўлган

тўлиқ

ҳуқуқларни

қўлга

киритиши

;

домен

номини

рўйхатдан

ўтказиш

вақтида

шундай

ном

(

товар

белгиси

,

фирма

номи

ва

х

.

к

.)

давлат

рўйхатидан

ўтказилган

ёки

патентга

эга

бўлса

,

ушбу

ном

эгаси

рўйхатдан

ўтказилган

доменга

эгалик

қилиш

ва

суд

орқали

талаб

қилиш

ҳуқуқига

эга

бўлиши

,

лекин

ушбу

ном

домен

номига

эгалик

бошланганидан

кейин

рўйхатдан

ўтказилган

бўлса

шундай

ном

(

товар

белгиси

,

фирма

номи

ва

х

.

к

.)

эгаси

домен

номини

талаб

қилиш

ҳуқуқига

эга

бўлмаслиги

;

домен

номига

бўлган

ҳуқуқ

эгаси

,

домен

номи

биринчи

холда

кўрсатилган

равишда

талаб

этилган

тақдирда

,

домен

номини

рўйхатдан

ўтказганлик

ҳаққини

талаб

қилишга

ҳақли

бўлиши

,

иккинчи

холда

эса

домен

номини

ҳимоя