ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
22
С
.
Сафоева
ТДЮИ
тадқиқотчиси
МУТЛАҚ
ҲУҚУҚЛАР
ГАРОВИ
ВА
УНДАН
ФОЙДАЛАНИШНИНГ
АЙРИМ
НАЗАРИЙ
ВА
АМАЛИЙ
МУАММОЛАРИ
Фуқаролик
ҳуқуқида
гаров
ҳуқуқий
муносабатлари
ҳамма
вақт
цивилист
-
олимларнинг
эътиборини
жалб
этиб
келган
.
Ҳозирги
кунда
ҳам
фуқаролик
-
ҳуқуқий
мажбуриятларни
таъминлаш
усуллари
орасида
гаров
ўзига
хос
ўрин
эгаллайди
1
.
Қадимги
Римдаёқ
гаров
мажбуриятларни
реал
таъминлаш
тури
сифатида
кенг
тарқалган
эди
ва
энг
яхши
кредиторнинг
мажбуриятини
таъминлаш
воситаси
ҳисобланган
. (Plus cautionis in
rem est quam in persona)
2
.
Ўзбекистон
Республикасида
гаров
муносабатлари
асосан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
Ко
-
декси
3
(
матнда
кейинги
ўринларда
ФК
)
нинг
264-289-
моддалари
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Гаров
тўғрисида
”
ги
қонуни
ҳамда
Ўзбекистон
Республикаси
-
нинг
“
Ипотека
тўғрисида
”
ги
қонунлари
билан
ҳуқуқий
тартибга
солинади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Га
-
ров
тўғрисида
”
ги
қонунининг
5-
моддасига
мувофиқ
,
ҳар
қандай
мол
-
мулк
,
шу
жумладан
ашёлар
ва
мулкий
ҳуқуқлар
(
талаблар
)
гаров
нарсаси
бўлиши
мумкин
,
муомаладан
чиқарилган
мол
-
мулк
,
кредиторнинг
шах
-
си
билан
узвий
боғлиқ
бўлган
талаблар
,
хусусан
ҳаёти
ёки
соғлиғига
етказилган
зарарни
қоплаш
тўғрисидаги
талаблар
,
алиментлар
тўғрисидаги
талаблар
ҳамда
бошқа
шахсга
берилиши
қонун
билан
ман
этилган
бошқа
талаблар
бундан
мустасно
.
Гаров
тўғрисидаги
шартномада
,
қонун
асосида
вужудга
келадиган
гаровга
нисбатан
эса
қонунда
гаровга
қўювчи
келгусида
қўлга
киритадиган
ашёлар
ва
мулкий
ҳуқуқлар
гарови
назар
-
да
тутилиши
мумкин
4
.
Ҳозирда
бошқа
моддий
объектлар
сингари
интел
-
лектуал
мулк
ва
унга
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
олди
-
сотди
объекти
бўла
олиши
,
уларни
суғурталаш
,
устав
капиталига
киритиш
,
гаровга
қўйиш
ёки
ишончли
бошқарувга
топширилиши
мумкин
.
Интеллектуал
мулк
бутун
инсоният
тараққиёти
ва
ривожланишидаги
энг
асосий
ва
муҳим
элементлардан
биридир
5
.
Бугунги
кунда
ҳар
қандай
фаолиятда
интеллектуал
мулк
объ
-
ектларининг
фаол
иштирокини
гувоҳи
бўлиш
мумкин
.
Кредитор
манфаатларини
таъминлашда
гаров
ўзига
хос
фуқаролик
ҳуқуқий
восита
сифатида
муҳим
роль
ўйнайди
.
Олимлар
ва
амалиётчиларнинг
фуқаролик
муомаласида
мутлақ
ҳуқуқлардан
гаров
предмети
си
-
фатида
фойдаланиш
масаласига
қизиқишлари
ва
из
-
ланишларига
қарамай
,
интеллектуал
мулк
объектлари
-
га
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
гаровининг
муаммоли
масалалари
ҳали
ўз
ечимини
тўлиқ
топмаган
.
Гарчи
республикамизда
интеллектул
мулк
объект
-
ларига
нисбатан
ҳуқуқлар
гарови
янги
ҳолат
бўлса
-
да
,
ушбу
гаров
тури
асримиз
бошларидаёқ
хорижий
мам
-
1
Брагинский
М
.
И
.,
Витрянский
В
.
В
.
Договорное
право
:
Общие
положения
.
М
., 1997. 405-
б
.
2
Кастальский
В
.
Н
.
Залог
исключительных
прав
:
Теория
и
практика
//
Хозяйство
и
право
. 2006.
№
5.
С
.108–112.
3
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
Кодекси
.
Тошкент
,
1996.
4
Ўзбекистон
Республикасининг
"
Гаров
тўғрисида
"
ги
қонуни
.
Мазкур
Қонуннинг
янги
таҳрири
ЎзР
01.05.1998
й
. 614-I-
сон
Қонунига
мувофиқ
киритилган
//
АҲТ
"Norma".
5
Всемирная
декларация
по
интеллектуальной
собственности
от
26.08.2007
г
. //
СИС
"
Гарант
".
лакатлар
қонунчилигида
легал
ифодасини
топган
.
Ма
-
салан
,
Францияда
1909
йилда
“
Корхонанинг
олди
-
сотди
ва
гаров
битимлари
тўғрисида
”
ги
қонуни
қабул
қилинган
.
Ушбу
қонунга
мувофиқ
,
корхонанинг
гаров
шартномаси
предмети
сифатида
ижарага
бериш
ҳуқуқлари
,
патентлар
,
лицензиялар
,
товар
белгилари
,
саноат
мулки
намуналари
бўла
олиши
кўрсатиб
ўтилган
6
.
Буюк
Британиянинг
1977
йилги
“
Патент
тўғрисида
”
ги
қонунига
мувофиқ
,
ихтирога
берилган
патентлардан
келиб
чиқувчи
объектлар
гаров
предме
-
ти
бўла
олиши
қайд
этилган
.
7
Бугунги
кунга
келиб
маж
-
буриятларни
таъминлаш
усули
сифатида
интеллекту
-
ал
мулк
объектига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
гарови
бутун
дунёда
кенг
қўлланилади
.
Чунки
,
интеллектуал
мулк
қийматининг
кескин
ошиши
уни
фуқаролик
муо
-
маласида
аҳамиятини
ҳам
оширди
.
Кўпчилик
ҳуқуқшунос
8
ва
иқтисодчи
олимлар
,
мутахассислар
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
эркин
бегоналаштирилиши
ва
бошқа
шахсга
ўтказилиши
мумкинлиги
боис
ушбу
ҳуқуқлардан
гаров
предмети
сифатида
фойдаланиш
мумкин
ва
айни
пайтда
самарали
деб
ҳисоблайдилар
.
Баъзи
мутахас
-
сислар
эса
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлардан
фойдаланиш
ва
мажбурият
бажа
-
рилмаган
тақдирда
ундирувни
қаратиш
тартибини
ўзига
хослиги
-
мураккаблиги
боис
ушбу
ҳуқуқлардан
гаров
сифатида
фойдаланиш
самарасиз
ва
кредитор
ҳуқуқларини
тўла
ҳимоя
этиб
бўлмайди
,
деб
ҳисоблайдилар
.
О
.
Пахоменко
ушбу
турдаги
гаровнинг
афзалликларини
инкор
этмаган
ҳолда
,
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлардан
гаров
сифатида
фойдаланганда
қуйидаги
қийинчилар
юзага
келишини
санаб
ўтади
:
биринчидан
,
интеллектуал
мулк
объекти
кам
ликвидли
товар
бўлиб
,
бундай
объ
-
ектларнинг
истеъмолчилари
доираси
чегараланган
.
Иккинчидан
,
кўпгина
интеллектул
мулк
объектига
нис
-
батан
ҳуқуқлар
гаровга
қўйилиб
,
бироқ
мажбуриятлар
бажарилмаган
тақдирда
,
гаровга
олувчининг
(
креди
-
торнинг
)
талабларини
таъминлаш
учун
унди
p
увни
қарздор
гаров
билан
таъминланган
мажбуриятни
ба
-
жармаган
ёки
лозим
да
p
ажада
бажармаган
тақдирда
гаровга
қўйилган
мол
-
мулкка
қаратиш
мумкин
.
Бироқ
,
интеллектуал
мулк
объекти
бошқа
ашёлардан
фарқ
қилади
ва
уни
тасарруф
этиш
тартибининг
ўзига
хос
-
лиги
кредитор
учун
қийинчилик
туғдиради
.
Бундан
ташқари
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
па
-
тент
ёки
гувоҳномани
давлат
Патент
идорасидан
рўйхатдан
ўтказилиши
лозим
.
Гаровга
олувчига
эса
бундай
муаммолар
мақбул
бўлмайди
,
деб
таъкидлай
-
ди
.
9
С
.
И
.
Приданов
эса
,
муаллифлик
ҳуқуқи
объектла
-
6
Юмашев
Ю
.
Н
.,
Бездудный
М
.
А
.
Залог
и
его
использование
в
коммерческих
целях
.
М
., 1992.
С
.17.
7
Патентное
законодательство
зарубежных
стран
.
В
2-
х
т
Т
.1 /
Сост
.
Н
.
К
.
Финкель
.
М
., 1987.
С
.175.
8
Ястребов
С
.
В
.
Особенности
залога
исключительных
прав
//
Вестник
Северо
-
Кавказского
государственного
технического
университета
. 2006.
№
Крушина
О
.
Г
.
Интел
-
лектуальная
собственность
в
залоговых
правоотношени
-
ях
//
Интеллектуальная
собственность
:
правовые
,
экономиче
-
ские
и
социальные
проблемы
:
Сборник
трудов
аспирантов
РГИИС
в
трех
частях
.
Ч
. 1.
М
.:
РГИИС
, 2002.
С
.106–119;
Калятин
В
.
О
.
Залог
исключительных
прав
//
Патенты
и
лицен
-
зии
. 200.
№
6.
С
.48;
В
.
Н
.
Кастальский
.
Залог
исключительных
прав
;
Богатырев
Ф
.
Залог
авторского
права
//
Хозяйство
и
право
. 2004.
№
4.
9
Пахоменко
О
.
В
.
Собственность
,
управление
которой
требу
-
ет
ума
//
Налоговые
и
таможенные
вести
. 2005.
№
18.
С
.41.
ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
23
рига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларни
гаровга
қўйишнинг
юридик
тартиби
мураккаблиги
боис
гаровга
олувчининг
ҳуқуқларини
тўла
ҳимоя
этиб
бўлмайди
.
Гаров
мажбу
-
риятлари
бажарилмаган
ҳолатда
эса
,
гаровга
қўйилган
мутлақ
ҳуқуқлар
реализацияси
муаллифнинг
хоҳиш
-
иродасига
боғлиқ
бўлиб
қолади
,
бундан
ташқари
,
му
-
аллиф
вафот
этган
ҳолатларда
,
гаровга
қўйилган
мул
-
кий
ҳуқуқлар
реализацияси
юзасидан
муаллифнинг
меросхўрлари
билан
судда
низолашиши
эҳтимоли
келиб
чиқади
,
ушбу
гаров
тури
банк
кредити
мажбури
-
ятларини
таъминлаш
учун
ишончли
усул
бўла
олмас
-
лиги
боис
гаров
предмети
бўла
олмайди
,
деб
ҳисоблайди
.
1
Лекин
фикримизча
,
агар
мулкий
ҳуқуқларни
гаровга
қўйиш
шартномаси
юридик
жиҳатдан
тўғри
тузилса
ва
расмийлаштирилса
,
шарт
-
номада
томонларнинг
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлари
белги
-
ланса
,
мажбуриятлар
бажарилмаган
ёки
лозим
дара
-
жада
бажарилмаган
ҳолатларда
гаровга
қўйилган
мутлақ
ҳуқуқларни
реализация
қилиш
тартиби
тараф
-
лар
томонидан
шартномада
келишиб
олинса
,
интел
-
лектуал
мулк
объектига
нисбатан
ҳуқуқлар
гаровидан
самарали
фойдаланиш
мумкин
.
Бизга
маълумки
,
интеллектуал
фаолият
натижала
-
рига
нисбатан
шахсий
номулкий
ва
мулкий
ҳуқуқлар
мавжуд
.
Ушбу
ҳуқуқларнинг
барчаси
гаров
предмети
бўла
олмайди
,
чунки
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
(
му
-
аллифлик
ҳуқуқи
,
асар
номига
бўлган
ҳуқуқ
)
муаллиф
-
га
унинг
мулкий
ҳуқуқларидан
қатъий
назар
тегишли
бўлади
ва
унинг
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
мулкий
ҳуқуқлари
бошқа
шахсга
ўтган
тақдирда
унинг
ўзида
сақланиб
қолади
.
Ўзбекистон
Республика
-
сининг
ФКнинг
1033-
моддаси
4-
бандида
муаллифлик
ҳуқуқи
(
интеллектуал
фаолият
натижаларининг
муал
-
лифи
деб
эътироф
этилиш
ҳуқуқи
)
шахсий
номулкий
ҳуқуқ
ҳисобланади
ва
ижодий
меҳнати
билан
интел
-
лектуал
фаолият
натижасини
яратган
шахсгагина
те
-
гишли
бўлади
.
Мулкий
ҳуқуқлар
эса
,
фуқаролик
муо
-
маласида
эркин
ҳаракатда
бўлади
.
Демак
,
интеллекту
-
ал
мулк
объектига
нисбатан
фақат
мулкий
ҳуқуқларгина
гаров
предмети
бўла
олади
.
Интеллектул
мулк
объектлари
доираси
кенг
бўлиб
,
у
ўз
ичига
ин
-
теллектуал
фаолият
натижалари
ва
фуқаролик
муо
-
маласи
иштирокчиларининг
товарлар
,
ишлар
,
хизмат
-
ларнинг
хусусий
аломатларини
акс
эттирувчи
восита
-
ларга
бўлинади
.
Интеллектуал
фаолият
натижалари
-
нинг
ўзи
муаллифлик
ҳуқуқи
объектлари
ва
саноат
мулки
намуналари
(
патент
ҳуқуқи
объектлари
)
га
бўлинади
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
объектига
нисбатан
ҳуқуқлар
гаровида
гаров
предмети
бўлиб
,
асарга
нис
-
батан
мулкий
ҳуқуқлар
ҳисобланади
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
объектига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқларни
муал
-
лиф
,
унинг
ворислари
,
хизмат
топшириғини
бажариш
юзасидан
яратилган
асарлар
юзасидан
иш
берувчи
ёки
унинг
ҳуқуқий
вориси
шунингдек
,
агар
муаллифлик
шартномасида
мулкий
ҳуқуқлар
бегоналаштирилиши
,
яъни
ўзгага
ўтказилиши
кўзда
тутилган
бўлса
,
шартно
-
ма
асосида
мулкий
ҳуқуқ
эгаси
гаровга
қўйиши
мумкин
.
Саноат
мулки
объектлари
(
ихтиролар
,
фойдали
мо
-
деллар
ва
саноат
намуналарини
)
га
нисбатан
эса
ушбу
ҳуқуқлар
гарови
субъекти
бўлиб
,
патент
эгаси
ёки
па
-
тент
билан
муҳофаза
қилинган
саноат
мулки
объекти
-
дан
фойдаланишга
мутлақ
лицензия
шарномаси
1
Приданов
С
.
И
.
Залог
как
способ
обеспечения
исполнения
обязательств
заемщика
,
возникших
из
договора
банковского
кредита
//
Юридическая
работа
в
кредитной
организации
.
2005.
№
4. http://uprav.biz/materials/finance/view/6848.html?
орқали
рухсат
олган
ҳар
қандай
шахс
ҳисобланиши
мумкин
.
Саноат
мулки
объектлари
(
ихтиролар
,
фойда
-
ли
моделлар
ва
саноат
намуналарини
)
га
нисбатан
ҳуқуқлар
гарови
объекти
бўлиб
,
ихтиро
,
фойдали
мо
-
деллар
ва
саноат
намуналарига
нисбатан
патент
2
ёки
ихтиро
,
фойдали
моделлар
ва
саноат
намуналаридан
фойдаланиш
тўғрисида
патент
эгаси
билан
тузилган
мутлақ
лицензия
шартномаси
асосида
келиб
чиқадиган
мулкий
ҳуқуқлар
ҳисобланиши
мумкин
.
Ле
-
кин
патент
ёки
лицензия
объект
бўла
олмайди
,
чунки
улар
ваколатли
орган
томонидан
патент
ёки
лицензия
эгасининг
мазкур
интеллектуал
мулк
объектига
нисба
-
тан
мутлақ
ҳуқуқларини
тасдиқловчи
ҳужжатдир
Селекция
ютуғига
нисбатан
патент
эгаси
3
Ўзбе
-
кистон
Республикаси
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонунининг
30-
моддасига
мувофиқ
,
селекция
ютуғидан
ўз
хоҳишига
кўра
фойдаланишга
бўлган
мутлақ
ҳуқуқ
патент
эгасига
тегишлидир
.
Мазкур
Қонуннинг
38-
моддасига
кўра
эса
,
патент
олиш
ҳуқуқи
,
патент
бериш
ҳақидаги
талабнома
Патент
идорасида
рўйхатга
олин
-
ганлиги
натижасида
келиб
чиқадиган
ҳуқуқлар
,
шунин
-
гдек
,
патентдан
келиб
чиқадиган
ҳуқуқлар
ҳар
қандай
юридик
ёки
жисмоний
шахсга
ўтказилиши
мумкин
.
Ҳуқуқларни
бошқа
шахсга
ўтказиш
ҳуқуқлардан
бошқа
шахс
фойдасига
воз
кечиш
тўғрисидаги
шартнома
ёки
лицензия
шартномаси
асосида
,
шунингдек
қонун
ҳуж
-
жатларига
мувофиқ
,
мерос
бўлиб
ўтиши
орқали
амалга
оширилиши
мумкин
.
Ушбу
моддадан
кўришимиз
мум
-
кинки
,
селекция
ютуғига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқ
эгаси
ушбу
объектга
нисбатан
ҳуқуқларни
бегоналаштириш
мумкинлигини
қонун
умумий
тартибда
эътироф
этади
,
лекин
селекция
ютуғига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
га
-
ровга
қўйилиши
мумкинлиги
ҳақида
тўғридан
-
тўғри
норма
мавжуд
эмас
,
бундан
ташқари
селекция
ютуғига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
гарови
шартномаси
селек
-
ция
ютуғидан
бошқа
шахс
фойдасига
воз
кечиш
тўғрисидаги
шартнома
,
шунингдек
лицензия
шартно
-
масидан
,
мерос
бўлиб
ўтишдан
ўз
моҳиятига
кўра
бу
-
тунлай
фарқланади
.
Шунинг
учун
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
38-
моддасининг
2-
қисми
“
ҳамда
селекция
ютуғига
нисбатан
ҳуқуқлар
гарови
шартномаси
орқали
амалга
оширилиши
мумкин
.”
деган
сўзлар
билан
тўлдирилса
,
амалиётда
иккиланишларни
бартараф
этган
бўлар
эди
.
Интеллектуал
мулкнинг
бошқа
объектлари
,
маса
-
лан
,
фуқаролик
муомаласи
иштирокчиларининг
товар
-
лар
,
ишлар
,
хизматларнинг
хусусий
аломатларини
акс
эттирувчи
воситаларга
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
ҳам
гаров
предмети
бўлиши
мумкин
. “
Товар
белгилари
,
2
"
Ихтиролар
,
фойдали
моделлар
ва
саноат
намуналари
тўғрисида
"
ги
қонунига
мувофиқ
,
саноат
мулки
объектига
бўлган
ҳуқуқ
муаллифга
(
ҳаммуаллифларга
)
ёки
унинг
(
уларнинг
)
ҳуқуқий
ворисига
(
ҳуқуқий
ворисларига
)
тегишли
бўлади
ва
патент
билан
тасдиқланади
.
Патент
ихтиро
,
фойдали
модель
ёки
саноат
намунасини
янгилигини
,
ҳақиқийлигини
ва
патент
эгасининг
ушбу
саноат
мулки
намунасига
эгалик
қилиш
,
ундан
фойдаланиш
ҳамда
уни
тасарруф
этишга
доир
мутлақ
ҳуқуқини
тасдиқлайди
.
3
Ўзбекистон
Республикаси
"
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
"
ги
қонунининг
6-
моддасига
кўра
,
селекция
ютуғининг
муаллифи
(
ҳаммуаллифлари
)
ёки
унинг
(
уларнинг
)
меросхўри
(
меросхўрлари
);
муаллиф
ёки
унинг
меросхўри
томонидан
патент
бериш
ҳақидаги
талабномада
ёки
селекция
ютуғи
рўйхатдан
ўтказилгунга
қадар
Патент
идорасига
топширилган
талабнома
берувчини
ўзгартириш
тўғрисидаги
аризада
кўрсатилган
юридик
ва
(
ёки
)
жисмоний
шахслар
(
улар
рози
бўлган
тақдирда
);
селекция
ютуғи
хизмат
тартибида
яратилган
бўлса
иш
берувчи
патент
эгаси
бўлиши
мумкин
.
ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
24
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номлари
тўғрисида
”
ги
қонунининг
26-
моддасига
мувофиқ
,
товар
белгисининг
эгаси
товар
белгисидан
фойдаланиш
ва
уни
тасарруф
этиш
мутлақ
ҳуқуқига
эга
.
Товар
белгисига
доир
гувоҳнома
товар
белгисига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларни
гаровга
қўйиш
шартнома
-
сининг
объекти
бўлади
.
Лекин
шуни
таъкидлаш
жоиз
-
ки
,
фуқаролик
муомаласи
иштирокчиларининг
товар
-
лар
,
ишлар
,
хизматларнинг
хусусий
аломатларини
акс
эттирувчи
барча
воситалар
ҳам
гаров
предмети
бўла
олмайди
,
масалан
,
товар
келиб
чиққан
жой
номидан
фойдаланиш
ҳуқуқи
гаров
предмети
бўла
олмайди
.
Чунки
, “
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номлари
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
28-
моддасига
кўра
,
лицензия
шартномаси
асосида
товар
келиб
чиққан
жой
номидан
фойдаланиш
ҳуқуқини
бошқа
шахсга
беришга
,
бундай
ҳуқуқдан
бошқа
шахслар
фойдасига
воз
кечиш
тўғрисида
би
-
тимлар
тузишга
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номидан
фойдаланиш
ҳуқуқини
беришга
йўл
қўйилмайди
.
Ўзбекистон
Республикаси
ФКнинг
264-
моддасининг
4-
қисми
ва
Ўзбекистон
Республикаси
“
Гаров
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
3-
моддасига
кўра
,
гаров
шартнома
ёки
қонун
асосида
амалда
юзага
келади
.
Қонун
асосида
гаров
вужудга
келиш
ҳоллари
амалиёт
-
да
кам
учрайди
.
Интеллектуал
мулк
объектига
нисба
-
тан
ҳуқуқлар
гарови
билан
боғлиқ
муносабатлар
асо
-
сан
гаров
шартномаси
асосида
вужудга
келади
ва
уш
-
бу
ҳуқуқларнинг
гарови
шартномасида
ифода
этилади
.
Гаров
шартномаси
шакли
,
уни
тасдиқлаш
ва
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
ҳақидаги
талабларга
риоя
қилинмай
тузилганда
мутлақо
ҳақиқий
ҳисобланмайди
.
1
Авваламбор
,
ушбу
шарноманинг
асо
-
сий
белгиларига
эътибор
қаратсак
,
гаров
шартномаси
-
да
асосан
томонларнинг
номи
,
жойлашган
манзили
(
яшаш
жойи
),
гаров
тури
,
гаров
нарсаси
ва
унинг
баҳоси
,
моҳияти
,
миқдори
ва
гаров
билан
таъминла
-
надиган
мажбуриятнинг
бажарилиш
муддати
,
гаровга
қўйилган
мол
-
мулкнинг
рўйхати
,
шунингдек
томонлар
-
нинг
келишуви
асосида
эришилган
бошқа
маълумот
-
лар
кўрсатилган
бўлиши
зарур
.
Унда
гаровга
қўйилган
мол
-
мулк
томонларнинг
қайси
бирида
эканлиги
ҳам
кўрсатилиши
шарт
.
Интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
ҳуқуқлар
гарови
шартномасининг
энг
асосий
хусусиятларидан
бири
,
бу
гаров
тўғрисидаги
шартномада
гаров
нарсаси
ва
унинг
баҳоси
,
моҳияти
,
миқдори
ва
гаров
билан
таъминланадиган
мажбуриятнинг
бажарилиш
муддати
кўрсатилган
бўлиши
керак
.
Унда
гаровга
қўйилган
мол
-
мулк
тарафларнинг
қайси
бирида
эканлиги
ҳам
кў
p
сатилиши
шарт
.
Интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
ҳуқуқлар
гарови
шартномасининг
ашёлар
ва
қимматли
қоғозлар
гарови
шартномаларидан
фарқли
ўзига
хос
хусусият
-
ларидан
бири
шартноманинг
мутлақ
ҳуқуқлар
амал
қилиш
давригагина
тузилишидир
.
Бизга
маълумки
,
интеллектуал
мулкнинг
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
маълум
бир
давр
мобайнида
амал
қилади
.
Масалан
,
патент
идорасига
патент
бериш
ҳақидаги
талабнома
топширилган
санадан
эътиборан
ҳисоблаганда
ихтиро
патенти
йигирма
йил
мобайнида
,
саноат
намунаси
патенти
ўн
йил
мобайнида
,
фойдали
модель
патенти
беш
йил
мобайнида
амал
қилади
.
Их
-
1
Қаранг
:
Зокиров
И
.
Б
.
Ўзбекистон
Республикасининг
фуқаролик
ҳуқуқи
: I
қисм
. 4-
нашр
/
Қайта
ишланган
ва
тўлдирилган
.
Тошкент
, 2005.
тиро
ёки
саноат
намунаси
патентининг
амал
қилиши
қонун
ҳужжатларида
назарда
тутилган
ҳолларда
па
-
тент
эгасининг
илтимосномасига
биноан
Патент
идо
-
раси
томонидан
кўпи
билан
беш
йил
муддатга
узайти
-
рилиши
мумкин
.
Ушбу
ҳолатдан
кўришимиз
мумкинки
,
саноат
мулки
объектларига
нисбатан
ҳуқуқлар
гаровга
қўйилганда
,
гаров
шартномаси
ушбу
объектга
нисба
-
тан
патентнинг
амал
қилиш
муддатигагина
тузилиши
мумкин
.
Гаров
шартномасининг
яна
бир
ўзига
хос
хусусият
-
ларидан
бири
уни
давлат
рўйхатидан
ўтказилиши
маса
-
ласидир
.
Бу
масалада
ҳуқуқшунос
олимлар
ўз
фикрла
-
рини
турлича
билдирадилар
.
Э
.
П
.
Гаврилов
интеллекту
-
ал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
гарови
шартномаси
ўзида
лицензия
шартномаси
элементлари
-
ни
мужассамлаштиргани
боис
у
давлат
рўйхатидан
ўтказилиши
шарт
2
,
деб
таъкидлайди
.
В
.
О
.
Калятин
,
“...
умумий
маънода
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларни
бегоналаштириш
билан
боғлиқ
шартномалар
рўйхатдан
ўтказилар
экан
,
мантиқан
олиб
қараганда
,
ушбу
ҳуқуқларни
гаров
шарт
-
номаси
ҳам
мутлақ
ҳуқуқларни
бегоналаштириш
билан
боғлиқ
бошқа
шартномалар
каби
давлат
рўйхатидан
ўтказилиши
керак
,
3
деб
таъкидлайди
.
Ўзбекистон
Республикаси
ФКда
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
ҳуқуқларни
гаров
шартномасини
давлат
рўйхатидан
ўтказилиши
шартлиги
ҳақида
нор
-
ма
мавжуд
эмас
.
Лекин
интеллектуал
мулкнинг
айрим
объектлари
билан
боғлиқ
муносабатларни
тартибга
солувчи
деярли
барча
махсус
қонунларда
бу
борада
махсус
нормалар
мавжуд
бўлиб
,
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
ҳуқуқларни
бошқа
шахсга
бериш
тўғрисидаги
шартнома
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
кераклиги
таъкидланган
.
Хусусан
,
Ўзбекистон
Республикаси
"
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
ном
-
лари
тўғрисида
"
ги
Қонунининг
30-
моддасига
мувофиқ
,
товар
белгисига
доир
мутлақ
ҳуқуқ
бу
ҳуқуқнинг
эгаси
томонидан
шартнома
бўйича
бошқа
шахсга
ўтказилиши
мумкин
.
Товар
белгисига
доир
ҳуқуқни
бошқа
шахсга
ўтказиш
тўғрисидаги
шартнома
ёки
ли
-
цензия
шартномаси
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
керак
.
Шунингдек
,
Ўзбекистон
Республика
-
сининг
"
Интеграл
микросхемалар
топологияларини
ҳуқуқий
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
"
ги
қонунининг
15-
моддасига
кўра
,
топологияга
бўлган
ҳуқуқ
тўла
ёки
қисман
бошқа
шахсга
ўтказилиши
мумкин
ва
тополо
-
гияга
бўлган
ҳуқуқларни
бошқа
шахсга
бериш
тўғрисидаги
шартнома
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
керак
.
Айнан
шундай
қоидаларни
янги
таҳрирдаги
"
Ихтиролар
фойдали
моделлар
ва
саноат
намуналари
тўғрисида
"
ги
Қонунининг
11-
моддасининг
3-
бандида
, "
Электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълумотлар
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
"
Қонунининг
7-
моддасида
,
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
38-
моддасида
ҳам
учратишимиз
мумкин
.
Ушбу
ҳолатларда
кўришимиз
мумкинки
,
қонунларда
айнан
гаров
масаласи
бўлмаса
-
да
,
мутлақ
ҳуқуқлар
бошқа
шахсга
ўтказилганда
,
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
кераклиги
белгиланган
.
Қонуности
меъё
-
2
Гаврилов
Э
.
П
.
Патентные
договоры
:
правовое
регулирова
-
ние
//
Патенты
и
лицензии
. 2003.
№
10.
С
.53.
3
Калятин
В
.
О
.
Залог
исключительных
прав
//
Патенты
и
ли
-
цензии
. 2001.
№
6.
С
.48.
ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
25
рий
ҳужжатларга
эътибор
қаратадиган
бўлсак
,
бугунги
кунда
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
патент
идора
-
си
Директорининг
“
Ихтиро
,
фойдали
модел
,
саноат
намунаси
,
селекция
ютуғи
,
товар
белгиси
,
хизмат
кўрсатиш
белгисига
бўлган
ҳуқуқларни
бериш
ва
ли
-
цензия
шартномаларидан
фойдаланиш
,
интеграл
мик
-
росхемалар
топологиясига
бўлган
ҳуқуқни
тўлиқ
ёки
қисман
бериш
,
электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
дастурга
,
маълумотлар
базасига
бўлган
барча
мулкий
ҳуқуқларни
бутунлай
ёки
қисман
ўзгаларга
бериш
ва
мулкий
ҳуқуқларни
бериш
тўғрисидаги
шартномаларни
рўйхатдан
ўтказиш
Қоидалари
”
1
мавжуд
бўлиб
ушбу
меъёрий
ҳужжат
асосида
давлат
Патент
идораси
ин
-
теллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
ҳуқуқларни
бериш
тўғрисидаги
шартномаларни
давлат
рўйхатидан
ўтказади
.
Бироқ
ушбу
ҳужжатда
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларни
гаровга
қўйилганда
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
масаласи
ёри
-
тилмаган
,
лекин
умумий
маънода
ихтиро
,
фойдали
модел
,
саноат
намунаси
,
селекция
ютуғи
,
товар
белги
-
си
,
хизмат
кўрсатиш
белгисига
бўлган
ҳуқуқларни
бе
-
риш
ва
лицензия
шартномаларидан
фойдаланиш
,
ин
-
теграл
микросхемалар
топологиясига
бўлган
ҳуқуқни
тўлиқ
ёки
қисман
бериш
,
электрон
ҳисоблаш
машина
-
лари
учун
дастурга
,
маълумотлар
базасига
бўлган
барча
мулкий
ҳуқуқларни
бутунлай
ёки
қисман
ўзгаларга
бериш
ва
мулкий
ҳуқуқларни
бериш
тўғрисидаги
шартномалари
давлат
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
ва
интеллектуал
мулкнинг
ҳар
бир
объекти
бўйича
Давлат
реестрида
қайд
этилиши
ҳақида
сўз
боради
.
Бироқ
,
гаров
шартномаси
интел
-
лектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқларни
бутунлай
ёки
қисман
ўзгаларга
бериш
тўғрисидаги
бошқа
шартномалардан
ўз
мазмунига
кўра
фарқ
қилади
ва
ушбу
шартномага
кўра
мулкий
ҳуқуқ
-
лар
вақтинча
яъни
мажбуриятлар
таъминлангунга
қа
-
дар
гаровга
қўйилади
.
ФКнинг
269-
моддасига
кўра
,
агар
шартномада
ўзгача
тартиб
назарда
тутилган
бўлмаса
,
гаровга
қўйилган
мол
-
мулк
гаровга
қўювчида
қолади
,
демак
ҳуқуқ
ўзга
шахсга
ўтказилмайди
.
Мазкур
ҳолатдан
кўринадики
,
интеллектуал
мулк
объектлари
-
га
нисбатан
мулкий
ҳуқуқларни
гаровга
қўйиш
шартно
-
маларини
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
тартиби
қонун
-
чилигимизда
очиқ
қолган
.
Бироқ
ФКда
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
бошқа
шахсга
ўтказилганда
,
давлат
рўйхатидан
ўтказилиши
шартлиги
ҳақида
норма
мавжуд
эмас
.
Ўзбекистон
Рес
-
публикасининг
ФК
3-
моддасида
белгиланганидек
,
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
Фуқаролик
Кодексидан
,
ФКда
кўрсатилган
муносабатларни
тартибга
солувчи
бошқа
қонунлар
ҳамда
қонун
ҳужжатларидан
иборат
.
Бошқа
қонунлар
ва
қонун
ҳужжатларидаги
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
нормалари
ФКга
мос
бўлиши
шарт
-
лиги
белгилаб
қўйилган
.
Шундай
экан
,
жорий
қонунчи
-
лигимизни
ФКга
мос
бўлиши
лозим
.
Интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларни
шарт
-
нома
асосида
бутунлай
ёки
қисман
ўзгаларга
бериш
,
лицензия
шартномаларидан
фойдаланиш
,
гаров
шартномаларини
Давлат
рўйхатидан
ўтказиш
масала
-
си
ФКда
белгилаб
қўйилиши
лозим
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Нотариат
тўғриси
-
да
”
ги
Қонунининг
44-
моддасига
кўра
,
рўйхатдан
ўтказилиши
лозим
бўлган
мол
-
мулкни
бошқа
шахсга
ўтказиш
ва
гаровга
қўйиш
тўғрисидаги
битимлар
нота
-
риуслар
томонидан
тасдиқланади
.
Бугунги
кунда
ама
-
1
Мазкур
қонун
2005
йил
27
июндан
кучга
кирган
лиётда
деярли
барча
гаров
шартномалари
тузилганда
,
гаровга
олувчи
гаров
нарсаси
гаровга
қўювчи
томони
-
дан
тасарруф
этилмаслиги
учун
таъқиқ
солинишини
талаб
этади
.
Интеллектуал
мулк
объектларига
нисба
-
тан
мулкий
ҳуқуқларни
гаровга
қўйиш
шартномаси
им
-
золанганда
нотариус
гаров
нарсасига
мулкий
ҳуқуқ
-
ларни
тасдиқловчи
ҳужжат
(
патент
ёки
гувоҳнома
)
га
гаровга
қўйилганлик
ҳақида
белги
қўйиши
ва
бу
бир
гаров
нарсасини
гаровга
олувчининг
розилигисиз
маж
-
бурият
бажарилмасдан
бегоналаштиришни
олдини
олиши
мумкин
.
Агар
объект
муаллифлик
ҳуқуқи
объек
-
ти
бўлса
(
бадиий
асар
),
бу
ҳолда
илгари
нашр
этилган
асарларга
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
муаллиф
унга
нисбатан
ҳуқуқни
асар
нашр
этилган
бўлса
, “
С
”
белги
-
си
билан
ёки
асар
нашр
этилмаган
бўлса
,
у
ҳолда
му
-
аллиф
мутлақ
ҳуқуқ
ўзига
тегишли
эканлигини
нотари
-
ал
гувоҳлантирилган
кафолат
хати
билан
асослайди
.
Бундай
ҳолатда
гаров
нарсаси
-
мулкий
ҳуқуқлар
ин
-
софсиз
гаровга
қўювчи
томонидан
бегоналаштирили
-
ши
мумкин
.
Бизнингча
,
шундай
ҳолатлар
юз
бермасли
-
ги
,
мажбуриятлар
бажарилишини
таъминлаш
мақса
-
дида
мажбурият
бажарилмагунга
қадар
гаров
нарсаси
-
га
бегоналаштирилмаслиги
учун
таъқиқ
солиниши
ва
давлат
Патент
идорасида
бошқа
шахслар
учун
очиқ
реестрга
қайд
этилиши
лозим
.
Чунки
бу
кредитор
ҳуқуқларининг
бузилишини
олдини
олади
.
Интеллекту
-
ал
мулк
объектини
гаровга
қўювчи
гаровнинг
амал
қи
-
лиш
муддати
давомида
объектни
ҳуқуқий
муҳофаза
қилинганлик
даражасини
таъминлаб
(
масалан
,
патент
пошлиналарини
тўлаб
)
ҳамда
объектни
бошқа
учинчи
шахслар
тажовузидан
сақлаб
туришга
мажбур
.
Гаровга
қўйилган
интеллектуал
мулк
объектидан
фойдаланиш
тартиби
гаров
шартномасида
белгилаб
қўйилади
.
Га
-
ров
билан
таъминланган
асосий
мажбурият
таъмин
-
ланмаган
тақдирда
гаровга
қўйилган
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
кредитор
талабларини
қано
-
атлантириш
қонунда
белгиланган
тартибда
амалга
оширилади
.
2
Гаровга
олувчининг
(
кредиторнинг
)
та
-
лабларини
қондириш
учун
ундирувни
қарздор
гаров
билан
таъминланган
мажбуриятни
ўзи
жавобгар
бўлган
вазиятларда
бажармаган
тақдирда
ёки
лозим
даражада
бажармаганда
гаровга
қўйилган
мол
-
мулкка
қаратиши
мумкин
.
Ўзбекистон
Республикаси
ФКнинг
279-281-
моддалари
ва
Ўзбекистон
Республикаси
“
Га
-
ров
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
27-
моддасида
ундирувни
гаровга
қўйилган
мол
-
мулкка
қаратиш
тартиби
белги
-
лаб
берилган
бўлиб
,
ушбу
нормаларда
фақатгина
мол
-
мулкка
ундирувни
қаратиш
тартиби
берилган
,
гаров
нарсаси
мулкий
ҳуқуқлар
бўлган
ҳолатда
ундирувни
қаратиш
ва
гаров
нарсасини
реализация
қилиш
тарти
-
би
очиқ
қолган
.
Бу
амалиётда
англашилмовчиликка
олиб
келиши
ва
кредитор
ҳуқуқларини
амалга
ошири
-
лишига
тўсқинлик
қилиши
табиий
.
Амалиётда
бу
ан
-
глашилмовчилик
низосиз
ҳолатларда
фақатгина
гаров
-
га
қўювчи
ва
гаровга
олувчи
ўртасида
тузилган
кели
-
шувга
асосан
бартараф
этилиши
мумкин
,
қонун
бунга
йўл
қўяди
.
Бироқ
бундай
келишув
нотариал
тасдиқлан
-
ган
бўлиши
лозим
(
ФК
280-
модда
).
Барча
ҳолларда
ҳам
гаровга
олувчи
ва
гаровга
қўювчи
томонидан
келишув
-
га
эришиш
мушкул
.
Чунки
интеллектуал
мулк
объекти
-
га
нисбатан
ҳуқуқлар
эгаси
гарчи
мажбуриятни
бажар
-
маган
бўлса
-
да
,
мутлақ
ҳуқуқларини
бегоналаштириш
-
дан
зарар
кўради
.
Айниқса
,
бу
ҳолат
тижорат
муома
-
2
Қаранг
:
Исмоилов
Н
.
Правовые
проблемы
залога
как
спосо
-
ба
обеспечения
исполнения
обязательства
:
Автореф
.
дис
…
канд
.
юрид
.
наук
.
Ташкент
, 1999.
С
.7.
ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
26
ласи
субъектлари
томонидан
гаровга
мутлақ
ҳуқуқлар
қўйилганда
яққол
намоён
бўлади
.
Масалан
,
корхона
ўзининг
муомаладаги
товар
белгисига
нисбатан
ҳуқуқ
-
ларни
гаровга
қўйганда
,
ундирув
гаров
нарсаси
-
мулкий
ҳуқуқларга
қаратилган
тақдирда
гаровга
қўйилган
то
-
вар
белгисини
йўқотиши
корхонанинг
бозорда
ва
рақо
-
батчилар
олдида
нуфузи
тушишига
ёки
бутунлай
йўқолишига
олиб
келиши
мумкин
.
Умуман
олганда
,
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлардан
мажбуриятларни
таъминлаш
воситаси
сифатида
фойдаланиш
мақсадида
гаровга
қўйиш
,
мажбуриятлар
бажарилмаган
тақдирда
унга
ундирувни
қаратиш
тартиби
,
гаров
предмети
сифатида
мутлақ
ҳуқуқларни
баҳолаш
шартлари
ва
тартиби
,
гаровга
қўйилганда
гаров
шартномасининг
муҳим
шартлари
-
дан
бири
-
мулкий
ҳуқуқни
суғурта
қилиш
масалаларини
бир
мақола
доирасида
таҳлил
қилиш
имконияти
мав
-
жуд
эмас
.
Буларнинг
ҳар
бири
алоҳида
тадқиқотни
талаб
этади
ва
ҳар
бирида
ўз
ечимини
кутаётган
ҳуқуқий
муаммолар
мавжуд
.
Лекин
юқоридагиларнинг
барчасидаги
мавжуд
муаммоларни
ҳал
этмасдан
ту
-
риб
,
гаров
муносабатларини
самарали
тартибга
со
-
лувчи
қонунчиликни
шакллантириш
мураккабдир
.
Бозор
иқтисодиёти
шароитида
гаровнинг
ўрни
ошиб
боради
ва
уни
қўлланиш
доираси
кенгаяди
.
Ҳозирги
кунда
мажбуриятларни
таъминлаш
воситаси
сифатида
мутлақ
ҳуқуқларни
амалиётда
самарали
қўллаш
ва
ундан
гаров
мақсадида
фойдаланиш
республикамиз
қонунчилигида
бир
қанча
ўзгартиришлар
,
тўлди
-
ришларни
талаб
этади
.
Юқорида
айтиб
ўтилган
маса
-
лалардан
хулоса
қилиб
жорий
қонунчилигимизни
тако
-
миллаштириш
юзасидан
мавзуимиз
доирасида
қуйида
-
гиларни
таклиф
этишни
лозим
топдик
:
1.
Ўзбекистон
Республикаси
ФКда
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларни
бошқа
шахсга
гаров
шартномаси
асосида
ўтказилганда
,
гаров
мажбуриятлари
бажарилмаганда
мутлақ
ҳуқуқларга
ундирувга
қаратиш
мумкинлиги
масаласи
,
мутлақ
ҳуқуқ
-
лар
гарови
шартномасини
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
масаласи
бўйича
тегишли
норма
киритиш
керак
.
2. “
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номлари
тўғрисида
”
ги
Қону
-
нининг
30-
моддасининг
биринчи
қисмида
"
товар
белги
-
сига
доир
мутлақ
ҳуқуқ
бу
ҳуқуқнинг
эгаси
томонидан
шартнома
бўйича
бошқа
шахсга
ўтказилиши
мумкин
деб
белгилаб
қўйилган
",
бизнингча
,
ушбу
модда
"
товар
белгисига
доир
мутлақ
ҳуқуқ
бу
ҳуқуқнинг
эгаси
томо
-
нидан
шартнома
бўйича
бошқа
шахсга
ўтказилиши
ҳамда
гаровга
қўйилиши
мумкин
"
деб
тўлдирилиши
керак
;
3. “
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
номлари
тўғрисида
”
ги
Қону
-
нининг
30-
моддасининг
4-
қисмидаги
товар
белгисига
доир
ҳуқуқни
бошқа
шахсга
ўтказиш
тўғрисидаги
шарт
-
нома
ёки
лицензия
шартномаси
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
керак
деган
жумла
лицензия
шартномаси
деган
сўздан
сўнг
“
товар
белгисига
доир
мутлақ
ҳуқуқни
гаровга
қўйиш
тўғрисидаги
шартнома
-
си
”
деган
жумла
билан
тўлдириш
керак
;
4. “
Ихтиролар
,
фойдали
моделлар
ва
саноат
наму
-
налари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
11-
моддасининг
3-
қисмида
“
патент
эгаси
патент
билан
тасдиқланган
са
-
ноат
мулки
объектига
бўлган
ҳуқуқни
патентдан
ўзганинг
фойдасига
воз
кечиш
тўғрисидаги
шартнома
бўйича
ёки
саноат
мулки
объектидан
фойдаланиш
ҳуқуқини
лицензия
шартномаси
бўйича
ҳар
қандай
юридик
ёхуд
жисмоний
шахсга
(
шахсларга
)
топшириши
мумкин
”
дейилган
жумлада
лицензия
шартномаси
бўйича
сўзидан
сўнг
“
гаров
шартномаси
бўйича
”
деб
тўлдирилиши
керак
;
5.
Ўзбекистон
Республикаси
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
38-
моддасининг
2,
3-
қисмлари
“
селекция
ютуғига
нисбатан
ҳуқуқлар
гарови
шартномаси
орқали
амалга
оширилиши
мумкин
”
ва
“
селекция
ютуғига
нисбатан
ҳуқуқлар
гарови
шартно
-
маси
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
керак
”
деб
тўлдирилиши
;
6.
Ўзбекистон
Республикасининг
"
Электрон
ҳисоб
-
лаш
машиналари
учун
яратилган
дастурлар
ва
маълу
-
мот
базаларининг
ҳуқуқий
ҳимояси
тўғрисида
"
ги
қонуни
-
нинг
7-
моддасиниинг
1-
қисмида
“
ЭҲМ
учун
яратилган
дастур
ёки
маълумотлар
базасига
бўлган
мулкий
ҳуқуқ
-
лар
шартнома
бўйича
ўзга
жисмоний
ёки
юридик
шахс
-
ларга
тўлиқ
ёки
қисман
ўтказилиши
мумкин
”
сўзидан
сўнг
“
ва
гаровга
қўйилиши
”
деган
жумла
билан
тўлдирилиши
,
мазкур
қонуннинг
9-
моддасининг
“
Рўйхатдан
ўтказилган
ЭҲМ
учун
яратилган
дастур
ёки
маълумотлар
базасига
бўлган
барча
мулкий
ҳуқуқлар
бутунлай
ўзгаларга
берилиши
тўғрисидаги
шартнома
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
лозим
.
ЭҲМ
учун
яратилган
дастур
ёки
маълумотлар
базасига
бўлган
мулкий
ҳуқуқларнинг
ўзгаларга
ўтказилиши
тўғрисидаги
шартномалар
томонларнинг
келишувига
биноан
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
мум
-
кин
”
дейилган
6-
қисмида
биринчи
жумладаги
“
ўзгаларга
берилиши
тўғрисидаги
шартнома
”
жумласидан
сўнг
“
ва
гаров
шартномаси
”
сўзи
билан
тўлдирилиши
лозим
.
Шунингдек
ушбу
моддада
“
ЭҲМ
учун
яратилган
дастур
ёки
маълумотлар
базасига
бўлган
мулкий
ҳуқуқларнинг
гаров
шартномаси
Патент
идорасида
рўйхатдан
ўтказилиши
шарт
”
деб
қўшимча
киритилиши
;
Интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
гаров
нарсаси
бўлган
ҳолатда
ундирувни
қа
-
ратиш
ва
гаров
нарсасини
реализация
қилиш
тартиби
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Гаров
тўғрисида
”
ги
қо
-
нунида
белгилаб
берилиши
лозим
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
рассматривает
зало
-
говые
отношения
,
их
возникновение
и
понятие
.
В
основной
части
статьи
характеризуется
залог
ин
-
теллектуальной
собственности
,
т
.
е
.
залог
исключитель
-
ных
прав
на
объекты
интеллектуальной
собственности
.
В
заключении
автор
делает
свои
выводы
и
вносит
предложения
по
усовершенствованию
действующего
законодательства
в
данной
сфере
.
Abstract
In the introductory part of the article the author consid-
ers guarantee attitudes, their occurrence and concept.
In the basic part the author gives characteristic to the
guarantee of intellectual property, i.e. the guarantee of
exclusive rights for objects of intellectual property.
In the conclusion the author makes offers on improve-
ment of the current legislation in the given sphere.
