Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан

CC BY f
1-136
44

Скачивания

Данные скачивания пока недоступны.
Поделиться
Хасанов, Ш., Сувонов, К., & Халманов, Б. (2021). Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан. in Library, 21(1), 1–136. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14075
Ш Хасанов, Ташкентский государственный стоматологический институт

заведующий кафедрой хирургической стоматологии и дентальной имплантологии, к.м.н., доцент

К Сувонов, Ташкентский государственный стоматологический институт

доцент кафедры хирургической стоматологии и дентальной имплантологии, к.м.н., доцент

Б Халманов, Ташкентский государственный стоматологический институт

ассистент кафедры хирургической стоматологии и дентальной имплантологии, к.м.н.

0
Цитаты
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В  учебном  пособии  представлены  краткие  сведения  о  различных имплантационных  системах,  их преимуществах и недостатках, о  методиках оперативного вмешательства, механизмах интеграции имплантатов в тканях.      Кратко  изложены  современные  взгляды  на  механизмы  репаративной регенерации  кости,  строение  и  основные  характеристики  костной  ткани. Описаны  возможные  осложнения  одонтоимплантации,  приемы  их устранения и меры профилактики. Рассмотрены биомеханические принципы ортопедического  лечения  дефектов  зубных  рядов  с  применением имплантатов. Учебное  пособие  подготовлено  в  соответствии  с  учебно-рабочей программы  обучения  специалистов  по  дисциплине  «Хирургическая стоматология». Учебное пособие содержит основные вопросы дентальной имплантологии. В  нем  на  современном  уровне  представлены  фундаментальные  разделы дентальной  имплантологии,  включая  остеоинтеграцию, морфофизиологические основы дентальной имплантации. Подробно описаны показания,  противопоказания,  планирование  и  хирургические  этапы установления  пластиночных  и  винтовых  имплантатов,  осложнения, возникающие во время и после проведения дентальной имплантации, а также их профилактика и лечение. В учебном пособии приведены тестовые задания и ситуационные задачи для контроля освоения знаний с эталонами ответов, а также иллюстрационные материалы. Текст  пособия  содержит  иллюстративный  материал,  итоговые  вопросы  по каждому из разделов.


background image

1

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС

ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

Хасанов Ш.М, Сувонов К.Ж, Халманов Б.А.

Билим соҳаси- Ижтимоий таъминот ва соғлиқни сақлаш – 500000

Таълим соҳаси –Соғлиқни сақлаш - 510000

ДЕНТАЛ

ИМПЛАНТОЛОГИЯ

АСОСЛАРИ

Ўқув қўлланма

ХИРУРГИК СТОМАТОЛОГИЯ

фани бўйича

Стоматология – 5510400

Болалар стоматологияси – 5511000

Таълим йўналишлари учун

Ташкент – 2021


background image

2

Ишлаб чиқувчи ташкилот:

Тошкент Давлат стоматология институти

хирургик стоматология ва дентал имплантология кафедраси

Тузувчилар:

Хасанов Ш.М-

ТДСИ хирургик стоматология ва дентал имплантология

кафедраси мудири, т.ф.н., доцент

Сувонов К.Ж-

ТДСИ хирургик стоматология ва дентал имплантология

кафедраси доценти, т.ф.д., доцент;

Халманов Б.А-

ТДСИ хирургик стоматология ва дентал имплантология

кафедраси ассистенти, т.ф.н

Рецензентлар:

Амануллаев Р.А-

ТДСИ илмий ишлар ва инновация бўйича проректори,

болалар юз-жағ жаррохлиги кафедраси мудири,

т.ф.д.. профессор;

Махкамов М.Э-

Қарақалпоқистон тиббиёт институти стоматология

кафедраси мудири, т.ф.д., профессор

Ўқув қўлланма тиббиёт институтлари стоматология

факултети IV-босқич талабалари учун

Ўқув қўлланма ТДСИ МУК да 2021 йил «23» февралда кўриб чиқилган,

баённома №6

Ўқув қўлланма ТДСИ Илмий Кенгашида тасдиқланган 2021 йил «24»

феврал, баённома №6

Илмий Кенгаш котиби, т.ф.д., доцент____________Юлдашев А.А


background image

3

АННОТАЦИЯ

Ўқув қўлланмада қисқача дентал имплантацяия турлари, уларнинг

афзаллик ва камчиликлари, имплантат ўрнатишнинг хирургик усуллари

ҳақида маълумот келтирилган.

Қисқача суяк тўқимасинг тузилиши, унинг реператив регенерация

механизмларини замонавий қарашлар асосида баён қилинган.

Одонтоимплантатларнинг ўрнатишда бўлиши мумкин бўлган асоратлар,

уларни бартараф этиш ва олдини олиш чоралари ҳақида фикр юритилган.

Ўқув қўлланма "хирургик стоматология" фани бўйича мутахассислар

тайёрлаш учун ўқув ишчи дастурига мувофиқ тайёрланган.

Ўқув қўлланма талабалар учун дентал импланталогиянинг асосий

саволларига жавоб беради. Унда дентал имплантологиянинг фундаментал

булими шунингдек остеоинтеграция асосларини бугунги кун фан ютуқлари

асосида тушунтирилган.

Пластинкали ва бурама дентал имплантатлар ўрнатишни режалаштириш,

кўрсатма ва қарши кўрсатмалар, жаррохлик босқичлари ва унда бўлиши

мумкин бўлган эрта, кеч асоратлар, уларни бартараф этиш ва олдини олиш

чоралари ҳақида қўлланмада батафсил баён этилган.

Ушбу ўқув кўлланмада дентал имплантологиядан олинган билимларни

тўлиқ ўзлаштириш учун кўргазмали материаллар, тест ва вазиятли масалалар

жавоблари билан берилган.

Ўқув қўлланманинг ҳар бир бўлими охирида бўлим учун тасвирий материал

ва якуний саволлар берилган


background image

4

АННОТАЦИЯ

В учебном пособии представлены краткие сведения о различных

имплантационных системах, их преимуществах и недостатках, о методиках

оперативного вмешательства, механизмах интеграции имплантатов в тканях.

Кратко изложены современные взгляды на механизмы репаративной

регенерации кости, строение и основные характеристики костной ткани.

Описаны возможные осложнения одонтоимплантации, приемы их

устранения и меры профилактики. Рассмотрены биомеханические принципы

ортопедического лечения дефектов зубных рядов с применением

имплантатов.

Учебное пособие подготовлено в соответствии с учебно-рабочей

программы обучения специалистов по дисциплине «Хирургическая

стоматология».

Учебное пособие содержит основные вопросы дентальной имплантологии.

В нем на современном уровне представлены фундаментальные разделы

дентальной

имплантологии,

включая

остеоинтеграцию,

морфофизиологические основы дентальной имплантации. Подробно описаны

показания, противопоказания, планирование и хирургические этапы

установления пластиночных и винтовых имплантатов, осложнения,

возникающие во время и после проведения дентальной имплантации, а также

их профилактика и лечение. В учебном пособии приведены тестовые задания

и ситуационные задачи для контроля освоения знаний с эталонами ответов, а

также иллюстрационные материалы.

Текст пособия содержит иллюстративный материал, итоговые вопросы по

каждому из разделов.


background image

5

ANNOTATION

The tutorial provides brief information about various implant systems, their

advantages and disadvantages, methods of surgical intervention, mechanisms for

integrating implants in tissues.

Modern views on the mechanisms of reparative bone regeneration, the structure

and main characteristics of bone tissue are briefly presented. Describes possible

complications of odontoplasty, techniques of their elimination and prevention.

Biomechanical principles of orthopedic treatment of dental defects using implants

are considered.

The manual is prepared in accordance with the training program for specialists in

the discipline "Surgical dentistry".

The textbook contains the main questions of dental implantology. It at the present

level presents the fundamental topics of dental implantology including

osseointegration, of the morphological basis of dental implantation.

Indications, contraindications, planning and surgical stages of installing plate and

screw implants, complications arising during and after dental implantation, as well

as their prevention and treatment are described in detail. The tutorial contains test

tasks and situational tasks for monitoring the development of knowledge with

reference standards of answers, as well as illustrative materials.

The text of the manual contains illustrative material, final questions for each of

the sections.


background image

6

Кириш

ХХ асрнинг ўрталарида дентал имплантология мултидициплинар

мутахассисликка айланди. Унинг билим солохияти ва интеграция салоҳияти

туфайли, у тез ривожланишини бошдан кечирмоқда. Имплантлардан

фойдаланган холда беморларни даволаш мутахассислари кўплаб беморлар

орасида катта қизиқиш уйғотмоқда.

Сўнгги уч ўн йилликда ушбу даволаш тури дунёнинг кўплаб

мамлакатларида муваффақиятли қўлланилмоқда. Ўзбекистонда дентал

имплантологияси бошқа мамлакатларга қараганда бирмунча кеч ривожлана

бошлади, бироқ давлат даражасида стоматологиянинг бу бўлимини

муваффақиятли ривожланишига ҳисса қўшадиган кўплаб вазифалар ҳал

этилмоқда.

Ҳозирги кунда мамлакатимизда стоматолог имплантологларни тайёрлаш

бўйича ўқув марказлари ва курслар ташкил этилган. Кадрлар тайёрлашдаги

муҳим қарорлардан бири "имплантология ва оғиз бўшлиғининг

реконструктив хирургияси" модулини тиббиёт олий ўқув юртларининг

"стоматология" мутахассислиги бўйича ўқув дастурига киритишдир.

Бу бўлим талабалар томонидан фойдаланилган асосий адабий манбаларда

ёритилмаган. Бу "Дентал имплантология асослари" дарслигини тайёрлашга

асос бўлди. Ушбу дарсликда келтирилган янгиликлар ўқувчиларга умумий

маданий ва касбий малакалариниларни ўзлаштириш имконини беради.


background image

7

1-БОБ.

Имплантация ривожланишининг тарихига қисқача саёҳат, дентал

имплантация тушунчаси. Дентал имплантацияга кўрсатмалар ва қарши

кўрсатмалар. Имплантациянинг турлари, типи ва тузилиши.

Имплантация ривожланишининг тарихига қисқача саёҳат

Шантамбре (Франция) ҳудудида юқори жағи қозиқтишининг ўрнида

металл имплантга эга, милодий I асрда яшаган аёл бош суяги топилган. 1809-

йилда Maggiolo тилладан бўлган имплантдан фойдаланди. 1867-йилда D.

Lister “Жарроҳлик амалиётида антисептик тамойил”ини ишлаб чиқди. 1891-

йилда приват-доцент N.N. Знаменский “Сунъий тишлар имплантацияси”

ҳисоботи билан чиқди. 1891-йилда A. Hartmann – имплантда винт ёрдамида

сунъий тож маҳкамланган суяк ичи импланти. 1909-йилда Greenfield –

имплантга қулф ёрдамида сунъий тиш маҳкамланиши.

1952-йилда швед олими P.Branemark имплантатларга таянган ҳолда

тиш протезларининг муваффақияти учун зарур шартлар тузди – стериллик,

юзанинг тозалиги, атравматиклик, қўндоқ ва конструкциянинг геометрик

тенглиги, бу кейинроқ “остеоинтеграция” деб аталган, металл юзасининг

суяк билан мустаҳкам бирикишига олиб келади.

1963-йилда A. Strock, R. Chercheve ва S. Tramonte имплантатлари

асосида америкалик олим L.Linkow суяк ичининг пастки учдан бир қисмида

ғовак билан винтли имплантат яратди, бу унинг ретенциясини яхшилаш

имконини берди.

1965-йилда P.Branemark суяк ичининг қисми ва унга буралувчи таянч

бошчидан (абатмент) ташкил топган винт имплантатининг ечиладиган

конструкциясини қўллашни таклиф қилди.

1969-йилда L.Linkow пластина шаклида суяк ичидаги қисмига эга яна

бир имплант ихтиро қилди, бу уни жағларнинг тор алвеоляр ўсиқларида

қўллаш имконини берди.

1978-йилда Гарвард конференцияси – имплантация методини расмий

тан олди ва клиник амалиётга жорий қилиниши бўйича тавсиялар берди.


background image

8

“Дентал имплантат” тушунчасининг аниқланиши

Тиш (дентал) имплантат

(инглиз.

implant –

имплант) – протезлаш

мақсадида кейинчалик бирикиши (остеоинтеграция) билан жағ суяк

тўқимасига киритиш учун фойдаланиладиган, сунъий тайёрланган, кўпинча

кўп компонентли конструкция. Имплантатлар кўпинча йўқотилган тишларни

илдизининг ўрнини босади, бунинг оқибатида тиш қаторини қайта тиклаш

имконини беради.

Имплантацияга кўрсатмалар:

тиш қаторининг ягона нуқсонлари (соғлом қўшни тишларга ишлов

бермасдан);

тиш қаторининг нуқсонлари (тишларнинг чекловчи нуқсонларига ишлов

бермасдан);

тиш қаторининг охирги нуқсонлари (олинмайдиган протезлар қўллаш

имконини беради);

тишларнинг тўлиқ йўқлиги (олинмайдиган протезлар қўллаш ёки тўлиқ

олиб қўйиладиган протезларни ишончлироқ маҳкамланишини таъминлаш

имконини беради)

Мутлақо қарши кўрсатмалар

Юрак-томир тизимининг декомпенсация касалликлари;

Иммун тизим патологияси ( полимиозит, оғир инфекциялар, тимус ва

қалқансимон безлари жуфтлигининг гипоплазияси);

Суяк репарациясини туширувчи суяк тизимининг касалликлари

(остеопороз, туғма остеопатия, остеонекроз, дисплазия);

Эндокрин тизим касалликлари (гипофиз, буйрак усти безларининг

патологиялари, гипер- ва гипотиреознинг оғир шакллари, гипер- ва

гипопаратиреоз, қандли диабет);

Қон касалликлари (лейкозлар, талассемия, лимфогранулематоз, гемолитик

анемиялар);

Марказий ва периферик асаб тизимининг касалликлари (шизофрения,

паранойя, ақли заифлик, психозлар, неврозлар, алкоголизм ва


background image

9

наркомания);

Хафли ўсимталар;

Сил;

ОИТС ва венерик касалликлар.

Нисбий қарши кўрсатмалар

пародонтит;

патологик прикус;

Оғиз бўшлиғининг қониқарсиз гигиенаси;

Оғиз бўшлиғининг саратонолди касалликлари;

Бошқа аъзоларда металл имплантатлар мавжудлиги;

Чакка-пастки жағ бўғимининг касалликлари;

Бруксизм.

Имплантатларни ўрнатиш қоидалари (Л. Линков)

1. Имплантат биомеханик тўғри тузилган бўлиши лозим;

2. Шифокор яхши тузилган имплантатни суякда яхши жойлаштира олиши

лозим;

3. Суяк конструкцияни имплантациялаш учун мос бўлиши лозим (суяк

тўқимаси етарлича бўлиши керак);

4. Имплантат билан муомала қилганда, шунингдек тиш протезларини якуний

маҳкамлашгача қаттиқ ва юмшоқ тўқималар билан эҳтиёткорлик билан

муносабат.

5. Протезлар шакли, ўлчами бўйича аниқ мос келиши ва ишончли

маҳкамланиши лозим. Протезларни имплантатга куч билан маҳкамлаш

мумкин эмас, чунки бу имплантатни силжитиши мумкин.


background image

10

D1- жуда зич; D2 – зич; D3 – юмшоқ ;

D4 – жуда юмшоқ

1-

расм. Суяк тўқимасининг турлари (К. Миш)

Имплантациянинг турлари:

Эндодонт-эндооссал имплантация

қўзғалувчан ёки бузилган тишлар

мавжуд бўлганида ўтказилади. Тиш илдизининг канали орқали меъёрий тож-

илдиз муносабатини қайта тиклаш ва тишни маҳкамлаш мақсадида винт ёки

фигура юзага эга штифт киритилади. Юқорида келтирилган имплантация

учун тиш илдизининг чўққиси атрофида камида 3 мм соғлом периодонт

бўлиши зарур шарт ҳисобланади.

Эндооссал (суяк ичи) имплантацияси

алвеоляр ўсиқнинг етарли

баландлигида суяк тўқимасига имплантатнинг “илдиз” қисмини киритган

ҳолда ўтказилади. Ҳар қандай суяк ичи имплантати суяк ичи (илдиз) қисми,

милкнинг шиллиқ қавати даражасида ётувчи бўйинча ва супраконструкция

(милк устидан бўртиб турувчи бошча) – абатментдан ташкил топган.


background image

11

Субпериостал имплантация

жағда алвеоляр қисм баландлиги

етарлича бўлмаганида ўтказилади. Бу ҳолатда қўлланиладиган суяк ости ва

устидаги имплантат жағнинг суяк тўқимаси нусхасида тайёрланган ва суяк

ости ва устига жойлаштирилган, оғиз бўшлиғига чиқиб турувчи таянчлар

билан металл каркасни ўзида намоён этади.

Суяк орқали имплантация

пастки жағнинг кескин атрофиясида

қўлланилади. Пастки жағ танасининг пастки четига оғиздан ташқари

оператив йўл билан ёйсимон скоба ўрнатилади. Иккита имплантат-штифт

суяк ичидан ўтказиб қўйилади. Оғиз бўшлиғига бўртиб чиқиб, улар олиб

қўйиладиган тиш протезларини маҳкамлашга хизмат қилади.

Шиллиқ ичи имплантацияси

Юқори жағда алвеоляр ўсиқнинг атрофиясида, айниқса танглай

ривожланишидаги

нуқсонларда

олиб

қўйиладиган

протезни

маҳкамланишини (фиксация) яхшилаш учун кўрсатилган. Бунинг учун

одатда тугма кўринишидаги металл имплантатлардан фойдаланилади, айнан

уларга олиб қўйиладиган протез маҳкамланади (2-расм).

2-

расм. Шиллиқ ичи имплантация

Субмукоз имплантация


background image

12

Одатда шиллиқ қават остида жойлашган магнитлар мавжудлигини

кўзда тутади. Олиб қўйиладиган протезлар ечилишининг олдини олиш, яъни

маҳкамлаш ва турғунликни яхшилаш учун қўлланилади. Магнитлардан бири

ўтиш қатлами соҳасига, иккинчиси (қарама-қарши қутбли) протезда,

бевосита имплантланганининг қаршисида ўрнатилади.

Субпериостал имплантация

Индивидуал конструкциялар тайёрланишини талаб этади. Бунинг учун

операция вақтида суяк юзасининг тузилишидан нусха олинади. Кейин қуйиш

ёрдамида имплантат тайёрланади ҳамда операция вақтида уни суяк ости ва

устига ўрнатишади. Бундай имплантациядан жағларнинг ифодаланган

атрофияси ва тишларнинг ифодали йўқотилишида фойдаланилади, бу

кейинчалик имплантатдан турли протезларда фойдаланиш имконини беради

(3-расм).

3-расм. Тишларнинг субпериостал имплантацияси ёрдамида ўрнатилган

имплантат.

Расмда: 1 – пастки жағ суяги; 2 – суяк ости ва усти имплантати; 3 –

милк; 4 – ўрнатилгандан сўнг имплантат кўриниши.

Суяк ичи ва суяк ости ва усти имплантацияси.


background image

13

Конструкциянинг бошчаси, бўйинчаси, субпериостал ва эндостал

қисми бўлган махсус имплантатларни ўрнатишда фойдаланилади. Бу

имплантатлар мураккаб геометрияга эга, суяк ости ва усти ҳамда суяк ичи

имплантатларининг барча ижобий жиҳатларини ўзида жамлайди ва шу билан

бирга уларнинг камчиликларига эга эмас (4-расм).

4-

расм. Суяк ичи ва суяк ости ва усти имплантацияси

Жағнинг барча ҳаракатларида имплантатнинг максимал турғунлиги

зарур бўлган жойларда бир нечта тишлар мавжуд бўлмаганида жағнинг олд

бўлимига ўрнатиш учун қўлланилади.

Тиш ичи ва суяк ичи имплантацияси

(Эндодонт-эндооссал имплантация)

Тиш тожи кучли бузилганида периодонтит ва пародонтозда

тишларнинг патологик қўзғалувчанлигининг олдини олиш ва бартараф

қилиш учун, шунингдек тиш тожининг юқори учида тишларга турғунлик

беришда қўлланилади (5-расм).


background image

14

5-

расм. Тиш ичи ва суяк ичи имплантацияси

Имплантациянинг бундай методи учун металл штифтлардан

фойдаланилади

Суяк ичи (эндооссал) имплантацияси

Пластинали, силиндрик, конусли ва бошқа имплантатларни милк ва

суяк устки бўлими орқали жағнинг суяк тўқимасига имплантация қилиш

усули (6-расм).

6-расм. Тишларнинг эндооссал (суяк ичи) имплантацияси

натижасида ўрнатилган имплантатлар.

Расмда: 1 – пастки жағ суяги; 2 – пластинали имплантат; 3 –

силиндрик имплантат; 4 – винтли (илдизсимон) имплантат.


background image

15

Имплантатнинг маълум шаклини танлаш учун нуқсоннинг жойлашуви,

имплантация жойида суяк тўқимасининг қалинлиги ва баландлиги, жағ

тузилишининг анатомик ўзига хос хусусиятлари ва баъзи бошқа омиллар

кўрсатма бўлиб хизмат қилади.

Эндооссал имплантациянинг турлари:

Базал имплантация

Базал имплантация фақат навбатдаги муаммо кузатилган ҳолатларда

қўлланилади: жағда суяк тўқимаси етарли ҳажмда бўлмаганида ва уни

кўпайтириш бўйича қўшимча операция ўтказиш имконсиз бўлганида кетма-

кет кетувчи кўп сонли тишларни протезлаш заруриятида. Бу ҳолатда баъзи

шифокорлар суяк тўқимасининг чуқур ва бикортикал қатламларига

илдизсимон имплантатлар ҳолати каби юқоридан эмас, ёндан ўрнатиладиган

базал имплантатлардан фойдаланишни таклиф қилишади. Базал имплантация

янги ўрнатилган имплантатларнинг кўприксимон протезлар билан бир вақтда

юкланишини кўзда тутади (7-расм).

7-

расм. Базал имплантация


background image

16

Ёноқ имплантация

(Зигома имплантация)

Имплантатлар ёноқ суягига бириктирилади. Ёноқ суяги юқори жағ

суягидан фарқли ўлароқ барча инсонларда етарли ўлчамда мавжуд. Ёноқ

имплантацияси суяк пластикасини қўлламаслик имконини беради (8-расм).

8-

расм. Ёниқ имплантация

Aгар беморда узоқ вақт тишлар бўлмаган бўлса ёки у олиб қўйиладиган

протез таққан бўлса, кўпинча юқори жағ суягининг ҳажми камайиши содир

бўлади. Бу ҳолатда олдин суяк пластикасини ўтказиш тавсия қилинган. Ва

фақат шундан сўнг имплантатлар ўрнатилган, шунинг учун ёноқ

имплантациясини ўтказиш доим имконли.

Тиш имплантатларидан фойдаланишда шифокорнинг асосий

вазифалари қуйидагилар:

1. Имплантацияга кўрсатмалар ва қарши кўрсатмаларни тўғри аниқлаш;

2. Имплантат тури ва тузилишини танлаш;

3. Имплантация операциясини малакали бажариш;

4. Операциядан кейинги асоратларнинг олдини олиш;

5. Тўғри ва сифатли протезлаш;

6. Диспансер кузатув;

7. Яқин ва узоқ асоратларни ўз вақтида диагностика қилиш ва даволаш;

8. Имплантат фунционал қийматини йўқотганида даволаш тактикасини аниқлаш.


background image

17

Имплантатнинг ташкилий қисмлари

1. Имплантатнинг танаси (бирламчи элемент) (9-расм)

2. Винт-тиқин (10-расм)

3. Aбатмент (11-расм).

4. Милк шакллантиргич (12-расм).

5. Нусха трансфери.

6. Вақтинчалик қалпоқча (13-расм)

9-

расм. Имплантатнинг танаси (бирламчи элемент, Fixture)

Винт-тиқин имплантатнинг ички қисмида суяк ўсишига тўсқинлик қилади.

10-

расм. Имплантат учун винт-тиқин (cover screw)


background image

18

11-

расм. Aбатмент (prosthodontic abutment)

12-

расм. Милк шакллантиргич (Healing abutment)

13-

расм. Вақтинчалик қалпоқча (Temporary cap)


background image

19

Вақтинчалик қалпоқча милк контурини шакллантириш учун

имплантатга вақтинча ўрнатилади.

Имплантатларнинг таснифланиши:

Имплантат материали бўйича;

Имплантация турлари бўйича;

Суяк ичи имплантининг шакли бўйича;

Имплантацияни ўтказиш усули ва муддатлари бўйича.

Конструкциянинг тузилиши бўйича:

Ечилмайдиган ва ечиладиган

Ечиладиган имплантат

Ечилмайдиган имплантат

Қўлланилиш усули бўйича:

Бир босқичли

Икки босқичли

Тиш имплантати ва унинг характеристикалари

Жағнинг имплантацияга тайёрланиши (имплантация ўрнининг

шакллантирилиши) шиллиқ қаватнинг кесилиши ва милк ва суяк усти

қисмининг ажратилиши билан жағ тўқималарининг қайта ишланиши билан

амалга оширилади, яъни жағ суяк тўқимасининг ажратилиши амалга

оширилади. Кейин суяк тўқимасининг юзаси қайта ишланади ва суяк

қўндоғига белги қўйилади. Суяк тўқимасининг бор билан билан бундай

дастлабки қайта ишланиши ўрнатиш технологияларининг баъзи турларида


background image

20

керак бўлмаслиги мумкин, яъни уни очишнинг ўзи етарли бўлади.

14-

расм. Суяк ичи имплантининг шакли бўйича – винтли.

Энг кўп тарқалган – винт имплантатлари резба профили билан фарқ

қилувчи катта миқдорда модификацияларга эга. Винтли имплантатлар

ечиладиган ва ечилмайдиган, бир ва икки босқичли, силлиқ, дағал юзали ёки

биофаол материаллардан қопламага эга бўлиши мумкин (14,15,16-расмлар).

Бу турдаги имплантат конструкцияларида мажбурий элемент анкерни

ўзида намоён қилувчи антиротацияли қулфлар, чуқурлар, майдонлар, суяк

ичи имплантатининг апикал қисмида бўйлама ариқча ҳисобланади.

Винтли имплантат резба қисмининг характеристикаси (15-расм):

Цилиндрли

15-расм.


background image

21

Пластинали

16-расм.

шунингдек табиий тиш шаклида (170-расм):

17-расм

Поғонали (18-расм):

18-расм.

Кортикал қопламаларга

эга, қувурли ва бошқалар.

Имплантатнинг суякка кириш даражаси бўйича қуйилдагилар

фарқ қилади (19-расм):


background image

22

19-расм.

Схемадан аёнки, клиник ҳолатнинг асосий қисмини субгингивал

имплантатлардан фойдаланиб ҳал қилиш мумкин, бунда трансгингивал

имплантатлардан фойдаланишга кўп сонли кўрсатмалар ҳам улар билан

тўлдирилади. Ва аксинча, субкрестал ва трансгингивал имплантатлар учун

“умумий” кўрсатмалар деярли йўқ (20-расм).

20-расм. Турли винт имплантатларининг тарқалганлик даражаси

Субгингивиал имплантлар жуда кенг универсаллиги билан фарқ қилади


background image

23

ва шунинг учун бугунги кунда бозорнинг 90% дан ортиқ қисмини эгаллайди.

Маълум шартларда уларни субкрестал сифатида қўллаш мумкин (гарчи бу

унчалик тўғри бўлмасада), махсус абатментлардан фойдаланиш эса (MP у

XiVE ёки Multi-Unit у Astratech) уларни трансгингивал имплантатларга

айлантиради.

Aбатментнинг имплантат билан боғланиш тури бўйича

имплантатлар қуйидагиларга ажралади (21-расм):

Имплантатнинг экстернал тури (чапда) ва имплантатнинг интернал

тури (ўнгда)

21-расм.

Экстернал турдаги имплантатлар

имплантат танасининг юзасида

абатментни қўйиш жойида (имплантат платформаси) абатмент учун

ретенцион элемнт сифатида хизмат қилувчи турли геометрик шаклдаги

бўртиқлар (кўпинча гексогонал) мавжудлиги билан фарқ қилади (22 а, в-

расм).


background image

24

22 (а,в) расм. Имплант-абатментнинг боғланиш турлари

23-

расм. –“Платформалар ўзгартирилиши - “Switch platform”

концепцияси: “Switchplatform”

сиз имплантат-абатмент бирикмаси

(чапда); “Switch platform” билан имплантат-абатмент бирикиш (ўнгда)

Интернал турдаги имплантатлар

имплантат танасида геометрик

шаклдаги бўртиқ мавжудлиги билан фарқ қилади, унга шунингдек Морзе

ретенция-конус қўшимча элементи уланиши мумкин (2 дан 11 дарагача) (22 б

расм).

Интерлан элементлар геометриясининг тури ишлаб чиқарувчига боғлиқ

равишда экстернал каби турлича бўлиши мумкин.

Имплантат

ва

абатментнинг

бир

хил

диаметрлари,

яъни

супратузилмани имплантат давом эттирганида, бириктирувчи тўқима

яллиғланиши кузатилади. Винтли имплантат ўрнатилганидан сўнг бир йил


background image

25

давомида доим алвеоляр ўсиқ кортикал пластинкасининг резбанинг биринчи

тармоқ даражасида турғунлашуви кузатилган ва меъёр ҳисобланган.

Имплантат диаметрига нисбатан кичик диаметрли супратузилмадан

фойдаланиш, одатда имплантатдан фойдаланиш бошланганидан бир йил

давомида кузатиладиган суяк қирраси резорбциясининг эҳтимолини

камайтиради. Бу натижалар суяк четини имплантатнинг абатмент билан

бирикиш жойидан ажратувчи масофанинг ортиши билан тушунтирилади, бу

бириктирувчи тўқиманинг яллиғланиш соҳасини вертикалроқ ва медиалроқ

силжитади (23,24,25-расмлар).

24-расм

25-расм

“платформалар

ўзгартирилиши”

конструкцияга

киритилмаган

имплантат

бўйинчасининг

атрофида

периимплантат

мавжудлигини

кўрсатувчи рентгенограмма (биринчи йил клиникаси)

“платформа ўзгартирилишига” эга имплантатлар бир неча йил

давомида суяк тўқимасининг турғунлигини кўрсатади

Остеоинтеграция

Остеоинтеграция

бу

периимплантация

соҳасидаги

суяк

тузилмаларининг юзасида оралиқ бириктирувчи тўқима қатламисиз суяк ёки

суяксимон субстанция ҳосил қилиш орқали имплант билан бирикиши.

Остеоинтеграция жараёнида 3 асосий босқични ажратиш мумкин:

1-босқич:

имплантат юзасида бирламчи матркис ҳосил бўлиши (1 – 2-

суткада). Бунда:

Имплантат

юзасига

фибрин,

глобуляр

оқсиллар,

(эҳтимол,


background image

26

протеогликанлар) тушиши; мононуклеарлар юзасида миграция ва адгезия

ҳамда уларнинг макрофагларга трансформацияси; илдиз ҳужайраларнинг

бирикиши ва улардан бир қисмининг фибробластларга трансформацияси; 2

ва 3-турдаги коллаген синтези; бу жараёнда эҳтимол, фибробластлар билан

макрофаглар бирлашиши маълум бошқарув ролига эга;

Бирламчи матрикс фибриллизацияси, унинг зичланиш йўли билан

дифференсиацияси; эҳтимол, “суяк олди” матрикснинг йиғилиши улар

дифференсиацияланишигача остеобластик элементлар иштирокисиз содир

бўлади; жуда кўп ҳолатда эрта “оссификация” соҳаларига (гомоген остеоид

ёки семенцимон модда ҳосил бўлиш соҳалари) ёндош ҳужайралар

остеобластларнинг фенотипик белгиларига эга бўлмайди; бу ҳужайраларнинг

синтетик фаоллиги туфайли суяксимон (семенцимон) модда тузилиши

бошланади; бу жараён остеоинтеграциянинг кейинги босқичида фаол шаклда

давом этиши кузатилади.

2-босқич –

она суягининг резорбцияланувчи матриксидан келувчи

ўсиш факторларининг бошқарувчи таъсирида “суяк олди” матрикс юзасида

амалга ошириладиган, ўзидан олдинги моддалардан суяк ҳосил қилувчи

ҳужайраларнинг дифференсиация фазаси. 1-турдаги коллагеннинг имплантат

юзасида дифференсацияланувчи, суяк ҳосил қилувчи ҳужайралар ва

фибробластлар билан фаол синтези, фиброз суяк матрикси соҳаларининг

пайдо бўлиши кузатилади (2-суткадан ўтиб). Шу билан бирга имплантат

ўрни суяк деворида остеокластик резорбция ҳодисаси ривожланади.

Интерфейс соҳасида суяк матриксини тузиш учун зарур моддалар тўпланади:

гликозоаминогликанлар,

остеопонтин,

фибронектин,

остеокалцин,

протеогликанлар, фибронектин ва кўплаб бошқа моддалар. Улар имплантат

юзасида матркисга тўпланади ва синтетик фаол ҳужайра элементлари билан

бирга суяк моддасини тузади.

3-босқич –

иккиламчи қайта тузилиш ёки ремоделяция фазаси.

Иккиламчи қайта тузилиш босқичи имплантат юзасида деярли остеоид

матрикс

шаклланишидан

бошланади

(7-14-суткадан)

ва


background image

27

дифференсиацияланмаган суяк моддаси фаол остеокластик резорбцияси

соҳаларида ёш трабекуляр суяк тўқимасининг тузилиши билан давом этади.

Иккиламчи қайта тузилишнинг кейинги жараёни 12 ой ва ундан ортиқ давом

этади, бунинг натижасида янги ҳосил бўлиши амалга ошмаган суяк

тўқимасининг фунционал детерминациялашган етук суяк тузилмалари билан

алмашиши содир бўлади.

Имплантат танасининг юзасидан йўналтирилган суяк интеграцияси (25-

расм).

25-расм

Бироқ доим имплантатни ўрнатгандан кейин имплантат резбаси

атрофида некроз соҳасини кузатиш мумкин (26-расм).

Икки ҳафтадан кейин некроз соҳасининг репарация жараёнини ҳамда

трабекуляр суяк тўқимасининг ҳосил бўлишини кузатиш мумкин. 18

ҳафтадан сўнг ламинар суяк тўқимасининг ҳосил бўлишини кузатиш мумкин.

Мазкур суратда имплантат танасининг атрофида суяк некрозининг катта

соҳаси ҳосил бўлиши билан якунланган, муваффақияциз остеинтеграцияни

кўриш мумкин (27-расм).


background image

28

26-расм.

27-расм.

Остеоинтеграциянинг

муваффақиятига

имплантатнинг

дизайни

(макрошакли), юзани қайта ишлаш тури, қайта ишлаш ва суякка имплантатни

ўрнатиш (инсталляция) жароҳацизлиги таъсир қилади.

Резорбцияланувчи

имплантация

материалларининг

интеграция

механизми юқорида таърифланган интраоссал дентал имплантатларнинг

остеоинтеграция механизмидан маълум даражада фарқ қилади. Шундай

қилиб,

кўпинча

нафақат

имплантация

материалининг

юзасида

(гидроксиапатит асосидаги материаллар мисол бўлади), балки материал

депозитларининг ичида резорбция соҳаларида суяк моддасининг янги

ҳосилалари кузатилади. Остеоид ажралмалари атрофида бириктирувчи

тўқима ривожланади, она суяк томонидан эса янги ҳосил бўлган суяк

моддасининг имплантат билан контакт соҳасига “чиқиши” содир бўлади

(дистал остеогенез).

Шундай қилиб, дентал имплантацияда остеоинтеграция жараёнлари

асосида дистал остеогенез ва иккиламчи қайта тузилиш жараёнлари билан

органик бирлашувчи контакт остеогенез ётади.


background image

29

Имплантатларни

тайёрлаш

учун

қўлланиладиган

материалларнинг турлари

Биотолерант:

зангламайдиган

пўлат,

кобалт-хром

қотишма,

полиетилен, полиетилентерефталат.

Биоинерт

: титан, цирконий, тилла, шиша-углерод, титан никелиди,

тантал, алюмооксид керамика, цирконий керамика.

Биофаол

: металл имплантатларнинг гидроксиапатит, трикалцийфосфат

керамика, шиша керамика, углерод керамика.

Материаллар характеристикаси

Биотолерант

материаллар имплантат атрофида фиброз қатлам ҳосил

қилиб,

имплантатнинг

суяк

тўқимаси

билан

кейинчалик

ўзаро

таъсирлашувини секинлаштирган ҳолда тўқиманинг мўтадил иммун

реакциясини чақиради.

Бионерт

материаллар ўраб турган тўқималарда суст ёки клиник

ифодаланмайдиган

қўзғалиш

ҳосил

қилади,

уларнинг

имплантат

ўрнатилганидан кейинги реакцияси оддий яранинг битишидан фарқ

қилмайди.

Биофаол

материаллар имплантатга туташган тўқималарда ҳужайралар

ўсишини қўзғатиш қобилияти билан тавсифланади, бу билан имплантатнинг

ғовак юзаси билан биоинтеграция ҳосил бўлишини таъминлайди. Бу

материаллар дентал имплантатлар тайёрлаш учун энг самарали материал

ҳисобланади.

Имплантат юзаси

Замонавий имплантологияда муваффақиятли остеоинтеграция учун

ишлаб чиқарувчилар имплантат танаси юзасининг қайта ишланишига

алоҳида эътибор беришади. СЛA юзали имплантатлар энг кўп тарқалган (28-

расм):


background image

30


background image

31


background image

32

28-расм. Механик қайта ишлаш

TiO2 оксид плёнкасини ҳосил қилиш билан, титаннинг оддий механик

қайта ишланишига асосланган. Гидрооксиаппатит билан қопланган титан юза

(ҲA) (29, 30-расм):

29-расм. Титан юзасининг плазмали қайта ишланиши (TPS)

Титан юзасини қум оқими билан қайта ишлаш методи (sandblasting –

RBM (Resorbable Blasted Mediablasting) юза (31-расм):


background image

33

31-расм.

Титан юзасини кислота билан едириш (acid etching) (32-расм):

32-расм.

Қум оқими билан қайта ишлаш ва кислота билан едириш

(SLA(Sandblastedwithlarge qum gritandacidetchingsurface) юза) (33-расм):

33-расм.

Қиздириб бириктирилган ғовак юза (Sintered porous surface ) (34-расм):


background image

34

34-расм.

Титан юзани электромеханик қайта ишлаш методи (Electrochemical

oxidation) (35-расм):

35-расм.

Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар:

1. Имплантация методи қачон расмий тан олинди?

2. Имплантат тушунчасига аниқланиш беринг.

3. Имплантацияга мутлақо ва нисбий қарши кўрсатмаларни айтинг

4. Имплантациянинг турларини айтинг

5. Имплантат супратузилма компонентларини айтинг

6. Имплантатларнинг экстернал ва интернал турлари орасидаги фарқ нимада?

7. “Остеоинтеграция” тушунчасига аниқланиши беринг

8. “Платформаларнинг ўзгартирилиши” тамойилининг моҳияти нимада?

9. Имплантат танасининг юзасини қайта ишлаш турларини айтинг.


background image

35

10. Имплантат платформасининг суякка киритилиш даражаси бўйича винтли

имплантатларнинг турларини айтинг.

Вазиятли масалалар:

1-масала.

Имплантация

клиникасига

овқат

қабул

қилиш

қийинлашганлигига шикоят билан, 40 ёшдаги эркак-бемор мурожаат қилди.

Беморнинг сўзларидан, унинг чайнаш тишлари 5 йил олдин кўп

қўзғалганлиги туфайли олиб ташланган. Тўпланган анамнездан, бемор кўп

чекувчи, 1-турдаги қандли диабетдан азият чекиши аниқланди. Бўшлиқ

кўрикдан ўтказилганида қуйидагилар аниқланди: юқори ва пастки жағда (12-

23 ва 33-43) фронтал тишлар гуруҳи мавжуд ва чайнаш тишлари тўлиқ

мавжуд эмас. Қолган тишларда кесувчи юзада емирилиш, юмшоқ

тўқималарнинг яллиғланиш белгилари, тиш усти ажралмалари мавжудлиги,

қон кетиши, оғиздан ҳид, гипосаливация ифодаланган. Рентген остеопластик

муолажалар ўтказиш заруриятисиз, алвеоляр қиррада суяк тўқимасининг

етарли даражада мавжудлигини кўрсатди.

Беморга ташхис қўйинг, унинг ҳолатида имплантологик даволаш

ўтказиш мумкинми? Даволаш ҳаракатларингиз режаси қандай?

Жавоб: ҳа, мумкин. Бу беморда имплантация учун фақат нисбий қарши

кўрсатмалар мавжуд. Ташхис: Кеннеди 1-синфи бўйича юқори ва пастки

жағнинг қисман адентияси, ўрта оғирликдаги умумий сурункали пародонтит,

диабет.

Даволаш режаси

1. Гигиена муолажалари ўтказиш

2. Парадонтологик даволаш

3. Чайнаш самарадорлигини қайта тиклаш

4. Зарурият бўлганида қолган тишларни тузатиш

5. Имплантологик даволаш


background image

36

2-масала.

Клиникага

протезнинг

қўзғалувчанлиги

туфайли

чайнашнинг имконсизлигидан шикоят қилиб, 65 ёшли аёл мурожаат қилди.

Беморнинг сўзларидан 15 йил олдин кучли қўзғалувчанлиги туфайли юқори

ва пастки жағидан барча тишлар олиб ташланган. Aнамнездан – аёл

юракнинг декомпенсацияланган нуқсонидан (ЙДН) азият чекади. Оғиз

бўшлиғи кўрикдан ўтказилганида тишларнинг тўлиқ йўқлиги ҳамда юқори ва

пастки жағларда атрофияли алвеоляр қирра аниқланди.

Беморга ташхис қўйинг, унинг ҳолатида имплантологик даволаш

мумкинми? Даволаш ҳаракатларингиз режаси қандай?

Жавоб: йўқ, мумкин эмас! Чунки ЙДН имплантация учун мутлақо

қарши кўрсатма ҳисобланади. Ташхис: юқори ва пастки жағда тўлиқ адентия,

ЙДН.

Даволаш режаси:

1. Протезни тўғирлаш ёки янги протез тайёрлаш

3-масала.

Клиникага олд тиши йўқлигидан шикоят қилиб, 16 ёшли қиз

мурожаат қилди. Беморнинг сўзларидан сут тишлари доимий тишларга

алмашган вақтда унинг тиши ўсмаган. Aнамнездан, бемор ортодонтда

даволанган ва у 22 тишнинг туғма адентияси ташхисини қўйган. Кўрикдан

ўтказилганида организм томонидан ҳеч қандай патологик ўзгаришлар

аниқланмади, нуқсон жойида рентгенологик текширувга кўра суяк

тўқимасининг ҳолати ва ҳажми – яхши. Оғиз бўшлиғи кўздан кечирилганида

патологиялар аниқланмади.

Беморга ташхис қўйинг, бу ҳолатда имплантологик даволаш ўтказиш

мумкинми? Даволаш ҳаракатларингиз режаси қандай?

Жавоб: имплантологик даволашнинг иложи йўқ, чунки беморнинг

ёшидан келиб чиқиб, имплантат ўрнатилиши жағнинг ўсиши давом

этаётганлиги туфайли имплантат ҳолатининг ўзгаришига олиб келиши

мумкин. Ташхис: юқори жағда 22 қисман туғма адентияси.

Даволаш режаси: жағ нуқсонини протезлаш билан вақтинча ёпиш.


background image

37

Қуйидаги конструкция турлари тавсия этилади: 1. Aдгезив маҳкамланувчи

композит кўприксимон протез; 2. “Most Merelend” кўприксимон

конструкцияси; 3. “Капалак” ЧСПП.

4-масала.

Клиникага жағ юзасида тишлар йўқлигидан шикоят қилиб 35

ёшли эркак мурожаат қилди. Беморнинг сўзларидан зарб натижасида

беморнинг олд тишлари тушган. Оғиз бўшлиғи томонидан фақат 21, 11

тишларнинг тож қисми йўқлиги, барча тишларнинг патологик емирилиши

аниқланган. Текширув давомида рентген 21, 11 соҳасида 21 илдизнинг

бўйлама синиши ва 11 илдизининг эгри синишини, жароҳат соҳасида

алвеоляр суяк тўқимаси сақланганлигини кўрсатди. Aнамнездан 5 йил аввал

21, 11 тишлар қуйма канал ичи штифтли конструкцияларда МК

конструкциялар билан қайта тикланганлиги аниқланди.

Беморга ташхис қўйинг, бу ҳолатда имплантологик даволаш

мумкинми? Даволаш ҳаракатларингиз режаси қандай?

Жавоб: имплантологик даволаш мумкин, лекин: 1. Бузилган

илдизларни олиш ва 2. Имплантологик даволашни бошлашдан аввал

тишланинг патологик емирилишини бартараф этиш ва олдини олиш бўйича

ортопедик даволаш лозим. Ташхис: юқори жағда 21, 11 қисман орттирилган

адентия, Бруксизм.

Даволаш режаси:

1. Бир босқичли, икки босқичли ёки Иммедиат-имплантация методи

бўйича имплантологик даволаш схемасини танлаш.

2. Яроқсиз илдизларни олиб ташлаш ва танланган имплантологик

даволаш схемасига риоя қилиш.

5-масала.

Имплантологик клиникага овқат истеъмол қилиш

қийинлашганлиги ва косметик нуқсондан шикоят қилиб, 55 ёшли эркак

бемор мурожаат қилди. Беморнинг сўзларидан унинг пастки ва юқори

жағлари ўнг томонидан 10 йил аввал автомобил авариясидан олинган


background image

38

жароҳат оқибатида чайнаш тишлари олиб ташланган. Тўпланган анамнездан

бемор сурункали тонзиллитга эгалиги аниқланди. Ташқи кўрик вақтида

“кўзнинг чақчайиш касаллиги”, кўп тер ажралиши, тезлашган юрак уриши

мавжудлиги аниқланди. Бўшлиқ кўрикдан ўтказилганида қуйидагилар

аниқланди: юқори ва пастки жағда фронтал тишлар гуруҳи, шунингдек чап

томонда чайнаш тишларининг мавжудлигида, ўнг томонда чайнаш тишлари

гуруҳининг тўлиқ йўқлиги. Қолган тишларда кесувчи юзада емирилиш

ифодаланган, тишлам баландлиги ўзгармаган. Рентген алвеоляр қиррада суяк

тўқимасининг етарли бўлмаган ҳажмини кўрсатди.

Беморга ташхис қўйинг, унинг ҳолатида имплантологик даволаш

мумкинми? Даволаш ҳаракатларингиз режаси қандай?

Жавоб: йўқ, иложи йўқ, чунки беморда имплантация учун мутлақо

қарши кўрсатмалар мавжуд. Ташхис: Кенеди 2-синфи бўйича юқори ва

пастки жағда қисман адентия, Гипертериоз.

Даволаш режаси

1. Гигиена муолажаларини ўтказиш

2. Чайнаш самарадорлигини қайта тиклаш

3. Эндокринолог маслаҳати

4. Эндокринологик даволашдан сўнг имплантологик даволаш ўтказиш

масаласини қўйиш.


background image

39

2-БОБ

Имплантологик беморни даволаш бўйича тиббий жамоанинг ҳар бир

иштирокчисининг ролини аниқлаш. Шифокор-координаторнинг бемор

билан мулоқот алгоритми. Стоматологик имплантологияда диагностика

ва даволашни режалаштириш усуллари.

Ортопедик конструкцияга эга (супратузилма) имплатат комплексининг

(инфратузилма) муваффақияти ва битиши кўп жиҳатдан юқори малакали

шифокор – координатор билан имплантологик даволашнинг тўғри тузилган

режасига боғлиқ. Диагностика моделларида доимий қайта тузиш

прототипини яратиш (Top-down методи) босқичини бошқарувчи шифокор-

координатор беморнинг жағида имплантатни ўрнатиш жойини аниқлаш

бўйича (жарроҳлик қолипини яратиш) жарроҳ-имплантологга йўл-йўриқ

кўрсатади, техник билан бирга ортопедик конструкцияни тайёрлаш

жараёнини назорат қилади, гигиенистнинг профессионал ишини ҳамда

беморнинг мустақил гигиенасини баҳолайди (пародонтал текширув),

шунингдек бемор оғзида тайёр қайта тузилмани топширишда масъулиятли

шахсга айланади, у ортопед-стоматолог ҳисобланади (36-расм).

Имплантацияли даволаш – мақсади беморнинг фунционал ва эстетик

талабларини қондирувчи узоқ муддатли ва турғун натижа олиш бўлган,

мураккаб кўп ташкилий қисмдан иборат жараён. Имплантологик

даволашнинг ҳар бир иштирокчиси, ҳам шифокор-координатор томонидан

тўғри йўналтирилган беморнинг ўзи, ҳам беморнинг оғиз бўшлиғида қисман

ёки тўлиқ адентияни қайта тиклаш бўйича муаммони босқичма-босқич ҳал

қилиш учун тузилган жамоанинг ажралмас бўғини ҳисобланувчи алоҳида

мутахассиснинг ролини ҳам камайтириш мумкин эмас.


background image

40

36-расм.

Даволаш режасини тузишда шифокор-координатор диагностика

маълумотлари тўплаш, уларни таҳлил қилиш ва оптимал ечим қабул

қилишнинг қуйидаги алгоритмига риоя қилиши лозим:

Бемор билан дастлабки ишларни олиб бориш

1. Суҳбат

:

Бемор нимани истайди (орзуси ва истаги)

• У учун нима муҳимроқ (эстетика, ишончлилик, вақт, пул, амалиётлар ҳами)

• Aнамнез тўпланиши

• Беморнинг психологик ҳолатини аниқлаш

• Тўловга қодирлиги

2. Суҳбатнинг натижалари (бемор):

Беморга мавжуд муаммоларни етказиш

“Чуқурлаштириш” ва қўрқитиш” (психологик омил)

Умид бағишлаш ва даволашдан ижобий натижага ишонтириш

Беморнинг ишончини қозониш

3. Беморни текшириш

Планлаштириш

Бошқа

врачлар


background image

41

Визуал ва мануал кўрик

Рентгенологик текширув ва КТ

Патологиялар мавжудлигини аниқлаш (бўғим, тишлам, емирилиш ва

парафункциялар ва ҳоказолар)

Организмнинг умумий ҳолати

Диагностика нусхалар ва моделлар

Оғиз бўшлиғида гигиена ҳолати

4. Суҳбат натижалари (шифокор):

Бемор “бизнинг бемор” аниқланишига мос келишини аниқлаш

Бемор билан такрорий суҳбат

Мақсад: бемор билан биргаликда таклиф қилинган даволаш

режаларидан бирини танлаш; барча манипуляцияларни ўтказишга ахборотли

розилик олиш; ташрифлар жадвалини тасдиқлаш; молиявий режани

маъқуллаш; мутахассислар қабулига юбориш

37-расм


background image

42

Имплантатларда супратузилмани тайёрлашнинг ўзига хос

хусусиятлари:

Тишламни қайта тиклаш

Нейромушак бошқаруви

Конструкциянинг узунлиги

Тишлар билан бирикиш йўқлиги

“оғиз-модел” ахборотини кўчириш аниқлиги

Пассив ўрнатиш

Конструкцияларни маҳкамлаш (цемент, винт)

Изларни олиш техникаси

Имплантологик беморни текширишда диагностика турлари

1. Фотопротокол

- аналог ёки рақамли ташувчиларда фотосуратлар воситасида

беморнинг жағ-юз соҳаси ва оғиз бўшлиғининг ҳолатини белгилаш учун

хизмат қилувчи замонавий стоматологиянинг барча йўналишларида

диагностик тадқиқотнинг қўшимча методи. Фотопротоколдан текширув

ўтказиш вақтида, даволаш вақтида ҳамда беморга якуний қайта тузилишни

топшириш вақтида, шунингдек ундан бемор фойдаланганда қайта тузатиш

ҳолатини кузатишда муаммоларни визуализация қилиш воситаси сифатида

фойдаланилади.

Фотопротокол учун зарур мосламалар (асосий) (38-расм)

Фотоаппарат (рақамли,

макрообектив ва доира ёриткич

билан)

Ёноқ ретракторлари


background image

43

Фотосурат олиш учун махсус

ойналар

Фотопротокол қуйидаги суратларни олинишидан иборат:

1. Портрет (39-расм)

- фас, профил, яримпрофилда жағ-юз соҳасининг суратлари. Лаблар

бирлаштирилганда, ярим табассумда, табассумда олинади.

Бирлаштирилган лаблар, ярим табассум, табассумда фасдан сурат.

Бирлаштирилган лаблар, ярим табассум, табассумда ярим профилдан

сурат.


background image

44

Бирлаштирилган лаблар, ярим табассум, табассумда профилдан сурат.

39-

расм. Бемор A., 22 ёш

2. Экстраорал суратлар (40-расм): оғиз бўшлиғи билан жағ-юз

соҳасининг суратлари, беморнинг ярим табассумда экстраорал сурати

(фронтал кўриниш)

40-

расм. Бемор Ю. 56 ёш.

3. Интраорал суратлар (41-расм: оғиз бўшлиғининг ичидан суратлар;

пастки жағнинг интраорал сурати (окклюзия кўриниши)


background image

45

41-расм.

2. Парадонтал текширув –

оғиз бўшлиғида пародонт юмшоқ ва

қаттиқ тўқималарининг ҳолатини текшириш. Қаттиқ тўқималарнинг

патологияларига – кариоз ва нокариоз шикастланишлар киради. Юмшоқ

тўқималар патологиясига – ОБШҚ шикастлнаишлари.

Беморни имплантологик даволашга тайёрлашда: пародонтал чўнтаклар

ҳолати; оғиз бўшлиғида гигиена даражаси; милклардан қон кетиши; милк

рецессияси ва бошқаларининг мавжудлигини ўрганиш айниқса муҳим

ҳисобланади.

Бу диагностика маълумотларининг барчаси махсус парадонтологик

анкетага киритилади (42-расм)


background image

46

42-расм

3. Бемор окклюзиясининг тадқиқоти:

окклюзия тадқиқотларини

ўтказиш учун қуйидагилар зарур:

Диагностик

гипс

нусха

воситасида

диагностика моделларининг олиниши

- артикулярга юз ёйи ёрдамида диагностика

моделларини қўйиш

Моделлар артикулярга ўрнатилган

Юз ёйидан фойдаланиш: артикуляторда динамик ва статик окклюзия


background image

47

тадқиқотларини

ўтказиш,

уларнинг

маълумотлари

махсус

карта-

окклюзиограммага киритилади (43-расм):

43-расм

Ушбу окклюзиограммада шифокор бемор тишларида окклюзияли ўзаро

муносабатларнинг

маълумотларини,

супраконтактлар

мавжудлигини,

тишларнинг фронтал гуруҳи вертикал ва горизонтал тўсилиш даражасини

рўйхатга олади.

Aниқланган окклюзия патологиясида бўлажак даволашда абатмент ва

ортопедик конструкция (супратузилма) нинг тузилиши ва танловига

ўзгартиришлар киритилади. Масалан, этиологик фактори окклюзия

патологияси бўлган бруксизм белгиларининг мавжудлиги имплантологик

даволаш учун нисбий қарши кўрсатма сифатида хизмат қилади.

Тайёрланган моделларда шифокор-координатор (ортопед) Wax-Up

жараёни ёрдамида бўлажак тузилишнинг қайта тузилишини амалга

ошириши мумкин, уни кейин беморнинг оғиз бўшлиғига ўз-ўзидан қотувчи

пластмассадан фойдаланиб силикон из ёки термопластик каппа ёрдамида

кўчириши (Mock-Up методи) ёки бўлажак операция учун жарроҳлик

қолипини (2Д) тайёрлаши мумкин.

Mock-Up

жараёни

эстетика

жиҳатидан

қайта

тузилишнинг

тузатилишини амалга ошириш ҳамда бемордан жараённи давом эттиришга

розилик олган ҳолда, уни бўлажак протези билан таништириш имконини

беради (44-расм).


background image

48

44-расм. Wax-Up гача ва ундан сўнг диагностик модел

Aлвеоляр қирра атрофияси билан боғлиқ муаммоларни аниқлаш учун

тишсиз жағларда шаффоф термопластик каппанинг қўлланилиши (45-расм).

45-расм

4. Бемор қонининг биокимёвий текширувини ўтказиш: қоннинг

биокимёвий, айниқса операция ўтказиш ва имплантат ўрнатилганидан сўнг

остеоинтеграция муваффақиятига тўсқинлик қилувчи кўрсаткичларида

оғишлар аниқлаш учун ўтказилади.

Уларга:

- эндокрин тизим томонидан патологиялар (қалқонсимон ва жуфт

қалқонсимон безлар гормони)

- ферментатив фаоллик патологияси (ишқор фосфатазаси)


background image

49

- минерал алмашинув патологияси (Ca, P ва ҳоказолар)

- витаминлар танқислиги (витД)

- ўткир ва сурункали инфекция касалликлари ва ҳоказолар киради.

Биокимёвий тадқиқотнинг барча кўрсаткичлари беморнинг картасига

киритилади:

5.

Рентгенологик текширув

:

- оғиз бўшлиғининг қаттиқ тўқималари ва ЮЖС томонидан

патологияларни аниқлаш, имплантат ўрнатиш учун суяк тўқимасининг зарур

ўлчовларини ўтказиш имконини берувчи қўшимча текширув усули.

Ўз ичига

- йўналтирилган рақамли рентгенографиядан фойдаланиш (визиография)

- панорамали рақамли рентгенографиядан фойдаланиш

- компютер томографиясидан фойдаланишни олади

1. Рақамли визиография

Устунликлари:

- Паст нурланиш;


background image

50

- КТ да кўринмайдиган нарсаларни кўриш мумкин;

- назорат суратлари;

- фойдаланишда соддалиги;

- паст нарх (нисбатан);

- мобиллик.

Камчиликлари:

- умумий суратлар (46-расм)

46-расм.

Фақат йўналтирилган дентал сурат воситасида беморда қаттиқ

тўқималарнинг ҳолати тўғрисида тўлиқ рентгенологик ахборот олишга

мисол.

Имплантациядан

олдин

ва

имплантация

вақтида

дентал

визиографиядан фойдаланишга мисол (47-расм).


background image

51

47-расм.

2. Панорам рентгенография (48-расм)

48-расм.

Устунликлар.

Бир суратда тишлар ва уларни ўраб турган анатомик

тузилмаларни кўриш мумкин (бўғим, бўшлиқлар, асаб каналлари) (49-расм)

Рақамли


background image

52

Камчиликлар:

Контакт нуқталарил;

- умумий сурат;

- барчасини кўриб бўлмайди;

- аппаратнинг нархи;

- паст сифат;

- юқори нурланиш;

- хатоликлар (металл...);

- мобил эмаслиги;

- назорат сурати;

49-

расм.

3. Компютер томографияси (конус-нурли томография) (50-расм)


background image

53

50-расм.

Авзалликлари:

- дастлабки тайёргарликсиз тадқиқотлар, беморнинг вертикал оғирлик

тушмайдиган ҳолати;

- бошнинг юз соҳасини уч ўлчамли (уч текисликда) ҳажмли тасвири

- ўрганилаётган соҳанинг ҳар қандай текисликда ҳар қандай

чуқурликда кўплаб (200 тагача), ингичка қатламли (0,125 – 0,3 мм),

томографик (рентгенографик) сканерланувчи тасвири;

- беморга паст нур юкланиши (50 мкЗв гача);

- постпроцессор компютер тасвири (шу жумладан денситометрия,

денситотомография).

- сканерлашга кам вақт талаб этилади (ўртача 10-70 с);

- тасвирни зудлик билан компютер экранида кўриш мумкин;

- тасвирнинг кам бузилиши (у оғиз бўшлиғида металла мавжудлиги

туфайли вужудга келиши мумкин)

Камчиликлари:

- панорама суратлари билан таққослаганда КТ нинг юқори нархи;

- хомиладорликда КТ ўтказиш мумкин эмас.

Имплантат танлаш учун суяк тўқимасининг ўлчамларини олиш

мақсадида юқори жағ алвеоляр ўсиқ фронтал кесимидан фойдаланиш (51-

расм).


background image

54

51-расм

Даволашни режалаштириш

Беморларнинг таҳлилларини тўплашда олинган маълумотлардан келиб

чиқиб шифокор-стоматолог даволаш режасининг вариантларини тузади, унда

эҳтимоли бўлган конструкцияларнинг турлари, муваффақият даражаси ҳамда

имплантатнинг битишини кўрсатади. Даволаш режаларининг ҳар хил

турлари касаллик патологиясининг мураккаблиги, ҳар бир ҳолатда даволашга

сарфлаш лозим бўлган молиявий имкониятлар ва вақтга боғлиқ (52-расм).


background image

55

52-расм.

Даволашнинг идеал режаси

шифокорлар жамоасининг беморга

таклиф қиладиган энг биринчи режаси ҳисобланади (масалан, A режа).

Даволашнинг қолган барча режалари кўрсатиладиган имплантологик ёрдам

сифати бўйича келишувли ҳисобланади (масалан, Б, С, Д режалар ва ҳоказо).

Ҳар бир алоҳида ҳолатда имплантатнинг қандай туридан фойдаланиш

режалаштирилганида шифокор-имплантолог ўз навбатида беморда суяк

зичлигини эътиборга олиши лозим.

Суяк тури бўйича таснифланиш (53-расм):

I-тур – деярли бутун жағ гомоген ихчам суякдан ташкил топган

II-тур – зич трабекуляр суякни ихчам суякнинг қалин қатлами ўраб туради.

III-тур – кортикал суякнинг қалин қатлами ижобий турғунликда зич

трабекуляр суякни ўраб туради

IV-тур – кортикал суякнинг ингичка қатлами зичлиги камроқ трабекуляр

суякни ўраб туради

DI: қалин ихчам суяк.

Пастки жағ атрофик суягининг олд сегменти

Устунликлари:

Яхши бирламчи турғунлик

Яхши имплант – боғловчи суяк

Қисқа имплантлардан фойдаланиш

Камчиликлари

Ёмон қон айланиши

Кўпинча суякнинг паст баландлиги

Ортиқча қизиш


background image

56

D2: Юқори трабекуляр ўзакли қалин ихчам суяк.

Пастки жағда олд,

орт сегмент, юқори жағда олд сегмент

Устунликлари

:

Яхши бирламчи турғунлик

Яхши қон айланиши

Имплант остидаги жойни қайта ишлаш енгиллиги

Камчиликлари

: йўқ

D3: ғовак ўзакли ингичка ихчам суяк

Устуликлари:

Яхши қон айланиши

Камчиликлари

:

Имплант остидаги жойни қайта ишлаш қийин

Имплант – суякнинг суст бирикиши

Мавжуд барча суякдан фойдаланиш

D4: эркин, ингичка ғовакли суяк

Юқори жағ дағаллиги

Устунликлари

: йўқ

Камчиликлари

:

Қайта ишлаш қийин, ёмон бирламчи турғунлик

Барча мавжуд суякдан фойдаланиш

Ёмон имплант – суяк бирикмаси

Суяк зичлиги

Биринчи навбатда:

Даволаш режаси

Имплантнинг тури ва типи

Операция методи

Битиш даври

Бирламчи юкланишга таъсир қилади

Aниқланади:

1. рентгенологик: КТ (Хонсфилд бирлиги)


background image

57

2. Шифокор томонидан операция вақтида инитиал боне дрилл ёрдамида

Имплант қўйиш учун анатомик чекловлар

Юқори жағда олд соҳа

Суякнинг салбий тури, унинг кам миқдори

Бурун бўшлиғи

Бурун бўшлиғининг латерал девори, юқори жағ бўшлиғининг мезиал девори

Суякнинг лабиал йўналишда оғиши

Латерал ботиқлик

Ўрта танглай чоки

Кесиш канали & асаб тугуни

Юқори жағда орт соҳа

Ичкари, юқорига – резорбция йўналиши

Бўшлигқ яқинлиги

Суякнинг салбий тури

53-расм

Имплант қўйиш учун анатомик чекловлар

Пастки жағнинг олд соҳаси

Хавфсиз соҳа: тешиклар ўртасидаги соҳа

Ментал тешик 1 ва 2 премолярлар ўртасида жойлашган


background image

58

Олд эгик: ментал тешикдан олдинга 5 мм

Кучли суяк резорбциясида у қолган қирранинг чўққисида жойлашиши

мумкин

Пастга, ичкарига – резорбция йўналиши

Икки қоринчали чуқурча: эгик гениал туберcле дан паст

Пастки жағда орт соҳа

Пастки жағ канали

2-3 диаметр

2 моляр чўққисидан 6 мм паст

Пастки жағ каналининг юқори чегараси ва имплант ўртасида 1 мм оралиқ

Резорбция: ёноқ ва лингвал томонлардан бир хил

Мйлоҳёид чуқурча: ботиқ мйлоҳёид чизиқдан паст

54-расм

Қизларда 15 ёшдан ва йигитларда 18 ёшдан кейин имплант

қўйиш кўпроқ аниқликдаги прогнозга эга.

Имплант ўрнатишда тавсиялар (55-расм)

1. Имплантат камида 1.5 мм суяк тўқимаси билан ўралган бўлиши


background image

59

лозим

2. Имплантатнинг четидан қўшни тиш периодонти кортикал

пластинкасигача масофа 1.5 мм дан кам бўлмаслиги лозим

3. Имплантатларнинг таналари ўртасидаги масофа 3 мм дан кам

бўлмаслиги лозим.

4. Жағнинг барча анатомик муҳим тузилмаларигача масофа (пастки жағ

канали, гаймаров бўшлиғи ва ҳоказолар) 2 мм дан кам бўлмаслиги керак.

5. Имплантат ўрнатишда шифокор имплантатни ўрнатиш соҳасида суяк

эгрилигини албатта эътиборга олиши лозим:

Юқори жағда олд соҳа: лабиал юзадан чуқурча

Пастки жағда орт соҳа:

Пастки жағ остида чуқурча

Премолярлар: окклюзия текислигига 10 даража

Биринчи моляр: 15 даража

Иккинчи моляр: 20-25 даража

55-расм.


background image

60

Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар

1. Замонавий дентал имплантологияда қўлланиладиган диагностика

турларини санаб ўтинг.

2. Имплантологик даволашда шифокор-координаторга қандай рол берилган?

3. Имплантологик даволашда жамоанинг ҳар бир аъзосига қандай рол

берилган?

4. Имплантологик бемор диагностикасида фотопротокол каби диагностика

тури қандай рол ўйнайди?

5. Имплантологик бемор диагностикасида окклюзия ҳолатини ўрганиш каби

диагностика тури қандай рол ўйнайди?

7. Имплантологик бемор диагностикасида рентгенографик текширув каби

диагностика тури қандай рол ўйнайди?

8. Имплантатни юқори ва пастки жағларда ўрнатиш учун анатомик

чекловларни сананг.

9. Суяк тўқимасининг зичлиги бўйича таснифланишини келтиринг.

10. Имплантатларни ўрнатиш бўйича тавсияларни айтинг.

Вазиятли масалалар

Беморда

имплантологик

даволашни

режалаштириш

вақтида

имплантолог шифокор-ортопед маслаҳтисиз ҳаракат қилишга қарор қилди.

Жарроҳ-имплантологнинг бундай хатоси нималарга олиб келиши

мумкин?

Жавоб: имплантатларни жойлаштириш жойи нотўғри танланиши

мумкин, бу окклюзия юкланишининг тўғри тақсимланишига, тожнинг тўғри

шаклига мос келмаслиги, гигиенанинг ёмонлашувига олиб келиши мумкин.

2-масала

. Имплантологик даволашни бошлашдан олдин шифокор-

ортопед қуйидаги текширув турларини ўтказишга қарор қилди: 1.

Фотопротокол. 2. Окклюзияли муносабатлар ва 3. Рентген-диагностика.

Ташхисни обектив ва тўлиқ аниқлаш ва даволаш режасини тузиш учун

олинган маълумотлар етарли бўладими?


background image

61

Aгар керак деб ҳисобласангиз, нималарни қўшган бўлардингиз?

Жавоб: йўқ, етарли эмас.

Тўлиқ диагностика ва даволаш режаси учун ушбу диагностика

жараёнларини умумий ва биокимёвий қон тадқиқоти, шунингдек парадонт

тадқиқотининг маълумотлари билан тўлдириш маъқул.

3-масала

. Рентгенодиагностика ўтказишда, даволаш режасини тузишда

шифокор-координатор фақат периапикал суратлар ва ортопантомограммага

таянди.

Даволаш режасини обектив ва тўлақонли тузиш учун олинган

ахборотлар етарли бўладими? Жавобингизни тушунтиринг.

Жавоб: йўқ, етарли эмас. Чунки периапикал суратлар ва

ортопатограмма фақат икки текисликда ахборот берувчи зич обектнинг икки

ўлчамли негатив акси ҳисобланади. Имплантация ўтказиш учун суяк

тўқимасининг уч ўлчамли ҳажмдаги маълумоти зарир.

4-масала

. 34 ва 37 тишлари орасида 35, 36 соҳасига имплантат

ўрнатиш зарур бўлган беморда алвеоляр ўсиқ суяк тўқимасининг сифатини

ортопантомограмма

ёрдамида

Рентген-диагностикасини

ўтказишда

шифокор-имплантолог 34-илдиз апексида қора доира ҳосилага эътибор

қаратди, бироқ ЭОД маълумотлари ва бу интакт тишнинг перкуссияси

салбий натижа берди.

Бу соҳада апикал периимплантит қўзғатмаслик учун бу соҳасида

35-имплантация ўтказиш имконлими? Ушбу рентген суратни тушунтиринг,

имплантатларнинг муваффақиятли ўрнатилиши ва функцияланиши учун Сиз

шифокор-имплантологга қандай тавсиялар бера оласиз?

Жавоб: тўлиқ диагностик текширув учун икки ўлчамли

рентгенологик сурат (ортопантомограмма) ўрнига – уч ўлчамли (3Д) ўтказиш

тавсия қилинади. Бу ҳолатда периапикал инфекциянинг клиник белгилари

бўлмаганида 34-ментал тешик соҳасида анатомик ҳосиладан шубҳа қилиш

мумкин, унинг мавжуд бўлиши 3Д суратда тасдиқланади.

Имплантат ўрнатиш бўйича умумий қабул қилинган тавсияларга


background image

62

риоя қилиш

1. Имплантат камида 1.5 мм суяк тўқимаси билан ўралган бўлиши

керак.

2. Имплантатнинг четидан қўшни тиш периодонти кортикал

пластинкасигача масофа 1.5 мм дан кам бўлмаслиги лозим

3. Имплантатларнинг таналари ўртасидаги масофа 3 мм дан кам

бўлмаслиги лозим.

4. Жағнинг барча анатомик муҳим тузилмаларигача масофа (пастки жағ

канали, гаймаров бўшлиғи ва ҳоказолар) 2 мм дан кам бўлмаслиги керак.

5. Имплантат ўрнатишда шифокор имплантатни ўрнатиш соҳасида суяк

эгрилигини аъбатта эътиборга олиши лозим.

5-масала

. Ёш шифокор-имплантолог даволаш режасини

тузганидан сўнг юқори ва пастки жағда кучли атрофияланган алвеоляр

қиррага 21, 34, 36 соҳасида имплантат ўрнатмоқчи. Барча соҳаларда алвеоляр

қирранинг баландлиги 8.0 мм, тишсиз соҳанинг олд бўлимини кенглиги 7.0

мм, ён бўлими – мос равишда 7.0 ва 9.0 мм эканлигини ҳисобга олиб,

шифокор имплантация ўтказишда нималарга эътибор қаратиши лозим.

Жавоб: кам тажрибали шифокор-имплантолог, биринчи навбатда,

21-соҳада анатомик муҳим тузилмалар яқинлигига эътибор бериши лозим –

бу кесувчи канал ва бурун апертурасининг яқинлиги, 34-соҳада – пастки

жағдан нерв чиқиш жойидан хавфсиз масофада бўлиш, 36-соҳада эса –

пастки жағ нерв каналининг яқинлиги. Иккинчидан, имплантатни ўрнатиш

бўйича умумий қабул қилинган тавсияларга риоя қилиш.


background image

63

3-БОБ.

Жарроҳлик амалиётининг босқичлари бўйича дентал имплантациянинг

турлари. Дентал имплантацияда турғунлашув турлари. “Торк”

тушунчаси. Дентал имплантация ўтказиш учун зарур қурилма ва

мосламалар. Беморларни дентал имплантация операциясига тайёрлаш.

Дентал имплантация ўтказиш вақтида бўлиши мумкин бўлган

асоратлар ва уларни даво чоралари.

Дентал имплантация:

1. Бир босқичли жараён (56-расм)

2. Икки босқичли жараён (57-расм)

3. Имплантациядан кейин зудлик билан окклюзияли юкланишли

жараён (58-расм) сифатида ўтказилиши мумкин

56-расм

57-расм


background image

64

58-расм

Ҳар қандай дентал имплантацияни жарроҳлик қолипи (Surgical Guide

Stent) – дентал имплантатни алвеоляр суякка аниқ ва эргономик ўрнатиш

имконини берувчи, лаборатор усулда тайёрланган ёўналтирувчи мослама

ёрдамида ўтказиш тавсия этилади (59-расм).

59-

расм. Имплантат ҳолатиниг ангуляцияси ва кириш

чуқурлигини эътиборга олиб имплантатни қатъий белгиланган жойга

ўрнатиш имконини берувчи, рақамли технологиялар ёрдамида

тайёрланган (CAD/CAM, 3D принтер) модификацияланган қолипдан

фойдаланишга мисол (3D).


background image

65

60-

расм. Диагностика моделида Wax-Up усулида тайёрланган

жарроҳлик қолипидан (2Д) фойдаланишга мисол. Ушбу турдаги қолип

имплантни имплантнинг ҳолат ангуляцияси ва кириш чуқурлигини

эътиборга олмасдан фақат қатъий белгиланган жойга ўрнатилишига

ёрдам беради.

Имплантлар бирламчи ва иккиламчи турғунлигининг

характеристикаси

Имплантларнинг бирламчи турғунлигига

(механик турғунлик) суяк

тўқимасининг тузилишига ҳеч қандай сезиладиган ҳаракатларсиз

конструкциялар ўрнатилиши ҳисобига эришилади. Бундай таъсирга эришиш

учун суяк зичлигини (суяк тўқимасининг сифати), имплант-суяк интерфейси

соҳасида контактнинг фоиз нисбати, титан таянч геометрияси, юзанинг

микроморфологияси, конструкцияни ўрнатиш вақтида торк қиймати,

шунингдек остеотомия бажариш давомида жарроҳлик ҳаракатларининг

ихтисослигини эътиборга олиш лозим.

Имплантатнинг иккиламчи турғунлиги

суяк ичига ўрнатилган таянч

атрофида янги суяк тўқимаси шаклланганида ҳосил бўлади ва у биологик

турғунлик деб аталади. Янги ҳажмдаги суяк тўқимасининг депозицияси

конструкциянинг биологик анкоражи билан кечади, бу остеоинтеграция

натижасини ўзида намоён этади.

Бирламчи турғунлик (InitialStability)


background image

66

Имплантатни суяк қўндоғига ўрнатиш вақтида унинг турғунлиги:

1. Имплантат ўрнатишдан энг муҳим мақсад

2. Турғунлик мануал аниқланади

3. Турғунликка имплантатнинг дизайни ва танланган жарроҳлик техникаси

таъсир қилади

4. Имплантация методини танлашга таъсир қилади – бир, ики босқич ёки

иммедиат-юкланиш (зудлик билан юкланиш)

Турғунлик Торк бирликлари билан аниқланади (нютон*см) (61-

расм).

Имплантатни ўрнатиш вақтида суяк қаршилигини енгиш учун зарур

бўлган

Торк

-энергия имплантатни суяк тўқимасининг ичида маҳкамлаш

учун фойдаланиладиган куч моментини билдиради.

Физиодиспенсер ёки механик торк-контроллер ёрдамида аниқланади.

61-расм. Торкнинг калит-контроллери (динамометрик калит).

Торк кучини ҳамда имплантат қисмларининг бирикишини аниқлаш

учун қўл калитининг тури. Мазкур мослама 50-90 Нсм оралиқда торкни

ўлчашда ёрдам беради

Қуйидаги тузилма элементларини ўрнатишда торк-назорат талаблари:

тиқин – 5 нсм, милк шакллантиргич – 10-15 нсм; ортопедик абатментни

маҳкамловчи винт – 30-35 нсм.


background image

67

Иккиламчи турғунлик (secondstabilization)

Суякда ўрнатилган имплантатнинг тўлиқ остеоинтеграциясидан кейин

ҳосил бўладиган турғунлик.

Имплантатларнинг бирламчи турғунлигини баҳолаш учун

аппаратлар

Кўпинча имплантатнинг турғунлигини баҳолаш учун Periotest

(MedizintechnikGulden) ва Osstell (Osstell) дан фойдаланилади.

Periotest мосламаси

ўз тузилмасида электрон-назорат қилувчи

бошчага эга, унинг ёрдамида ёноқ томондан интраосал таянч перкуссияси

ўтказилади. Бошча ўрнатилган учи перкутация элементи дастлабки ҳолатига

қайтиши учун талаб қилинадиган вақтни текшириш учун микрокомпютер

билан уланган. Эҳтимолий натижалар -8 дан +50 гача (энг кам турғунлик)

оралиқда ўзгаради (62-расм).

62-расм. Periotest мосламаси

Osstell аппарати

турлича ишлаши мумкин. Олдин узатгич имплантатга

ўрнатилади ва учида ҳосил бўладиган магнит импулси билан вибрация ҳосил

қилинади. Бунда имплантат вибрацияланишни бошлайдиган частота

баҳоланади. Вибрациянинг юқори кўрсаткичлари ишончлироқ ўрнатилган

имплантатлар билан мос келади (бунда резонанс частота 3500 Гс дан 8500 Гс

гача оралиқда тебранади. Бу усул шунингдек резонанс-частота таҳлили (РЧТ)


background image

68

деб аталади, частотанинг ёзилган маълумотлари эса фойдаланувчи учун

қулай шаклга ўзгартирилади, 1-100 шартли бирлик (энг турғун) оралиқда

ўзгарадиган имплантатнинг турғунлик коеффициентига (63-расм).

63-расм. Осстелл аппарати

65,5 КСИ чегара баллдан имплантатнинг дастлабки эришилган

турғунлигини тўғри тавсифлаш учун фойдаланилади. Худди шу мақсадда

бошқа чегара қийматлардан ҳам фойдаланиш мумкин, уларнинг роли

муҳокама

қилинишда

давом

этмоқда.

Европа

остеоинтеграция

академиясининг консенсус конференцияси натижасида 2006-йилда дастлабки

турғунлик фактини текшириш учун мазкур аппаратлардан фойдаланиш –

мақсадга мувофиқ эмас, чунки бунда кўрсаткичлар сезиларли даражада

ўзгаради ва суяк ичи таянчининг фаолиятида ҳеч қандай прогноз билан

бевосита боғлиқ эмас деган қарор қабул қилинди.

Имплантация учун ускуналар (Dentium операция тизими

мисолида)


background image

69

Dentium

(Surgicalkit)

Жарроҳлик

тўплами

Физиодиспенсер

Траус дентал

имплантация

ўтказиш учун

ускуна

(имплантат учун

суяк ётоғи қайта

ишлаш аппарати)


background image

70

Дентал

имплантация

учун жарроҳлик

тўпламининг

таркиби


background image

71

Dentium

протоколи

бўйича

имплантат

ўрнатиш

Имплантатни

ўрнатиш учун

ускуналарнинг

асосий тўплами


background image

72

Имплантациядан олдин беморни тайёрлаш

1.

Беморни 0,1% п-п хлоргексидин антисептик аралашмаси билан ташқи

орал ва ички орал қайта ишлаш лозим.

64-расм.


background image

73

2. Бемор операция ўриндиғига ўтирганидан сўнг стерил ҳамшира уни

фақат операция қилинадиган соҳа очиқ қоладиган тарзда стерил салфеткалар

билан ёпади.

65-расм.

3. Стерил ўралган чойшаб беморнинг елкасига ташланади ва оёқларга,

пастга очилади

4. Стерил ҳамшира стерил чойшабга сўргич маҳкамлайди.

Стерил ва ностерил ҳамшира физиодиспенсерга физ аралашма улайди

(66-расм)

66-расм.

5. Биринчи бўлиб ниқоб ва қалпоқ кийилади

Қўллар тирсаккача оқава сув билан ювилади. Қўллар п-пом антисептик

билан қайта ишланади (4% хлоргексидин). Тирноқлар тозаланади

Қўллар тирсаккача яна бир бор 2 дақиқа давомида ювилади.