№ 1 (2009)

Тадқиқот объектлари: француз ва ўзбек тилларидаги лексема ва бирикма шаклидаги юридик терминлар.
Ишнинг мақсади: француз ва ўзбек тилларида юридик терминологиянинг шаклланиши ҳамда унинг шакл ва маъно хусусиятларини қиёсий-типологик тадқиқ қилиш.
Тадқиқот методлари: қиёслаш-солиштириш, типологии таҳлил, статистик, компонент тахлил.
Олинган натижалар ва уларнинг янгнлиги: мазкур тадкикотда илк бор француз ва ўзбек тилларидаги юридик терминлар мустақил терминологии система сифатида киёсий аспектда ўрганилди. Француз ва ўзбек тилларида юридик терминлар ясалишининг асосий моделлари типологии тахлил килинди. Икки тилда юридик терминлар шаклланишининг интеграл ва дифференциал хусусиятлари аникланди. Юридик терминларнинг бир тилдан бошқа тилларга ўзлаштирилишининг лисоний усуллари ўрганилди. Қиёсланаётган тиллар юридик терминлари семантикасидаги умумий жиҳатлар ва хар бир тилнинг ўзига хос томонлари тадқиқ этилди.
Амалий ахамнятн: тадкиқот натижалари таржима назарияси ва амалиёти, киёсий тилшунослик, киёсий терминология бўйича маърузалар ўқишда, дарслик, ўкув қўлланмалари яратишда ҳамда бошка терминологик системаларни тадкиқ қилишда манба бўлиб хизмат килади.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтнсодий самарадорлигн: илмий тадкикот натижаларидан ЎзДЖТУ француз филологияси ва таржимонлик факультетлари талабаларига “Таржима назарияси”, “Қиёсий типология” каби фанларни ўкитишда фойдаланилмокда.
Қўлланиш сохаси: умумий тилшунослик, киёсий типология, роман филологияси, таржима назарияси ва амалиёти.

Тадқиқот объекта: рус ва ўзбек тилларида сўзларнинг фонемалар таркиби ўзгариши билан фарқланувчи услубий бўёққа эга бўлган талаффуз вариантлари.
Тадқнқотнинг максади: рус ва ўзбек тиллари фоностилистикаси сўз талаффуз вариантларининг структур-лисоний, лингвостилистик, когнитив-семантик ва лингвокультурологик хусусиятлари асосида қиёсий-типологик тадқиқ этишдир.
Тадқиқот методларп: лисоний тавсифлаш методи, компонент тахлил методи, киёсий метод, статистик метод, когнитив-концептуал метод, ижтимоий сўроқ методи, лингвокультурологик тахлил методи.
Олинган натижалар ва уларнинг янгнлиги: рус ва ўзбек тиллари фоностилистикаси структур-лисоний, лингвостилистик, когнитив-семантик ва лингвокультурологик нуқтаи назардан қиёсий-типологик тадқиқ қилинди; фоностилистика муаммоларининг монолингвал ва билингвал жихатдан методикаси тақдим этилди; рус ва ўзбек тилларидаги туб рус, туб ўзбек ва ушбу тилларга бошқа тиллардан ўзлашган фоностилемаларнинг ўхшаш ва фаркли хусусиятлари, қўлланиш даражаси аниқланди, фоностилистиканинг лугатларда такдим этилиш хусусиятлари очиб берилди; сўз талаффуз варнантларида когнитив-концептуал тавсифнинг юзага чикиш механизми методикаси таклиф килинди; фоностилистика жамиятнинг айрим табақалари нутқида намоён бўлишини лингвокультурологик тадқиқ қилиш методикаси асослаб берилди; рус ва ўзбек тиллари фоностилистикасининг ривожланишидаги асосий тенденциялар кўрсатиб берилди.
Амалий ахамияти: тадқиқот натижаларидан умумий, рус ва ўзбек тилшунослиги, киёсий тилшунослик, фоностилистика, когнитив лингвистика, услубият ва матн тахдили, лингвокультурология, социолингвистика, психолингвистика бўйича машгулотлар ўтказишда, диссертациялар, монографиялар, дарсликлар, ўкув қўлланмалар ёзишда, лугатлар тайёрлашда фойдаланиш мумкин.

Татбик этиш даражаси: Диссертация иши натижалари ва материалларидан Ўзбекистон давлат жахон тиллари университетининг факультетларида “Современный русский язык”, “Практический курс русского языка”, “Основы культуры речи”, “Актуальные проблемы современной фоностилистики”, “Стилистика и интерпретация текста”, “Сравнительная стилистика” фанлари ва курслари бўйича ҳамда Адам Мицкевич номидаги университетнинг рус филологияси института (Познань ш-р, Польша Республикаси) да “Современный русский язык” курен бўйича маъруза ва амалий машгулот дарсларини олиб боришда кенг фойдаланилмокда.
Қўлланиш сохаси: умумий, рус ва ўзбек тилшунослиги, киёсий лингвистика, фоностилистика, услубият, когнитив лингвистика, лингвокультурология, лексикография, лингводидактика.

Таянч (энг мухим) сўзлар: ацетилен спиртлари, спиртларни виниллаш, спиртларнинг винил хосилалари синтези, технологии жараён, юқори асосли система, гомоген катализ, кинетика, квант-кимёвий хисоблаш, жараённи моделлаш, реакция механизми, биологик фаоллик.
Тадқиқот объектлари: ацетилен, ацетальдегид, КОН, ДМСО, бутин-З-ол-2, гексин-З-диол-2,5 ва уларнинг винил эфирлари хамда уларни синтезлашни лаборатория ва пилот курилмалари.
Ишнинг мақсади: маҳаллий хом ашёлар асосида ацетилен спиртлари синтези. Айрим тўйинган спиртлар ва синтез килинган ацетилен спиртларини виниллаш реакцияларини ўрганиш. Бутин-З-ол-2, гексин-З-диол-2,5 ва уларнинг винил эфирлари олишнинг такомиллаштирилган технологиясини яратиш. Олиб бориладиган жараёнларни муқобил шароитини аниқлаш.
Тадқиқот усуллари: газ-суюклик хроматографияси, квант-кимёвий РМЗ усули, ПМР- и ИҚ- спектроскопия, элемент тахлил.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: бутин-З-ол-2 ва гексин-3-диол-2,5ларни ацетилен билан КОН-ДМСО иштирокида атмосфера босимида виниллаш жараёни ишлаб чиқилди. Бутин-З-ол-2, гексин-З-диол-2,5 ва уларнинг винил эфирлари олишнинг технологияси такомиллаштирилди. Бир қатор янги бирикмалар синтез килинган технологик жараёни ва схемалари берилди. Танланган ацетилен спиртлари ва диолларини квант-кимёвий ва молекуляр динамик параметрлари хисобланди, виниллаш реакциялари математик моделлари яратилди.
Амалий ахамияти: тўйинган ва ацетилен спиртларининг винил бирикмалари гомоген-каталитик усулда атмосфера босимида ацетилен билан виниллаш жараёни натижасида синтез килинди. Бутин-З-ол-2, гексин-З-диол-2,5 ва уларнинг винил эфирларини синтез қилиш жараёни технологик регламентлари ишлаб чиқилди.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: “Навоиазот” ОАЖда бутин-З-ол-2, гексин-З-диол-2,5 ва уларнинг винил эфирларини синтезлашга қурилмалар тайёрланди ва синов партиялари олинди ҳамда уларга керакли технологии регламент ишлаб чиқилди. Синтез килинган айрим бирикмаларни дефолиант сифатида ва ўсимликларни ўсишини бошқарувчи препаратлар тайёрлашда қўлланиши мумкинлиги таклиф этилди. Ацетилен спиртларини синтези ва уларни виниллаш усули “Органик синтез технологияси” курсини ўқитишда қўлланилган.
Қўлланиш (фойдаланиш) сохаси: кимё саноати, кишлок хўжалиги, Олий ва ўрта махсус таълими олий ўкув юртлари ўкув жараёни.

Гядкикот объектляри: Алишер Навоим номли нафис санъат лицейи на умумтаълим мактаблари ўкувчилари; касб-хунар коллежи ўкувчилари на уларнин! ота-оналаркдан ибораг 650 та респондент.
Ишнннг максяди: ўзбек оиласида шахслараро муносабатларнинг фар.тапд ижтимоий перцетщиясига таъсирининг психологнк хусусиятларини ўрганишдир. Бунда асосан ўсмир ва илк ўспирииларнинг шахе лерцегпин хусусиятларини 1асвирнй санъат мстодлари орқали талқик килнш, оиладаги фарзаид хис-туйғусини шаклланишида санъагнннг ролипи ўргамиш устувор зтиб белгилаб олинди.
Тадкиког усулляри: "Оиладаги хдётта муносабални аниклаш", "Варга-Сголин" тести, "Болаларга бўлган муносабатни аниктшп" (В.В.Бойко тести) "Эмпагияни экспрессия диагностика кнлиш” мстодикаси (И.М.Юсупов), "Дифференциал-диагностик сўровнома". М.Куннинг "Мен киммал'Г просктив методикаси, Холланднмнг "Шахе тмплари ва уларо мое касбларнн апиқлаш" тести, «И ИМ - ижтимоии-психологик мослашганлик> сўровномаси, шунипгдек, суҳбат ва кузатмш мстидлари.
Олин га н нятнжалар ва уларнинг янгнлнги: тадқикотиммзда биринчи марта оиладаги шахслараро муносабатларнинг фарзаял ижгнмонй псрцспшасига таъсири хусусиятлари ўрганюши, ўсмирлик даврига хос шахслараро муносабатларнинг ўдн-а хос хусусиятлари намо^н булмши. ўсмирлик ва илк ўспяриютик даврларидаги ижтимоий перцепциянинг психология хусусиятлари ўрганилди.
Амалий яхямияти: олинган натижалар ижтимоий психология, сш даврлари психологияси, оила психологияси, мулоқот психолотяси фанларини назарий жихзтдаи бойтичи хайда нсихологиянинг махсус тармога бўлгам санъат психологиясини назарий жихатдан тўлдиради.
Taтбик этиш дяряжаси ва нктнеодий самярадорлиги: Олинган натижалардан ўсмирлар ижтимоий псрцстшиясинин! шакллаяиши юзаеидан тавсиялар беришда, ташхис Марказларинмж фаилиятида, ижтимоий-психологик маслахат усулларини ўрганишда амалий ва назарий маълумотлар билан тулднрилади ва бойит клади.
Қўллямилиш (фойдяляниш) соха си: "Ижтимоий психология", "Оила психологияси "."Оила псдагогикаси", 'Амалий психология", "Ташхис Марказлари".

Тадкиког объектлари: Мустамлака ва совет даврида Узбекистан худудида жамият ижтимоий тузилмаси ва унинг трансформацияси.
Митинг максади: Узбекистан худудидаги жамият ижтимоий трансформациясини XIX аср охиридан XX аернинг 30-йиллари охирларида кечган сиёсий-ижтимоий ва ижтимоий-иктисодий жараёнлар билан узвий боғлиқликда тадқиқ этиш.
Тадкиког усуллари: муаммовий-хронологик, тарихий-ретроспектив, киёсий ва тизимли тахлил.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: Ишда Узбекистан худудида ижтимоий стратификация масаласини урганишга мамлакат тарихшунослигида авваллари қўлланилмаган жамиятни стратификациялаш назарияси асосидаги концептуал-мстодологик мавксъ нуктаи назаридан ёндашган холда комплекс тарзда кўриб чиқиб, узок давом этган тарихий давр мобайнида ўрганишга ҳаракат қилинди.
Амалий ахамияги: дисссртацияда тизимлаштирилган маълумотлар Узбекистоннинг тарихий ўтмиши хакидаги билимларнинг чуқурлашувига ва ёшлар дунёкарашининг шаклланишига ёрдам бериши мумкин.
Татбиқ этиш даражаси ва икгисоднй самарадорлиги: диссертация материаллари асосида жаъми 38 та иш эълон килинган, жумладан, 1 монография, 21 та журнал мақоласи (жумладан 3 таси хорижий журналларда), 3 та ўкув қўлланмадан иборат акс этган. Ушбу нашрлардан олий таълим муассасалари талабалари, олимлар фойдаланиб келмокда.
Қўлланнш сохаси: Тадкикот материаллари. қўлга олинган натижа ва хулосаларидан жамиятшунослар, сиёсатшунослар, тарихчилар Узбекистан тарихи фанидан олий ва ўрта махсус ўқув юртлари талабалари учун илмий-мстодологик қўлланмалар ёзишда, юқори малакали кадрларни тайёрлаш жараёнида фойдаланишлари мумкин.

Тадқиқот объектлари. Пахта мойи ва унинг эркин ёғ кислоталари, пахта мойини тозалашда суюклик-газ тизимида ажратиш жараёни ва ускунаси.
Ишнинг максади. Ёғ-мой саноатида пахта мойини тозалаш боскичида суюклик-газ тизимида ундан эркин ёғ кислоталарини ажратиш жараёнини илмий асосда такомиллаштириш, ушбу жараённи амалга ошириш қурилмаси учун таклиф ишлаб чиқиш.
Тадқиқот методлари. Ажратиш жараёнини тизимли тахдил қилиш, математик ва компьютерда моделлаштириш, тажриба ўтказиш йўли билан модель учун керакли параметрларни аниқлаш ва уларни физик-кимёвий ўлчаш усулларидан фойдаланиш.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги. Рафинацияланган пахта мойи таркибидан эркин ёғ кислоталарини роторли тарелкали аппаратда ҳайдаш жараёни модели ва жараён кетишининг оптимал шароити; тарелка конструкцияси ҳисобига жараённинг модда алмашиниш коэффициентини юкори бўлишига эришилганлиги; моделлаштиришда ўзаро таъсир этаётган суюклик ва газ таркибидаги учувчан моддаларнинг фазалараро мувозанат ҳолатларини ифодалашда янгича усулларидан фойдаланилган, жумладан, нейрон тўри, полином, замонавий компьютер технология ва дастурларини қўллаш тажрибаси; газ-суюклик системасидаги ҳисоблаш усулига киритилган мувозанат холатини модели; енгил компонентларни ажратиш аппаратининг оптимал саноат конструкцияси - роторли дискли сочувчи тарелкали ярим саноат курилмаси; саноатда кўллаш учун таклиф этилган қурилма конструкцияси.
Амалий ахамияти. Ёғ-мой саноатидаги катта ўлчамли, кўп металл сарфланган, бинобарин қиммат, айни вактда керакли самарани таъминлай олмайдиган курилмалар ўрнига жараён интенсив борадиган янги, ихчам ва арзон курилмалар конструкцияларини, ушбу жараён ва унта турдош жарёнларни инженерлик ҳисоблаш воситаларини яратишдан иборат.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги. Илмий ишнинг ярим саноат синовлари Тошкент ёғ-мой комбинатида ўтказилган. Саноат учун таклиф этилган курилма вариантини қўллашдан кутиладиган иқтисодий самара бир курилма учун йилига 86,4 млн сўмни ташкил этади.
Қўлланиш сохаси. Озик-овкат саноатининг ёғ-мой тармоғи.

1адкикот ооъекти: ьурчак тезланиш индукцион датчиклари (ыид).
Ишнинг мақсади: поездлар харакати тезлигини автоматик ростлаш тизимлари учун юқори сезгирликли, ўлчаш диапазони ростланувчи ва функционал имкрниятлари кенгайтирилган БТИДларини яратиш ва тадкик этиш.
Тадқиқот усули: тақсимланган параметрли занжирлар ва хатоликлар назариялари; датчиклар янги конструкцияларини яратишнинг энергоинформацион усули, компьютер ёрдамида кўлланиладиган параметрик структура схема(ПСС) аппарата ҳамда экспериментал усуллар.
Олинган иатижалар ва уларнинг янгилиги: юқори сезгирликли, ўлчаш диапазони ростланувчи ва функционал имкониятлари кенгайтирилган янги БТИДлари ва уларнинг математик моделлари яратилган; пўлат ўзак солиштирма магнит қаршилигининг индукцияга боғлиқлигини ферромагнит суюқлик мангит каршилигини хисобга олган холда аппроксимацияловчи фунцияларнинг аналитик ифодалари топилди ва уларга мос келувчи ночизиқ дифференциал тенгламалар ечилди. БТИД статик ва динамик характеристикаларини хамда хатоликларини аналитик тадкик этиш учун ПСС ишлаб чиқилди.
Амалий ахамияти: яратилган БТИД сезгирлиги юкори, ўзгартириш диапозони ростланувчан ва кенг функционал имкониятларга эга. Ишлаб чикилган математик моделлар датчиклар конструкцияларини ясаш олдидан уларни статик ва динамик режимлар учун тадкик этиш имконини беради.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: ишлаб чикилган БТИД “Бухоро” регионал темир йўл тармоғига қарашли “Тинчлик” локомотив депосида жорий этилди. Иқтисодий самарадорлик бир йилда 3,7 млн. сўмни ташкил этди.
Қўлланиш сохаси: тадқиқотлар натижасидан темир йўл транспорта ва халқ хўжалигининг бошка тармокларидаги автоматик бошқарув тизимларида қўлланиши мумкин бўлган БТИД янги конструкцияларини яратишда кенг фойдаланиш мумкин.

Тадқиқот объектлари: Сирдарё, Андижон вилоятлари ва Тошкент шахар шевасида сўзлашувчи болалар нутқи лексикаси.
Ишнинг мақсади: ўзбек болалар нутқи лексикасини социопснхолингвистик аспектда тадқиқ этиш орқали функционал-семантик жихатдан муштарак ва ўзига хос хусусиятларни аниқлаш.
Тадқиқот методлари: кузатиш, тажриба, сўров, сухбат, сўзни изохлаш, тавсифлаш, тест, билим даражаснни аннклаш, ижтимоин шароитни таҳлил қилиш, қиёслаш, семантик дифференциация, таснифлаш, субституция, кластер, статистик метод.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилнги: болалар нутқида ижтнмоий омиллар таъсирида юзага келувчи лексик диалектизмлар семантик хусусиятларига кўра rypyxjiapra таснифланди; диглоссия ва сунъий билингвизмнинг бола лексиконига таъсири тадқиқ этилди; болалар нутқига хос сўзнинг номлаш функцияси асослари ёритилди; болалар нутқига оид индивидуал неологизмларнинг юзага келиш сабаблари аниқланди; болалар лисоний кобилиятининг шаклланиши ва ривожланишида лексик ўйннларнинг ахамияти баён этилди; болалар ва ўсмирлар перцептив луғатида мавҳум лексемаларнинг ифодаланиши тахлил килинди.
Амалий ахамияти: тадқиқот натижаларидан болалар лугат захирасини янги лексик бирликлар билан бойитиш оркали уларнинг нуткини ривожлантириш учун амалий тавсиялар, социолингвистика хамда психолингвистика курслари бўйича ўқув қўлланма ва дарсликлар ёзишда фойдаланиш мумкин.
Татбик этиш даражаси ва иктисодий самарадорлиги: диссертация натижаларидан Узбекистон Миллий университетида тилшунослик назарияси, социолингвистика ва психолингвистика курсларини ўқитишда фойдаланилмокда.
Қўлланиш сохаси: социолингвистик ва психолингвистик тадқиқотлар, филология йўналишидаги мутахассислик фанлари.

Тадқиқот объектлари: ЮНЕСКО фаолиятида диний бағрикенглик тамойиллари.
Ишнинг мақсади: ЮНЕСКО фаолияти ва Узбекистан ЮНЕСКО ҳамкорлиги мисолида дунёда баркарорлик, миллатлараро ва динлараро тотувликни таъминлашда диний бағрикенглик тамойиллари аҳамиятини аниклаш.
Тадқиқот методлари: киёсий-таҳлилий, даврий муаммолик таҳлил усулларидан фойдаланилди.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: бағрикенглик тушунчасининг мазмун-моҳияти, тамойиллари ва намоён бўлиш хусусиятлари тарихий-киёсий нуқтаи назардан бирламчи манбалар, расмий ҳужжатлар асосида илмий тахдил килинди. ЮНЕСКО ва Узбекистан ҳамкорлиги мисолида давлат ташқи ва ички сиёсатида диний бағрикенглик тамойилларини қўллаш самарадорлигини ошириш имкониятлари очиб берилди. Узбекистан ва Францияда дин соҳасидаги ислоҳотларнинг ўхшашлик ва фарқли жиҳатлари аникланди. Миллатлар ва конфессиялараро тотувлик борасида Узбекистан тажрибасининг жаҳон ҳамжамияти томонидан ижобий эътироф этилиши тасдикланди.
Амалий аҳамияти: диссертацияда қайд этилган фикр-мулоҳазалар диний омилнинг моҳияти, ижтимоий роли ва вазифалари, унинг давлат ташқи ва ички сиёсатига таъсири хамда ҳозирги кунда бағрикенглик тамойилларининг аҳамияти ҳакидаги илмий-назарий билимларни янада чуқурлаштиради. Тадқикот натижалари Ўзбекистоннинг халқаро ҳамжамиятга интеграциялашуви жараёнида инсон ҳуқуқларини таъминлашда ҳамда жамоат ва диний ташкилотлар фаолиятини такомиллаштиришда фойдали манба бўлиб хизмат килиши мумкин.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: тадқикот мавзуси бўйича 5 та илмий мақолалар чоп этилди, 3 та илмий анжуманларда маърузалар қилинди (1 та маърузанинг тезислари нашр этилган).
Қўлланиш (фойдаланиш) сохаси: тадқиқот натижаларидан турли конфессия уюшмалари билан ҳамкорлик қилувчи ташкилотлар фаолиятида, тарбиявий ишларда, олий ўкув юртларида “Диншунослик”, “Исломшунослик”, “Маданиятшунослик”, “Халқаро ташкилотлар”, “Ўзбекистон тарихи” ва бошка курсларни ўкитишда фойдаланиш мумкин.

Тадқиқот объектлари: мактабгача таълим муассасаларида экологии таълим ва тарбия жараёни.
Ишнинг максади: мактабгача таълим ёшидаги болаларда атроф-муҳитга масъулиятли муносабат асосларини самарали шакллантириш методикасини ишлаб чикиш ва методик тавсиялар тайёрлашдан иборат.
Тадқиқот методлари: адабиётларни ўрганиш ва таҳлил килиш, илғор иш тажрибаларни ўрганиш ва кузатиш, суҳбат, оғзаки тест, анкета сўровлари, моделлаштириш, педагогик вазиятлар яратиш, мажмуавий ёндашув, педагогик тажриба-синов натижаларга ишлов бериш.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: “болаларда атроф-муҳитга масъулиятли муносабат асосларини шакллантириш” тушунчасининг моҳияти аниқланди; болаларда мазкур фазилатни шакллантиришнинг самарали методик йўллари (технологиялари) ҳамда бу борада мактабгача таълим муассасаси билан оила ҳамкорлиги бўйича тавсиялар ишлаб чикилди.
Амалий ахамиятн: ишлаб чиқилган ва асосланган назарий гоялар ва методик тавсиялар тарбиячиларни методик асосланган усуллар билан таъминлайди, тадкикот натижаларидан тарбиячилар малакасини ошириш жараёнида хамда ўқув-методик мажмуани такомиллаштиришда фойдаланиш мумкин.
Татбиқ эти in даражаси ва иқтнсодий самарадорлиги: диссертациянинг асосий гоялари ва олинган натижалар тадкикотчининг илмий-методик мақолаларда ўз ифодасини топган, хамда илмий-амалий конференцияларда муҳокама килинган. Мактабгача таълим ёшидаги болаларда атроф-муҳитга масъулиятли муносабат асосларини шакллантиришнинг самарали усуллари таълим-тарбия жараёнида қўлланилмокда.
Қўлланиш сохаси: мактабгача таълим муассасалари, олий таълим муассасалари, педагог кадрларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш муассасалари, илмий-тадқикот институтлари.

Тадқиқот объектлари: Самарканд вилоятидаги пахтачилик хўжаликлари, «Пахтасаноат» хиссадорлик жамияти, «Каттақўрғон ёғ-мой» комбинати ва «Самжинтекс» Ўзбекистон-Туркия тўқимачилик қўшма корхоналари.
Ишнинг мақсади: Пахтачилик мажмуаси самарадорлигини бахолашнинг методологик асосларини такомиллаштириш ва унинг самарадорлигини оширишга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсияларни ишлаб чиқиш.
Тадқиқот методлари: Иқтисодий ва мантиқий, илмий абстракциялаш, тахлил ва синтез, индукция ва дедукция, қиёслаш, монографик, корреляция-регрессия, иқтисодий-математик моделлаштириш, башоратлаш.
Олинган натижалар ва уларнинг янгнлиги: Пахтачилик мажмуасини ривожлантиришнинг объектив зарурлиги асосланди ва унинг таркиби ишлаб чиқилди; пахтачилик мажмуаси корхоналарида ресурсларни баҳолаш услубиёти такомиллаштирилди; ресурслардан фойдаланишнинг иқтисодий самарадорлик даражасини ҳамда пахтачилик мажмуаси фаолиятини умумлаштирувчи кўрсаткичлар тизими яратилди ва уларни ҳисоблаш услубиёти ишлаб чиқилди; ишлаб чиқарилаётган асосий ва қўшимча маҳсулотларнинг ишлаб чиқариш ва тўлиқ таннархига киритилган харажатлар туркумлаштирилди ва уларни асосий ва қўшимча маҳсулотларга тақсимлаш услубиётига ўзгартиришлар киритилди; истиқболда мажмуа фаолиятининг иктисодий самарадорлигини таъминлайдиган иктисодий-математик модель ишлаб чиқилди; қайта ишлаш корхоналарининг тўларок кувват билан ишлашини таъминлайдиган ишлаб чикариш хажмининг 2015 йилгача мўлжалланган илмий башорати ишлаб чиқилди.
Амалий ахамияти: Ишлаб чиқилган илмий таклиф ва амалий тавсиялардан мажмуада давлатнинг мақсадли дастурларини тайёрлашда, корхоналар ўртасида пировард махсулотни тақсимлашда ва қайта таксимлашда, самарадорликни ошириш ва ишлаб чикариш суръатларини ўстиришда фойдаланиш мумкин.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: Тадқиқот натижалари Узбекистан Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигида, «Пахтасаноат» ҳиссадорлик жамиятида амалиётга қўллаш учун қабул қилинган. Тадкиқот материалларидан Самарканд кишлоқ хўжалиги институтида «Қишлок хўжалиги иқтисодиёти», «Корхоналар иқтисодиёти» ва «Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти» фанлари ўқув дастурларини такомиллаштириш ва ўкитишда фойдаланилмокда
Қўлланиш сохаси: Узбекистан Республикаси Қишлок ва сув хўжалиги вазирлиги, «Ўзпахтасаноат» хиссадорлик жамияти, олий ўкув юртлари.

Тадқиқот объекти: хозирги хитой тилидаги бир қатор сўз туркумларида редупликация ҳодисаси ва унинг моделлари.
Тадқиқотнинг мақсади: хозирги хитой тилидаги турли сўз туркумларида мавжуд редупликация ҳодисасини, унинг ўзига хос ясалиш усулларини, хусусиятларини таҳлил қилиш ва ўрганиш.
Тадқиқот методлари: қиёсий-тарихий, структурал, конструктив, тавсифий, тахдилий, компонент, жадвалга солиш, квантитатив ва статистик.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: ўзбек хитойшунослигида биринчи маротаба хитой тилида редупликация ҳодисаси ўрганилди; редупликациянинг турли сўз туркумларида ясалиш моделлари тадқиқ этилди, редупликатив бирликларнинг структур таснифи ўтказилди; редупликатив сўзларнинг функционал тахдили амалга оширилди; иш жараёнида хитой тилининг турли сўз туркумлари, шунингдек, фразеологизмларга хос янги редупликатив моделлари аникланди; редупликатив сўзларнинг микдорий таҳлили учун лингвистик эксперимент амалга оширилди.
Амалий ахамияти: хитой тили ва ихтисослик фанларини ўргатишда, таржима назарияси ва амалиётида, лексикология, лексикографи, семантика бўйича тадкиқотларда, шунингдек, хитой тилига оид турли хил ўкув қўлланмалар ҳамда шарқшунос филологлар учун махсус курслар тайёрлашда кенг фойдаланиш мумкин.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: тадқиқот натижалари мавзуга оид Республика ва халқаро илмий анжуманларда ёритилди, “Хитой тилида редупликация” махсус курси яратилди.
Қўлланиш (фойдаланиш) сохаси: шаркшунос филологлар учун махсус курслар тайёрлашда, таржимонлик сохасида фойдаланилади.

Тадқиқот объектлари: бир жинсли, p-n-, p-n-p - ўтишлари бўлган кўпқатламли тузилмалар; Si, CdTe, Si:Ag, CdTe:Ag, CdTe:Si қатламлари.
Ишнинг мақсади: АФК-қатламлар олиш, уларни легирлаш, фаоллаштириш, хусусиятлари айникса, ташки кутбловчи майдонсиз юзага келадиган фотоэлектрст ҳолатини фотоэлсктрик усуллар билан ўрганиш, назариясини яратиш, улар асосида оптоэлектрон курилмали асбоблар яратиш.
Тадқиқот методлари: тсрмик буғлатиш, легирлаш, фаоллаштириш, кўшимча ўтказишга асосланган тсхнологик усуллар, бурчак диаграммалар усули, АФК-ҳодиса спектрларини ўрганиш, релаксация чизикларини ўрганиш, узлуксизлик ва кинстик тенгламаларни ечиш.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: АФК-ҳодиса мсханизмини аниклаш усули таклиф этилган, бурчак остида ўтқазилган қатламларнинг қалинлик бўйича тақсимотининг аналитик ифодаси келтириб чиқарилган; CdTe қатламларида АФК-ҳодиса механизмлари аниқланган; дембср, p-n-p -механизмли қатламлардаги АФК-ҳодиса назарияси ишлаб чикилган; бир жинсли ва икки чуқур сатҳли аралашмали p-n - ўтишларда фотоэлсктрст ҳолати назарияси ишлаб чикилган, ташқи кутбловчи майдонсиз фотоэлсктрет холати кузатиладиган Si ва CdTe қатламлари олиш технологияси ишлаб чикилган, чукур сатхларнинг парамстрларини аниклаш усули таклиф килинган ва ишлаб чикилган.
Амалий ахамияти: АФК-ҳодисали қатламлар олиш, аралашма киритиш, фаоллаштириш каби технологик жараенлар ва тажриба натижалари катор оптоэлектрон курилмалар яратиш ва уларнинг микропарамстрларини аниклаш имконини бсради.
Тадбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: олинган натижалар УЗР ФА илмий-ишлаб чиқариш бирлашмаларида ва бошқа асбобсозлик ташкилотларида ёруғлик қабул килгич курилмаларини ишлаб чиқариш учун асос бўлади.
Қўлланиш сохаси: ярим ўтказгичлар физикаси, юпқа қатламлар тсхнологияси, ярим ўтказгичлар оптоэлектроникаси, ярим ўтказгичларда чуқур сатҳлар спсктроскопияси, асбобсозлик, бузмасдан назорат қилиш.

Тадқиқот объектлари: тадқиқот объскти - Узбекистан Рсспубликаси ССВ Дерматология ва венерология илмий-текшириш институтида 2002-2007 йилларда даволанган бсморлар касаллик варакалари, баённомалари ва Узбекистан Республикаси ССВ Дерматология ва венерология илмий тскшириш института статистик ҳисобот матсриаллари ва эксперт хулосалари хамда Узбекистан Рсспубликаси Соғлиқни саклаш вазирлигининг ахборот тахдил маркази маълумотларидир.
Ишнинг мақсади: Узбекистан Рсспубликасида илк бор витилиго ва псориаз касалликларини даволаш усулларининг фармакоиктисодий тахлилини ўтказиб, улардан муқобил усулларни йўлга қўйиш, дори воситаларининг ва даволаш усулларининг клиник ва иктисодий мутаносиблигини, уларнинг самарадорлигини аниқлаш асосида дори воситалари формулярини тузишда иштирок этиб, амалистга татбиқ этиш.
Тадқиқот методлари: фармакоиктисодий ва статистик тахлил усуллари қўлланилди.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилнгн: витилиго ва псориаз касалликларини даволашнинг турли усулларини тахдил қилган ҳолда, харажат-ларни камайтиришга йўналтирилган иктисодий баҳо бсрилди ва мукобил даволаш усуллари аниқланди.
Амалий ахамияти: тадқиқотлар натижалари асосида шахар ва вилоятлар дерматология ва венерология диспанссрлари учун илмий асосланган стандартлаштирилган формуляр тузишга тавсиялар бсрилди.
Татбиқ этиш даражаси ва иктисодий самарадорлиги: Тавсия қилинган стандартлаштирилган формуляр (асосий дори воситалар рўйхати) УзР ССВ томонидан 2008 йил 03 январда тасдиқланди, шунингдек ишлаб чикилган формулярнинг шаҳар ва вилоятлар дерматология ва венерология диспанссрлари амалистига татбик килиниши бюджет маблағларидан оқилона фойдаланишга олиб келиши аниқланди. Изланишлар натижалари Тошкент фармацевтика института Фармацевтика ишини ташкил килиш кафсдрасида талабалар ўкув жараёнига ҳам татбик этилди.
Қўлланиш сохаси: тиббиёт ва фармацевтика амалиёти.

Тадқиқот объектлари: ҳанафийлик мазҳаби тамойиллари; мазҳаб вакилларининг қарашлари; Абу-л-Муайяд ал-Маккий ал-Хоразмийнинг ҳаёти, ижоди, илмий мороси ва унинг «Манокиб Аби Ҳанифа» асари.
Ишнинг мақсади: Абу-л-Муайяд ал-Маккий ал-Хоразмийнинг «Манокиб Аби Ҳанифа» асарини ханафийлик мазҳаби бўйича манба сифатида тадкиқ килиш.
Тадқиқот методлари: тарихий ва киёсий-таҳлилий.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: Илк маротаба ал-Хоразмийнинг «Маноқиб Аби Ҳанифа» асари Сулаймония кутубхонаси қўлёзмалар фондида 1631 рақами остида сакланадиган нусхаси асосида ҳар томонлама илмий тадқик қилинди; асарнинг ислом оламида, хусусан, Мовароуннаҳрда ҳанафийлик мазҳаби тарихи бўйича муҳим манба экани ишончли далиллар асосида кўрсатиб бсрилди. Қўлёзма ҳамда нашр нусхаларининг илмий-киёсий тахлили натижасида қўлёзмада сақланган Абу Ҳанифанинг шогирдларига бағишланган тўкқиз (32-40) бобдан иборат қисмининг нашрда тушиб колгани аниқланди, бу кисмда мавжуд янги маълумотлар илмий муомалага киритилди.
Амалий аҳамияти: Тадқикот натижалари диний бағрикснглик ва миллатлараро тотувликни мустаҳкамлаш, диний экстремизм, терроризм ва акидапарастликка карши кураш борасида олиб борилаётган ишларининг самарадорлигини ошириш, улар учун илмий асосли замин тайёрлашга хизмат қилади.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: мавзу бўйича 7 та илмий макола чоп этилди, илмий анжуманларда 2 маъруза ва ТИУда махсус курслар ўқилди.
Қўлланиш (фойдаланиш) соҳаси: диссертация матсриалларидан ўқув жараёнида диншунослик, исломшунослик, фалсафа, ислом тарихи ва ҳоказо курслар бўйича, махсус малака ошириш курсларида, дастур, дарслик, маъруза матнларини тайёрлашда, маънавий-маърифий тадбирларни ўтказишда, телскўрсатув ва радиоэшиттиришларни уюштиришда унумли фойдаланиш мумкин.