ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№3 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
74
6.
Международное сотрудничество по противодей-
ствию коррупции с использованием полномочий про-
курора в сфере уголовного судопроизводства: лекция /
А.В. Агутин. – М.: Акад. Ген. прокуратуры Рос. Федера-
ции, 2017. – 67 С.
7.
Расширенное заседание Генеральной прокура-
туры Республики Узбекистан от 31 января 2018 года //
Электронный
ресурс
//
https://president.uz/ru/lists/view/1470
8.
Фрахи Б. Международное сотрудничество против
организованной преступности. Опыт Европейского
интеграции // Вестник МПА СНГ. - 1995. - №1. - С. 60-
63.
9. Saskia Hufnagel and Carole McCartney. Routledge
Handbook of Transnational criminal law (edited by Neil
Boister, Robert J Currie).
– New York: Routledge publish-
ing, 2015, - P.108.
10. Shearer I. A. Extradition in international law.
–
Manchester University Press, 1971.
– Р. 85.
11. Robert J Currie, Joseph Riknof. Transnational and
international criminal law. Second edition. Irwin Law Inc.
–
Toronto. 2013.
– P. 67.
М. Инагамова,
ИИВ Академияси катта ўқитувчиси
АЁЛЛАРГА НИСБАТАН ТАЙЗИҚ ВА ЗЎРАВОНЛИККА
ҚАРШИ КУРАШИШ
(ХАЛҚАРО ВА МИЛЛИЙ ТАЖРИБА)
Аннотация:
мақолада хорижий мамлакатлар
тажрибасида аёл ҳуқуқлари ҳимояси ва унда
полициянинг иштироки ҳамда жабрланган аёлларга
ижтимоий-ҳуқуқий ва психологик ёрдам кўрсатишнинг
ҳуқуқий механизмлари масалалари ёритилган.
Таянч
сўзлар:
аёл
ҳуқуқи,
полиция,
дискриминация, жабрланган, тажоввуз, касб этикаси
кодекси, зўравонлик, жиноят.
Аннотация:
в статье рассматриваются вопросы
защиты прав женщин и участия полиции в практике
зарубежных стран, а также правовые механизмы,
социальной, правовой и психологической помощи
пострадавшем женщенам.
Ключевые слова:
права женщин, полиция,
дискриминация,
жертвы,
низвержение,
кодекс
профессиональной этики, насилие, преступление.
Annotation:
the deals with the protection of the rights
of women and the police participation in the practice of
foreign countries, as well as lagail mechanisms, social,
legal and psychological assistance to affected women.
one
Keywords:
womens rights, police, discrimination,
victims, overthrow, code of professional ethics, violence
ю,
crime.
Маълумки ривожланган хорижий давлатларда аёл-
лар ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлашнинг сиёсий,
ҳуқуқий ва институционал механизмлари яратилган.
Мазкур
механизмларнинг
самарали
фаолияти
натижасида аёллар ҳуқуқларига тажоввуз камайган.
Шу сабабли хорижий мамлакатлар полиция хизмати
томонидан аёллар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тажриба-
сини ўрганиш муҳим аҳамият касб этади.
Дунё аҳолисининг 49,7 фоиз аёллардир (аёллар 3
миллиард 132 миллион 342 минг, эркаклар 3 миллиард
169 миллион 122 минг киши) [1]. Агар ҳомила пайтида
қизлар жинслари туфайли олдириб ташланмаганлари-
да ва чақалоқликларида тегишли тарзда парвариш
қилинганларида эди, уларнинг сони камида 60 милли-
онга кўпроқ бўлар эди. Статистик маълумотларга кўра,
аёлларнинг ҳар учинчиси (демакки, бир миллиард аёл)
ҳаётида камида бир марта калтакланган ёки жинсий
алоқа қилишга мажбурланган ёхуд бошқача тарзда
хўрланган, ҳар бешинчи аёлнинг ҳаётида камида бир
марта номусига тегилган ёки тегишга ҳаракат қилин-
ган. Одатда, зўравон киши аёлнинг қариндошларидан
бири ёки таниши бўлган. Шунингдек, 47 фоизи аёллар-
нинг таъкидлашича, улар илк маротаба ўзлари хоҳла-
маган тарзда жинсий алоқада бўлганлар ҳамда зўра-
вонлик билан ўлим топган аёлларнинг 70 фоизга яқини
ўз эрлари ёки бирга яшаётган эркак томонидан ўлди-
рилган [2].
Жумладан турмушга чиқишдан аввал бегона эркак
билан жинсий алоқада бўлганлик, турмушига рози
бўлмаганлик ёки ажрашишга ҳаракат қилганлик,
баъзида эса фақат бегона эркак билан гаплашганлик
учун аёлнинг яқин қариндошлари уни «иснод келтир-
ганлик»да айблаб ўлдирадилар. Бу каби кўрсатгичлар
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№3 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
75
ҳозирги маърифий жамиятда ҳам хотин-қизлар камси-
тилиши билан боғлиқ муаммолар мавжудлиги, унинг
олдини олиш бўйича тегишли чоралар кўриш зарура-
тини кўрсатади. Бундай долзарб масала дунё полиция
тизими олдига ҳам аёл ҳуқуқлари ҳимоясида алоҳида
вазифаларни юклайди [3].
Бугунги кунда мамлакатимиз ички ишлар органлари
томонидан аёл ҳуқуқларини ҳимоя қилишда ижобий
натижаларга эришиш учун, ривожланган мамла-
катларнинг бу борадаги тажрибаларини таҳлил этиш,
қиёсий ўрганиш, илғор ҳамда ҳар томонлама мақбул
деб топилган жаҳатларини амалиётга жорий этиш ўзи-
нинг самарали натижасини беради. Бироқ, бу жараён-
да яна бир муҳим масалани доимо ёдда тутиш лозим,
яъни бошқа мамлакатларнинг тажрибасидан фойда-
ланганда уларни кўр-кўрона кўчириб, ўз амалиётимиз-
га татбиқ этиш ярамайди [4]. Аксинча, бу ҳолат тизим-
да инқирозга, унинг нуфузи пасайишига олиб келиши
мумкин. Бунда халқимиз менталитети, ўзбекона ҳаёт
тарзи, миллий-маънавий қадриятлари, мамлакатдаги
иқтисодий, ижтимоий, сиёсий жараёнлар инобатга
олиниши лозим.
Шу сабабли, мамлакатимиз ички ишлар органлари
томонидан аёл ҳуқуқлари ҳимояси борасидаги хори-
жий тажрибани таҳлил этиш жараёнида, давлатларни
географик жойлашувидан келиб чиқиб, қуйидаги
йўналишларга ажратиб ўрганиш мақсадга мувофиқ.
Хусусан, Шимолий Америка мамлакатлари тажрибаси;
Ғарбий Европа мамлакатлари тажрибаси; Шарқий
Осиё мамлакатлар тажрибаси; Мустақил Давлатлар
Ҳамдўстлигига аъзо мамлакатлар тажрибаси.
Аёл ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоялаш борасида
Америка Қўшма Штатларида полиция тизими инсон
ҳуқуқлари, жумладан аёл ҳуқуқларини таъминлашга
оид бой ижобий тажрибага эга. Жумладан аёллар
ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг бош мезон сифатида
полиция ходимларининг «Касб этикаси кодекси» қабул
қилинган ва ҳар бир ходим ушбу Кодекс талабларига
сўзсиз риоя қилишга мажбурдир [5].
Аёллар, ёшлар, кексалар, ногиронлар ва бошқа
тоифаларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича
алоҳида ҳуқуқий актлар яратган давлатлардан бири
Канада ҳисобланади. Мазкур мамлакатда аёлларга
нисбатан зўравонликларнинг олдини олишга полиция
томонидан жиддий эътибор қаратилади [6]. Ҳуқуқни
муҳофаза қилувчи органларда аёлларга нисбатан
зўравонликнинг барча шаклларига қарши кураш та-
мойилига асосланган ҳолда 1998 йилда «Оиладаги
зўравонликларга қарши курашиш тўғрисида»ги қонун
қабул қилинган. Ушбу қонунга мувофиқ учта ҳимояла-
ниш шакли, яъни хавфсизлик буйруғи (зудлик билан
ёрдам керак бўлганда); Қироллик судининг ҳимоя
қилиш тартиби; уй-жойга кириш ҳуқуқини берувчи ор-
дерлар мавжуд [7]. Бундан ташқари, аёлларга нисба-
тан содир этилаётган зўравонликларнинг олдини олиш
мақсадида давлат бюджетидан маҳаллий ташкилотлар
учун кичик грантлар ташкил этилиб, бу каби салбий
ҳолатларнинг олдини олишда профилактик чоралар
қўлланилмоқда.
Дунёнинг ривожланган мамлакатларидан бири
бўлган Германия Федератив Республикаси полицияси
томонидан ҳам инсон ҳуқуқлари, айниқса, аёллар
ҳуқуқлари алоҳида ҳимоя қилиниши назоратга олинган
бўлиб, бугунги кунда ҳудудида қийин ҳаётий вазият-
ларга дучор бўлган, зўравонлик ва турли қийинчи-
ликларга учраган аёллар учун, «Аёллар уйлари»
(Frauenhäuser), юзлаб маслаҳат марказлари, кундузги
психологик ёрдам ҳамда 360 дан ортиқ ижтимоий ёр-
дам марказлари фаолияти йўлга қўйилган. Шунингдек,
қийин аҳволга тушиб қолган жабрланувчилар учун ёр-
дамга чақириш махсус телефон рақам «110» хизмати
кенг йўлга қўйилган бўлиб, ушбу рақамдан чақирув
сигнали кетиши билан шахснинг жойлашган жойи
аниқланади ҳамда зудлик билан полиция ходимлари
юборилиши назоратга олинган. Зўравонлик ва жиноят
содир этган шахслар ўзлари яшаётган хонадонлардан
чиқариб юборилади, уларнинг жабрланувчисига яқин-
лашиши, телефон орқали сўзлашув ёки хабарлар
юбориши тақиқланади. Бинобарин, жабрланувчининг
турмуш ўртоғи шундай ҳолатларни содир этган
тақдирда оилани молиялаштириш мажбурияти юкла-
тилган [8]. Бу амалиёт эса аёлларнинг иқтисодий
қарамлигини бартараф этиш учун хизмат қилмоқда.
Франция давлатида ҳам ҳудди Германия Федера-
тив Республикасидаги каби жисмоний, психологик,
жинсий, иқтисодий, кибер зўравонликларга дучор
бўлган аёллар ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг ўзига хос
тизими ишлаб чиқилган. Жумладан, мамлакат ҳуду-
дида зўравонликка дучор бўлган аёлларнинг мурожаа-
тларини қабул қилувчи «3919» рақамли «Violences
Femmes info» телефон алоқаси ва «Téléphone Grand
Danger» номли фавқулодда тезкор қўнғироқ қилиш
тизими яратилган бўлиб, унинг асосий вазифаси
кўмакка муҳтож аёлларга тиббий ва реабилитацион
ёрдам кўрсатишдан иборат. Мазкур хизматларга
2012/2015-
йилларда 1147 нафар жабрланган аёл му-
рожаат этган бўлиб, уларни ҳимоя қилиш мақсадида
полиция назоратига олинган. Бундан ташқари, мамла-
кат Бош вазирига «Аёл ва эркаклар ўртасидаги
тенглик» масаласи бўйича бўйсунувчи давлат котиби
лавозими жорий этилган. Унинг асосий вазифаси
Франция аёлларининг барча соҳаларда эркаклар би-
лан тенг ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлишини таъмин-
лашдан иборат [9].
Шарқий Осиёнинг йирик давлатларидан бири ҳисо-
бланган
Хитойда аёллар ҳуқуқ ва манфаатлари кафо-
латланган қонунчилик базаси яратилган бўлиб, бу
«Гендер тенглик ва Хитойда аёлларнинг ривожлани-
ши» номли Оқ китобда келтирилган. Унга кўра, сўнгги
йигирма йил давомида «Никоҳ», «Меҳнатни рағбат-
лантириш», «Ижтимоий суғурта тўғрисида»ги ҳамда
«Хотин-қизларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя
қилиш тўғрисида»ги қонунлар қабул қилинди. Шунинг-
дек, Хитойда 2016/2020-йилларга мўлжалланган «Ин-
сон ҳуқуқлари ҳимояси бўйича давлат Дастури» ишлаб
чиқилган бўлиб, унинг 2-бўлимида «Аёллар ҳуқуқлари
ҳимояси»га оид қатор вазифалар белгиланган, жумла-
дан, аёлларга нисбатан зўравонликларнинг олдини
олиш, аёлларни ўғирлаш, сотиш каби жиноятлар по-
лиция томонидан аниқ ва қатъий назоратга олиниши
ҳамда қонун чиқарувчи органлар томонидан жавобгар-
лик кучайтиришга қаратилган қонунчилик базаси
ишлаб чиқилиши белгиланган [10].
Кунчиқар мамлакат саналган
Япония пойтахти То-
киода аёллар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича БМТ-
нинг «БМТ-Аёллар» бўлими ташкил этилди [11].
Бундан ташқари, Япония Конституциясида аёллар
ҳуқуқ ва эркинликлари кафолати ҳақидаги нормалар
мавжуд бўлиб, мазкур норма талабларининг бузилган-
лиги натижасида келиб чиқадиган ҳуқуқбузарликлар
ҳуқуқни муҳофаза қиливчи органлар, жумладан поли-
ция томонидан назорат қилинади [12].
Австралияда «Аёллар ва қизларга нисбатан зўра-
вонликни тугатиш 2018/2030 йилларга мўлжалланган
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№3 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
76
барқарор ривожланиш мақсадлари Дастури» ишлаб
чиқилган [13]. Унга кўра гендер тенгликни таъминлаш,
аёл ва қизларнинг ҳуқуқ ва имкониятларини кенгайти-
риш, соғлом турмуш тарзини таъминлаш ҳамда тоза
меҳнат шароитлари ва иқтисодий ўсиш мақсадлари
белгиланган.
Ички ишлар органлари ходимларининг ижтимоий-
ҳуқуқий ҳимоялаш йўналишида Мустақил Давлатлар
Ҳамдўстлигига
аъзо
мамлакатлар
тажрибасида
қуйидаги ижобий тажрибани кўриш мумкин:
Хусусан, Қирғизистон Республикасида 2009 йилда
ички ишлар органлари томонидан гиёҳвандликка ва
психотроп моддаларга ружу қўйган аёлларни ижти-
моий-ҳуқуқий ҳимоя қилиш мақсадида биринчи маро-
таба ижтимоий ётоқхона ташкил этилиб, унда 2 ой
мобайнида даволаш ва профилактика ишлари ташкил
этилиши йўлга қўйилган бўлиб, бугунги кунда мазкур
ётоқхона ўзининг самарасини бермоқда [14], яъни
кўплаб аёллар соғлом турмуш тарзига қайтарилмоқда.
Қозоғистон Республикаси ички ишлар органлари
тизимида ҳам оиладаги зўравонликларга қарши кураш
бўйича профилактика инспектори лавозими жорий
этилган бўлиб, уларнинг асосий вазифаси нафақат
оиладаги зўравонликлардан жабр кўрган аёлларни
ҳимоя қилиш, балки аёлларнинг оила аъзолари ораси-
да гиёҳвандлик моддаларини истеъмол қилувчи шах-
сларни ҳам доимий назоратга олиш ҳамда ҳисобини
юритиш вазифаси юклатилган [15].
Бироқ, дунё миқёсида аёллар ҳуқуқ ва эркинликла-
рини муҳофаза қилиш борасида амалга оширилаётган
ижобий ишларга қарамай, ҳали ҳануз энг ривожланган
давлатларда ҳам аёл ҳуқуқларининг бузилиши ҳо-
латлари учраб турибди.
Юқорида ривожланган хорижий мамлакатлар
тажрибасида аёл ҳуқуқлари ҳимояси ва унда полиция-
нинг иштироки масаласи илмий-амалий жиҳатдан
таҳлил қилинди. Шу ўринда мамлакатимизда аёллар
ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш масаласи
давлат сиёсати даражасида эканлигини алоҳида
таъкидлаб ўтиш мақсадга мувофиқдир. Ўзбекистон
Республикаси демократик ҳуқуқ давлат ва фуқаролик
жамиятини шакллантиришни ўзини пировард мақсади
деб эълон қилди ва шу йўлда илдам қадам босиб
келмоқда.
Жамият ҳаётининг барча соҳаларидаги ислоҳотлар
айнан шу вазифаларни амалга оширишга қаратилган.
Бунда
Ўзбекистон,
бир
томондан
,
жаҳон
ҳамжамиятида қабул қилган илғор демократик ғоялар
ҳамда институтларга таянса,
иккинчи томондан
ҳалқимизнинг узоқ ўтмишга бориб тақаладиган бой
давлат-ҳуқуқий тарихий тажриба ва таълимотларга
асосланади. Бу эса ўз навбатида Ўзбекистонда
асрлар давомида тарихий хаёт синовларидан ўтиб
синалган давлатчлик ва ҳуқуқий институтларни,
аждодларимизнинг сиёсий-ҳуқуқий ғояларини чуқур
ўрганишни тақазо этади.
Ўзбекистон ўз мустақилликни қўлга киритиш,
миллий
давлатчиликни
тиклаш,
ривожланган
давлатлар қаторидан муносиб ўрин эгаллаш ҳамда
инсон ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишга
интилиш кучайган давр ҳисобланади. Бу даврда инсон
ҳуқуқлари, хусусан аёллар ҳуқуқларини самарали
амалга ошириш, жамиятнинг манфаатларига хизмат
қилувчи давлат ва ҳуқуқ тузилмаларни яратишни
ўзларининг асосий мақсади ва вазифаси деб билган
ички ишлар органлари вужудга келди. Мазкур соҳа
вакиллари ўша давр талабларига жавоб берадиган ва
шарт-шароитларини
ўзида
мужассамлаштирган
қонунлар ишлаб чиққанлар ва ҳаётга татбиқ этишга
интилганлар.
Шу ўринда бугунги кунда, мамлакатимизда аёл
ҳуқуқлрини ҳимоя қилишда ички ишлар органлари
иштирокининг тутган ўрни ва ролини кучайтириш, бу
йўналишнинг ҳуқуқий механизмларини қарор топишига
эришиш ва фаолият кўрсатишнинг ташкилий-ҳуқуқий
механизмини
такомиллаштириш
билан
боғлиқ
муаммоларнинг илмий ечимини топиш ўта муҳимдир.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ш.М.Мирзиёев
таъкидлаганидек,
«Биз,
одатда,
жамиятимиз ҳаётига қарши қаратилган хавф-хатарлар
ҳақида
гапирганда,
кўпинча
четдан
кирадиган
таҳдидларни тушунамиз. Лекин эски замондан қолган
айрим салбий ҳолатлар, афсуски, бугунги тинч ва ёруғ
ҳаётимизга соя солиб -турибди. Лоқайдлик, бир-
бирини кўролмаслик, оилада эр-хотин, қайнона-келин,
қўни-қўшнилар ўртасидаги келишмовчилик, аёлларга
беписанд қараш — бундай ярамас иллатлар бизга,
бизнинг халқимизга мутлақо ярашмайди». Бу каби
салбий
илллатларга
қарши
курашиш
асосий
вазифамиздан бири ҳисобланиб, ушбу йўналишда бир
қатор амалий ишларни, жумладан ички ишлар
органлари ходимлари томонидан хотин-қизларнинг
ҳуқуқлар ва манфаатлари ҳимоясида умумийлик
принципидан, индивидуал ёндашувга ўтиш зарур.
Бунда аёллар билан ишлаш, уларнинг ўзига хос
хусусиятлари ҳисобга олиниши, аввало, аёлларни
тушуниш, уларни ҳис этиш заруратидан келиб чиқиб,
ички ишлар органлари ходимларига аёл ҳуқуқлари
билан
боғлиқ
мавзулар
янада
чуқурроқ
тушунтирилиши, махсус ўқув машғулотлари сонининг
оширилиши муҳим аҳамиятга эга. Бундан ташқари аёл
ҳуқуқлари ҳимояси ва бу жараёнда ички ишлар
органлари иштирокининг стратегик мақсад ва устувор
йўналишларини аниқ белгилаш, бу йўналишдаги
ҳаракатларнинг яқин, ўрта ва узоқ муддатли режалари
ишлаб чиқилиши, шунингдек оилалардаги низоли
вазиятларни, оилавий-маиший зўрлик ишлатишни ва
ўз жонига қасд қилишга мойил хулқ-атворни, уларнинг
келиб чиқишига олиб келадиган сабаблар ва шарт-
шароитларни таҳлил қилиш ҳамда умумлаштириш,
ахборот-таҳлилий ҳамда улар профилактикасига оид
материалларни оммавий ахборот воситаларида ва
Интернет тармоғида тарқатиш орқали ушбу соҳадаги
муаммолар
ҳақида
жамоатчиликнинг
хабардор
этилишини таъминлаш зарур.
Бу эса, Ўзбекистонда аёл ҳуқуқларини ҳимоя
қилишда ички ишлар органлари иштирокининг
ташкилий-ҳуқуқий
механизмларини
янада
ривожлантиришни тақазо этади.
Шу ўринда 2019 йилнинг 2 сентябрида Ўзбекистон
Республикаси Президентининг «Хотин-қизлар ва
эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар
кафолатлари тўғрисида»ги ҳамда «Хотин-қизларни
тазйиқ
ва
зўравонликлардан
ҳимоя
қилиш
тўғрисида»ги қонунлар қабул қилиниб, ижрога
қаратилганлиги фикримизнинг далилидир. Мазкур
иккала қонун ҳам бевосита ички ишлар органлари
ходимлари томонидан аёллар ва уларнинг ҳуқуқ ва
манфаатларини ҳимоя қилишга қаратилганлиги билан
алоҳида эътиборга моликдир.
Хулоса ўрнида шу таъкидлаш мумкинки, ҳали
мамлакатимиз ички ишлар органлари томонидан аёл
ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг ҳуқуқий-институционал
тузилмаларини яратиш борасида амалга оширилиши
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№3 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
77
лозим бўлган ҳамда ўз ечимини кутаётган бир қатор
масалалар мавжуд. Хусусан, ички ишлар органи ходим-
ларининг аёл ҳуқуқларига оид халқаро ва миллий қонун-
чиликдан хабардорлигини ошириш, аёл ҳуқуқларининг
мазмун-моҳиятини ёритувчи турли ўқув - методик ва
амалий материаллар тайёрлаш, уларнинг ички ишлар
органлари ходимларига етказиш ишларини кучайтириш
ҳамда ички ишлар органлари ходимларининг аёллар
билан ишлаш бўйича замонавий методикасини ишлаб
чиқиш, шунингдек оммавий ахборот воситалари,
айниқса, телевидение орқали аёл ҳуқуқлари ҳимояси,
уларни
таъминлашда
ички
ишлар
органлари
иштирокини кенг ёритиб берадиган материаллар,
кўрсатувлар тайёрлаш ва тизимли равишда ёритиб
борилиши мақсадга мувофиқдир.
Адабиётлар рўйхати:
1.
БМТнинг Аҳоли бўйича Бўлимидан олинган
маълумотларга кўра.
2.
«Халқаро Амнистия» ташкилоти маълумотлари-
га кўра.
3.
Médecins sans Frontières, “The Crushing Burden
of Rape: Sexual Violence in Darfur”, 8 марта 2005 г., с. 6.
4.
Каримов И.А. Ўзбекистон: миллий истиқлол,
иқтисод, сиёсат, мафкура. Т.1. – Т: «Ўзбекистон»,
1996.
– Б. 128–136.
5. Bone J. New York police in the dock again as cor-
ruption
claims
dent
image.
URL:
http://
www.timesonline.co.uk/
tol/
news/
world/
us_and_americas/ article5860794.ece.
6.
Международная
антикоррупционная
академия.http:// www.interpol.int/ Public/ Corruption/
Academy/default.asp.
7.
Забелина Т.Ю., Исраелян Е.В., Шведова Н.А.
Канада и проблема насилия в семье: двадцать лет
борьбы.
http://www.owl.ru/win/research/kanada.htm
8.
А. Сорока. Что женщины должны знать о до-
https://germania.one/chto-zhenshhiny-
dolzhny-znat-o-domashnem-nasilii/
9.
Одним из фундаментальных прав женщины яв-
ляется
право
не
подвергаться
насилию.
https://ru.ambafrance.org/Prava-zhenschi
10.
Государственная программа действий в сфере
прав
человека
/
2016-
2020
гг.
/
http://russian.news.cn/importnews/
11.
ООН займется защитой прав женщин в Японии.
http://www.ginsc.net/home.php?option=article&id= 32736
&lang=ru.
12.
Белоусов М.С. Права, свободы и обязанности
13.
Совместная международная программа ООН:
необходимо объединить усилия в борьбе с гендерным
насили-
ем. https://www.unodc.org/unodc/ru/frontpage/2018/
May/un-joint-global-programme-calls-for-coordinated--
multi-sectoral-responses-to-gender-based-violence.html
14.
Александр Зеличенко. Роль полиции в противо-
действии распространения ВИЧ среди ПИН // Обзор
международного опыта сотрудничества полиции и про-
грамм предотвращения распространения ВИЧ. – М.,
2016.
– 44 с.
Александр Зеличенко. Роль полиции в противо-
действии распространения ВИЧ среди ПИН // Обзор
международного опыта сотрудничества полиции и про-
грамм предотвращения распространения ВИЧ. – М.,
2016.
– 44 с.
Б.Ф.Алимов
Ўзбекистон Республикаси ИИВ Академияси
катта ўқитувчиси
ПРОФИЛАКТИКА ИНСПЕКТОРЛАРИНИНГ ЎҒРИЛИК
ЖИНОЯТЛАРИ ПРОФИЛАКТИКАСИ БЎЙИЧА
ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ЎЗИГА ХОС
ХУСУСИЯТЛАРИ
Аннотация:
ушбу
мақолада
ўғрилик
жиноятларининг турлари, сабаблари, профилактика
инспекторининг
ўғрилик
жиноятларини
профилактикаси бўйича фаолиятини ташкил этиш
жараёнидаги
муаммолар,
шунингдек,
ўғрилик
жиноятларини профилактикасини ташкил этиш бўйича
маъмурий худудда ташкил этилиши лозим бўлган
профилактик тадбирлар ёритиб берилган.
Таянч сўзлар:
профилактика инспектори,
ўғирлик,
жиноят, маъмурий ҳудуд, профилактик тадбирлар.
Аннотация
: в данной статье освещены виды,
причины совершения хищений, проблемы в процессе
организации
деятельности
инспектора
по
профилактике преступлений связанных с хищением, а
также
профилактические
мероприятия,
которые
должны быть организованы на административной
территории
по
организации
профилактики
преступлений связанных с хищением.
Ключевые слова
: инспектор по профилактике,
кража, преступление, административная территория,
профилактические мероприятия.
Annotation:
this article highlights the types, causes of
theft, problems in the process of organizing the activities
of the inspector for the prevention of crimes related to
theft, as well as preventive measures that should be
organized in the administrative territory to organize the
prevention of crimes related to theft.
Keywords:
prevention
inspector,
theft,
crime,
administrative territory, preventive measures.
Қадимдан
ўғрилик
энг
ёмон
иллатлардан
ҳисобланган ва оғир жазога лойиқ кўрилган. Хусусан,
“Ислом дини”да ўғрилик жинояти катта гуноҳлардан
бири ҳисобланиб, уни содир этган шахснинг қўли кесиб
ташлашгача бўлган жазо тайинланган.
Ўғрилик талон-тарожнинг энг кўп тарқалган шакли
бўлиб,унинг фош этилиши фоизларининг пастлиги,
яширин равишда содир этилиши унинг ҳам очилишини
қийинлаштиради, шу билан бирга ушбу жиноятнинг
профилактикасида жамиятда мавжуд бўлган ва ҳал
этилмаган
ижтимоий-иқтисодий
муаммолар
самарадорликка салбий таъсир кўрсатади.
Ўғрилик жиноятининг профилактикаси обьекти ўзганинг
мол-мулкини муҳофаза қилиш билан боғлиқ ижтимоий
муносабатлардир. Шу боисдан, энг аввало ўғрилик
жинояти профилактикасида мол-мулк эгалари бўлган
жисмоний ва юридик шахсларнинг хушёрлигини ошириш,
уларнинг мол-мулкларини қўриқланишини яхшилаш
борасидаги ишларни яхшилаш муҳим аҳамият касб этади.
Таъкидлаб ўтиш жоизки, ўғрилик жиноятлари
профилактикасини ташкил этиш ва амалга оширишда
профилактика инспекторларининг фаолияти муҳим
аҳамиятга
эга.
Жумладан,
профилактика
инспекторлари ўзлари хизмат кўрсатадиган маъмурий
ҳудудларда
жойлашган
корхона,
ташкилот
ва
муассасалар, истиқомат қилаётган фуқароларнинг
