Лучшие практики управления банковскими рисками

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

5

88

БАНК РИСКЛАРИНИ БОШҚАРИШНИНГ ИЛҒОР ТАЖРИБАЛАРИ

Махмудова Мухлиса Қодиржон қизи –

ТДИУ таянч докторанти

Аннотация

:

Мақолада банк рискларини бошқариш юзасидан АҚШ, Буюк Британия ва Россия Федерацияси

мамлакатларининг тажрибалари тадқиқ этилган. Уларнинг ўзига хос жиҳатлари, жумладан, комплекс баҳолаш,
рейтинг баҳолаш каби жиҳатлари ўрганилган ва мамлакатимизда қўллаш юзасидан амалий тавсиялар ишлаб

чиқилган.

Калит сўзлар

:

риск, молиявий таваккалчилик, банк рисклари, рискларнинг шакллари.

Аннотация

:

В статье рассматривается опыт США, Великобритании и Российской Федерации в управлении

банковскими рисками. Изучены их специфические аспекты, в том числе комплексная оценка, рейтинговая оценка и
разработаны практические рекомендации по их применению в нашей стране.

Ключевые слова:

риск, финансовый риск, банковские риски, формы рисков.

Abstract:

The article examines the experience of the United States, the United Kingdom and the Russian Federation in

banking risk management. Their specific aspects, including complex assessment, rating assessment, have been studied and
practical recommendations for their application in our country have been developed.

Keywords:

risk, financial risk, banking risks, forms of risks.

Кириш.

Бугунги кунда республикамиз

иқтисодиётининг барқарор ривожланиши авва-

ламбор, унда амалга оширилаётган ислоҳотлар

натижалари билан чамбарчас боғлиқ. Банк ти-

зимидаги ислоҳотларни янада чуқурлаштириш,

иқтисодий соҳадаги устувор вазифаларнинг

муҳим таркибий қисми ҳисобланади. Республи-

камиз банк фаолияти, тижорат банклари

ривожланиши, уларнинг эркинлашуви жуда

мураккаб муҳитда, яъни иқтисодий, ижтимоий

ва сиёсий рақобат муҳитида шаклланмоқда.

Бугунги кунда банк фаолиятини эркинлашти-

риш шароитида банклараро рақобатнинг куча-

йиши ва унинг такомиллашуви заруриятга

айланиб бормоқда.

Айни вақтда бир қатор объектив ва

субъектив омиллар таъсирида вазият шундай

шаклланиши мумкинки, бунда кўрилган барча

чора-тадбирларга қарамасдан, фақат кредитни

ундириш стратегиясини ишлаб чиқиш мумкин

эмас. Кредитларни бериш шартларини турлича

эканлиги ва муаммоли ссудаларнинг юзага

келишидаги шароитларнинг бир хилда эмасли-

ги ҳар бир муаммоли ссудага индивидуал ёнда-

шувини талаб қилади, аммо шунга қарамасдан

муаммоли кредитларни ундириш юзасидан

умумий тизим ишлаб чиқилиши лозим. Шуни-

си характерлики, кредитни ундириш страте-

гиясини мижоз аҳволини олдиндан таҳлил

қилмасдан туриб, аниқлаш мумкин эмас.

Жаҳон иқтисодиётининг ўзаро алоқала-

рининг чуқурлашуви натижасида молиявий

муносабатларнинг сезувчанлигини ва уларга

бўлган таъсир этувчи омилларнинг сонини

ортишига олиб келмоқда. Бу эса ўз навбатида,

молиявий рисклар, жумладан банк рискларини

олдиндан аниқлаш, баҳолаш ва уларни бар-

тараф этиш юзасидан чора-тадбирларни амалга

ошириш муҳим ҳисобланади. Бу борада, ҳар бир

мамлакат ўзининг макроиқтисодий ҳолати ва

имкониятларидан келиб чиқиб рискларни

бартараф этишга қаратилган чораларни тадбиқ

этади.

Адабиётлар таҳлили.

Мамлакат банк

тизими жаҳон иқтисодиётига интеграция

бўлиши жараёнида ҳам ўзига хос рисклар юзага

келади. Шу боисдан, халқаро тажрибасини

ўрганиш муҳим ҳисобланади. Бу борада,

Ю.Кибардина банкларни халқаро майдонда

қўшиб ёки сотиб олиниши жараёнида вужудга

келадиган банк рискларини тизимлаштиришга

харакат қилган. Хусусан, банк холдингларини

тузишнинг афзалликлари рақобатбардошлик-

ни ошириш ва моиявий барқарорликни таъ-
минлашда муҳим эканлигини асослаб берган.

Шунингдек, ушбу жараёнларда учта риск мав-

жудлигини қайд этиб ўтади, улар: акционерлик

капитали; банк ресурслари; ташқи омиллар би-

лан боғлиқ бўлган рисклар тарзида гуруҳла-

нади [1, р. 6.].

Е.Егоркин олиб борган тадқиқотларга

кўра, кредит ташкилотларининг молиявий бар-

қарорлигини баҳолаш моделлари қуйидаги

турларга ажратилиб кўрсатилади [2, С. -143-

147]:

1.

Коэффициент таҳлили – BAKIS Герма-

ния ва Bank Monitoring Screens (BMS) АҚШда

фойдаланилади. Мазкур усул банкларнинг фао-

лиятида мавжуд молиявий кўрсаткичларни

белгиланган меъёр ёки бошқа банкларнинг

ўртачасидан оғишини аниқлаш орқали амалга

оширилади.

2.

Баҳолашнинг рейтинг тизими инсай-

дерлик ва масофавий шаклларда назора орган-

лари томонидан амалга оширилиб банклар-

нинг ишончлилига ва барқарорлигига баҳо

БАНК ИШИ

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

5

89

беради. Инсайдерлик усули АҚШ, Украина,

Қозоғистон, Чехия, Словакия, Полша ва Болтиқ

бўйи мамлакатларида, масофавий усулдан эса

Италия, Франция ва Аргентина фойдаланади.

3.

Комплекс усул турли индексларга

асосланган ҳолда ва эксперт баҳолаш орқали

амалга оширилади. Б.Британия ва Нидерлан-

дияда фойдаланилади.

4.

Статистик модел банкротликни башо-

ратлаш ва кутилаётган зарарларни аниқлаш

учун ишлатилади. Бу кўпроқ SEER Rating, SCOR,

SEER Risk Rank Bank Calculator (АҚШ) ва SAABA

(Франция) каби моделлар билан ўз аксини

топади.

5.

Макропруденциал таҳлиллар орқали

амалга оширилувчи максимал зарарни ҳисоб-

лаш, портфелнинг сезувчанлиги ва сценарий-

лик асосида стресс-тестдан ўтказиш билан
амага оширилади. Жумладан, CAMELS (АҚШ),

Fitch, Standard & Poor’s Moody’s Investors Service

каби методлар шулар сирасига киради.

Фикримизча, банк рискларини баҳолашда

маълум бир методнинг мутлоқ устунлигини

мавжуд деб қараш тўлиқ ўзини оқламайди.

Сабаби, биз кўриб ўтган рискни баҳолаш метод-

лари молиявий фаолиятнинг турли жиҳатлари-

ни тизимлаштириш ва баҳолашга қаратилган

хусусиятни ўзида акс эттиради. Шу нуқати

назардан, мамлакатимизда макроиқтисодий

мувозанатни таъминлаш учун макропруден-

цияал ва мажмуавий усулларни қўллаш имко-

ниятларини тадқиқ этиш муҳим ҳисобланади.

Илғор тажрибалар таҳлили.

Жаҳоннинг

кўплаб мамлакатларида банк фаолияти риски-

ни таҳлил қилиш ва уларни тартибга солиш

юзасидан турли ваколатли органлар фаолият

олиб боради. Масалан, АҚШда тижорат банкла-

ри молиявий ҳолати назорат қилиб борилади.

Шунингдек, АҚШ банклари стресс-тест тизим-

дан ўтишлари назорат органлари томонидан

2009 йилдан буён амалга оширилиб келинмоқ-

да. Додда-Френк қонунига кўра мазкур синов

тизим банк рискларини олдини олиш ва

бартараф этишнинг самарали усули сифатида

фойдаланилмоқда. Бу борада, тадқиқотчи

И.Курбанов ўзининг илмий мақоласида АҚШ

банклари Федерал захира тизимига ўз капи-

таллари тўғрисида йиллик режаларини тақдим

этадилар ва уларда қуйидагилар ўз аксини

топади [3, б.б. 52-56].:



кутилаётган ёки стресс шароитдаги

тижорат банки операцияси ҳажми, мураккаб-

лик даражаси, риск тури кабиларни инобатга

олган ҳолда прогноз даври учун капитални

шакллантириш ва ундан фойдаланиш юзасидан

кутилаётган йўналишларини баҳолашни;



капитал етарлилигини баҳолаш ҳар

бир элементи бўйича тушунтиришни;



капитали бошқариш сиёсатини;



банк ликвидлиги ёки капитал етарли-

лиги даражасига таъсир этувчи тижорат банк-

лари бизнес-режасига таъсир этиш эҳтимол-

лиги тўғрисида маълумотларни бериш назарда

тутилади.

АҚШда банк рискларини назорат қилиш-

да федерал ва штат даражасида фаолият олиб

борувчи биттадан муассаса мавжуд. Пул

муомаласини назорат қилиш хизмати (федерал

сиқёсда) ва штат ҳукуматлари ҳузуридаги банк

фаолияти бўйича ваколатли бўлимлари шулар

жумласидандир. Уларнинг фунекицялари қуйи-

дагилардан иборат ҳисобланади:



меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларни ишлаб

чиқиш;



банк раҳбарияти билан маслаҳатла-

шувлар ва инспекцион текширувлар ўтказиш;



банк маълумотларини таҳлил этиш;



банкларни ликвидация қилиш жараё-

нида банкларни молиявий соғломлаштириш

тадбирларини амалга ошириш;



истеъмолчилар ҳуқуқини ҳимоя қи-

лиш;



холдинглар капитали структурасини

бошқариш ва тартибга солиш;



АҚШда фаолият олиб борувчи хори-

жий банкларни назорат қилиш ва бошқариш.

АҚШда банк фаолияти рискини аниқлаш

ва уни баҳолашда бевосита молиявий фао-

лиятнинг турли хусусиятлари инобатга олин-

ган. Шу билан бирга, истеъмолчилар ҳуқуқини

ҳам ҳимоя қилишни назарда тутади. Бундан

ташқари, молиявий қийинчилик шароитида

банкларга кўмак беришни ҳам назарда тути-

лиши рискни олдини олишда давлат бош исло-

ҳотчи бўлишини белгиланганлигини ўзида акс

эттиради.

АҚШда молиявий рискларни аниқлаш ва

баҳолашда учта методологиядан кенг фойдала-

нилади. Улар сирасига, CAMELS, SCOR (Statistical

CAMELS Offsite Rating) ва SEER (System for

Estimating Examination Rating) тизимлари

киради.

CAMELS баҳолаш тизими банкларнинг

молиявий кўрсаткичларини таҳлил этишга

қаратилган бўлиб, уларнинг сифат жиҳатдан

тадқиқ этишга имкон яратади. Ушбу тизим

АҚШларида Федерал захира тизими томонидан

1978 йилда жорий этилган. Дастлаб мазкур

тизим “S”рискка сезувчанлик категорияси

қўшилмаган ҳолда амалда бўлган. 1997 йилга

келиб мазкур категория ҳам баҳолаш мезон-

лари таркибига киритилди.

Бу борада, тадқиқотчи Н.Карабаев ўзи-

нинг илмий мақоласида қуйидаги фикрларни

келтириб ўтади [4, № 5] :

БАНК ИШИ

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

5

90

CAMELS рейтинг тизимида банкларнинг

ликвидлиги қуйидаги кўрсаткичлар орқали

аниқланади:



депозитларнинг барқарорлиги. депо-

зитларнинг барқарорлигини аниқлаш учун бар-

қарор депозитлар суммаси жами депозитлар

суммасига тақсимланади ва олинган натижа

100 фоизга кўпайтирилади. ушбу кўрсаткич-

нинг меъёрий даражаси 75 фоизга тенг.



активларнинг пул маблағларига айла-

ниш даражаси. ушбу кўрсаткич ҳисоблаш учун

ликвидли активлар брутто активлар суммасига

бўлинади ва олинган натижа 100 фоизга кў-

пайтирилади.



тижорат банки учун ташқи манбалар-

дан фойдаланиш имкони даражаси. мазкур

кўрсаткични ҳисоблаш учун бошқа банклардан

олинган кредитлар банк томонидан жалб қи-

линган ресурсларнинг жами суммасига бўлина-

ди ва олинган натижа 100 фоизга кўпайтири-

лади.



банкнинг ликвидлилик бўйича ички

сиёсатида белгиланган меъёрий даражаларга

эришишнинг таъминланганлиги.



банк активлари ва пассивларини бош-

қариш бўйича стратегиясининг самарадорлик

даражаси. Ушбу самарадорлик даражаси ссуда-

лар ва депозитлар ўртасидаги ҳамда бошқа

банклардан олинган кредитлар ва жалб этил-

ган маблағлар ўртасидаги нисбатнинг динами-

касини таҳлил қилиш орқали баҳоланади.

Шунингдек, Н.Карабаев “Ғарб иқтисодчи

олимларининг фикрига кўра, CAMELS тизими

рискни аниқлаш концепциясига асосланади ва

рискни баҳолаш жараёнида “юқоридан пастга”

ёндашувни қўллайди. Бунда банк кенгаши ва

бошқарув аъзолари ўз банкларида риск дара-

жасини мустақил равишда аниқлашлари ва

бошқаришлари кўзда тутилади. Улар банкни

бошқариш мобайнида банк тамойилларига

мувофиқ риск даражаси устидан назорат олиб

боришга жавобгардирлар”, деб таъкидлаб

ўтади.

CAMELS баҳолаш тизими 1 дан 5 гача

бўлган балл асосида баҳоланади. Агар банк 1

ёки 2 балга эга бўлса, унинг рисклилик дара-

жаси паст ҳисобланиб, ишончли банк сифатида

қараш мумкин, деган хулосага асос бўлади. 3

балга эга бўлган банк айрим муаммолар бор-

лигини англатиб, ушбу аниқланган вақтда бар-

тараф этилмаса тўловга қобиллик муаммолари-

ни келтириб чиқаради. 4 ёки 5 балл олган банк

эса, жиддий мураккабликларга эга бўлиб, мо-

лиявий соғломлаштириш чораларни кўришни

тақозо этади.

Умуман олганда, мазкур баҳолаш тизими

орқали капитал ва активларни баҳолашга

қуйидагича эътибор қаратилади. Хусусан, банк

капитали муҳим элементларидан эканлиги ва

уни баҳолашда активлар сифати билан боғлиқ

эканлиги таъкидлаб ўтилади.

К1 = Банк асосий капитали / Рискка

тортилган активлар.

Банк капитали ва активлари ўртасидаги

нисбатни ўзида акс эттириб, активлар ҳисоби-

дан йўқотишлар капитал ҳисобидан қоплани-

ши назарда тутилади. Рискка тортилган актив-

ларни аниқлаштириш орқали молиявий ҳолат-

га аниқроқ баҳо бериш мумкин бўлади. Ушбу

кўрсаткич 4 фоиздан камайган ҳолда капитал

етарли эмас, деб топилади.

К2 = Банк умумий капитали / Рискка

тортилган активлар.

Мазкур кўрсаткич 8 фоиздан юқори

бўлиши ижобий ҳисобланади.

К3 = Банк асосий капитал / Банк

активи.

Банк капитали ва активлари ўртасидаги

нисбатни ўзида акс эттириб, активлар ҳисоби-

дан йўқотишлар капитал ҳисобидан қоплани-

ши назарда тутилади. Жами активлар рискка

тортилган деб олинади ва молиявий ҳолатга

аниқроқ баҳо бериш мумкин бўлади. Ушбу

кўрсаткич 15 фоиздан ортган ҳолда капитал

етарли, деб топилади.

К4.1 = Иммобилизация умумий ҳажми /

Банк активи.

Иммобилизация умумий ҳажмига қуйи-

дагилар киради:



моддий активлардан эскиришни айи-

риш;



белгиланган манбалардан ортиқча

ҳажмда капитал қўйилмаларни молиялашти-

риш;



шакллантирилган захиралардан ор-

тиқча муддати ўтган кредитлар;

Ушбу ҳолатнинг иқтисодий моҳияти

капитални бино, муддати ўтган активлардан

айирилишини англатади. Иммобилизациялан-

ган маблағ капитал ҳажмни ортиради, нати-

жада қўйилмалар ва мажбуриятлар бўйича

кафолат функициясини бажаришига зарурият

қолмайди.

К4.2 = (Асосий капитал – Иммобили-

зация умумий ҳажми) / Асосий капитал.

Мазкур тенглик иммобилизация қилин-

маган капиталнинг умумий ҳажмини кўрса-

тади.

К5 = Банк капитали / Банк депозити.

Банк ўз капитали орқали омонатчилар-

нинг кафолати функциясини бажараётганли-

гини кўрсатади.

К6 = (Банк капитали + Банк захираси –

«Сифатсиз активлар») / Банк активлари.

БАНК ИШИ

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

5

91

Мазкур коэффициентни аниқлаштириш-

да уни гуруҳларга ажратган ҳолда диверси-

фикация қилинади:



ликвид активлар;



кам ликвид активлар (кредитни қай-

таришда камида бир маротаба асосий қарз ёки

фоизлар бўйича камчиликларга йўл қўйилган-

лиги);



шубҳали активлар (кредит муддатини

бир маротаба узайтирилганлиги);



ишончсиз активлар (кредитнинг асо-

сий қарзини/фоизини вақтида тўламаслик, ёки

муддатини узайтириш).



ишончсиз, шубҳали, кам ликвидли

активлар «сифатсиз» активлар ҳисобланади.

Бизнингча, рискларни олдини олиш ва

уларни бартараф этишда рискни баҳолаш, уни

назорат қилиш методи ва амалга ошириш йўли

муҳим роль ўйнар экан. Шу боисдан, Британия

тажрибасида маълум бўлган ўзига хос бўлган

жиҳатларни Ўзбекистонда қўллаш ижобий

натижасини беради. Масалан, банк томонидан

мижозларни жалб этишдаги тенденцияларни

янада такомиллаштириш орқали жалб этила-

диган маблағларнинг ҳажмини оширишга

имкон топиш мумкин.

Россия тажрибаси сифатида биз юқорида

келтирилган ўрганишларимизни давом этти-

риб А.Давыденконинг банк ички рискини аниқ-

лаш ва уни бартараф этишни келтириб, уни

Ўзбекистонда қўллашни тавсия этамиз [5.с 25.].

1-расм. Банк ички рискларини бошқариш тизими

Ушбу тизим кредит олувчининг тўлов

қобилиятини баҳолашга асосланган бўлиб, 9 та

молиявий кўрсаткичларни баҳолашга асослан-

ган ҳолда амалга оширилган

Хулоса.

Олиб борилган тадқиқотлар

асосида Россия тажрибасини мамлакатимизда

банк рискини аниқлаш ва баҳолашга қара-

тилган методларни амалга оширишда қуйида-

гиларга эътибор қаратиш мақсадга мувофиқ,

ҳисобланади.



капиталнинг етарлилигини активлар-

нинг сифати билан боғлаш.



банкда бошқарувнинг профессионал-

лик даражасини белгиловчи кўрсаткичларни

ишлаб чиқиш;



ҳар бир сўмнинг сарфланиши ортидан

унинг даромад олиб келиши миқёсини мезон-

лаштириш;



тўловсизлик муаммосини бўлмаслиги-

га эриши;



рискларни олдиндан аниқлашга қара-

тилган чораларни доимий амалга ошириб

бориш;



рискни юз бериши мумкинлигини ино-

батга олувчи ва уни баҳолашга имкон бера-

диган мезонлаштирилган тизимни жорий

этиш.



рискларни баҳолашда рейтинг тизи-

мига асосланган методларни қўллашни жорий

этиш;



рискни келтириб чиқарувчи омиллар-

ни тизимлаштириш;



рискни пасайтирувчи механизмлар ва

унга банкнинг молиявий иммунитетини шакл-

лантириш методини жорий этиш;

Рискни бошқариш

Риск омиллари таҳлили

Риск даражаси ва омилларини баҳолаш

Риск даражасини пасайтириш

усулларини танлаш

Рискни бартараф этиш усулларини

танлаш

Банкни рискка мослашувчанлигини ишлаб

чиқиш

Амалга оширишни назорат қилиш

Рискни бошқариш натижалари

таҳлили

БАНК ИШИ

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

5

92



рискларни баҳолашда экспресс-баҳо-

лаш тизими асосида рисклилик даражасини

гуруҳлаштириш мақсадга мувофиқ.

Умуман олганда, банк рискларини аниқ-

лаш ва уларн бошқариш самарадорлигини оши-

ришга қаратилган усулларни тизимли равишда

қўллаш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Шу

нуқтаи назардан, банк рискларини олдини

олишда молиявий иммунитет омилини ишлаб

чиқиш ва амалиётга жорий этиш муҳим вази-

фалардан бири ҳисобланади, деб ўйлаймиз.

Манба ва адабиётлар рўйхати:

1.

Кибардина Ю.С. Международная деятельность российских банков в условиях трансформации мировой

банковской системы: автоеферат ... к.э.н. –М.: Институте региональных экономических исследований, 2013. – 21 с.

2.

Егоркин Е.А. Зарубежные методические подходы, применяемые для оценки финансовой устойчивости

региональной банковской системы//Региональной проблемы преобразования экономики. – М.: 2014. - №11. С. -143-147.
www.rppe.ru

3.

Курбанов И. Стресс-тестирование как современный метод управления рисками в коммерческих банках:

опыт США////Бозор, пул ва кредит. – Т., 2015. -№7. – Б. 52-56.

4.

Карабаев Н.А. Тижорат банклари фаолиятини camels рейтинг тизими асосида баҳолаш амалиёти ва уни

такомиллаштириш// “Халқаро молия ва ҳисоб” илмий электрон журнали. № 5, октябрь, 2017 йил

5.

Давыденко А.К. Совершенствование системы управления внутренними рисками коммерческого банка:

автоеферат ... к.э.н. – Москва. Российской академии предпринимательства, 2011. – 25 с.

6.

Charles Collier, Sean Forbush, Daniel A. Nuxoll, and John O’Keefe The SCOR System of Off-Site Monitoring Its

Objectives, Functioning, and Performance. FDIC Banking Review, 2003, volume 15, No. 3. р. 6.

7.

Вишневский А.А. современные тенденции развития структурообразующих институтов банковского права:

сравнительно-правовое исследование: автоеферат ... д.ю.н. – Москва. Национального исследовательского
университета «Высшая школа экономики, 2014. – 43 с.

8.

Бозоров Р.Ҳ. Тижорат банки молиявий барқарорлик кўрсаткичларини таҳлил этиш амалиёти//Молия ва

банк иши электрон илмий журнали. – Т.: БМА, 2019 сентябр-октябр. – 5-сон. – Б.4-10.

9.

Раҳматов Х.У. Тижорат банклари активларини макро ва микро тақсимоти инструментларини

қўллашнинг асосий жиҳатлари//Молия ва банк иши электрон илмий журнали. – Т.: БМА, 2019 сентябр-октябр. – 5-
сон. – Б.36-41.

10.

Кайгородцев А.А. Повышение уровня монетизации Российской экономики как фактор экономического роста

//Научное обозрение. Экономические науки. – 2019. – № 3. – С. 11-14; URL: https://science-
economy.ru/ru/article/view?id=1010 (дата обращения: 29.04.2020).

11.

Ўзбекистон Республикаси Марказий банки маълумотлари

ПУЛ-КРЕДИТ СИЁСАТИНИ НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ ЖИҲАТЛАРИНИ

ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ

Исаков Жанабай Якипбаевич -

ТДИУ профессори, и.ф.д.

Исаков Илхомжон Жанабай ўғли -

ТМИ талабаси

Аннотация.

Ушбу мақолада дунёнинг турли мамлакатларида амалга оширилаётган пул-кредит

сиёсатининг назарий ва амалий жиҳатлари таҳлил қилинган ҳамда уларнинг ўзига хос хусусиятлари аниқланган.

Таянч сўзлар:

депозит сиёсати, инфляция, ломбард ставкаси, миллий валюта,очиқ бозор сиёсати, пуллар

таклифи, пулларга бўлган талаб, ҳисоб ставкаси, қайта молиялаш.

Аннотация.

В данной статье анализированы теоретические и практические аспекты денежно-кредитной

политики, проводимые в различных странах мира и выявлены их особенности.

Ключ слова:

депозитный политика, инфляция, ломбардный ставка, национальный валюта,открытый рынок

политики, предложение деньги, спрос о денгах, расчётный ставка, рефинансирование.

Annotation.

This article analyzes the theoretical and practical aspects of monetary policy carried out in different

countries of the world and identifies their features.

Key words:

deposit policy, inflation, lombard rate, national currency, open market policy, money supply, demand for

money, settlement rate, refinancing.

Тараққий этган мамлакатлар тажриба-

сини ўрганиш натижалари кўрсатадики, пул-

кредит сиёсатини такомиллаштириш мамла-

катда баҳолар барқарорлигига эришиш, мам-

лакат банк тизимининг ликвидлилигини таъ-

минлаш ва миллий валютанинг алмашув курс-
лари барқарорлигига эришиш имконини бера-

ди. Бу эса, ўз навбатида, мамлакат иқтисоди-

ётининг барқарор ўсишини таъминлашда му-

ҳим аҳамият касб этади.

БАНК ИШИ