Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
179
NÓKIS QALASÍN ÚYRENIWDIŃ TARIYXÍY GEOGRAFIYALÍQ
TIYKARLARÍ
Jaksimuratov Azamat Bekmurat uli
Nókis mámleketlik pedagogika institutı
ANNOTATSIYA
Bul ilimiy maqalada Qaraqalpaqstan Respublikasınıń paytaxtı esaplanǵan
Nókis qalasınıń geografiyalıq ornı (tábiyiy-geografiyalıq hám ekonom-geografiyalıq
ornı), qala xalqı, xalqınıń quramı, qala geografiyalıq atamasınıń yaǵnıy, qala
toponiminiń payda bolıwı, Nókistiń tábiyatı hám klimatı, onıń ekonomikasınıń
rawajlanıwı hám transport baylanısları, turizm imkaniyatları hám rekreaciyalıq
resursları haqqında sóz etiledi.
Tayanısh sózler: Qaraqalpaqstan Republikası, Nókis qalası, geografiyalıq orın,
qala xalqı, qala tábiyatı, ekonomika, turizm.
THE HISTORICAL GEOGRAPHICAL BASIS OF THE STUDY OF THE
CITY OF NUKUS
ANNOTATION
In this scientific article, the geographical location (natural-geographical and
economic-geographical location) of the city of Nukus, which is the capital of the
Republic of Karakalpakstan, the population of the city, the composition of the
population, the appearance of the city’s geographical name, that is, the emergence of
a city typhoon, Nukus It talks about its people and climate, its economic development
and transport links, tourism opportunities and recreational resources.
Key words: the Republic of Karakalpakstan, the city of Nukus, geographical
location, the city’s population, people close to the city, economy, tourism.
KIRISIW
Qaraqalpaqstan Respublikası 1992-jıl 9-yanvarda suverenli respublika statusın
alǵannan baslap, Nókis qalası qurılıs, medicina, bilimlendiriw, transport, turizm
tarawlarında úlken jetiskenliklerge eriskennin kóriwimiz múmkin. Nókis qalasınıń bul
jetislikenliklerge erisiwinde qala tariyxınıń áhmiyeti úlken.
Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
180
Qaraqalpaqstan Respublikasınıń tariyxıy geografiyası haqqında ilimiy
izretlewler, ilimiy jumıslar az bolǵan házirgi waqıtta Qaraqalpaqstan Respublikasınıń
aymaqlıq, regional tariyxıy geografiyası tuwralı ilimiy izertlewler júdá az dárejede.
Sonlıqtan, usı izertlew jumısın ózine jarasa tariyxına iye bolǵan Nókis qalasınan
baslaǵan orınlı dep oylayman. Izertlewim barısında salıstırıw hám maǵlıwmatlardı
analizlew metodlarınan paydalandım.
ÁDEBIYATLAR HÁM METALOGIYA
Tariyxıy geografiyanıń tiykarǵı wazıypası – ótmishtegi mámleketlerdiń siyasiy
shegaraların, tariyxıy waqıyalar júz bergen orınlardı, qalalardıń toponimikasın
úyreniwde ibarat. [13] Sonıń menen bir qatarda, tariyxıy geografiyanıń tiykarǵı
wazıypaları qatarına úyrenilip atırǵan orındı rayonlastırıp, onıń tariyxıy geografiyasın
úyreniwdide kirgiziw orınlı. Sebebi, Qaraqalpaqstan Respublikası tariyxıy
geografiyası haqqında maǵlıwmatlar toplawımız ushın regional birlikler tariyxıy
geografiyası haqqında ilimiy maǵlıwmatlarǵa iye bolıwımız tiyis. Ózbekstannıń
ulıwmalıq tariyxıy geografiyası haqqında maǵlıwmatlar bar. Bul maǵlıwmatlar
Z.Saidboboyev hám Z.Ilhomovlar tárepinen toplanǵan. Qaraqalpaqstan Respublikası
tariyxıy geografiyası haqqında ilimiy izertlew jumısları A.Bekpolatov tárepinen
jazılǵan. Usı maqala Nókis qalasınıń tariyxıy geografiyalıq úyreniliwi tek
Qaraqalpaqstan tariyxıy geografiyası ushın emes, Oraylıq Aziya tariyxıy geografiyası
ushında qımbatlı izertlew jumısı áhmiyetli boladı.
NÁTIYJELER
Nókis qalasınıń jaylasqan geografiyalıq ornı
Nókis qalası Ózbekstanda emes bálkim, Orta Aziyanıń eń belgili bolǵan
qalalarınan biri sanaladı. Ol Ámiwdáryanıń oń jaǵalawında, Qaraqum hám Qızılqum
shólleriniń aralıǵında jaylasqan bolıp, qalanı oraylıq bóliminen Doslıq (Qızketken)
kanalı kesip
ótedi. Onıń tábiyiy-geografiyalıq jaylasqan ornı Ámiwdárya dáryasınıń
átirapında ornalasqanlıǵı menen qolaylı. Bıraq, sońǵı jıllarda Nókis qalasına Aral
ekologiyalıq daǵdarısı sebepli duzlı shań boranları gózetilip, Nókis qalasınıń tábiyatı
hám qala turǵınlarınıń den-sawlıǵına óziniń unamsız tásirin kórsetip atır. Qalanıń
ekonom-geografiyalıq jaylasqan ornı transpor túyinleri hám xalıqaralıq transport
jónelisleriniń orayında jaylasqanlıǵı ushın ádewir qolaylı.
Nókis qalasınıń xalqı hám xalıq quramı
Nókis xalqınıń tiykarǵı quramın qaraqalpaq, ózbek hám qazaq milletleri qurap,
2023-jıl 1-iyul jaǵdayına bola qala xalıqınıń sanı 336,4 mıń adamdı quraǵan.
Nókis qalasınıń rawajlanıw tariyxı
Nókis qalası kóp jıllı tariyxı dawamında birneshe mashaqatlı dáwirlerdi
ótkergen. Nókis eramızdıń IV ásiride usı orında jaylasqan
Church
atlı áyyemgi xalıq
Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
181
elatı ornında qurılǵan. Arxeologlardıń pikrinshe, bul xalıq elatı Xorezm mámleketi
shegaraların hám Ámiwdáryadan ótetuǵın suw jolı shegarasındq qurılǵan qorǵan
imaratı bolǵan. [32] Nókis qalası 1860-jılları awıllıq elat bolǵan, 1870-jılları qalaǵa
gidrografiyalıq post qurılǵannan baslap bul orınnıń áhmiyeti joqarılaydı. Nátiyjede, bul
aymaqta hár tárepten xalıq kóship kele baslaydı. 1930-jıl 12-noyabrde Qaraqalpaqstan
Avtonom Respublikasınıń paytaxtın Tórtkól qalasından Nókis awılına kóshiriw
haqqında qarar qabıllanıp, 1939-jıl Qaraqalpaqstan Avtonom Respublika
administraciyası Nókis qalasına kóship keldi.
Qala atamasınıń payda bolıwı
Ilimpazlar Nókis toponiminiń kelip shıǵıwında bir neshe tartıslar bar dep
esaplaydı. Nókis atamasınıń payda bolıwın birneshe toponomistler qaraqalpaq
toponimikasında óz ornına iye bolǵan etnooykonimler, yaǵnıy urıw atları atalǵan
toponimler qatarına kirgizedi. Olardıń izertlewinshe Nókis qalasınıń atalıwı Nókis-
Mańǵıt urıwınan kelip shıqqan. Nukuz (Nókis) ataması qońırat qáwimi hám
qaraqalpaqlardıń keneges qáwimi quramında da ushıraydı (Nekuz formasında ayırım
ádebiyatlarda ushıraydı) hám Ámiwdárya hám Shımbay rayonları [4], Nókis qala
oykoniminda óz kórinisin tapqan. Sonday-aq, Qaraqalpaqstannıń paytaxtı bolǵan
Nókis qalasıda usı etnonimden tarqalǵan dep esaplaydı.
F. Orınbayeva, G. Tóreyevalardıń «Nókis taponiminiń payda bolıw tariyxı hám
etimologiyasi haqqında» atlı maqalasında «Nókis qalası haqqındaǵı eń dáslepki
maǵlıwmatlar XVI ásir ortalarına tiyisli. 1743-jılı Muravin dúzgen kartada
Ámiwdáryanıń oń jaǵasında Nókis qalası kórsetilgen»,
–
dep jazǵan. [1] Nókis ataması
parsı-tájik tillerinen alınǵan bolıp, nu hám kas sózleriniń birigiwinen payda bolıp, toǵız
adam mánisin ańlatadı. Nukas sózi aytıwdaǵı ózgerisler sebep Nókis formasın alǵan
dep aytıp ótedi.
Nókis atmasınıń kelip shıǵıwınıń jáne bir versiyasına kóre, Nókis Ámiwdárya
dáryasınıń tariyxıy atı – Oksusdan kelip shıqqan.
Sebebi, Nókis ataması tiykarınan mangol urıwınan bolǵanına dıqqat qaratatuǵın
bolsaq, bul etnonim etimalogiyası haqqında juwmaqlawshı bir pikirge keliw qıyın. [4]
Nókis qalası tábiyatı
Nókis qalasınıń tábiyatı arqa tárepten Ámiwdárya deltası menen shegaralas
bolǵanlıǵı ushın abat orınlardı insanlar payda etken. Ortasha aylıq temperatura
yanvarda -6,4°C, fevralda -3,8°C, martta +3,3°C, aprelde +12,7°C, mayda +20,5°C,
iyunda +23,7°C, iyulda +27,1°C, avgustta +24,6°C, sentyabrde +18,5°C, oktyabrde
+10,2°C, noyabrde +2,0°C, dekabrde -4,0°C, ortasha jıllıq temperatura +10,8°C,
maksimal temperatura +46°C, minimal temperatura -32°C, ortasha jıllıq jawın-shashın
Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
182
muǵdarı 78 mm dı quraydı. Klimatı keskin kontinental. Ámiwdárya basseyni
átirapında jasıl toǵaylıqlardı payda etedi.
Nókis qalası ekonomikası
1970-80-jıllarda Nókis qalasında toqımashılıq, jip-gezleme hám paxta sanaatı
iske túsirildi.
Ámiwdáryada qurılǵan gidrotexnikalıq plotina arqalı Nókiske temir jol
hám avtomobil jolı ótkeriledi. Qala sanaatınıń negizgi tarmaqların jeńil, azıq-awqat,
ximiya, neft-ximiya, qurılıs sanaatı quraydı. Nókis qalasında sonday-aq, Nókis-farm,
mramor hám kabel zavodları qala ekonomikasınıń rawjlanıwında úlken áhmiyetke iye.
Sońǵı jılları Nókis
qalası
Qaraqalpaqstan qurılıs sanaatınıń orayına aylandı.
2019-jılda “Sırtqı bazarlarda qarıydarı kóp bolǵan import almastırıwshı ónimler
islep shıǵarıw ushın tuwrıdan-tuwrı shet el hám jergilikli investitsiyalardı qosıw”
maqsetinde “Nókis” erkin industrial ekonomikalıq zonası dúzildi. [33]
Nókis qalasınıń transport jolları hám transport imkaniyatları
2002-jılı gúz máwsiminde Nawayı-Úshqudıq-Miskin-Sultan Ways-Nókis
temirjolı iske túsiriliwi arqalı, Nókis qalası Nawayı wálayatı menen temirjol arqalı
baylanısıw imkaniyatına iye boldı. 800 km ge jaqın uzınlıqtaǵı bul jol 5 jıl ishinde
qurılıp pitkerildi. [5] Xalıqtıń turmıs sharayatın jaqsılaw maqsetinde Tashkent-Nókis
hám Aral boyın tutastırıwshı avtomobil jolları iske túsirildi hám Nókis qalasınıń
transport tarawı jaqsılandı.
Nókis qalasınıń turizm imkaniyatları
Nókis zamanagóy, abat qala. Bul jerde tariyxıy hám zamanagóy imaratlar menen
tanısıw imkaniyatı barlıǵı ushın kópshilik kórkem-óner ıqlasbentleri turizm
maqsetinde Nókis qalasın tańlaydı. Qala tariyxı dawamında Qaraqalpaqstan
Republikasınıń paytaxt qalası, Ózbekstan Respublikasınıń iri qala statusın, sonday-aq
Doslıq ordeni iyesi bolıwǵa úlgerdi. Qalanıń ekonomikasında turizm tarawı da óziniń
dominant ornına iye. Bunı birǵana Savitskiy muzeyi mısalında kóriwimiz múmkin. (1-
súwret)
Rus avangard kórkem-óner shıǵarmaları hám qaraqalpaq kórkem-óneri,
mádeniyatı, qaraqalpaq tariyxınıń arxivi atamaların Savitsiy muzeyine qaray
qollawımız múmkin. Sebebi, bul orın rus avangart súwretlew janrındaǵı
shıǵarmalardıń ushın tiykarǵı payızlı orın bolsa, qaraqalpaq tariyxı ushın tariyxtıń kóz
aldımızda janlanıwshı, hár qıylı ekspanatlar arqalı tariyxtıń sózsiz tilge kiriwshi ornı
esaplanadı.
Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
183
(1-súwret)
N.V.Savitskiy atındaǵı qaraqalpaq kórkem-óner muzeyi.
Nókis qalası.
1966-jılı qala orayında jańa muzey qurıladı hám bul muzeyge 1984-jılı
N.V.Savitskiy atı beriledi. Bul muzey Nókis qalası turziminiń symbolı. Bunıń tiykarǵı
sebebi, hár jılı bul muzeydi tamashalaw ushın AQSH, Germaniya, Fransiya, Italiya
hám Ispaniya hám basqa mámleketlerden mıńlaǵan turistler qalaǵa keledi.
Nókis qalası Qaraqalpaqstan Respublikasınıń paytaxt qalası esaplanıp, turizmge
sonǵı waqıtları úlken itibar qaratılıwı náiyjesinde qalada sawǵalar hám suvinerler
dúkanlarınıń sanı kóbiydi. Bul dúkanlarda qaraqalpaq milliy kiyim ónermentshiliginen
shógirme, kók kóylekler hám qaraqalpaq xalıq muzikası ásbablarınan duwtar hám
girjekti, sonday-aq birneshe qol ónermentshilik buyımların, qaraqalpaq milliy naǵısları
túsirilgen gilemlerdi tamashalawıńız, estelik ushın olardı satıp alıwıńızda múmkin.
Nókis qalasındaǵı sawǵalar hám suvinerler dúkanlarınıń tiykarǵı geografiyalıq
jaylasqan ornı: qalanıń úlken oraylıq kósheleri, hár qıylı turistik oraylardıń átirapı hám
qalanıń oraylıq bazarı aymaǵı esaplanadı.
JUWMAQLAW
Joqarıdaǵılardadı esapǵa alıp, sonı aytıw tiyis, usı ilimiy izertlew jumısımızda
Nókis qalası rawajlanıwınıń tariyxı dawamında birneshe waqıya hám hádiyselerdi
basınan keshirgen, bul waqıya hám hádiyseler óz aldına tariyxıy geografiyalıq
áhmiyetke iye ekenligi dálilep berildi. Usı maqala arqalı qalanıń geografiyalıq jaylasıw
ornınıń qolaylı hám qolaysız tárepleri, qalada júz bergen ekonomikalıq rawajlanıwınıń
tariyxıy geografiya ushın áhmiyeti tárepleri ilimiy túsindirildi.
Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
184
PAYDALANÍLǴAN ÁDEBIYATLAR DIZIMI:
1.
Hakimov Q. М., Mirakmalov. M.T. Toponimika: o‘quv qo‘llanma. Toshkent:
«Tafakkur avlodi». – 2020 – С. 352.
2.
Iskenderov A., Uzakbaev K.
Ulíwma jer bilimi.
– Toshkent: Fan va texnologiya.
– 2019 – С. .
3.
Iskenderov A.B., Uzaqbaev Q.K., Sharibaev A.M., Djanabaev I.B. “Turizm hám
rekreaciyalıq geografiya” páninen oqıw-metodikalıq qollanba. – Nókis. – 2019. – С.
128.
4.
Qorayev S. Toponimika.
–
Toshkent:
«
O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati
»
.
– 2019 – С. 320.
5.
Saidboboyev Z. Tarixiy geografiya va kartografiya. – Toshkent: ShafoatNur
Fayz. – 2020. – С. 160.
ILIMIY MAQALA HÁM KONFERENCIYA MATERIALLARÍ:
6.
Baltabaev O., Uzakbaev K., Jaksimuratov A., Eshiniyazov B. Qoraqalpog‘iston
joy nomlarining geografik jihatdan tadqiq qilinishi //Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences. – 2023.
7.
Eshiniyazov B. TOURISM POTENTIAL OF THE REPUBLIC OF
KARAKALPAKSTAN
AND
PROSPECTS
FOR
ITS
DEVELOPMENT
//Экономика и социум. – 2023. – №. 8 (111). – С. 76-78.
8.
Iskenderov A. B., ulı Jaksimuratov A. B. ANTIK DÁWIRDE
ÁMIWDÁRYANÍŃ GEOGRAFIYALÍQ IZERTLENIW TARIYXÍ //Educational
Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 6. – С. 221-224.
9.
Iskenderov A. B., ulı Jaksimuratov A. B. ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍNDA
SOCIALLÍQ TARAWDÍ RAWAJLANDÍRÍWDA ÁMELGE ASÍRÍP ATÍRǴAN IS-
ILAJLAR //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 6. – С.
225-229.
10.
Iskenderov A. B., Uzaqbaev Q. K. CURRENT STATUS OF MEDICAL
SERVICES IN THE REPUBLIC OF KARAKALPAKSTAN //Science and education
in Karakalpakstan. – 2020.– №. 1. – С. 98-100.
11.
Iskenderov A.B., Jaksimuratov A.B., Shamshetova D.M. TARIYXÍY
GEOGRAFIYA TARAWÍNDA TOPONIMLERDIŃ ILIMIY ÁHMIYETI //Science
promation. – 2023. – Т. 1. –– С. 13-18.
12.
Iskenderov A.B., Saliev E.P., Jaksimuratov A.B. QARAQALPAQSTAN
GEOGRAFIYASÍ SABAǴÍNDA ARAL TEŃIZINIŃ GEOGRAFIYALIQ
Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
185
ÚYRENILIW TARIYXI //Aniq va tabiiy fanlarni masofaviy o‘qitishning dolzarb
masalalari. – 2023. – №. 11-3084. – С. 150-153.
13.
Jaksimuratov A. TARIXIY GEOGRAFIYANING VUJUDGA KELISHI VA
RIVOJLANISH TARIXI //Interpretation and researches. – 2023. – Т. 1. – №. 13.
14.
Jaksimuratov
A.,
Amidullaev
B.,
Turdımuratova
A.
TURIZM
GEOGRAFIYASING KELIB CHIQISH VA RIVOJLANISH TARIXI
//
Ноучний
имплос.
– 2023. – Т. 1. – №. 3. – С. 389-392.
15.
Turdimambetov I. R., Uzaqbaev Q. K., Niyazimbetova G. CURRENT STATUS
OF MEDICAL SERVICES IN THE REPUBLIC OF KARAKALPAKSTAN //Science
and education in Karakalpakstan. – 2020.– №. 2. – С. 104-108.
16.
Turdimambetov I. R., Uzaqbaev Q. K., Oteuliev M. O. TERRITORIAL
FORMATION OF THE EDUCATION SYSTEM IN IMPROVING THE QUALITY
OF LIFE OF THE POPULATION OF THE REPUBLIC OF KARAKALPAKSTAN
//Экономика и социум. – 2020. – №. 12 (79). – С. 276-279.
17.
Tursinbaevna G. R., Uli U. Q. K. Territorial Location Of Medical Services To
The Population In The Republic Of Karakalpakstan //The American Journal of Applied
sciences. – 2020. – Т. 2. – №. 11. – С. 28-33.
18.
ulı Jaqsımuratov A. B. ORTA AZIYA AYMAǴINDA ORTA ÀSİRLERDE
GEOGRAFİYANIŃ RAWAJLANIWI //INTERNATIONAL CONFERENCES. –
2023. – Т. 1. – №. 2. – С. 838-841.
19.
Uzakbaev K. K., Qurbaniyazov Q. A., Xidirbaeva N. A. GEOGRAPHICAL
LOCATION OF OIL-GAS RESOURCES THE REPUBLIC KARAKALPAKSTAN
AND THEIR USE IN INDUSTRY //Экономика и социум. – 2023. – №. 3-2 (106). –
С. 325-328.
20.
Uzakbaev
K.K.,
Jaksimuratov
A.B.
QORAQALPOGʻISTON
GEOGRAFIYASINI OʻRGANISHDA XORAZMIY VA BERUNIYNING
GEOGRAFIK ILMIY MEROSLARINING AHAMIYATI //Aniq va tabiiy fanlarni
masofaviy o‘qitishning dolzarb masalalari. – 2023. – №. 11-3084. – С. 165-168.
21.
Баллиева Р., Искендеров А.Б. Значение топонимии для изучения
природопользования Приаралья в XIX и началеXXвв //Аспирант и Соискатель
М. 2002 № 3. - С. 29-30.
22.
Баллиева Руза, Искендеров Алишер. История исследования природных
ресурсов и природопользования в Приаралье //Актуальные проблемы
современной науки.
–
2003/2. С. 22-25.
23.
Вахобов Хурбой Вахобович, Вахобов Улугбек Хурбоевич, Искендеров
Алишер Базарбаевич. Типизация горнодобывающих и горно-перерабатывающих
сооружений по степени их влияния на окружающую среду //Табиий
Innovative Development in Educational Activities ISSN: 2181-3523 VOLUME 2 | ISSUE 19 | 2023
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.938 http://sjifactor.com/passport.php?id=22323
Multidisciplinary Scientific Journal October, 2023
186
географиянинг регионал муаммолари Илмий конференция материалари
тўплами. – 2002. С. 103-105.
24.
Искендеров А.Б. Инженерлик географияда табиий ресурслардан
фойдаланиш масалалари// География ҳәм геоэкология пәниниң регионаллық
машқалалары атамасындағы Республикалық илмий-әмелий конференция
материаллары. Н.ҚМУ.2009. Б.
–
244-245.
25.
Искендеров
А.Б.
Қорақалпоғистон
Республикаси
гидроминерал
ресурсларининг географик жойлашишининг ўзига хос хусусиятлари //Вестник
ККО АН РУз., № 3-4.
–
Нукус, 2004.
–
С. 49-50.
26.
Искендеров А.Б., Раджапов М.Я., Низекеев Д.К. Минерал ресурсларни
инженер-географик жиҳатдан баҳолаш муаммосининг ҳозирги ҳолати// Ҳозирги
замон географияси: Назария ва амалиёт. Фан фидоийси Н.Долимовнинг 100
йиллигига бағишланган илмий-амалий конф.материаллари.
–
Т.: ЎзМУ., 2006.
–
Б.132-133.
27.
Искендеров, А. Б., & Абдираманов, Б. С. У. (2022). ЖАНУБИЙ
ОРОЛБЎЙИДАГИ
ТАБИИЙ
ГАЗ
КОНЛАРИДАН
ФОЙДАЛАНИШ
МАСАЛАЛАРИ.
Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social
sciences
,
2
(10), 335-339.
28.
Қурбаниязов А., Искендеров А.Б., Айтмуратов Б. Қорақалпоғистон
Республикасида рекреация ресурсларидан фойдаланиш масалалари //Жанубий
Ўзбекистонда география мактабининг шаклланиши ва ривожланиши. Илмий-
амалий конф.материаллари. – Термиз.ТерДУ., 2006.
–
Б.116-117.
29.
Раджапов М.Я., Умаров Е.К., Искендеров А.Б. Қорақалпоғистон
ҳудудининг географик ўрганилиш тарихи// Ўзбекистон география жамияти
ахбороти, № 22.
–
Т., 2002.
–
Б. 74-76.
30.
Умаров Е.К., Искендеров А. Б., Раджапов М.Я., Айтуганова А.К.
Қорақалпоғистон Республикаси халқ хўжалигини ҳудудий такомиллаштириш
муаммолари// Ўзбекистон География жамияти ахбороти, № 22. - Т., 2002. - Б. 57-
59.
INTERNET TARMAQLARÍ:
31.
32.
33.
34.
35.
