ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2020
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
56
Қ
.
Мусаев
,
ТДЮУ
мустақил
изланувчиси
ҲУҚУҚ
-
ТАРТИБОТ
ЁКИ
АХЛОҚ
АСОСЛАРИГА
АТАЙИН
ҚАРШИ
МАҚСАДДА
ТУЗИЛГАН
БИТИМЛАР
Аннотация
:
Мазкур
мақолада
ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
мақсадда
тузилган
битимларнинг
ҳақиқий
эмаслиги
,
муаммонинг
назарий
ва
амалий
жиҳатлари
ҳамда
суд
амалиёти
масалалари
ёритилган
.
Калит
сўзлар
:
битим
,
битимнинг
ҳақиқий
эмаслиги
,
низоли
битим
,
ҳуқуқ
-
тартибот
асослари
,
ахлоқ
,
ахлоқ
асослари
.
Аннотация
:
В
данной
статье
освещены
вопросы
недействительности
сделок
,
совершенных
с
целью
,
заведомо
противной
основам
правопорядка
или
нравственности
,
теоретические
и
практические
аспекты
проблемы
,
а
также
вопросы
судебной
практики
.
Ключевые
слова
:
сделка
,
недействительность
сделок
,
оспоримая
сделка
,
основы
правопорядка
,
нравственность
,
основы
нравственности
.
Abstract:
This article highlights the issues of invalidity
of transactions committed with a purpose that is obviously
contrary to the foundations of the rule of law or morality,
theoretical and practical aspects of the problem, as well as
issues of judicial practice.
Keywords:
transaction, invalidity of transactions,
disputed transaction, the foundations of law and order,
morality, the foundations of morality.
Мамлакатимизда
демократик
ислоҳотларни
чуқурлаштириш
ва
қонун
устуворлигини
таъминлаш
,
фуқароларнинг
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
ҳимоя
қилиш
ҳамда
фуқаролик
қонунчилик
нормаларини
такомиллаштириш
ҳозирги
куннинг
долзарб
вазифаларидан
биридир
.
Зеро
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
таъкидлаганидек
:
“
Қонунларнинг
тўлиқлиги
,
ҳаётийлиги
ва
тўғридан
-
тўғри
амалга
ошириш
механизмларига
эга
экани
ҳақида
сўз
юритганда
,
бу
борада
ҳали
кўп
иш
қилишимиз
кераклигини
таъкидлаш
зарур
”[1].
Шундан
келиб
чиқиб
айтадиган
бўлсак
,
амалдаги
фуқаролик
кодексида
ўзининг
ечимини
топмаган
кўплаб
масалалар
қаторида
ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
мақсадда
тузилган
битимнинг
ҳақиқий
эмаслиги
масалаларини
илмий
-
концептуал
жиҳатдан
чуқур
таҳлил
этишни
тақозо
этади
.
Битим
-
бу
жамиятдаги
мавжуд
иқтисодий
-
ижтимоий
муносабатлар
соҳасида
фуқаролар
,
фуқаролар
билан
юридик
шахслар
,
юридик
шахслар
ва
давлат
ўртасида
ўз
манфаатлари
юзасидан
бирор
бир
мақсадни
кўзлаб
муайян
натижаларга
эришиш
учун
ҳуқуқий
аҳамиятга
эга
бўлган
ўзаро
келишувларни
амалга
оширишга
қаратилган
ҳаракатлардан
иборат
.
Битим
ҳуқуқий
аҳамиятга
эга
бўлган
ҳаракатлардан
иборат
экан
,
уни
тузган
шахслар
ўртасида
муайян
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларнинг
келиб
чиқиши
учун
асос
ҳисобланади
[2].
И
.
Р
.
Рустамбековнинг
таъкидлашича
,
ҳозирги
вақтда
мавжуд
битимларнинг
аксарияти
электрон
шаклда
тузилиши
мумкин
.
Махсус
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
ёки
нотариал
тасдиқлашни
талаб
қиладиган
битимлар
бундан
мустасно
,
чунки
мазкур
таомиллар
учун
шунга
ўхшаш
юридик
кучга
эга
бўлган
электрон
аналоглар
қонун
йўли
билан
мустаҳкамланмаган
[3].
Битимларни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
фуқаролик
қонунчилигининг
асосий
институтларидан
бири
ҳисобланиб
,
фуқаролар
ва
юридик
шахслар
турли
хил
битимларни
тузадилар
ва
уларнинг
бажаралишида
иштирок
этадилар
.
Фуқаролик
кодексининг
113-
моддасига
биноан
,
битим
Кодексда
белгилаб
қўйилган
асосларга
кўра
,
суд
ҳақиқий
эмас
деб
топганлиги
сабабли
(
низоли
битим
)
ёки
бундай
деб
топилишидан
қатъи
назар
,
ҳақиқий
эмас
деб
ҳисобланади
(
ўз
-
ўзидан
ҳақиқий
бўлмаган
битим
)[4].
Битимнинг
ҳақиқий
эмаслиги
деганда
,
битим
шаклига
эга
бўладиган
,
лекин
субъектлар
истаган
фуқаролик
-
ҳуқуқий
оқибатларга
олиб
келадиган
юридик
фактга
хос
бўлмаган
хатти
-
ҳаракатлар
тушунилади
.
Амалиётда
битимларни
ҳақиқий
эмас
деб
топиш
ва
уларнинг
ҳуқуқий
оқибатларини
белгилаш
билан
боғлиқ
масалалар
долзарб
,
чунки
қонун
чиқарувчининг
асосий
вазифалардан
бири
фуқароларнинг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилишдир
.
Бугунги
кунга
келиб
,
ҳуқуқий
муносабатларнинг
ушбу
соҳасида
битимларнинг
ҳақиқий
эмаслиги
ва
унинг
оқибатларини
тартибга
солишда
ягона
ёндашув
мавжуд
эмас
.
Ўзбекистон
фуқаролик
қонунчилигида
битимларнинг
ҳақиқий
эмаслиги
бўйича
умумий
қоидалар
мавжуд
.
Ўз
-
ўзидан
ҳақиқий
бўлмаган
битим
ҳақиқий
эмаслигининг
оқибатларини
қўлланиш
тўғрисидаги
талабни
ҳар
қандай
манфаатдор
шахс
қўйиши
мумкин
.
Суд
бундай
оқибатларни
ўз
ташаббуси
билан
қўллашга
ҳақли
. (
ФК
, 113-
модда
)
Битимни
ҳақиқий
эмас
деб
топиш
қуйидагича
фарқланади
:
-
ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
зид
бўлса
(
ФК
, 116-
моддаси
);
-
ўн
тўрт
ёшга
тўлмаган
шахс
томонидан
тузилган
бўлса
(
ФК
, 117-
моддаси
);
-
ўн
тўрт
ёшдан
ўн
саккиз
ёшгача
бўлган
вояга
етмаган
шахс
томонидан
тузилган
бўлса
(
ФК
, 118-
моддаси
);
-
муомалага
лаёқатсиз
деб
топилган
фуқаро
томонидан
тузилган
бўлса
бўлса
(
ФК
, 119-
моддаси
);
-
муомала
лаёқати
чекланган
фуқаро
томонидан
тузилган
бўлса
(
ФК
, 120-
моддаси
);
-
ўз
ҳаракатларининг
аҳамиятини
тушуна
олмайдиган
ёки
уларни
бошқара
олмайдиган
фуқаро
томонидан
тузилган
бўлса
(
ФК
, 121-
моддаси
);
-
янглишиш
таъсирида
тузилган
бўлса
(
ФК
, 122-
моддаси
);
-
алдаш
,
зўрлик
,
қўрқитиш
,
бир
тараф
вакилининг
иккинчи
тараф
билан
ёмон
ниятда
келишиши
ёки
оғир
ҳолатлар
юз
бериши
таъсирида
тузилган
бўлса
(
ФК
,
123-
моддаси
);
-
қалбаки
ва
кўзбўямачилик
учун
тузилган
бўлса
(
ФК
, 124-
моддаси
);
-
юридик
шахс
ҳуқуқий
лаёқатидан
ташқарига
чиқадиган
бўлса
(
ФК
, 125-
моддаси
).
Низоли
битимни
ҳақиқий
эмас
деб
тан
олиш
учун
тегишли
манфаатдор
шахс
судга
ариза
бериши
ва
натижада
низони
судда
кўриб
чиқилиши
билан
боғлиқдир
.
Ҳақиқий
бўлмаган
битим
унинг
ҳақиқий
эмаслиги
билан
боғлиқ
бўлган
оқибатлардан
ташқари
бошқа
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2020
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
57
юридик
оқибатларга
олиб
келмайди
ва
у
тузилган
пайтидан
бошлаб
ҳақиқий
эмасдир
.
Ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
мақсадда
тузилган
битимнинг
ҳақиқий
эмаслиги
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
116-
моддасида
белгиланган
.
Бундай
битимнинг
ҳақиқий
эмаслиги
ФКнинг
114-
моддасида
кўрсатилган
оқибатларга
олиб
келади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
116-
моддасида
кўрсатилган
ҳолатлардан
ташқари
,
“
ахлоқ
”
тоифаси
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
кодексининг
5-
бобида
“
Оилага
,
ёшларга
ва
ахлоққа
қарши
жиноятлар
”
мавжуддир
.
Бироқ
,
Жиноят
кодексида
“
ахлоқ
”
тушунчасига
таъриф
берилмаган
.
“
Ахлоқ
”
тушунчаси
ҳуқуқий
талқиндан
кўра
кўпроқ
фалсафий
хусусиятга
эга
бўлиб
,
унда
шахснинг
ички
ахлоқий
йўналиши
,
унинг
иродаси
ва
виждонига
мувофиқ
ҳаракат
қилиш
билан
белгиланади
.
С
.
И
.
Ожегова
луғатида
таъкидлашича
, “
ахлоқ
”
атамаси
“
жамиятда
инсон
учун
зарур
бўлган
хулқ
-
атвор
,
маънавий
ва
руҳий
фазилатларни
белгиловчи
қоидалар
,
шунингдек
,
ушбу
қоидаларни
,
хулқ
-
атворни
амалга
оширишни
белгилайди
”[5].
Ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
мақсадда
тузилган
битимлар
амалдаги
қонунчиликнинг
жиддий
бузилишини
келтириб
чиқариб
,
ижтимоий
характерга
эга
бўлади
ҳамда
давлат
ва
жамият
манфаатларига
жиддий
зиён
етказади
.
ФК
116-
моддасига
кўра
ўз
-
ўзидан
ҳақиқий
бўлмаган
битим
бўлиб
:
қонун
ҳужжатларининг
талабларига
мувофиқ
келмайдиган
мазмунда
;
ҳуқуқ
-
тартибот
асосларига
қарши
мақсадда
;
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
мақсадда
тузилган
битим
ҳисобланади
.
Бунда
судлар
назарда
тутишлари
лозимки
,
агар
битимнинг
бир
ёки
бир
неча
шартлари
қонун
ҳужжатларининг
талабаларига
зид
бўлса
,
битимнинг
мазмуни
ушбу
талабларга
мувофиқ
келмаслиги
сабабли
,
ўз
-
ўзидан
ҳақиқий
эмас
деб
ҳисобланади
.
Ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
мақсадда
тузилган
битимни
ҳақиқий
эмас
деб
топишда
судлар
,
бу
битим
ҳуқуқ
-
тартибот
асосларини
таъминловчи
,
яъни
конституциявий
тузум
асослари
,
давлатнинг
мудофаа
,
хавфсизлик
ва
иқтисодий
тизими
(
қурол
-
яроғнинг
ноқонуний
экспорти
,
солиқ
тўловларидан
бўйин
товлаш
ва
бошқалар
),
фуқаро
ва
шахснинг
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
қўриқловчи
ва
ҳимояловчи
ҳуқуқ
нормаларининг
талаблари
бузилганлиги
ёхуд
ижтимоий
ахлоқ
асослари
,
яъни
жамиятда
шаклланган
эзгулик
ва
ёвузлик
,
яхшилик
ва
ёмонлик
,
гуноҳ
ва
савоб
ҳақидаги
қарашларга
зид
ёки
зид
эмаслигини
аниқлашлари
лозим
[6].
Таъкидлаш
жоизки
, “
ҳуқуқ
-
тартибот
асослари
”
ва
“
ахлоқ
”
тушунчалари
аниқ
таърифга
эга
эмас
ҳамда
уларнинг
мазмуни
фуқаролик
муомаласи
ва
ҳуқуқни
қўллаш
амалиёти
иштирокчилари
томонидан
қандай
тушунилаётганига
боғлиқ
.
Агар
фуқаролик
ҳуқуқи
назариясига
мурожаат
қилинса
,
турли
хил
муаллифлар
ушбу
тушунчаларга
турли
хил
таърифлар
беришларини
кўриш
мумкин
.
Ш
.
М
.
Асьяновнинг
таъкидлашича
,
“
битим
ҳам
мазмуни
,
ҳам
шаклига
кўра
қонунийга
ўхшайди
,
бироқ
мақсад
уни
ўта
хавфли
ҳақиқий
бўлмаган
битимга
айлантиради
” [7, 324
б
].
Шу
билан
бирга
,
Ҳ
.
Раҳмонқуловнинг
фикрича
, “
ўз
-
ўзидан
ҳақиқий
бўлмаган
битимларнинг
турларини
,
тизимининг
қонунда
қанчалик
тўлиқ
кўрсатишга
ҳаракат
қилинмасин
,
уларнинг
барчасини
қонун
билан
қамраб
олишнинг
иложи
йўқ
ва
қонунда
назарда
тутилмаган
ҳақиқий
бўлмаган
битимларни
ҳаётда
дуч
келишини
ҳисобга
олганда
,
бундай
умумий
қоида
талабларга
жавоб
беради
” [8, 88
б
]
Е
.
А
.
Сухановнинг
таъкидлашича
, “
ҳуқуқ
-
тартибот
асослари
деганда
ҳуқуқ
принциплари
,
унинг
асосий
мазмуни
,
моҳиятини
ифода
этиш
,
жамиятда
ҳуқуқ
,
эркинликларни
амалга
ошириш
чегараларини
белгилаш
сифатида
тушунилиши
керак
”
деб
ҳисоблайди
[9].
Ахлоқнинг
асослари
эзгулик
ва
ёвузлик
,
яхшилик
ва
ёмонлик
,
адолатли
ва
адолатсизлик
,
маълум
бир
жамиятда
ҳукмронлик
қиладиган
ғоялардир
.
Е
.
С
.
Кушнерукнинг
фикрича
, “
энг
муҳим
ахлоқий
меъёрлар
ҳуқуқ
билан
белгиланади
ва
бу
ахлоқ
асослари
ҳуқуқ
билан
белгиланади
деган
хулосага
келишимизга
имкон
беради
” [10].
Шунингдек
,
ахлоқий
талаблар
,
ҳуқуқий
нормалардан
фарқли
ўлароқ
,
ёзма
меъёрлар
тизимида
ўрнатилмаган
.
Улар
узоқ
муддатли
ижтимоий
ривожланиш
натижасида
шаклланган
тўғри
хатти
-
ҳаракатлар
,
шу
жумладан
ҳуқуқнинг
умумий
тамойиллари
ва
суд
органлари
фаолияти
тўғрисидаги
умумий
қабул
қилинган
ҳуқуқий
ҳужжатларда
ўз
ифодасини
топган
.
Т
.
В
.
Дерюгина
ва
А
.
О
.
Зайцевларнинг
фикрича
:
“
Тарихий
даврга
қараб
нафақат
шахснинг
ахлоқий
хусусиятлари
,
балки
умуман
жамиятнинг
ахлоқий
тамойиллари
ўзгариб
боради
.
Масалан
,
Францияда
1818
йилгача
суд
амалиётида
ҳаётни
суғурталаш
шартномалари
ахлоқсизлик
мотиви
бўйича
ҳақиқий
эмас
деб
топилган
” [11].
Ю
.
П
.
Егоровнинг
таъкидлашича
,
“
ахлоқни
аҳамиятсизлик
мезони
сифатида
жамият
томонидан
қораланган
ҳар
қандай
хатти
-
ҳаракатлар
сифатида
эмас
,
балки
жамиятда
қабул
қилинган
адолат
,
эзгулик
ва
ёвузлик
ғояларига
зид
бўлган
энг
жиддий
ахлоқсиз
ҳаракатлар
сифатида
тушуниш
керак
.
Акс
ҳолда
,
бу
мезон
ҳуқуқни
суиистеъмол
қилиш
воситасига
айланади
,
яъни
аҳамиятсиз
ахлоқий
ҳаракатлар
(
одоб
-
ахлоқ
қоидаларининг
бузилиши
,
номувофиқ
хатти
-
ҳаракатлар
ва
бошқалар
)
бир
томонга
ўз
ваколатларидан
қонун
билан
ҳимояланган
бошқа
томон
манфаатларига
зарар
етказиш
учун
фойдаланишга
имкон
беради
” [12].
С
.
С
.
Желонкиннинг
фикрича
: “
ахлоқ
асосларини
шарҳлаш
ва
қўллаш
,
ҳаттоки
ҳуқуқни
қўлловчилар
учун
ҳам
қийинчиликларни
туғдиради
” [13].
Д
.
Л
.
Кондратюк
ахлоқий
-
ҳуқуқий
принципларни
фуқаролик
ҳуқуқи
принципларининг
умумий
тўпламининг
қуйи
тизими
сифатида
кўриб
чиқишни
таклиф
қилади
[14].
Ахлоқий
-
ҳуқуқий
принциплар
фуқаролик
-
ҳуқуқий
принципининг
муҳим
таркибий
қисмидир
.
Улар
ҳуқуқий
ва
ахлоқий
муносабатларнинг
ўзаро
боғлиқлиги
,
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларини
норматив
жиҳатдан
тартибга
солишда
бўшлиқларни
тўлдириш
учун
мўлжалланган
.
Юқоридаги
принциплар
ҳуқуқ
ижодкорлиги
ва
ҳуқуқни
қўллашда
қўлланма
бўлиб
хизмат
қилади
ва
шу
билан
фуқаролик
ҳуқуқи
тизимининг
барча
механизмларининг
нормал
ривожланиши
ва
ишлашини
таъминлайди
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
116-
моддасига
ўхшаш
нормалар
ҳам
чет
эл
қонунчилигида
ҳам
маълумдир
.
Жумладан
,
Нидерландиянинг
амалдаги
фуқаролик
кодексида
“
ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2020
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
58
мақсадда
тузилган
битимлар
ўз
-
ўзидан
ҳақиқий
эмасдир
”
деб
белгиланган
.
Шунга
ўхшаш
ёндашувни
Молдова
фуқаролик
кодексида
ёки
Лотин
Америкасининг
бир
қатор
давлатларида
топиш
мумкин
.
Фикримизча
,
ахлоқ
асослари
тушунчаси
тўлиқ
ҳуқуқ
билан
қамраб
олиниши
керак
,
чунки
ахлоқий
меъёр
объектив
равишда
мавжуд
бўлиб
,
умумэътироф
этилган
деб
ҳисобланиши
мумкин
.
Агар
ахлоқий
норма
ҳуқуқ
билан
мустаҳкамланган
бўлса
,
демак
,
у
объектив
равишда
жамият
томонидан
тан
олинади
.
Фуқаролик
кодексининг
116-
модда
контекстида
ишлатилган
“
ахлоқ
асослари
”
ҳуқуқ
билан
ифодаланган
маънавий
меъёрлар
ҳисобланади
.
Шу
жиҳатдан
қараганда
қонундан
ташқарида
бўлган
ахлоқ
асослари
ҳақида
эмас
,
балки
ахлоқий
принципларни
ўзида
мужассам
этган
давлатнинг
қонунчилик
ва
бошқа
ҳуқуқий
ҳужжатлари
тўғрисида
гапириш
янада
тўғрироқ
бўлади
.
Битимларни
ҳуқуқий
тартибга
солишда
“
ахлоқ
асослари
”
деган
тушунчани
Фуқаролик
кодекси
116-
моддаси
контекстидан
чиқариб
ташлаш
мақсадга
мувофиқ
.
Хулоса
қилиб
айтиш
мумкинки
, “
ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асослари
”
тушунчасининг
ноаниқлиги
ижтимоий
муносабатларнинг
хилма
-
хиллиги
ва
жамиятнинг
барча
жабҳаларини
тартибга
солиш
имконияти
мавжуд
эмас
.
Ҳуқуқ
-
тартибот
ёки
ахлоқ
асосларига
атайин
қарши
мақсадда
тузилган
битим
амалиётда
қўллаш
муаммоси
бўйича
ҳар
томонлама
ўрганиб
чиқишни
ва
аниқлаштиришни
талаб
қиладиган
кўплаб
мунозарали
масалалар
мавжуддир
.
Адабиётлар
рўйхати
1.
Мирзиёев
Ш
.
М
.
Миллий
тараққиёт
йўлимизни
қатъият
билан
давом
эттириб
,
янги
босқичга
кўтарамиз
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2017. –
Б
.106.
2.
Раҳмонқулов
Ҳ
.
Р
.
Битимлар
. -
Т
., 2010. -
Б
.8-10
3.
Рустамбеков
И
.
Р
.
Интернет
тармоғидаги
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларни
тартибга
солиш
:
ю
.
ф
.
д
. ...
дис
, -
Т
, 2017.
4.
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
кодекси
. // URL: http://www.lex.uz
5.
Ожегов
С
.
И
.
Толковый
словарь
русского
языка
.
–
М
.:
Оникс
. - 2010. – 370
с
.
6.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
хўжалик
суди
Пленумининг
2014
йил
28
ноябрдаги
“
Иқтисодий
судлар
томонидан
битимларни
ҳақиқий
эмас
деб
топиш
тўғрисидаги
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
нормаларини
қўллашнинг
айрим
масалалари
тўғрисида
”
ги
269-
сон
қарори
.
7.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексига
шарҳ
. 1-
жилд
(
биринчи
қисм
)
Адлия
вазирлиги
. –
Т
.:
«Vektor-Press» , 2010. –
Б
511.
8.
Раҳмонқулов
Ҳ
.
Битимлар
.
Ўқув
қўлланма
. –
Т
.:
ТДЮИ
, 2009. –
Б
88.
9.
Суханов
Е
.
А
.
Гражданское
право
:
В
2
т
.
Том
1:
Учебник
/
Е
.
А
.
Суханов
–
М
.:
Волтерс
Клаувер
, 2004. –
816
с
.
10.
Кушнерук
Е
.
С
.
Недействительность
сделок
по
ст
. 169
Гражданского
кодекса
РФ
:
составы
недействи
-
тельных
сделок
и
их
правовые
последствия
.
Автореф
.
дисс
….
канд
.
юрид
.
наук
. –
Волгоград
. -2002. -
с
. 107.
11.
Дерюгина
Т
.
В
.,
Зайцев
А
.
О
.
Нравственность
и
право
как
основы
правового
воспитания
и
правомерно
-
го
осуществления
субъективных
гражданских
прав
//
Legal Concept. - 2017. -
Т
.16. -
№
1. -
с
. 31.
12.
Егоров
Ю
.
П
.
Недействительность
противоза
-
конных
по
содержанию
сделок
//
Законность
. -2004. -
№
6. -
с
. 49.
13.
Желонкин
С
.
С
.
Недействительность
антисоци
-
альных
сделок
:
Монография
. –
М
.:
ИНФРА
-
М
. - 2012. -
с
. 83-84.
14.
Кондратюк
Д
.
Л
.
Нравственно
-
правовые
принци
-
пы
в
гражданском
праве
России
:
На
примере
справед
-
ливости
,
гуманизма
,
разумности
и
добросовестности
:
дисс
. ...
канд
.
юр
.
наук
. –
М
., 2006.– 170
с
.
