ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
831
FURQAT IJODIDA AN‘ANAVIYLIK VA O‘ZIGA XOSLIK
Habibullo Jo‘rayev
Farg‘ona davlat universiteti professori, f.f.d
Nuriddinova Madinabonu
FarDU 2-bosqich magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.7954487
Annotatsiya.
Ushbu maqolada Furqat ijodining sharq mumtoz she‘riyati bilan
hamohangligi, ustozlar an‘analarining shoir ijodiga ta‘siri, shuningdek, uning she‘riyatiga xos
bo‘lgan o‘ziga xos jihatlar haqida so‘z boradi.
Kalit so‘zlar:
An‘ana va izdoshlik, g‘azal, muxammas, tatabbu, taxmis, yor, oshiq, ishq,
hijron, hasbi hol.
TRADITIONALITY AND UNIQUENESS IN FURQAT'S CREATION
Abstract.
This article talks about the harmony of Furqat‘s work with eastern classisal
sharia, the influence of the traditions of the teachers on the poet‘s work, and the specific aspects
of his poetry.
Keywords:
Tradition and followership, ghazal, muxammas, tatabbu, guess, mistress, in
love, love, hijran, case in point.
ТРАДИЦИОННОСТЬ И УНИКАЛЬНОСТЬ В ТВОРЧЕСТВЕ ФУРКАТА
Аннотация.
В данной статье говорится о созвучии творчества Фурката с
восточной классической поезией, влиянии традитций его учителей на творчество поета,
а также о специфических аспектах его поезии.
Ключевые слова:
Традитция и преемственность, газель, мухаммаса, татаббу,
тахмис, влюбленные, любовь, хиджран, хасби хол.
Mumtoz she‘riyat mana necha asrlardan beri rivojlanib, sayqal topib kelmoqda. SHarq
mumtoz she‘riyati o‘ziga xos an‘analarga asoslangani bilan ham e‘tiborlidir. Kimki shoirlikka
da‘vo qilar ekan, o‘zidan oldin o‘tgan ijodkorlar ijodini qunt bilan o‘rganishi va ustozlariga hurmat
saqlagan holda bu go‘zal an‘nanalarni davom ettirishi hamda salaflari ijodidan o‘ttiz ming,
zamondosh shoirlari ijodidan esa yigirma ming bayt she‘r yod bilishi lozim bo‘lgan. An‘ana
ijodkor uchun mayoq vazifasini bajaradi. Iste‘dod egalari shu an‘analar asosida o‘z uslublari va
yo‘nalishlarini topadilar.
Furqat o‘z asarlarida o‘zidan oldin o‘tgan salaflarining ishlarini davom ettirish bilan birga
adabiyotimizda o‘z so‘zi va uslubini yarata oldi. Shoir uchun eng kerakli narsalardan biri mutolaa
ekanligini yaxshi anglagan Furqat navbati bilan sharq buyuk ijodkorlari asarlarini mutolaa qilib
o‘rganib bordi. Jumladan, sakkiz yoshida
olti oy mobaynida Farididdin Attorning ,,Mantiq ut-tayr‘‘ dostoni mutolaasiga band bo‘ladi. Keyin
Xo‘ja Hofiz devoni mutolaasiga o‘tadi. So‘ng besh oy davomida Mirzo Bedil g‘azaliyoti bahriga
sho‘ng‘iydi. To‘qqiz yoshida esa Alisher Navoiyning ,,Chor devon‘ini o‘qishga kirishadi.
1
Furqat lirikasida ham mumtoz adabiyotimizning boshqa vakillarida bo‘lgani singari g‘azal
janri yetakchilik qiladi. Furqat g‘azallarida biz Navoiy, Amiriy, Fuzuliy, Bedil kabi ijodkorlarning
bevosita ta‘sirini kuzatishimiz mumkin. Shu bilan birga Furqat she‘rlarida o‘ziga xos ohang va
1
Ochilov E. Furqat ijodida Navoiy an‘analari.// O‘zbek tili va adabiyoti. 6. 2019. – T.:Fan. – B.13
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
832
hech kimda uchramaydigan go‘zal tashbehlarni uchratamiz. Bu esa, albatta, Furqat asarlari badiiy
qimmatini yanada oshiradi.
Furqat ijodiga, ayniqsa, sharqning buyuk shoiri Navoiyning ta‘siri katta. Darhaqiqat,
Furqat ko‘ngliga she‘r havasi tushgan bolaligidan to she‘riyat maydonida javlon urgan umrining
nihoyasigacha bu buyuk salafi ta‘sirida qalam tebratdi. Ustoz so‘z san‘tkorining ko‘plab
g‘azallariga tatabbu bog‘ladi, turli fikr-u tashbehlarini yangicha sharoitda rivojlantirdi va ularning
yangi qirralarini ochib yanada rivojlantirdi. Navoiy ta‘sirini uning har bir asarida sezishimiz
mumkin.
2
Furqat Navoining “Aylab”, “Aylagach”, “Aylay desam bor”, “Isi”, “Kelmadi” radifli
qator g‘azallariga tatabbular qilgan. Masalan, g‘azal mulkining sultonining
Gar bahor el topsa bo‘stondin rayhon isi,
Kelur ul rayhon ila guldin manga hijron isi.
matla‘li g‘azaliga
Elga keldi to bahor ayyomi gar bo‘ston isi,
Yor ko‘yidin kelar menga gul-u rizvon isi
Bilan boshlanadigan tatabbu yozadi. Har ikki g‘azal ham yetti baytdan. G‘azal ham tatabbu ham
ramali musammani maqsurda (foilotun, foilotun, foilotun, foilun) vaznida.
Furqat tatabbulari hamisha ham Navoiy g‘azallariga hamqofiya va hamradif emas- u
ba‘zida boshqa qofiya va radifda ham tatabbular yaratadi. Masalan, “Koshki” radifli g‘azaliga
boshqa qofiyada tatabbu qilsa, “Kelmadi” radifli g‘azaliga “kelur” radifli tatbbu qiladi. Chunonchi,
uning:
Har kishikim, dahr aro sendek malaksiymosi bor,
Xuri Jannat yuziga boqmoqdin istig‘nosi bor,-
bayti bilan boshlanadigan g‘azali buyuk salafining
Kimki oning bir malaksiymo parivash yori bor,
Odamiy bo‘lsa, pari birla malakdin ori bor-
matla‘li g‘azaliga ergashib yaratilgani shubhasiz. Ko‘rinib turibdiki, bunda radif saqlangan bo‘lsa
ham qofiya tizimi yangilangan.
Furqat Navoiyning “Yor bo‘lmoq tong emas men zor-u rasvo birla do‘st” , “Tun oqshom
keldi kulbam sori ul gulrux shitob aylab” , “Sahvdur tubi demak ra‘no niholingni ko‘rib “misralari
bilan boshlanadigan g‘azallariga g‘o‘zal taxmislar bog‘lagan.
3
Shoir
g‘azallarida,
shuningdek,
mumtoz
adabiyotimizning
boshqa
buyuk
namoyondalarining ham ta‘siri seziladi. Xususan, Atoiyning
Jamoling vasfini qildim chamanda,
Qizordi gul uyottin anjumanda-
matla‘li mashhur g‘azali barchamizga ma‘lum. Furqatning
Yuz-u qadding ko‘rib, jono, chamanda,
Asiring bo‘ldi gul, shamshod banda-
matla‘si bilan boshlanuvchi g‘azali Atoiy g‘azali ta‘sirida yaratilgani ko‘rinib turibdi.
Atoiy g‘azalida oshiq bog‘ sahnida ma‘shuqaning vasfini kuylagan zamon uning ta‘rifini
eshitgan gul o‘zining bu maqomda emasligidan uyalib qizarib ketadi. Furqat g‘azalida endi gul
2
O‘sha manba – B.13
3
Ochilov E. Furqat ijodida Navoiy an‘analari.// O‘zbek tili va adabiyoti. 6. 2019. – T.:Fan. – B.15
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
833
obrazi oldiga shamshod daraxti ham qo‘shiladi.Ular yorning nafaqat tarifini eshitishadi balki uning
go‘zalligini o‘z ko‘zlari bilan ko‘rib asiru banda bo‘lishadi.Ko‘rinib turibdiki, ikkala tasvir ham
bir birga yaqin va ayni paytda o‘ziga xos hamdir.
Furqat o‘z g‘azalida tug‘ilgan o‘lkasi – Qo‘qon nomini ham keltirib o‘tadi.
Nigorim, ko‘rmadim sendek parivash,
Xudo haqqi qalamviri Xo‘qanda
G‘azal maqta’sida Furqat hasb – u hol tarzida o‘zining vatandan olisda ekanligini takidlab
o‘tadi.
Quyundek, Furqatiy, kezdim jahonni,
Ajab sargashta men dashti Xo‘tanda.
Furqat yana bir buyuk ijodkor, shoh va shoir Amir Umarxon (taxallusi Amiriy) ijodini
sevib mutolaa qilgan. Furqat ijodiga Amiriy g‘azallarining ta‘siri xususida adabiyotshunos Zebo
Qobilova o‘zining “Furqatning Amiriy g‘azallariga tatabbulari” nomli maqolasida qimmatli
fikrlarni keltirib o‘tadi
Furqat yashab ijod etgan davrda Qo‘qonda Amiriy shaxsiyati va she‘riyati ham mashhur
edi. Muqimiy, Zavqiy, Muhyi, Rojiy, Nisbat kabi shoir do‘stlari qatorida Furqat ham uning
merosidan bahramand bo‘lib dilo‘rtar g‘azallaridan ilhomlanib, betakror tashbehlaridan ta’sirlanib
qator she’rlar yaratgan. O‘zini to‘lqinlantirgan she‘rlariga tatabbular qilgan.
4
Aytaylik, Amiriyning zamondosh ijodkorlar va o‘zidan keyingi Qalam ahliga kuchli ta’sir
ko‘rsatgan va ko‘plab tatabbularning vujudga kelishiga sabab bo‘lgan “Lab uyur takallumga,
zulfni parishon qil” misrasi bilan boshlanadigan mashhur g‘azali bor. Unda jumladan shunday bayt
mavjud:
Ehtisob uchun zohid kirsa dayr aro, soqiy
Bir qadah bilan aning zuhdidin pushaymon qil.
Endi mazkur baytni Furqatning quyidagi bayti bilan qiyoslang
Loladek jamolingni bir yo‘la ko‘rib zohid,
Necha yilki zuhdidin dog‘ o‘lub pushaymondur.
Furqatning bu baytida Amiriyning bevosita bo‘lmasa-da bilvosita ta‘sirini sezamiz.
Amiriy o‘z taxallusini ko‘plab she‘rlarida ikki ma‘noda qo‘llaydi. Ham taxallus, ham sulton, shoh,
amir. Furqat ham Amiriy kabi ismini ko‘p o‘rinlarda ikki ma‘noda qo‘llaydi: taxallus va ayriliq.
Shoir nomi yoki taxallusining ham taxallus ham lug‘aviy ma‘nosida qo‘llanilishidan iborat bunday
san‘at ilmi bade‘da ittifoq deb ataladi. Masalan, Amiriy:
Kimki qildi yor ko‘yida gadolig‘ ixtiyor,
Saltanat iqlimida derlar Amiri kamyob.
Furqat:
Maqomim bo‘ldi sahro-lola yang‘lig‘,
Yurakda dog‘i Furqat lahza-lahza.
5
Mumtoz adabiyotimizda yorni mukammal hilqat sifatida tariflash, uning qoshlarini kamon,
ko‘zlarini ohu, sochlarini sumbul, qomatini shamshod deya vasf qilish an-ana tusiga kirgan. Furqat
ham bu an‘anaga sodiq qolgan holda, ma’shuqani jamiki go‘zallaiklar sultoni tarzida
4
Qobilova Z.Furqatning Amiriy g‘azallariga tatabbulari.//O‘zbek tili va adabiyoti.6.2019. – T.: Fan. – B.21
5 Qobilova Z.Furqatning Amiriy g‘azallariga tatabbulari.//O‘zbek tili va adabiyoti.6.2019. – T.: Fan. – B.21
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
834
tasvirlaydi.Shu bilan bir qatorda ifodaga yangicha yo‘nalish va ohang qo‘shadi.Shoirning Fuzuliy
g‘azaliga tazmin tariqasida yozilgan “Surmadin ko‘zlar qaro” she’rida mashuqa shunday
tasvirlanadiki, o‘quvchi ko‘z o‘ngida ikki yuzi qizarib, ibo bilan kulimsirab turgan kelinchak
obrazi jonli gavdalanadi.
Surmadin ko‘zlar qaro, qo‘llar xinodin lolarang,
G‘o‘zadin yuzlarda tob-u, o‘smadin qoshlar tarang.
Zafaroniy ko‘ylak uzra arg‘uvoniy kamzuhur,
Ro‘ymol og‘ushidin peshonani ahvoli tang.
Bori nozik panjalar oltin uzukdin zebnok,
Qo‘l bilarzukdin muzayyan, nuqradin og‘izda chang.
6
Ushbu to‘rt bayt davomida shoir go‘zalning tashqi ko‘rinish portretini yaratgan bo‘lsa, quyidagi
misralarda endi xatti-harakatlarini tasvirlash orqali uning xarakter xususiyatlarini ochib beradi.
G‘amza birla o‘lturur, ham jilvalar birla yurur,
Turfa bir noz, ofarin, pur ishva tannaz-u satang.
Aql hush eltar agar tursa paridek silkinib,
Odamizod ichra ham bundoq bo‘lurmu sho‘x-shang.
Furqat ijodini o‘rganar ekanmiz, undagi ba‘zi ohanglar Bobur she‘riyatini ham esga solishini
ko‘rishimiz mumkin. Ikkalasida vatandan olisdalik va g‘urbat hissi yetakchilik qiladi. Bu ikki
ijodkor ham umrining ko‘p qismini ona yurtidan olisda, yurt sog‘inchi bilan o‘tkazishdi. Bu
sog‘inch hissi esa ikkala ijodkorning ham asarlarida o‘z aksini ko‘rsatmay qolmadi, albatta.
Shuningdek, Furqat va Bobur ijodi o‘rtasidagi yana bir mushtarak jihat til jihatdan sodda,
tushunarli va xalqonalikdir. Oddiy misralar bilan yuksak san‘at namunasi yaratib, o‘quvchi his-
tuyg‘ulariga ta‘sir qila olish qobiliyati ikki ijodkorga ham xosdir. Xususan, Boburning nasriy
uslubda yozilgan “Boburnoma” asari biografik asar bo‘lib unda ijodkor o‘zi guvohi bo‘lgan va
boshidan o‘tkazgan voqealarni sodda, tushunarli va badiiy tarzda hikoya qilib beradi. Furqat ham
shunday nasriy tarjimai hol yaratgan va uni “Ho‘qandlik shoir Zokirjon Furqatning ahvoloti. O‘zi
yozg‘oni” deb ataydi. Shoir dunyoqarashi va ijtimoiy-ijodiy faoliyatini belgilashda favqulotda
ahamiyatga ega bo‘lgan bu asar, o‘sha davrda endigina shakllanayotgan o‘zbek publitsistikasining
yorqin namunasi sifatida ham ahamiyatga ega.
Xulosa qilib aytganda, Furqat o‘z ijodi davomida ustozlari an‘analarini munosib tarzda
davom ettirdi, adabiyotimiz xazinasini durdona asarlar bilan boyitdi va o‘zidan keying avlod
uchun munosib ijod maktabi qoldirdi.
REFERENCES
1.
Vosiljonov, A. (2022). Basic theoretical principles of corpus linguistics.
Academicia
Globe: Inderscience Research
,
3
(2), 1-3.
2.
Vosiljonov, A. (2022). LINGVISTIK TАDQIQОTLАRDА KОRPUS О ‘RGАNISH
ОBYЕKTI SIFАTIDА.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY
JURNALI
,
2
(11), 176-182.
3.
Vosiljonov, A. (2022). PRAGMALINGVISTIKA VA UNING TAHLILIY
SHAKLLANISH TARIXI.
Science and innovation
,
1
(B8), 99-105.
6
Furqat. Tanlangan asarlar. – T.: G ‘afur G‘ulom nomidagi adabiyot va san‘at nashriyoti, 1975. – B.47
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
835
4.
Vosiljonov, A. (2022). PRAGMALINGUISTICS AND THE HISTORY OF ITS
ANALYTICAL DEVELOPMENT.
Science and Innovation
,
1
(8), 99-105.
5.
Vosiljonov, A., & Isaqova, X. (2023). EFFECTIVENESS OF MOTHER TONGUE
EDUCATION IN THE PRIMARY GRADES.
International journal of advanced research
in education, technology and management
,
2
(2).
6.
Нажмиддинов, Э., & Мухамедиев, М. (2023). FISH HELMINTHS IN FISH
RESERVOIRS OF FERGANA VALLEY.
International journal of advanced research in
education, technology and management
,
2
(3).
7.
Нажмиддинов, Э. Х., & Муҳаммадиев, М. А. (2022). ФАРҒОНА ВОДИЙСИ СУВ
ҲАВЗАЛАРИ
БАЛИҚЛАРИ
ГЕЛЬМИНТЛАРИНИНГ
ТУР
ТАРКИБИ.
INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION
,
1
(12),
60-68.
8.
Нажмиддинов, Э. Х. (2022). ФАРҒОНА ВОДИЙСИ СУВ ҲАВЗАЛАРИ
БАЛИҚЛАРИ ГЕЛЬМИНТЛАРИ.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
2
(11), 189-194.
9.
Najmiddinov, E. (2022). THE SIGNIFICANCE OF NATURE IN THE FORMATION OF
PRESCHOOL CHILDREN IN THE IDEAL GENERATION.
Science and
Innovation
,
1
(8), 149-154.
10.
Najmiddinov, E. (2022). " ICHTHYOLOGY AND HYDROBIOLOGY" PROSPECTS
FOR THE DEVELOPMENT OF DIRECTIONS IN UZBEKISTAN.
Science and
Innovation
,
1
(8), 152-160.
11.
Abidjanovich, A. A. (2022). THE NEED TO IMPROVE HUMAN'S NOOSPHERICAL
RELATIONSHIP TO NATURE.
INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE &
INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact factor: 7.429
,
11
(11), 23-30.
12.
Abidjanovich, A. A. (2022). THE ROLE OF CONTINUOUS EDUCATION SYSTEM IN
IMPROVING PERSONAL ECOLOGICAL CULTURE.
INTERNATIONAL JOURNAL
OF SOCIAL SCIENCE & INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact
factor: 7.429
,
11
(11), 5-12.
13.
Абдумаликов, А. (2022). АТРОФ-МУҲИТНИ АСРАШ БЎЙИЧА МИЛЛИЙ
СТРАТЕГИК РЕЖА ВА УНИНГ АҲАМИЯТИ.
Central Asian Academic Journal of
Scientific Research
,
2
(2), 251-258.
14.
Абдумаликов, А. (2022). ЯНГИ ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧИДА ЭКОЛОГИК
МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ДАСТУРИ.
Scientific progress
,
3
(2), 1179-1186.
15.
Абдумаликов, А. А. (2019). Human and Natural Harmony in the Historical
Process.
Scientific Bulletin of Namangan State University
,
1
(5), 205-209.
16.
Abidzhanovich, A. A. (2020). Issues Of Formation Of Rationality In Relations Of Nature
With Society.
The American Journal of Social Science and Education Innovations
,
2
(08),
301-304.
17.
Abdumalikov, A. A. (2019). Environmental Ecological Policy in Uzbekistan and Necessity
Of Formation Of Rational Communication To Nature.
Scientific and Technical Journal of
Namangan Institute of Engineering and Technology
,
1
(9), 94-101.
18.
Мирзабоев, Й. А. (2022). Тур Ўзгариш Чизиқлари Учта Бўлган, Гиперболик
Қисмларининг Ҳаммаси Характеристик Учбурчаклардан Иборат Бўлган
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
836
Бешбурчакли Соҳада Учинчи Тартибли Кўринишдаги Параболик-Гиперболик
Тенглама Учун Битта Чегаравий Масала Ҳақида.
Theory And Analytical Aspects Of
Recent Research
,
1
(5), 363-366.
19.
MIRZABOYEV,
Y.
BOSHLANG’ICH
SINF
O’QITUVCHILARINING
MATEMATIKA
O
‘QITISH
METODIKASI.
O
‘RTA
UMUMTA’LIM
MAKTABLARIDA MATEMATIKA O ‘QITISHNING MAQSADI.
ЭКОНОМИКА
,
169-172.
20.
Qurbonova, S. (2022). KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALARDA AQLIY
INTELLEKTNING RIVOJLANISHI.
Eurasian Journal of Social Sciences, Philosophy
and Culture
,
2
(12), 73-79.
21.
Қурбонова,
С.
(2022). ПСИХОЛОГИЯНИ
ЎҚИТИШГА ЗАМОНАВИЙ
ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ТАТБИҚ ЭТИШ.
MODELS AND METHODS
FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH
,
2
(17), 191-194.
22.
Qurbonova, S. (2022, June). ON THE ANALYSIS OF LEXICAL UNITS IN
PSYCHOLINGUISTICS. In
International Conference on Research Identity, Value and
Ethics
(pp. 512-513).
23.
Miralimjanovna, Q. S. (2022). O ‘SMIRLIK DAVRIDA TURLI XIL QATLAMGA EGA
BOLGANLARNING PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI.
Gospodarka i Innowacje.
,
30
,
39-44.
24.
Iminov, B. B. (2020). INNOVATIVE CULTURAL LINKS ARE AN IMPORTANT
FACTOR IN SOCIAL DEVELOPMENT.
Scientific and Technical Journal of Namangan
Institute of Engineering and Technology
,
2
(3), 263-270.
25.
Iminov, B. B. (2019). A PHILOSOPHICAL APPROACH TO INNOVATIVA AND
CULTURAL-RELATIONS AT A NEW STAGE OF DEVELOPMENT.
Scientific and
Technical Journal of Namangan Institute of Engineering and Technology
,
1
(5), 157-162.
26.
Dilfuza, S., Nabijonova, F., & Matlubaxon, A. (2022). TA’LIM VA O’QITISH
NAZARIYASINING MUHIM JIHATLARI.
INNOVATION IN THE MODERN
EDUCATION SYSTEM
,
2
(19), 366-372.
27.
Nabijonova, F. (2022). Boshlangich sinflarda didaktik oyinlarning ahamiyati: Nabijonova
Feruza.
Qo'qon universitetining ilmiy materiallar bazasi
,
1
(000006).
28.
Nabijonova,
F.
(2022).
BOSHLANGICH
SINFLARDA
OZGA
GAPNING
QOLLANILISHI.
IJODKOR O'QITUVCHI
,
2
(19), 180-184.
29.
НАБИЖОНОВА, Ф. ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ.
ТЕОРИЯ
И ПРАКТИКА СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ Учредители: ООО" Институт управления
и социально-экономического развития"
, (10), 90-92.
30.
Набижонова, Ф. (2022). ОНА ТИЛИ ВА АДАБИЁТ ТАЪЛИМИНИНГ ТАРИХИ ВА
ТАРАҚҚИЁТ ЙЎЛЛАРИ.
Мировая наука
, (10 (67)), 38-41.
31.
Feruza, N. (2023). Characteristics of the Lessons of the Native Language.
Web of Semantic:
Universal Journal on Innovative Education
,
2
(3), 32-36.
32.
Kosimova, X. (2022). THE IMPORTANCE OF READING CULTURE IN THE
FORMATION OF A HEALTHY SPIRITUAL CLIMATE IN THE FAMILY.
ASIA
PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT REVIEW ISSN: 2319-2836
Impact Factor: 7.603
,
11
(10), 7-13.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
837
33.
Qosimova, X. (2022). THE SIGNIFICANCE OF LIBRARY CULTURE IN FORMING A
HEALTHY SPIRITUAL ENVIRONMENT IN THE FAMILY.
Science and
Innovation
,
1
(8), 142-148.
34.
Qosimova,
X.
(2022).
OILADA
SOG’LOM
MA’NAVIY
MUHITNI
SHAKLLANTIRISHDA KITOBXONLIK MADANIYATINING AHAMIYATI.
Science
and innovation
,
1
(B8), 142-148.
35.
ҚОСИМОВА, Х., & КАРИМОВА, Г. ЭКОНОМИКА И СОЦИУМ.
ЭКОНОМИКА
,
612-615.
36.
Джалолова, М. (2021). Эъзоза Юлдашевна Рахманова, and Холида Набиевна
Косимова.".
ВОСПИТАНИЕ
СЕНСОРНОГО
ВОСПРИЯТИЯ
У
ДЕТЕЙ
ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА." Scientific progress
,
1
.
37.
Buzrukova, D. M. (2023). “MUHABBAT” HISSIY KONSEPTINING TURLI
LINGVOMADANIYAT VAKILLARI IDROKIDAGI TASVIRI.
BARQARORLIK VA
YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYN ILMIY JURNALI
,
3
(1), 178-183.
38.
Бузрукова, Д. (2022). ҲИС-ТУЙҒУЛАР УНИВЕРСАЛЛИГИ ВА ҲИССИЙ-
ЛИСОНИЙ ОЛАМ МАНЗАРАСИГА ПСИХОЛИНГВИСТИК ЁНДАШУВ.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
2
(11), 239-242.
39.
Mamurkhanovna, D. B. (2022). The Concept Of “Love” As An Important Element Of The
Emotional World Landscape.
EPRA International Journal of Research and Development
(IJRD)
,
7
(5), 95-98.
40.
Tursunova, D. T., Abobakirova, O. N., Buzrukova, D. M., Mahmudova, O. T.,
Ubaydullayeva, Z. H., & Kholmatova, N. N. (2022). Principal Principles And Important
Factors Of Student Women's Social Activity.
Journal of Positive School Psychology
, 6262-
6269.
41.
Buzrukova, D. M. M. (2023). TARBIYACHI VA OTA-ONALARNING O ‘ZARO
HURMATGA ASOSLANGAN MULOQOTINING KALIT FAKTORLARI.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
3
(4), 793-797.
42.
Buzrukova, D. M. (2023). Muhabbat" konseptining lingvomadaniy o'ziga xosligi.
FarDU.
ILMIY XABARLAR
,
1
, 318-321.
43.
Abdugofurovna, J. N., & Turgunovna, M. S. (2022). The Problems In Teaching
Language.
INTERNATIONAL JOURNAL OF RESEARCH IN COMMERCE, IT,
ENGINEERING AND SOCIAL SCIENCES ISSN: 2349-7793 Impact Factor: 6.876
,
16
(5),
46-48.
44.
Jumaniyazova, N. A. O., & Mavlonova, S. T. U. (2022). CHET TILINI O’RGATISHDA
KOMMUNIKATIV
PRINSIPLAR
HAMDA
YANGI
PEDAGOGIK
TEXNOLOGIYANING ROLI.
Central Asian Academic Journal of Scientific
Research
,
2
(2), 118-122.
45.
Turg’Unovna, M. S. (2022). Yangi O’zbekistonda diniy-dunyoviy qarashlar.
Ta’lim
fidoyilari
,
8
, 115-120.
46.
Ernazarov, G., & Mavlonova, S. (2023). INDICATORS OF SPEED PHYSICAL
QUALITY OF STUDENTS.
Science and innovation
,
2
(B1), 177-183.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
838
47.
Boboyeva, Z. A., & Mo’Minova, D. B. Q. (2022). TALABALARNING KREATIVLIK
QOBILIYATLARINI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
2
(10-2), 221-233.
48.
Zulfiya, B., & Raxmonali, S. (2022). SAN’ATNING IJTIMOIY HAYOTNING
MURAKKAB MUNOSABATLARI BILAN ALOQADORLIGI.
Research Focus
,
1
(2),
296-300.
49.
Бобоева, З. (2022). ИЖТИМОИЙ ФАОЛЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА
ТАСВИРИЙ САНЪАТНИНГ ЎРНИ.
Oriental renaissance: Innovative, educational,
natural and social sciences
,
2
(10-2), 51-55.
50.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2022). Motiv Va Motivatsiya Muammosining Jahon Va Mahalliy
Psixologlar Tomonidan Tadqiq Etilganligi.
American Journal of Social and Humanitarian
Research
,
3
(11), 256-259.
51.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2022). PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF THE SPORTSMAN
PERSONALITY DURING COMPETITIONS.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA
ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11), 215-221.
52.
Dilshodbek
o‘g‘li,
R.
S.
(2022).
TALABALARDA
TOLERANTLIKNI
RIVOJLANTIRISH–IJTIMOIY PSIXOLOGIK MUAMMO SIFATIDA.
Gospodarka i
Innowacje.
,
30
, 66-70.
53.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S., & Boxodirjon o‘g‘li, V. A. (2022). XORIJ
PSIXOLOGLARINING ISHLARIDA SHAXSNING TADQIQ ETILISHI.
INNOVATIVE
DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION
,
1
(12), 39-47.
54.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2022). Sportchi Psixologik Salomatligiga Ta’sir Etuvchi
Omillar.
Galaxy International Interdisciplinary Research Journal
,
10
(11), 117-121.
55.
Dilshodbek o‘g‘li, R. S. (2023). SPEECH ISSUES IN PSYCHOLINGUISTICS.
IQRO
JURNALI
,
2
(2), 503-511.
56.
Abduraxmonov, A., & Kadirov, S. (2022). DEMOGRAFIK JARAYONLARNING
IQTISODIY-IJTIMOIY SOHALARNI RIVOJLANISHI BILAN BOG ‘LIQLIGI VA
DASTLABKI XUSUSIY MULK MASALALARI.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA
ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11), 222-229.
57.
Siddikov, F. Z. (2023). BASKETBOLCHI BOLALAR VA O'SMIRLARNING
JISMONIY RIVOJLANISHINING XUSUSIYATLARI.
Ustozlar uchun
,
43
(3), 120-123.
58.
Сиддиков, Ф., & Эшимов, Т. (2022). СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ФИЗИЧЕСКОЙ
ПОДГОТОВЛЕННОСТИ ДЕТЕЙ МЛАДШЕГО ШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА НА
ОСНОВЕ
ПОВЫШЕНИЯ
ДВИГАТЕЛЬНОЙ
АКТИВНОСТИ.
IJODKOR
O'QITUVCHI
,
2
(23), 41-44.
59.
Farrux, S. (2022). SPORT O ‘YINLARINING O ‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI.
SO
‘NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI
,
1
(2), 184-189.
60.
Sayidolimov, J. B. O. G. L. (2023). AGIOGRAFIK OBRAZLARNING MAZMUN-
MOHIYATIDAGI EVRILISHLAR.
Oriental renaissance: Innovative, educational,
natural and social sciences
,
3
(3), 1318-1322.
61.
Odiljon o‘g‘li, U. D. (2023). ADABIY ASAR QAHRAMONI TALQINIDAGI O ‘ZIGA
XOSLIKLAR.
IQRO JURNALI
,
2
(2), 777-785.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
839
62.
Kholmatova, Z. T., & Kholikova, D. M. (2022). MODEL OF DEVELOPING AND
DEVELOPING INNOVATIVE THINKING SKILLS IN STUDENTS.
International
Journal of Philosophical Studies and Social Sciences
,
2
(4), 190-195.
63.
Dilobarkhon, K. (2019). The importance of modern innovation in education.
European
Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol
,
7
(12).
64.
Kholikova, D. (2020). INTELLECTUAL ACTIVITY OF CREATIVE THINKING
VERBAL TEST “UNUSUAL USE”.
PEDAGOGICAL SCIENCES
,
22
.
65.
Maxsitovna, K. D. (2022). Pedagogical Problems of Child Raising in the Uzbek
Family.
Spanish Journal of Innovation and Integrity
,
5
, 542-546.
66.
Xolmatova, Z. T., & Xolikova, D. M. (2022). TALABALARDA INNOVASION
FIKRLASH KOʻNIKMALARINI SHAKLLANTIRISH VA RIVOJLANTIRISHNI
TAKOMILLASHTIRISH MODELI.
International Journal of Philosophical Studies and
Social Sciences
,
2
(4), 139-144.
67.
Холикова, Д. (2021). Возможности диагностики эффективности компенсационного
подхода в обучении.
Общество и инновации
,
2
(9/S), 239-252.
68.
Kholikova, D. M. (2021). THEORETICAL AND METHODOLOGICAL BASIS OF
INCREASING INNOVATIVE THINKING IN STUDENTS.
Theoretical & Applied
Science
, (5), 422-424.
69.
Kholikova, D. M. (2021). DEVELOPMENT OF INNOVATIVE THINKING SKILLS IN
HIGHER EDUCATION STUDENTS.
Theoretical & Applied Science
, (6), 549-552.
70.
Kholmatova, Z. T. (2022). PEDAGOGICAL FOUNDATIONS OF GENDER ASPECTS
OF EDUCATION.
ASIA PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT
REVIEW ISSN: 2319-2836 Impact Factor: 7.603
,
11
(10), 60-65.
71.
Kholmatova, Z. T., & Kholikova, D. M. (2022). MODEL OF DEVELOPING AND
DEVELOPING INNOVATIVE THINKING SKILLS IN STUDENTS.
International
Journal of Philosophical Studies and Social Sciences
,
2
(4), 190-195.
72.
Xolmatova, Z. T., & Xolikova, D. M. (2022). TALABALARDA INNOVASION
FIKRLASH KOʻNIKMALARINI SHAKLLANTIRISH VA RIVOJLANTIRISHNI
TAKOMILLASHTIRISH MODELI.
International Journal of Philosophical Studies and
Social Sciences
,
2
(4), 139-144.
73.
Kholmatova, Z., & Axmadaliyeva, M. (2022). Healthy lifestyle (HLS)-The basis of
valeology in kindergarten.
Asian Journal Of Multidimensional Research
,
11
(9), 136-139.
74.
Kholmatova, Z., & Olamnazarova, F. (2022). Problems of the communicational approach
of language teaching in the primary class.
Asian Journal Of Multidimensional
Research
,
11
(9), 140-144.
75.
Tillavoldievna, K. Z. (2022). Problems of Family Education in People's Pedagogy.
Spanish
Journal of Innovation and Integrity
,
5
, 535-541.
76.
Холматова, З. Т. (2022). ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ГЕНДЕРЛИ ЁНДАШУВ ДАВР
ТАЛАБИ.
Central Asian Academic Journal of Scientific Research
,
2
(3), 134-140.
77.
Tillavoldievna, K. Z. (2022). Problems of Family Education in People's Pedagogy.
Spanish
Journal of Innovation and Integrity
,
5
, 535-541.
78.
To‘lqinovna, Y. D. (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA
MATEMATIK
TASAVVURLARINI
SHAKLLANTIRISH
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
840
METODLARI.
BOSHQARUV VA ETIKA QOIDALARI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11),
25-31.
79.
Yuldasheva Dilshoda To‘Lqinovna (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI
BOLALARDA BADIIY TASVIRLAR ORQALI IZCHIL NUTQNI RIVOJLANTIRISH.
Science and innovation, 1 (1), 741-750. doi: 10.5281/zenodo.653521
80.
Yuldasheva,
D.
(2021).
AGE
AND
THE
SECOND
LANGUAGE
ACQUISITION.
ResearchJet Journal of Analysis and Inventions
,
2
(04), 124-130.
81.
Tulkinovna, Y. D. (2021). On the Principle of Simple to Complex in the Development of
Speech in Young Children.
International Journal of Culture and Modernity
,
10
, 32-35.
82.
Alimjanova, M. (2020). PEDAGOGICAL SYSTEM OF FORMATION OF
RESPONSIBILITY IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS ON THE BASIS OF
NATIONAL VALUES.
Theoretical & Applied Science
, (4), 914-917.
83.
Alimjonova, M. Y. (2021). The role of the national values in the history of pedagogical
education.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal
,
11
(3),
1040-1044.
84.
Alimjanova, M. (2021). About Gender Stereotypes.
Emergent: Journal of Educational
Discoveries and Lifelong Learning
,
2
(6), 1-5.
85.
Yunusovna, A. M. (2021). Pedagogical system of responsibility formation in primary
school students based on national staff.
Web of Scientist: International Scientific Research
Journal
,
2
(06), 1-7.
86.
Qurbonova, S. (2022). KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALARDA AQLIY
INTELLEKTNING RIVOJLANISHI.
Eurasian Journal of Social Sciences, Philosophy
and Culture
,
2
(12), 73-79.
87.
Қурбонова,
С.
(2022). ПСИХОЛОГИЯНИ
ЎҚИТИШГА ЗАМОНАВИЙ
ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ТАТБИҚ ЭТИШ.
MODELS AND METHODS
FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH
,
2
(17), 191-194.
88.
Qurbonova, S. (2022, June). ON THE ANALYSIS OF LEXICAL UNITS IN
PSYCHOLINGUISTICS. In
International Conference on Research Identity, Value and
Ethics
(pp. 512-513).
89.
Miralimjanovna, Q. S. (2022). O ‘SMIRLIK DAVRIDA TURLI XIL QATLAMGA EGA
BOLGANLARNING PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI.
Gospodarka i Innowacje.
,
30
,
39-44.
90.
Alimjanova, M. (2020). PEDAGOGICAL SYSTEM OF FORMATION OF
RESPONSIBILITY IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS ON THE BASIS OF
NATIONAL VALUES.
Theoretical & Applied Science
, (4), 914-917.
91.
Alimjonova, M. Y. (2021). The role of the national values in the history of pedagogical
education.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal
,
11
(3),
1040-1044.
92.
Alimjanova, M. (2021). About Gender Stereotypes.
Emergent: Journal of Educational
Discoveries and Lifelong Learning
,
2
(6), 1-5.
93.
Yunusovna, A. M. (2021). Pedagogical system of responsibility formation in primary
school students based on national staff.
Web of Scientist: International Scientific Research
Journal
,
2
(06), 1-7.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
841
94.
To‘lqinovna, Y. D. (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA
MATEMATIK
TASAVVURLARINI
SHAKLLANTIRISH
METODLARI.
BOSHQARUV VA ETIKA QOIDALARI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11),
25-31.
95.
Yuldasheva Dilshoda To‘Lqinovna (2022). MAKTABGACHA YOSHDAGI
BOLALARDA BADIIY TASVIRLAR ORQALI IZCHIL NUTQNI RIVOJLANTIRISH.
Science and innovation, 1 (1), 741-750. doi: 10.5281/zenodo.653521
96.
Yuldasheva,
D.
(2021).
AGE
AND
THE
SECOND
LANGUAGE
ACQUISITION.
ResearchJet Journal of Analysis and Inventions
,
2
(04), 124-130.
97.
Tulkinovna, Y. D. (2021). On the Principle of Simple to Complex in the Development of
Speech in Young Children.
International Journal of Culture and Modernity
,
10
, 32-35.
98.
Shavkatovna, S. R. (2021). Developing Critical Thinking In Primary School
Students.
Conferencea
, 97-102.
99.
Shavkatovna, S. R. (2021). Methodological Support for The Development of Primary
School Students' Creative Activities.
Texas Journal of Multidisciplinary Studies
,
2
, 121-
123.
100.
Rа’nоxоn,
S.
(2022).
BОSHLАNG'ICH
MАKTАB
О'QUVCHILАRIDА
MАTEMАTIKАGА MUNОSАBАT.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
2
(11), 203-207.
101.
Shavkatovna, S. R. (2021). Improvement of methodological pedagogical skills of
developing creative activity of primary school students. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(10), 289-292.
102.
Шарофутдинова, Р., & Абдуллаева, С. (2022). ФИКРЛАШ ҚОБИЛИЯТИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШДА МЕНТАЛ АРИФМЕТИКА. IJTIMOIY FANLARDA
INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI, 2(11), 235-239.
103.
Maxamadaliyevna, Y. D., Òljayevna, Ò. F., Qizi, T. D. T., Shavkatovna, S. R. N., &
Anvarovna, A. O. (2020). Pedagogical Features Of Mental Development Of Preschool
Children.
Solid State Technology
,
63
(6), 14221-14225.
104.
Shavkatovna, S. R. N. (2022). THE ROLE OF FOREIGN EXPERIENCES IN THE
DEVELOPMENT
OF
CREATIVE
ACTIVITY
IN
PRIMARY
SCHOOL
STUDENTS.
American Journal of Interdisciplinary Research and Development
,
10
, 128-
133.
105.
Шарофутдинова, Р. Ш. (2022). БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИДА ИЖОДИЙ
ФАОЛИЯТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МОДЕЛИ.
Central Asian Academic Journal of
Scientific Research
,
2
(3), 149-158.
106.
Shavkatovna, S. R. (2023). DEVELOPMENT OF CREATIVE ACTIVITY OF
ELEMENTARY
SCHOOL
STUDENTS
AS
A
SOCIO-PEDAGOGICAL
NECESSITY.
Open Access Repository
,
4
(03), 51-59.
107.
Aminova, F., Ahlimirzayev, A., & Sharofiddinova, R. (2023). USING THE PRINCIPLE
OF INTERDISCIPLINARY RELATIONSHIP IN STUDYING DIFFERENTIAL
EQUATIONS IN SPECIALIZED SCHOOLS AND ACADEMIC LYCEUMS.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
842
108.
Sharofutdinov, I. (2023). DEVELOPMENT OF ACMEOLOGICAL COMPETENCE OF
FUTURE EDUCATORS IN THE CONDITIONS OF INFORMING EDUCATION.
International Bulletin of Applied Science and Technology, 3(5), 424-429.
109.
Sharofutdinov, I. (2023). THE ACTUAL STATUS OF THE METHODOLOGY OF
DEVELOPING ACMEOLOGICAL COMPETENCE OF FUTURE EDUCATORS IN
THE CONDITIONS OF INFORMING EDUCATION. Академические исследования в
современной науке, 2(12), 206-213.
110.
Sharofutdinov, I. (2023). BO ‘LAJAK PEDAGOGLARNING AKMEOLOGIK
KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH METODIKASINING AMALIYOTDA
QOLLASH. Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования, 2(7), 54-58.