ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2008
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
89
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
айтиш
мумкинки
,
барча
давлатларнинг
фуқаролик
процессуал
қонунчилигида
алоҳида
тартибда
кўриладиган
ишларнинг
турларида
айнан
ўхшаш
жиҳатлари
кўриниб
турибди
.
Мазкур
ҳамдўстлик
давлатларининг
фуқаролик
процессуал
қонунчилигида
“
фуқарони
мажбурий
равишда
психиатрия
стационарига
ётқизиш
ва
даволаш
тўғрисидаги
ишлар
”
алоҳида
тартибда
кўриладиган
ишларнинг
турларига
киритилган
.
Бизнинг
амалдаги
фуқаролик
процессуал
кодексининг
279-
моддасида
ҳам
алоҳида
тартибда
кўриладиган
ишлар
рўйхати
кўрсатилган
.
Лекин
,
ғайриихтиёрий
тартибда
психиатрия
стационарига
ётқизиш
тўғрисидаги
ишлар
ушбу
рўйхатга
киритилмаган
.
Ваҳоланки
,
Ўзбекистон
Республикасининг
14.12.2000
й
. 163-II-
сон
Қонуни
билан
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
алоҳида
тартибда
иш
юритиш
деб
номланган
кичик
бўлимига
“
Ғайриихтиёрий
тартибда
психиатрия
стационарига
ётқизиш
”
тўғрисида
33
1
–
боб
киритилган
.
Бу
эса
ўз
навбатида
мазкур
ишларнинг
ҳам
алоҳида
тартибда
кўриладиган
ишлар
ҳисобланишидан
далолат
беради
.
Шундай
экан
,
ФПКнинг
279-
моддасида
ушбу
ишлар
ҳам
ўз
ифодасини
топиши
лозим
.
Шунинг
учун
ФПКнинг
279-
моддасига
алоҳида
тартибда
кўриладиган
ишларнинг
олтинчи
тури
сифатида
“
Ғайриихтиёрий
тартибда
психиатрия
стационарига
ётқизиш
”
деб
номланган
ишни
киритиш
мақсадга
мувофиқ
деб
ҳисоблаймиз
.
Резюме
В
введении
автор
характеризует
понятие
ведения
дел
в
особом
порядке
.
В
основной
части
статьи
рассматриваются
вопро
-
сы
ведения
дел
в
особом
порядке
как
по
националь
-
ному
,
так
и
по
зарубежному
законодательству
.
В
заключении
автор
вносит
конкретные
предложе
-
ния
по
совершенствованию
национального
законода
-
тельства
в
указанной
сфере
.
Abstract
In introduction the author characterizes concept of
business management of the special order.
In the basic part of the article questions of business
management in the special order both on national, and
under the foreign legislation are considered.
In the conclusion the author brings specific proposals
on perfection of the national legislation in the specified
sphere.
Н
.
Мейлиева
Тошкент
Ислом
Университети
ўқитувчиси
СУД
ИШЛАРИНИ
ЮРИТИШДА
ЯНГИ
ОЧИЛГАН
ҲОЛАТЛАР
БЎЙИЧА
СУД
ИШНИ
ҚАЙТА
КЎРИШНИНГ
ЎЗИГА
ХОС
ХУСУСИЯТЛАРИ
Инсон
ҳуқуқлари
жамиятнинг
энг
олий
қадрияти
,
инсониятнинг
интилишлари
,
орзу
умидларини
ўзида
жамлаган
кенг
қамровли
тушунчаси
эканлиги
ҳеч
би
-
римизга
сир
эмас
.
Президентимиз
И
.
А
.
Каримов
таъкидлаганларидек
,
инсон
ҳуқуқлари
демократик
ҳуқуқий
давлатнинг
муҳим
белгиси
бўлиб
,
бу
ҳуқуқларсиз
фуқаролик
жамиятини
шакллантиришни
тасаввур
қилиб
бўлмайди
.
Шу
боисдан
ҳам
инсон
ҳуқуқлари
ва
унинг
кафолати
ҳар
бир
давлатнинг
де
-
мократик
тараққиёт
даражасини
кўрсатувчи
муҳим
ме
-
зон
бўлиб
ҳисобланади
.
Бу
эса
фуқароларнинг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилишнинг
энг
самарали
ва
демократик
усулларидан
бири
бўлган
суд
орқали
ҳимояни
мумкин
қадар
кенгай
-
тириш
,
суд
тизимининг
демократик
асосларини
ислоҳ
қилиш
ва
янада
чуқурлаштириш
,
суд
ишларининг
адо
-
латли
ва
ўз
вақтида
кўриб
чиқилишини
таъминлаш
,
фуқароларнинг
шахсий
,
сиёсий
,
иқтисодий
ва
ижтимо
-
ий
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
ҳимоя
қилиш
кафолатла
-
рини
янада
кучайтиришга
қаратилган
суд
ҳуқуқ
ислоҳотларини
амалга
оширишни
тақозо
этади
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
айтиш
мумкинки
,
фуқароларнинг
бузилган
ҳуқуқлари
,
эркинликлари
ва
қонуний
манфаатларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
,
иш
юзасидан
қонуний
,
асослантирилган
ва
адолатли
қарорларнинг
чиқарилиши
мақсадида
ишларини
апелляция
,
кассация
ва
назорат
тартибида
кўриш
билан
бир
қаторда
суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарори
,
ажримлари
ва
қарорларини
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришнинг
ўзига
хос
хусусиятлари
қонунчилигимизда
ўз
аксини
топган
.
Т
.
Алиевнинг
фикрига
кўра
,
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
суд
қарорларини
қайта
кўриш
институти
фақат
аниқ
иш
бўйича
қарор
қабул
қилинишида
маълум
бўлмаган
ва
эътиборга
олинмаган
,
иш
учун
муҳим
аҳамиятга
эга
бўлган
ҳолатларнинг
очилиши
муноса
-
бати
билан
ишни
қайта
кўриш
зарур
бўлган
ҳоллардагина
қ
ўлланилиши
мумкинлиги
эътироф
этилган
1
.
Шунга
яқин
фикрни
яна
бир
рус
процессуа
-
лист
олими
А
.
Резуненко
ҳам
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
суд
қарорларини
қайта
кўриш
институти
деган
-
да
иш
учун
аҳамиятга
молик
ҳолатнинг
мавжудлиги
,
мавжуд
ҳолатнинг
судга
ва
аризачига
боғлиқ
бўлмаган
сабабларга
кўра
номаълум
бўлганлиги
ва
иш
учун
аҳамиятга
эга
бўлган
далилларнинг
суднинг
қонуний
кучга
кирган
қарорлари
қабул
қилинганидан
кейин
аниқланганлиги
муносабати
билан
ишни
қайта
кўриш
зарур
бўлган
ҳоллардагина
қўлланилиши
мумкинлиги
-
ни
2
қўллаб
-
қувватлайди
.
Шунингдек
,
Т
.
Савелева
3
,
1
Алиев
Т
.
Производство
по
пересмотру
судебных
постанов
-
лений
ввиду
вновь
открывшихся
обстоятельств
в
граждан
-
ском
судопроизводстве
.
Саратов
, 2005.
С
.229.
2
Резуненко
А
.
Пересмотр
судебных
актов
,
вступивших
в
за
-
конную
силу
,
по
вновь
открывшимся
обстоятельствам
как
стадия
гражданского
процесса
:
Автореф
.
дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
.
Саратов
, 2001.
С
.13–14.
3
Савельева
Т
.
Основания
для
пересмотра
по
вновь
открыв
-
шимся
обстоятельствам
решений
,
определений
суда
,
всту
-
пивших
в
законную
силу
//
Комментарий
к
Гражданскому
про
-
цессуальному
кодексу
РФ
/
Под
ред
.
М
.
Викут
.
М
., 2003.
С
.695.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2008
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
90
В
.
Шерстьюк
1
,
Ш
.
Шораҳметов
2
каби
олимлар
шунга
ўхшаш
фикрларни
талқин
қиладилар
.
Аммо
баъзи
олимлар
ва
ҳуқуқшунослар
ўртасида
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
суд
қарорларини
қайта
кўриш
институтини
нотўғри
талқин
қилиш
ҳоллари
ҳам
учраб
туради
.
Масалан
,
М
.
Строгович
3
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
суд
қарорларини
қайта
кўриш
инсти
-
тутида
янги
далиллар
ишни
қайтадан
кўришда
муҳим
аҳамиятга
эга
бўлади
деб
таъкидлаб
ўтади
.
Аммо
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
суд
қарорларини
қайта
кўриш
институтининг
номидан
ҳам
келиб
чиқиб
айтиш
мумкинки
,
бунда
янги
далиллар
эмас
,
балки
янги
очил
-
ган
қолат
деб
юритилиши
керак
.
В
.
Алексеев
,
М
.
Авдюков
ва
Т
.
Яблочковларнинг
бу
борадаги
фикр
мулоҳазаларида
ҳам
айрим
камчиликлар
ва
нотўғри
талқинларни
кўришимиз
мумкин
.
Ачинарли
ҳолат
бўлсада
шуни
айтиб
ўтиш
керакки
,
ҳанузгача
янги
очилган
ҳолатлар
тушунчасида
ва
унинг
апелляция
,
кассация
ва
назорат
тартибида
иш
юритиш
босқичларидан
фарқли
жиҳатларида
ноаниқликлар
ва
хато
фикрларнинг
мавжудлигидан
келиб
чиқиб
,
янги
очилган
ҳолатлар
тушунчасига
аниқ
таъриф
яратилиши
кераклилиги
ва
шундан
с
ўнггина
унинг
мазмуни
,
моҳияти
,
асослари
ва
фуқаролик
про
-
цессида
тутган
ўрни
масалаларига
ойдинлик
киритиш
мумкин
.
Шунингдек
,
суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарори
,
ажримлари
ва
қарорларини
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришнинг
таърифини
ва
унинг
ўзига
хос
жиҳатларини
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
Процессуал
Кодекси
акс
эттирилса
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Қ
ўшимча
тариқасида
шуни
айтиш
керакки
,
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
ҳал
қилув
қарорини
қайта
кўришнинг
характерли
жиҳати
шундаки
,
суд
ҳал
қилув
қарори
чиқараётган
пайтда
эътиборга
олмаган
,
чунки
улар
на
даъвогарга
ва
на
судга
маълум
бўлган
ва
маълум
бўлиши
мумкин
ҳам
бўлмаган
ҳамда
бу
ҳақида
фақатгина
суднинг
ҳал
қилув
қарори
чиққанидан
с
ўнггина
маълум
бўлган
ҳолатларнинг
очилганлиги
кўрилаётган
суд
ҳужжатларининг
қонунга
зид
ва
асос
-
ланмаганлигини
кўрсатади
.
Шунинг
учун
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
ва
ажримларини
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўриш
масаласини
ҳал
қилишда
қоидага
кўра
суднинг
у
ёки
бу
фаолиятни
амалга
оширишида
ҳуқуқ
нормаларини
т
ўғри
қ
ўллаганлигини
текширилмайди
,
бу
айнан
ишни
касса
-
цион
ва
назорат
тартибида
кўришдан
ажратиб
турувчи
жиҳатлардан
бири
хисобланади
.
Бу
ерда
асосий
маса
-
ла
бўлиб
,
янги
очилган
ҳолатларнинг
мавжудлиги
ёки
мавжуд
эмаслигини
ҳамда
суднинг
чиқарган
ҳал
қилув
қарорининг
қонунийлигига
таъсир
қилганлигини
аниқлашдан
иборат
.
Айнан
шу
масалада
шуни
таъкидлаб
ўтиш
жоизки
,
ҳозирги
кунда
амалиётда
суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарори
,
ажримлари
ва
қарорларини
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришда
айрим
камчи
-
ликларга
йўл
қўяётганлиги
,
бу
турдаги
ишларнинг
кам
кўрилаётганлиги
ва
уни
айрим
ҳолларда
назорат
тар
-
тибида
иш
юритиш
босқичи
билан
адаштирган
ҳолда
кўриб
чиқаётганлиги
ҳеч
кимга
сир
эмас
.
Бу
эса
,
ўз
1
Шерстюк
В
.
Пересмотр
судебных
актов
по
вновь
открыв
-
шимся
обстоятельствам
//
М
.,
С
.537.
2
.
Шораùмедов
Ш
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
про
-
цессуал
ùуқуқи
.
Тошкент
:
ТДЮИ
,2007. 428-
б
.
3
Строгович
М
.
Проверка
законности
и
обоснованности
су
-
дебных
приговоров
.
М
., 1956.
С
.308–309.
навбатида
,
хорижий
давлатлар
тажрибасини
,
халқаро
ҳуқуқ
нормаларини
ўрганиб
чиқишни
тақозо
этади
.
Мазкур
муаммоларни
ҳал
этишда
ривожланган
демо
-
кратик
давлатларнинг
қонун
нормаларини
ўрганиб
,
мақбул
жиҳатларидан
ўз
қонунчилигимизда
ҳам
фой
-
далансак
мақсадга
мувофиқ
бўларди
.
Масалан
,
Поль
-
ша
Республикаси
Фуқаролик
Процессуал
Кодексини
4
оладиган
бўлсак
,
унда
ишни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўриш
билан
боғлиқ
муносабатлар
аниқ
ва
тўлиқ
ёритилганини
айтиб
ўтиш
жоиз
.
Фуқароларнинг
бузилган
ёки
низолашаётган
ҳуқуқ
ва
қонуний
манфаатларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
,
мавжуд
иш
юзасидан
қонуний
,
асослантирилган
ва
адолатли
қарорларнинг
чиқарилишининг
кафолати
бўлиб
ҳисобланган
суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларини
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришда
асослари
қонунчилигимизда
5
ўз
аксини
топган
ва
улар
қўйидаги
кетма
-
кетликда
ифодаланган
:
1.
Аризачига
номаълум
бўлган
ва
маълум
бўлиши
мумкин
бўлмаган
,
лекин
иш
учун
муҳим
аҳамиятга
эга
бўлган
ҳолатлар
;
2.
Суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳукми
билан
аниқланган
ва
ноқонуний
,
асоссиз
ва
адолатсиз
қарор
чиқарилишига
сабаб
бўлган
ҳолатлар
,
яъни
гувоҳнинг
била
туриб
берган
ёлғон
кўрсатуви
,
экспертнинг
била
туриб
берган
ёлғон
хулосаси
,
атайин
нотўғри
қилинган
таржима
,
қалбаки
ҳужжатлар
ва
ашёвий
далиллар
;
3.
Суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳукми
билан
аниқланган
тарафларнинг
,
ишда
иштирок
этувчи
бошқа
шахсларнинг
ёки
судьяларнинг
м
ўайян
ишни
кўришда
содир
этган
жиноий
қилмишлари
;
4.
Суд
чиқарган
ҳал
қилув
қарори
,
ҳукм
,
ажрим
ва
қарор
чиқарилишига
сабаб
бўлган
бошқа
органлар
қарорининг
бекор
қилиниши
.
Бизнинг
фикримизча
,
Ўзбекистон
Республикаси
ФПКнинг
362-
моддасида
назарда
тутилган
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўриш
асосларини
таснифлашда
айрим
ўзгаришлар
киритил
-
са
мақсадга
мувофиқ
бўларди
.
Фикримизнинг
исботи
тариқасида
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўриш
асосларини
таснифлашда
махсус
хусусиятли
ҳолатлар
(
Ўзбекистон
Республикаси
ФПКнинг
362-
моддасининг
2-3-4
қисмлар
)
ига
қараб
бошлаб
,
иш
учун
аҳамият
касб
этадиган
умумий
хусусиятлар
(
Ўзбекистон
Республикаси
ФПКнинг
362-
моддаси
1
қисм
)
ига
кўра
якунлаш
,
суд
органлари
фаолиятида
бу
институтнинг
қ
ўлланилиши
айрим
аниқликлар
кири
-
тарди
.
Шу
аснода
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
Процессуал
Кодексининг
362-
моддасини
қ
ўйидагича
нашр
қилишни
таклиф
қиламиз
:
Қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
аж
-
римлари
ва
қарорларни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўрилиши
мумкин
.
Янги
очилган
ҳолатлар
–
бу
ишни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
кўриш
учун
ариза
берилганидан
с
ўнг
амалга
ошириладиган
процессуал
ҳаракатларни
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришда
суд
томонидан
ўрнатилган
ёки
тарафлар
то
-
4
Kodeks postepowania cywilnego. Warszawa, 1998. P.125.
5
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
процессуал
Кодекси
.
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
, 2005. 151-
б
. 362-
модда
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2008
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
91
монидан
эътироф
этилган
ишни
кўриш
вақтида
ариза
-
чига
ва
судга
ўзига
бо
-
лиқ
бўлмаган
сабабларга
кўра
маълум
бўлмаган
ва
маълум
бўлиши
мумкин
бўлмаган
,
қонуний
,
асослантирилган
ва
адолатли
қарор
чиқарилишида
муҳим
аҳамият
касб
этадиган
ва
фуқаролик
ишларида
исботлаш
предметини
вужудга
келтирадиган
мавжуд
аниқ
ҳолатларнинг
юридик
фактларидир
.
Қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
аж
-
римлари
ва
қарорларни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўриш
учун
қўйидагилар
асос
бўлади
:
1.
Суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳукми
билан
аниқланган
ва
ноқонуний
,
асоссиз
ва
адолатсиз
қарор
чиқарилишига
сабаб
бўлган
ҳолатлар
,
яъни
гувоҳнинг
била
туриб
берган
ёлғон
кўрсатуви
,
экспертнинг
била
туриб
берган
ёлғон
хулосаси
,
атайин
нотўғри
қилинган
таржима
,
қалбаки
ҳужжатлар
ва
ашёвий
далиллар
;
2.
Суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳукми
билан
аниқланган
тарафларнинг
,
ишда
иштирок
этувчи
бошқа
шахсларнинг
ёки
судьяларнинг
муайян
ишни
кўришда
содир
этган
жиноий
қилмишлари
;
3.
Суд
чиқарган
ҳал
қилув
қарори
,
ҳукм
,
ажрим
ва
қарор
чиқарилишига
сабаб
бўлган
бошқа
органлар
қарорининг
бекор
қилиниши
;
4.
Аризачига
номаълум
бўлган
ва
маълум
бўлиши
мумкин
бўлмаган
,
лекин
иш
учун
муҳим
аҳамиятга
эга
бўлган
ҳолатлар
.
Қонунчиликда
белгиланган
тартибга
кўра
юқорида
берилган
асослардан
бирортасининг
мавжудлиги
аниқланса
ёки
маълум
бўлган
кундан
эътиборан
3
ой
ичида
ишда
иштирок
этган
шахслар
ёки
прокурор
то
-
монидан
ҳал
қилув
қарори
,
ажрими
ёки
қарорини
чиқарган
судга
ишни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўриш
ҳақидаги
ариза
билан
мурожаат
қилади
1
.
Фуқаролар
ушбу
мурожаатлари
билан
ўзларининг
маълум
даражада
бузилган
ҳуқуқлари
,
эркинликлари
ва
қонуний
манфаатларини
тиклайдилар
ёки
вужудга
келиши
мумкин
бўлган
янада
мураккаброқ
ва
чуқурроқ
оқибатларнинг
олдини
оладилар
.
Бундай
ҳолатларда
асосий
эътиборни
ариза
бе
-
риш
муддатининг
ҳисобланишига
,
яъни
қачондан
бош
-
лаб
«
маълум
бўлган
кун
»
деб
эътироф
этилишига
ҳам
қаратишимиз
даркор
.
Бунда
ариза
бериш
муддати
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришнинг
асосларига
қараб
ҳисобланади
.
Ўзбекистон
Республикаси
ФПКнинг
362-
моддаси
1-
бандида
назар
-
да
тутилган
ҳолларда
,
яъни
аризачига
номаълум
бўлган
ва
маълум
бўлиши
мумкин
бўлмаган
,
лекин
иш
учун
муҳим
аҳамиятга
эга
бўлган
ҳолатларда
ариза
бериш
муддати
иш
учун
жиддий
аҳамиятга
эга
бўлган
ҳолатлар
очилган
кундан
эътиборан
ҳисобланади
.
Бундан
фарқли
ўлароқ
Ўзбекистон
Республикаси
ФПКнинг
362-
моддаси
2
ва
3-
бандларида
назарда
ту
-
тилган
ҳолларда
,
яъни
суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳукми
билан
аниқланган
ва
ноқонуний
,
асоссиз
ва
адо
-
латсиз
қарор
чиқарилишига
сабаб
бўлган
ҳолатлар
,
яъни
гувоҳнинг
била
туриб
берган
ёлғон
кўрсатуви
,
экспертнинг
била
туриб
берган
ёлғон
хулосаси
,
атайин
нотўғри
қилинган
таржима
,
қалбаки
ҳужжатлар
ва
ашё
-
вий
далиллар
ёки
суднинг
қонуний
кучга
кирган
ҳукми
билан
аниқланган
тарафларнинг
,
ишда
иштирок
этувчи
бошқа
шахсларнинг
ёки
судьяларнинг
муайян
ишни
кўришда
содир
этган
жиноий
қилмишлари
аниқланганда
ариза
бериш
муддати
суднинг
ҳукми
1
Ўша
жойда
. 364-
модда
.
қонуний
кучга
кирган
кундан
эътиборан
ҳисобланади
.
Қўшимча
тариқасида
шуни
айтиб
ўтиш
керакки
,
ариза
бериш
муддатларини
ҳисоблашнинг
яна
бир
шакли
мавжуд
бўлиб
,
унга
кўра
суд
чиқарган
ҳал
қилув
қарори
,
ҳукм
,
ажрим
ва
қарор
чиқарилишига
сабаб
бўлган
бошқа
органлар
қарорининг
бекор
қилиниши
2
ҳолатларида
ариза
бериш
муддати
қайта
кўрилаётган
ҳал
қилув
қарорларига
,
ажримлари
ва
қарорларга
асос
бўлган
ҳукм
,
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларга
мазмунан
қарама
-
қарши
бўлган
суд
ҳукми
,
ҳал
қилув
қарори
,
ажрими
ва
қарори
қонуний
кучга
кир
-
ган
кундан
ёхуд
бошқа
органнинг
ана
шундай
қарори
чиқарилган
кундан
эътиборан
ҳисобланиши
белгилаб
қ
ўйилган
3
.
Дарҳақиқат
,
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришни
тартибга
солишда
мавжуд
қонунларнинг
таҳлили
бу
соҳага
оид
ҳуқуқий
базани
такомиллаштиришни
изчил
ва
тизимли
тарзда
амалга
оширишни
кўрсатмоқда
.
Шуни
ҳам
айтиб
ўтиш
керакки
,
фуқароларнинг
бузилган
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
тиклаш
ва
ўз
вақтида
эришилмаган
ҳақиқатни
аниқлаш
мақсадида
бундай
масаланинг
кўтарилиши
ва
қонуний
жиҳатдан
кафолатланиб
қўйилиши
яна
бир
карра
давлатимиз
-
нинг
ўз
худудида
яшаётган
фуқаролари
ва
фуқаролиги
бўлмаган
шахсларни
қонуний
йўл
билан
ҳимоя
қилишини
ҳамда
камситилган
ҳар
бир
ҳуқуқларини
тиклашда
кафил
бўлиб
туришини
кўрсатади
.
Хулоса
қилиб
айтиш
керакки
,
юқорида
келтирилган
таклиф
мулоҳазаларимиз
билан
бир
қаторда
қонуний
кучга
кирган
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларни
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
қайта
кўришда
амалиётда
маълум
бир
қийинчиликлар
ва
ортиқча
сарсонгарчиликлар
туғдираётган
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
ҳал
қилув
қарорлари
,
ажримлари
ва
қарорларни
қайта
кўриш
ҳақидаги
аризани
рад
этиш
асослари
ва
тартиби
,
аризани
кўриб
чиқиш
муддатла
-
ри
ва
судда
иш
кўришнинг
процессуал
тартиби
маса
-
лалари
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
Процес
-
суал
Кодексида
ўз
аксини
топса
мақсадга
мувофиқ
бўларди
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
характеризует
поня
-
тие
защиты
прав
в
судебном
порядке
.
В
основной
части
статьи
рассматриваются
вопро
-
сы
рассмотрения
дел
по
возникшим
новым
фактам
по
делу
,
по
которому
вынесено
судебное
решение
В
заключении
автор
приходит
к
выводу
,
что
сле
-
дует
развивать
национальное
гражданско
-
процессуальное
законодательство
в
направлении
за
-
щиты
прав
сторон
.
Abstract
In the introductory part of the article the author char-
acterizes concept of protection of the rights of the judicial
order.
In the basic part of the article questions of disposal of
legal proceeding on the arisen new facts on business on
which the judgment
2
Ўша
жойда
. 362-
модда
.
3
Ўша
жойда
. 365-
модда
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2008
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
92
In the conclusion the author comes to opinion that it is
necessary to develop the national civil-remedial legislation
in a direction of protection of the rights of the parties.
