Пути повышения эффективности промышленных предприятий Узбекистана на основе привлечения иностранных инвестиций

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

39

–

кичик саноат зоналарида фойдаланил-

маётган кўплаб ишлаб чиқариш қуввати ва

электр энергиясини етказиб бериш тизимидаги

муаммолар, қишлоқ жойларида муҳандислик-

коммуникация инфратузилмасининг ривожлан-

маганлиги;

–

асосий воситаларни қайта ишлаш ва

модернизация қилиш жараёнларида, айниқса,

қайта ишлаш саноатига инвестиция ресурсла-

рининг етарлича кирмаётганлиги;

–

маҳаллий муҳандислик ва илмий-тадқи-

қот ишлари, замонавий технологияларнинг

йўқлиги. Маҳаллийлаштиришнинг паст даража-

си ва ишлаб чиқариш компонентларининг

импортга боғлиқ эканлиги;

–

инфляциянинг юқори даражасининг сақ-

ланиб қолиши инвесторларнинг ишлаб чиқа-

ришга пул маблағларини киритишларига тўсиқ

бўлади.

Юқорида келтирилган муаммоларни ти-

зимли ва оқилона ҳал этиш учун Ўзбекистонда

кичик саноат зоналарини ривожлантиришнинг

узоқ муддатли стратегиясини ишлаб чиқиш та-

лаб этилади. Бунинг учун, аввало, саноат зона-

лари учун ўрта муддатга мўлжалланган инвес-

тиция сиёсати стратегиясининг пухта ишлаб

чиқилган йўналишларини шакллантириш за-

рур.

Манба ва фойдаланилган адабиётлар рўйхати

1.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2018 йил 28 декабрдаги мамлакатимизни

ривожлантиришнинг энг муҳим устувор вазифалари тўғрисидаги Олий Мажлисга Мурожаатномаси. https://uza.uz/uz/
posts/zbekiston-respublikasi-prezidenti-shavkat-mirziyeevning-oliasy-28-12-2018

2.

Бабанов А.В. Развитие механизма управления инвестиционной привлекательностью региона.

Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата экономических наук., – М., 2013. 26 с.

3.

Вдовин С.М. Инвестиционная привлекательность как фактор устойчивого развития региона.

Экономический анализ: теория и практика. 41 (392) – 2014. – С. 20-27.

4.

Литвинцева Г.П, Голдобина А.А. Факторы и пути повышения инвестиционной привлекательности региона

// Идеи и идеалы. – 2019. – Т. 11, № 4, ч. 2. – С. 243–266. – DOI: 10.17212/2075-0862-2019-11.4.2-243-266.

5.

Asatullayev X.S, Tursunov B.O, Mamanazarov A.A. Korxonalarni rivojlantirish strategiyasi. Darslik. – T.: “Iqtisod-

Moliya”, 2019. 524-b.

6.

Мустафакулов Ш.И. Инвестицион муҳит жозибадорлиги: назария, методология ва амалиёт.–

T.:«МАЪНАВИЯТ», 2017. 328-б.

7.

Салимов Б.Т, Салимов Б.Б. Кичик саноат зоналарини барпо этиш ва ривожлантиришнинг ташкилий-

иқтисодий асосларини такомиллаштириш. – Т.: Иқтисодиёт, 2020. – 135 б.

8.

Каримқулов Ж.И. Brics мамлакатларида эркин иқтисодий ҳудудлар орқали хорижий инвестицияларни жалб

этиш механизми. “Халқаро молия ва ҳисоб” илмий электрон журнали. № 2, апрель, 2019 йил.

9.

www.stat.uz- Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси расмий ахборот сайти

маълумотлари.

ЎЗБЕКИСТОНДА ХОРИЖИЙ ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИ ЖАЛБ ҚИЛИШ АСОСИДА САНОАТ

КОРХОНАЛАРИНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ЙЎЛЛАРИ

Дехканова Наргиза Шарифовна -

докторант ТДТУ,

“Саноат иқтисодиёти ва менежмент”

кафедраси

Аннотация.

Мақолада Ўзбекистонда

инвестиция жараёнларини ташкил этишни такомиллаштириш асосида

ижтимоий-иктисодий тараққиётининг муҳим йўналишларидан бири бўлган саноат корхоналарининг
самарадорлигини ошириш йўналишлари

ва аҳамияти ёритилган.

Таянч тушунчалар:

саноат корхоналари,

хорижий ва ички инвестициялар

, молиявий интеллектуал

бойликлар, иқтисодий сиёсат,

инвестицион лойиҳа

, импорт, экспорт имконияти, инновацион фаолият.

ПУТИ ПОВЫШЕНИЯ ЭФФЕКТИВНОСТИ ПРОМЫШЛЕННЫХ ПРЕДПРИЯТИЙ

УЗБЕКИСТАНА НА ОСНОВЕ ПРИВЛЕЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ ИНВЕСТИЦИЙ

Дехканова Наргиза Шарифовна -

докторант ТГТУ, кафедра

«Экономика и менеджмент в промышленности»

Аннотация.

В статье описаны современные подходы, стратегии и роль инноваций в развитии инновационных

процессов на промышленных предприятиях Республики Узбекистан.

Ключевые слова:

промышленные предприятия, транснациональные корпорации, экономическая политика,

стратегия, возможности импорта и экспорта, инновационная деятельность.

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

40

WAYS TO INCREASE THE EFFICIENCY OF INDUSTRIAL ENTERPRISES IN

UZBEKISTAN ON THE BASIS OF ATTRACTING FOREIGN INVESTMENT

Dexkanova Nargiza Sharifovna -

doctoral student TSTU, Department

of "Industrial Economics and Management"

Annotation.

The article describes modern approaches, strategies and the role of innovation in the development of

innovative processes at industrial enterprises of the Republic of Uzbekistan.

Key words:

industrial enterprises, transnational corporations, economic policy, strategy, import and export

opportunities, innovation.

Кириш.

Миллии иқтисодие тни модерни-

зация қилиш, диверсификациялаш, унинг асо-

сии фондларини янги замонавии технологиялар

асосида янгилаш, уларни такрор ишлаб чиқа-

риш, янги корхоналарни қуриш, мавжудларини

кенгаи тириш, реконструкция қилиш, янги уску-
на ва технологияларини, транспорт воситала-

рини сотиб олиш каби ишлар инвестиция орқа-

ли амалга оширилади.

2017-2021 и илларда У збекистон Респуб-

ликасини ривожлантиришнинг бешта устувор

и у налиши бу и ича Ҳаракатлар стратегиясига

асосан инвестиция муҳитини такомиллашти-

риш, мамлакат иқтисодие ти тармоқлари ва ҳу-

дудларига хорижии , энг аввало, ту ғридан-ту ғри

хорижии инвестицияларни фаол жалб қилиш

муҳим и у налишлардан бири сифатида белгилаб

берилди[1].

У збекистон Республикаси Президенти

Ш.Мирзие ев 2019 и ил учун му лжалланган энг

муҳим устувор вазифалар ҳақидаги Олии Маж-

лисга Мурожаатномасида инвестицияларга ало-

ҳида ту хталиб, “Жаҳон тажрибаси шуни ку рса-

тадики, қаи си давлат фаол инвестиция сие сати-

ни юритган бу лса, у з иқтисодие тининг барқа-

рор у сишига эришган. Шу сабабли ҳам инвес-

тиция – бу иқтисодие т драи вери, у збекча аи т-

ганда, иқтисодие тнинг юраги, десак, муболаға

бу лмаи ди.

Саноатга қу и иладиган инвестициялар са-

ноат тармоқларини ривожлантириш билан бир-

га, саноат корхоналарига хизмат ку рсатувчи

бошқа соҳаларни ривожланишига олиб келади,

мавжуд хом аше ресурсларини ишлаб чиқариш-

га жалб қилинишига ва натижада Ялпи ички

маҳсулот (ЯИМ)ни ортишига олиб келади.

Инвестицияларнинг технологик таркиби, унда-

ги ускуна ва технологияларнинг су нгги фан-

техника ютуқларига асосланганлиги саноатни

инновацион ривожлантиришда муҳим у рин

тутади.

Мавзуга оид адабиётлар таҳлили.

Мам-

лакатнинг ижтимоии -иқтисодии тараққие ти

аҳоли даромадларининг ошиши, турмуш шарои-

тининг яхшиланиши, асосан миллии иқтисоди-

е тнинг турли соҳа ва тармоқларига жалб этила-

е тган инвестиция маблағларининг ҳажми ва

таркибига боғлиқ.

Республикамизнинг бир гуруҳ иқтисодчи-

олимлари томонидан "инвестиция"га берилган

таърифлари ўзгача маънода бўлиб, уларнинг

фикрича, "Инвестиция деганда даромад олиш
мақсадида юридик ва жисмоний шаҳсларнинг

барча турдаги мулкий, молиявий интеллектуал

бойликларни иқтисодиётни турли тармоқлари-

га узоқ муддатларга йўналтириш ва шу билан

ишлаб чиқаришни кенгайтириш ҳамда аҳоли

талабларини қондириш тушунилади” - деб таъ-

рифлашган [2].

Профессор Д.Ғ. Ғозибековнинг фикрича -

"инвестициялар аниқ ва ноаниқ, лекин эҳтимо-

ли бор рисклар остида капитални муайян жа-

раёнларга, муайян вақтга боғлаш бўлиб, унинг

ҳозирги қийматини сақлаш, капиталлаштириш

ва жамғариш мақсадига қаратилган"[3].

У.Ф. Шарп, Г.Ж.Александр, Ж.В.Бейли ин-

вестициялар хакида куйидаги фикрларни бил-

диради: мумкин кадар кенгрок маьнодп айтган-

дa “инвестийиялар – бу келажакда каттарок

фойдага эга булиш учун бугунча пулдан ажра-

лишдир” [4].

Иқтисодиётнинг глобаллашуви шароити-

да ва бозор муносабатлари талабларидан келиб

чикиб, жаҳон да инвестициялар учун катъий

ракобатли кураш изчил давом етмокда. Хусусан

иктисодчи олим Проф. Н.Ҳ.Ҳайдаров ўз илмий

ишларини корхоналар инвеститсион фаолияти-

да молия-солиқ муносабатларини такомиллаш-

тириш масалаларига бағишлади ва у қуйидаги

таърифни берди: “Инвеститсия - бу мулк шакли-

дан қатъий назар, тадбиркорлик асосида фао-

лият кўрсатаётган жисмоний ва юридик шахс-

лар ёки давлатнинг иқтисодий ва ижтимоий са-

мара олиш мақсадида ўз ихтиёридаги молиявий,

моддий ва интеллектуал бойликларини қонун

доирасида бўлган ҳар қандай тадбиркорлик

объектига сарфлашидир”[5].

Тадқиқот методологияси.

Тадқиқотни

амалга оширишда асосан статистик гуруҳлаш,

ва таққослаш илмий абстракциялаш каби ил-

мий тадқиқот усулларидан фойдаланилди, яъни

Саноат тармоғининг асосий кўрсаткичлари са-

ноат корхоналарида инвестицион фаолият ди-

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

41

намикаси келтириб ўтилди, саноат тармоқлари-

га хорижий ва ички иннвестицияларни кенг

жалб этган корxоналар сони ҳамда эркин иқти-

содий ва кичик саноат зоналари фаолиятини

динамикаси таҳлил қилинди. Миллий иқтисо-

диёт рақобатбардошлигини янада оширишда

саноат корхоналарига киритилган инвестиция-

лардан кенг фойдаланиш ҳамда соҳани тако-

миллаштириш борасида хулоса ва таклифлар

ишлаб чиқилди.

Таҳлил ва натижалар.

Ўзбекистонда

иқтисодиётни ривожлантириш мақсадида хори-

жий инвестицияларни жалб этишни бошқариш,

рағбатлантриш ва қўллаб-қувватлаш сиёсати

комплекс амалга оширилмоқда. Бу жараённи

муваффақиятли юритиш учун республикада қа-

тор фармонлар, қонунлар, ва меъёрий ҳужжат-

лар қабул қилинди. Улар орасида 2018 йил 1

августдаги «Ўзбекистон Республикасида инвес-

тиция муҳитини тубдан яхшилаш чора-тадбир-

лари тўғрисида»ги ПФ-5495-сон Президент Фар-

мони ҳам мавжуд бўлиб, ушбу меъёрий ҳужжат

мамлакатда тўғридан-тўғри инвестицияларни

жалб этиш учун энг қулай инвестиция муҳити-

ни шакллантириш мақсадида иқтисодиётни

либераллаштириш, давлат бошқарувини ислоҳ

қилиш, тадбиркорлик субъектлари фаолиятига

аралашувни чеклаш, лицензиялаш ва рухсат

бериш тартиб-таомилларини қисқартириш ва

соддалаштириш, товарлар (ишлар ва хизмат-

лар)дан эркин фойдаланишни таъминлаш, шу-

нингдек, ҳудудларда зарур инфратузилмани

яратишни таъминлайдиган ҳуқуқий асосни яна-

да мукаммал тарзда шакллантирди.

Ҳозирги кунда иқтисодиётнинг устувор

тармоқларини ривожлантириш учун хорижий

инвестицияларни жалб қилиш сиёсати иқтисо-

диётни қўллаб-қувватлаш ва мавжуд бўлган

маблағлардан ва имкониятлардан оқилона фой-

даланиш, мавжуд шароитларда турли хатарлар

ва бойликларни самарали тақсимлаш, биринчи

навбатда устувор тармоқларга хорижий инвес-

тицияларни жалб қилиш ва улардан самарали

фойдаланиш ҳисобига жаҳон иқтисодий тизи-

мига интеграциялашишга йўналтирилган. Бу-

гунги кунда хорижий сармояларни жалб қилиш-

нинг бир қанча турлари мавжуд:

- капитал иштироки орқали қўшма корхо-

налар ташкил этиш;

- 100¿ хорижий иштирокида хорижий

корхоналарни ташкил этиш;

- йирик хорижий компаниялар ва фирма-

ларнинг шўба ва филиалларини ташкил этиш;

- концессия ва лизинг шартномаларини

тузиш;

- танлов савдоларини эълон қилиш;

- эркин иқтисодий ҳудудларни шакллан-

тириш;

- молиявий активларни сотиб олиш ва

сотиш [6]

2018 йил 1 январ ҳолатига кўра, чет эл

сармояси иштирокидаги мавжуд корхоналарни

иқтисодий фаолият турлари бўйича кўриб чиқ-

сак, энг кўп саноатда -2438 донага тўғри келади

(44,2¿), савдо учун 1055 та (19,1¿) ва бошқа

турдаги 993 (18,4¿), соғлиқни сақлаш ва ижти-

моий хизматлар кўрсатиш бўйича энг кичик

кўрсаткич 74 тани ташкил этади (1,3¿), ахборот

ва коммуникатсия соҳасида 126 та (2,3¿), қиш-

лоқ хўжалиги, ўрмон хўжалиги ва балиқчилик

саноати учун 159 та (2,9¿), транспорт ва сақлаш

-161 та (2,9¿), турар жой ва овқатланиш хиз-

мати 220та (4,0¿) ва 291та қурилиш корхона

(5,3%).

қишлоқ

хўжалиги,

ўрмон

хўжалиги ва балиқчилик

саноат

қурилиш

савдо

ташиш ва сақлаш

турар

жой

ва

озиқ-овқат

хизматлари

ахборот ва коммуникатсия

соғлиқни сақлаш ва ижтимоий

хизматлар

бошқалар

1-расм. Хорижий капитал иштирокида фаолият кўрсатаётган корхоналарнинг улуши

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

42

1-жадвал

Ўзбекистон Республикасида инвестиция кўрсаткичлари динамикаси

Кўрсаткичлар

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

январь-

сентябрь

2018

Инвестициялар, млрд. АҚШ долл.

7,2

8,5

10,0 10,5 12,1 13,7 15,2 16,3 16,2

13,4

8,9

Хорижий инвестициялар млрд.
АҚШ долл.

2,2

2,8

2,8

2,2

2,5

2,6

3,0

3,2

3,6

3,3

2,2

Тўғридан-тўғри хорижий инвести-
циялар, млрд. АҚШ долл.

1,8

2,4

2,5

1,9

1,9

2,1

2,4

2,4

2,5

2,5

0,9

Аҳоли жон бошига инвестициялар,
АҚШ долл.

265,2 307,9 353,6 356,8 405,1 452,8 495,6 525,4 509,1 412,5

270,1

Аҳоли жон бошига хорижий инвес-
тициялар, АҚШ долл.

79,5 99,7 100,1 76,6 82,7 87,3 98,2 103,8 112,3 103,4

67,5

Аҳоли жон бошига тўғридан-тўғри
хорижий инвестициялар, АҚШ долл.

66,0 85,7 87,1 63,9 65,2 68,1 77,2 76,6 77,9

77,0

27,4

Манба:

Ўзбекистон Республикаси давлат статистика кўмитаси маълумотлари асосида тайёрланган.

Қуйидаги натижаларга иқтисодиётда мо-

дернизация қилиш ва таркибий ўзгартиришлар
жараёнини жадаллаштирмасдан, уни муҳим тар-

моқларига хорижий ва ички инвестицияларни

кенг жалб этган ҳолда техник ва технологик

жиҳатдан янгилаш орқали эришилади.

Қуйидаги 1-жадвал маълумотларидан

кўринадики, 2010-2017 йиллар давомида

Ўзбекистон Республикаси бўйича жами асосий

капиталга инвестициялар қарийб 4,5 баробарга

ортган. Унинг ҳажми 2010 йилда 15338,7 млрд

сўмни ташкил этган бўлса, 2017 йилда 68423,9

млрд сўмгача ортиб борган.

Чет эл инвестицияси жалб қилинган кор-

хона (кичик ёки йирик корхона бўлса ҳам) даро-
мадининг маълум қисми солиқдан озод қилина-

ди. Чунки бундай кичик корхоналарга ишлаб

чиқаришни кенгайтиришда инвестиция ва янги

технологияни жорий қилиш учун имконият

яратиш мақсадга мувофиқдир.

Мамлакат иқтисодиётини таркибий ўзгар-

тириш, тармоқларни модернизация қилиш, тех-

ник ва технологик янгилашга доир лойиҳалар-

ни амалга ошириш учун инвестицияларни жалб

қилиш борасида бажарилаётган ишлар алоҳида

эътиборга лойиқ.

2-жадвал

Ўзбекистон Республикасида инвестиция кўрсаткичлари динамикаси

Кўрсаткичлар

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

январь-

сентябрь

2018

Инвестициялар, млрд. АҚШ долл.

7,2

8,5

10,0 10,5 12,1 13,7 15,2 16,3 16,2 13,4

8,9

Хорижий инвестициялар млрд. АҚШ
долл.

2,2

2,8

2,8

2,2

2,5

2,6

3,0

3,2

3,6

3,3

2,2

Тўғридан-тўғри хорижий инвестиция-
лар, млрд. АҚШ долл.

1,8

2,4

2,5

1,9

1,9

2,1

2,4

2,4

2,5

2,5

0,9

Аҳоли жон бошига инвестициялар,
АҚШ долл.

265,2 307,9 353,6 356,8 405,1 452,8 495,6 525,4 509,1 412,5

270,1

Аҳоли жон бошига хорижий инвес-
тициялар, АҚШ долл.

79,5 99,7 100,1 76,6 82,7 87,3 98,2 103,8 112,3 103,4

67,5

Аҳоли жон бошига тўғридан-тўғри
хорижий инвестициялар, АҚШ долл.

66,0 85,7 87,1 63,9 65,2 68,1 77,2 76,6 77,9 77,0

27,4

Манба:

Ўзбекистон Республикаси давлат статистика кўмитаси маълумотлари асосида тайёрланган

Жадвал натижалари иқтисодиётда модер-

низация қилиш ва таркибий ўзгартиришлар жа-

раёнини жадаллаштирмасдан, уни муҳим тар-

моқларига хорижий ва ички инвестицияларни

кенг жалб этган ҳолда техник ва технологик

жиҳатдан янгилаш орқали самарадорликга эри-

шилади.

Қуйидаги 2-жадвал маълумотларидан

кўринадики, 2010-2017 йиллар давомида

Ўзбекистон Республикаси бўйича жами асосий

капиталга инвестициялар қарийб 4,5 баробарга

ортган. Унинг ҳажми 2010 йилда 15338,7 млрд

сўмни ташкил этган бўлса, 2017 йилда 68423,9

млрд сўмгача ортиб борган.

Саноат соҳасидаги тоғ- кон саноати ва

очиқ конларни ишлаш йўналишига йўналтирил-

ган инвестициялар таҳлил даври бошида 1514,6

млрд сўмни ташкил этган бўлса, давр охирида

14203,8 млрд сўмгача ёки қарийб 9,4 мартага
ортган. Бу кўрсаткич Республика бўйича ўсиш

даражасидан икки марта кўпдир.

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

43

3-жадвал

Ўзбекистон Республикасида алоҳида иқтисодий фаолият турлари бўйича

асосий капиталга инвестициялар, млрд.сум

Кўрсаткичлар

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2017 йил

2010 йилга

нисбатан,%

Ўзбекистон Республикаси бўйича

жами

15338,7 17953,4 22797,3 28694,6 35233,3 41670,5 48083,1 68423,9

446

Тоғ- кон саноати ва очиқ конларни

ишлаш

1514,6 2164,7 3204,1 4632,3 6973,4 9701,1 7173,4 14203,8

938

Ишлаб чиқарадиган саноат

2334,9 3016,4 3714,7 4082,0 4780,7 5346,2 8992,1 12238,1

524

Электр, газ, буғ билан таъминлаш
ва ҳавони кондициялаш

895,9

908,6

969,0 1317,6 1687,6 2244,5 2722,7 5472,2

611

Манба:

Ўзбекистон Республикаси давлат статистика кўмитаси маълумотлари асосида тайёрланган

Ўзбекистон иқтисодиётининг ишлаб чиқа-

радиган саноат тармоқларида ҳам асосий капи-

талга инвестицияларнинг динамикаси ўсиш

тенденциясига эга бўлиб, 2010 йилда унинг

ҳажми 2334,9 млрд сўм бўлгани ҳолда 2017

йилда 12238,1 млрд сўмни ташкил этган. 2017

йили 2010 йилга нисбатан 524 фоизга ортган.

Электр, газ, буғ билан таъминлаш ва ҳавони

кондициялаш соҳасига 2010 йилда 895,9 млрд

сўм инвестициялар жалб этилган бўлса 2017

йили унинг ҳажми 5472,2 млрд сўмга етган ёки

611 фоизга ортган.

2019 ва кейинги йилларда амалга ошири-

ладиган, тўғридан-тўғри инвестициялар ишти-

рокидаги тармоқ инвестиция лойиҳалари рўй-

хатидан бир қатор катта лойиҳалар ўрин олган.

Жумладан, 2019 йилда умумий қиймати 4 880,5

млн. АҚШ доллари эквивалентида инвестицион

лойиҳалар режалаштирилган бўлиб, 2019 йил-
нинг ўзидаёқ 2417,3 млн. АҚШ доллари ўзлаш-

тирилиши башорат қилинмоқда. Ушбу инвести-

цион лойиҳаларни молиялаштириш манбалари

бўйича таҳлил қиладиган бўлсак, 2019 ва кейин-

ги йилларда 2 882,6 млн. АҚШ доллари корхона-

ларнинг ўз маблағлари ҳисобидан, 51,6 млн.

АҚШ доллари тижорат банклари кредитлари ҳи-

собидан ва 21 946,3 млн. АҚШ доллари тўғри-

дан-тўғри хорижий инвестицялар ҳисобидан

молиялаштириш режалаштирилмоқда.

Ҳозирги кунда республикада 90 та мамла-

кат хорижий сармоялар иштирокидаги 4 минг-

дан зиёд корхона фаолият юритмоқда ва улар-

нинг 20 фоизи тўлиқ хорижий инвестициялар

ҳисобига ташкил этилган (100¿).

Давлат статистика қўмитасининг маълу-

мотларига кўра, 2018 йил 1 ноябрь ҳолатига

Ўзбекистонда хорижий капитал иштирокида

фаолият юритаётган корхоналар сони 7155 тага

етди. Ўтган йилга нисбатан фаолият юритаёт-

ган корхоналар сони қарийб учдан бир қисмга

ёки 1734 тани ташкил этди. Улардан 3837 таси
қўшма корхоналар, 3318 таси хорижий корхо-

налар.

4-жадвал

Хорижий капитал иштирокидаги корхоналарни 2018 йилга тақсимлаш

(жамига нисбатан % да)

Корхоналар сони

Корхоналарнинг

улуши

Жами

7560

100

Саноат

2871

40,1

Савдо

1549

21,6

соғлиқни сақлаш ва ижтимоий хизматлар

90

1,3

ахборот ва коммуникациялар

188

2,6

ташиш ва сақлаш

206

2,9

қишлоқ хўжалиги, ўрмон хўжалиги ва балиқчилик

310

4,3

турар жой ва овқатланиш хизматлари

295

4,1

Қурилиш

451

6,3

бошқа турлар

1195

16,7

Манба:

Ўзбекистон рақамларда. Статистик тўплам. Давлат статистика қўмитаси РУз.Т.2018.-178б.

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

44

Хулоса ва таклифлар.

Хулоса киладиган

бўлсам инвестициялар орқали корхоналарнинг

капитал жамғарилишига, натижада корхона-

нинг инновацион маҳсулотлар ишлаб чиқариш

имкониятларини кенгайтиришга эришилади.

Ўзбекистон саноати ривожланишининг асосий

мақсади, нафақат ушбу иқтисодиёт секторида

ўсиш суръатларини оширишга интилиш, балки

бой табиий ресурслар салоҳиятидан фойдала-

ниш орқали устивор тармоқлар ва ишлаб чиқа-

ришни ривожлантириш, унинг замонавий тар-

кибини шакллантириш, хорижий инвеститция-

ларни жалб этган холда, ташқи ва ички бозорда

мамлакат саноати рақобатбардошлиги ва сама-

радорлигини ошириш учун чора-тадбирлар

мажмуини шакллантиришдан иборат.

Манба ва фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича

Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги фармони. ПФ-4947-сон, 2017 йил 7 февраль. – Ўзбекистон Республикаси қонун

ҳужжатлари тўплами. 2017 й., 6-сон, 70-модда.

2.

Рафиков О.Д. Инвестиции. Учебник, Изд. КНО-РУС, 2014 г., 142 стр.

3.

Ғозибеков Д.Ғ «Инвестицияларни молиялаштириш муаммолари» мавзусидаги иқтисод фанлари доктори

илмий даражасини олиш учун диссерташи автореферати. Т:, 2002, 16-6.

4.

Шарп У., Александер Г., Бэйли Дж.: “Инвестиции”. – М.: ИНФРА-М, 1998.

5.

Ҳайдаров Н.Ҳ “Иқтисодиётни эркинлаштириш шароитида корхоналар инвестицион фаолиятидаги молия-

солиқ муносабатларини такомиллаштириш масалалари”. Иқтисод фанлари доктори илмий даражасини олиш
ёзилган диссертация. – Т:. 2003.

6.

И. Хотамов, У. Алиқулов “Инвестичиявий фаоллик”. Монография ТДИУ, 2020, 170-бет.

7.

Dekhanova N. Sh. Modern approaches to the implementation of innovative processes in industrial enterprises :

сборник межд. конф. «Проблемы

и перспективы в области экологии окружающей среды в инновационной техники и

технологии»

.

– Ташкент, 2020. – С. 401–403.

8.

Дехканова Н.Ш.

Организация инновационных кластеров в управлении инновационно

-

инвестиционной

деятельностью промышленных предприятий /

/

Экономика и инновационые технологии научный электронный

журнал. – 2020.

– № 4. – С. 179

–

184.

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ