Результаты патологоанатомных исследований при экспериментальном туберкулезе с применением препарата «Рифизострепт»

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
CC BY f
11-12
0
0
Поделиться
Джураев, О., & Мамадуллаев, Г. (2024). Результаты патологоанатомных исследований при экспериментальном туберкулезе с применением препарата «Рифизострепт». in Library, 20(2), 11–12. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/30389
Олимжон Джураев, Ветеринарный научно-исследовательский институт

Ветеринарный научно-исследовательский институт, заведующий лабораторией патоморфологии, кандидат ветеринарных наук, старший научный сотрудник

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В данной статье описаны результаты патологических исследований при экспериментальном туберкулезе с использованием препарата «Рифизострепт».


background image

VETERINARIYA

MEDITSINASI

#11 (168) 2021

11

ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР

О.А.Джураев,

в.ф.н.,

Г.Х.Мамадуллаев,

в.ф.д.,

Ветеринария илмий-тадк,ик,от институти

“РИФИЗОСТРЕПТ” ПРЕПАРАТА ҚУЛЛАНИЛГАН ЭКСПЕРИМЕНТАЛ

ТУБЕРКУЛЁЗДА ПАТОЛОГОАНАТОМИК ТЕКШИРИШЛАР НАТИЖАЛАРИ

Аннотация

В статье приведены результаты патологоанато-

мических исследований по изучению противотуберкулёзной
активности комплексного препарата “Рифи- зострепт",
разработанного учёными лаборатории по изучению
туберкулёза ВИТИ, при экспериментальном туберкулёзе у
морских свинок, освещены пока- затели по испытанию
бактерицидной эффективности данного комплекса против
микобактерий.

Summary

The article presents the results of pathological studies on the

study of the anti-tuberculosis activity of the complex drug
“Rifizostrept”, developed by scientists of the laboratory for the
study of tuberculosis SR1V, with experimental tuberculosis in
guinea pigs, the indicators for testing the bactericidal
effectiveness of this complex against mycobacterium are
highlighted.

Калит сўзлар:

туберкулёз, микобактериялар, денгиз чўчкачалари, бактерицид самарадорлик, “Рифи- зострепт

” комплекса, патологик ўзгаришлар.

Мавзунинг долзарблиги.

Микобактериялар- нинг

қишлоқ хўжалиги, уй ва ёввойи ҳайвонлар ҳамда
паррандалар, шунингдек инсон организмига миграция
қилиши ва касалликнинг латент кечиши юртимиз
ҳудудида туберкулёз бўйича эпидемик ва эпизоотик
ҳолатнинг мураккаблашувига олиб кели- ши мумкин.
Шунинг

учуй

республикамизни

туберкулёз

эпизоотиясидан соғломлаштиришда муҳим аҳамиятга эга
бўлган самарали махсус кимёвий воситалар яратиш ва
уларни такомиллаштириш ҳамда микобактерияларнинг
резистент штаммлари- га қарши маҳаллий хомашёлардан
янги туберкуло- статиклар комплексини яратиш бўйича
изланишлар олиб бориш долзарб муаммолардан биридир.

Тадқиқотларнинг

материал

ва

услублари.

ВИТИининг туберкулёзни ўрганиш лабораторияси- да
денгиз чўчқачаларида тажриба ўтказилди. Таж- рибада
янги туберкулостатиклар комплекси - “Ри- физострепт”
препаратининг тирик организмдаги са- марадорлиги, яъни
микобактерияларга қарши махсус бактерицид фаоллиги
ўрганилди. Бунинг учун аллергик текширишлар давомида
ППД-туберкулин диагностикумига реакция бермаган 27
бош соғлом денгиз чўчқачасидан фойдаланилди.

Тажриба ҳайвонларига дастлаб 0,03 мг\кг миқдорда

туберкулёз микобакгериялари сон териси остита
юкдирилди ва улар қуйидагича гурухдарга бўлинди:

1-

тажриба гуруҳи (9 бош) ҳайвонларига M.bovis-8-

03 юқтирилгандан сўнг 24 кун ўтгач, “Ри- физострепт”
препарати 10 мг\кг дозада тери ости- дан ҳар 5 кунда 1
марта инъекция қилиб борилди;

2-

гуруҳ (3 бош - назорат) ҳайвонларига M.bovis- 8-

03 штамми юқтирилгандан кейин препарат берил- мади;

3-

гуруҳ (9 бош - тажриба) ҳайвонларига M.tuber-

culosis №7880 штамми юқтирилиб, 24 кун ўтгач,
“Рифизострепт”препарати 10 мг\кг микдорида тери остига
ҳар 5 кунда 1 марта инъекция қилиб борилди.

4-

гуруҳ (3 бош - назорат) денгиз чўчқачаларига

M.tuberculosis №7880 штамми юқтирилгандан сўнг

препарат қўлланилмади.

5-

гурухдаги 3 бош лаборатория ҳайвонларидан

интакт гуруҳи сифатида фойдаланилди.

Тажрибадаги илмий-тадқиқот ишларининг бар- часи

“Туберкулёзнинг

лаборатория

диагностикаси”

қўлланмаси, “Ҳайвонлар туберкулёзининг диагнос-
тикаси” (Тошкент, 2011), Т.Н. Ященко, И.С. Мечева
“Руководство по лабораторным исследованиям при
туберкулёзе “ (М., Медицина, 1973) йўриқномалари ҳамда
Г.А. Меркулов “Курс патологогистологической техники”
(М., Медгиз, 1976) қўлланмалари асо- сида асептика ва
антисептика қоидаларига тўлиқ риоя қилган ҳолда
бажарилди.

Тажриба муддати тутагандан сўнг, яъни туберкулёз

микобакгериялари

юқтирилгандан

кейин,

барча

гуруҳлардаги денгиз чўчқачалари ўлдирилди ва
атрофлича патологоанатомик текширилди. Шунингдек,
улардан бактериологик текширишлар учун биоматериал
олинди. Бундан ташқари, кейинги па- тологоморфологик
ва гистокимёвий текширишлар учун лаборатория
ҳайвонларининг ички аъзола- ридан (ўпка, юрак, жигар,
бўйраклар, талоқ ҳамда лимфа тугунларидан) 0,2-0,5 см
қалинликдаги патологик намуналар олинди. Мазкур
намуналарни қотириш (фиксация қилиш) 12% ли
формалин, 96% ли этил спирти, Мюллер, Карнуа
суюқлиги, спирт ва формалин аралашмаси каби
эритмаларда амалга оширилди.

Тадқиқотларнинг

натижалари.

Туберкуло-

статиклар комплекси - “Рифизо-стрепт” препаратининг
бактерицид фаоллигини ўрганиш бўйича ўтказилган
тажрибадаги денгиз чўчқачалари

УДК 619.616.591.8:982.2


background image

VETERINARIYA

MEDITSINASI

ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР

■А: Л ■' j

.Lri'i А, А-Д

#11 (168) 2021

ўлдирилгандан сўнг тўлиқ патологоанатомик тек-
ширилди ва бунда қуйидагилар аниқланди.

Туберкулёзнинг M.bovis-8-03 штамми юқтирил-

гандан сўнг “Рифизострепт” қўлланилган биринчи
тажриба гуруҳидаги денгиз чўчқачалари патана- томик
текширилганда, уларнинг ҳар бирида мико- бактериялар
юборилган жойдаги сон териси ости- да бириктирувчи
тўқимали капсулага ўралган мош катталигича ўлчамдаги
тугун аниқланди. Кўндаланг кесилганда бу тугунларнинг
ичида пролиферацияга учраган йирингсиз оқ-сарғиш
тусдаги модда кўзга ташланади. Упка оч-қизил рангда,
структураси яхши сақланган. Айрим жойларида
капсулаланган, беда уруғи ўлчамидаги, бир неча дона оқ
рангли ўчоқ мавжуд, уларнинг кўндаланг кесимида
йиринг

аниқланмади.

Талоқнинг

ҳажми

бироз

катталашган,

қизил-қўнғир

тусда,

юза

кисмида

инкапсуляцияга учраган йирингсиз бир нечта некроз
ўчоғи кўринади, кўндаланг кесимида ўзгаришлар
кузатилмади. Худ- ди шундай, юрак, жигар ва
бўйракларда

ҳам

патологоанатомик

ўзгаришлар

аниқланмади (1- расм).

1-расм.

2-расм.

Туберкулёз микобактерияларининг М. tuberculosis

№7880 штамми юқтирилган ва “Рифизострепт” препарати
қўлланилган учинчи (тажриба) гуруҳидаги денгиз
чўчқачалари ҳам тўлиқ патологоанатомик текширилди.
Мазкур

текшириш-

лар

давомида

лаборатория

ҳайвонларининг ички аъзоларида туберкулёзга хос
патологик

жараён-

лар

аниқланмади.

Касаллик

қўзғатувчиларининг юқтирилган жойдаги сон териси
остида 0,5 -1,5 см ўлчамдаги чегараланган ва
бириктирувчи тўқимали капсула билан ўралган йирингсиз
некроз ўчоқлари аниқланди, холос (2-расм).

Касаллик

қўзғатувчилари

юқтирилиб,

тубер-

кулостатик препаратлар қомбинацияси “Рифизострепт”
қўлланилмаган иккинчи ва тўртинчи на- зорат
гурухдаридаги денгиз чўчқачалари патологоанатомик
текширилганда эса туберкулёзга хос ўзгаришлар, айрим
ҳайвончаларда

ҳатто,

касаллик-

нинг

генерализацияланган шакли ҳам кузатилди. Жумладан,
микобактериялар юқтирилган жойдаги сон териси остида
2-3 см ўлчамдаги инкапсуляцияга учраган ўчоқлар
ривожланган бўлиб, уларнинг ичида оқ-сарғиш рангли
казеоз модда тўпланган.

Упка катталашган ва шишган, юзаси ҳамда кўндаланг

кесимидаги ички қатламларида турли
(0,3 см гача) катталикдаги кўп сонли гранулят тўқима
билан ўралган оқ-сарғиш рангли тубер лёз ўчоқлари
ривожланган бўлиб, кўндаланг кес ганда, оқиш-кулранг
тусдаги казеоз модда ҳо< бўлгани аниқланди (3-расм).

3-расм.

4-расм.

Жигар катталашган, паренхимасида бўк ҳолати

ривожланган, юзаси ва ички кисмларин структураси кўп
сонли турли катталикдаги каз моддали капсулаланган
некроз ўчоқлари билан зилган (4-расм).

Худди шундай талоқнинг ҳам ҳажми каттал. ган,

структураси қаттиқ ва зичлашган, қиррал ўтмаслашган.
Айрим денгиз чўчқачаларида ҳг 7-8 мартагача
катталашган талоқнинг структуре даги фолликулалар
деярли сезилмайди. Паренхи нинг баъзи қисмларида жуда
кўп сонли турли ) таликдаги казеоз моддали туберкулёз
ўчоқларин бир-бирига қўшилиб кетганлиги туфайли
талоқн тузилиши деярли кўринмайди.

Шуларга ўхшаш патологоанатомик ўзгариш назорат

гуруҳларидаги лаборатория ҳайвонларин бошқа ички
аъзоларида ҳам аниқланди.

Хулоса.

Лаборатория ҳайвонларида ўтказш in vivo

тажрибанинг юқорида келтирилган тологоанатомик
маълумотларига асосланиб, лоса килиш мумкинки,
туберкулостатикларв

янги

комбинацияси

-

“Рифизострепт” преп; ти микобактерияларга қарши
самарали вос бўлиб, денгиз чўчқачалари организмида
касал қўзғатувчиларига қарши бактерицид фаол таъш
эгадир. Шу туфайли мазкур препаратнинг қип хўжалиги
ҳайвонлари ва паррандаларининг ту кулёзига қарши чуқур
самарадорлигини ўрга1 мақсадга мувофикдир.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:

1.

Акулов А.А. и др. Патологоанатомическая диагно<

болезней крупного рогатого скота. М., Агропромиздат. 198

2.

Алимов В.А., Эгамбердиева 3.3. Патологик анатомг

қўлланма. Т., Ибн Сино нашриёти. 1993.

3.

Ибодуллаев Ф.И. Қишлоқ хўжалиги ҳайвонлариниг тологик

анатомияси. Т., Ўзбекистон. 2000.

4.

Меркулов Г.А. Курс патологигистологической тех) М.,

Медгиз. 1976.

5.

Салимов Х.С., Қамбаров А.А. Эпизоотология. Т., 2(

6.

Ященко Т.М., Мечева И.С. Руководство по лаборато]

исследованиям при туберкулёзе. М., Медецина. 1973

Библиографические ссылки

Акулов А.А. и др. Патологоанатомическая диагно< болезней крупного рогатого скота. М., Агропромиздат. 198

Алимов В.А., Эгамбердиева 3.3. Патологик анатомг қўлланма. Т., Ибн Сино нашриёти. 1993.

Ибодуллаев Ф.И. Қишлоқ хўжалиги ҳайвонлариниг тологик анатомияси. Т., Ўзбекистон. 2000.

Меркулов Г.А. Курс патологигистологической тех) М., Медгиз. 1976.

Салимов Х.С., Қамбаров А.А. Эпизоотология. Т., 2(

Ященко Т.М., Мечева И.С. Руководство по лаборато] исследованиям при туберкулёзе. М., Медецина. 1973

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов