ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1366
BANK TASHKILOTIDA MIJOZLARGA XIZMAT KO‘RSATISHDA AXBOROT
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Ibragimov Axliyor
Namangan Davlat Universiteti 2-kurs magistrant
https://doi.org/10.5281/zenodo.7993946
Annotatsiya.
Ushbu maqolada bank xizmatlar korsatishda qollaniladigan axborot
texnalogiyalari va bank axborot tizmining qanday ishlashi, kamchiliklari shu bilan birga, bank
sohasidagi hozirgi holat tahlili, bank sektorida davlatning yuqori darajadagi aralashuvi, davlat
ishtirokidagi banklarda menejment va tavakkalchiliklarni boshqarish sifatining yetarli emasligi
haqida izlanishlar olib borilgan.
Kalit sozlar:
Bank, matn va raqamli, (AKT), bank elektron tizimi, bank axborot tizmi,
axborot texnalogiyalar.
USE OF INFORMATION TECHNOLOGIES IN SERVICING
CUSTOMERS IN A BANKING ORGANIZATION
Abstract.
In this article, the information technologies used in the provision of banking
services and how the banking information system works, its shortcomings, as well as the analysis
of the current situation in the banking sector, the high level of state intervention in the banking
sector, and the insufficient quality of management and risk management in state-owned banks have
been researched.
Key words:
Bank, text and digital, (ICT), bank electronic system, bank information
system, information technologies.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ ПРИ
ОБСЛУЖИВАНИИ КЛИЕНТОВ В БАНКОВСКОЙ ОРГАНИЗАЦИИ
Аннотация.
В данной статье информационные технологии, используемые при
оказании банковских услуг и как работает банковская информационная система, ее
недостатки, а так же анализ текущей ситуации в банковской сфере, высокий уровень
государственного вмешательства в банковскую сферу, исследовано недостаточное
качество менеджмента и управления рисками в государственных банках.
Ключевые слова:
Банк, текстовые и цифровые, (ИКТ), банковская электронная
система, банковская информационная система, информационные технологии.
Bugungi kunda har bir kunimiz mamlakatimiz iqtisodining rivojlanishida muhim omil
boluvchi yangiliklarga boy bolmoqda, jumladan, jahon bank-moliya tizimining jadal suratlarda
rivojlanib borishi natijasida iqtisodiyotning muhim tarmogidan biri hisoblangan bank sohasida
ham yangi zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT)dan foydalanishga yanada
koproq ehtiyoj sezilmoqda.
Darhaqiqat, tijorat banklari tomonidan axborot texnologiyalarini qollagan holda
korsatilayotgan barcha xizmatlarning tezkorligi, sifati va shaffofligi bugungi kun talabidir.
Endilikda ananaviy bank xizmatlari ornini tola egallayotgan zamonaviy masofaviy bank
xizmatlarining turli korinishlari aynan shu tezlik, sifat va ishonchni taminlayotgani hech kimga sir
emas. Zamonaviy bank xizmatlari mijozlarga yanada kengroq qulaylik yaratgan holda ularning
imkoniyatlari oshirilishiga xizmat qiladi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1367
Moliyaviy sektorni izchil isloh qilish davomida qator chora-tadbirlar amalga oshirildi va
natijada ilg‘or bank biznesini yuritish hamda ushbu sektorda raqobat muhitini kuchaytirish uchun
zarur huquqiy shart-sharoitlar yaratildi. Xususan, xalqaro standartlarga muvofiq keladigan va
moliyaviy sohaga xorijiy investisiyalar kiritish uchun jozibador huquqiy muhitni yaratadigan
“O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi, “banklar va bank faoliyati
to‘g‘risida”gi, “valyutani tartibga solish to‘g‘risida”gi hamda “to‘lovlar va to‘lov tizimlari
to‘g‘risida”gi yangilangan qonunlari qabul qilindi.
Shu bilan birga, bank sohasidagi hozirgi holat tahlili bank sektorida davlatning yuqori
darajadagi aralashuvi, davlat ishtirokidagi banklarda menejment va tavakkalchiliklarni boshqarish
sifatining yetarli emasligi, iqtisodiyotda moliyaviy vositachilikning past darajasi kabi bank
sektorini iqtisodiy yangilanishlar va jamiyat ehtiyojlariga mos ravishda rivojlantirishga to‘sqinlik
qilayotgan qator tizimli muammolar mavjudligini ko‘rsatmoqda. Moliyaviy xizmatlarning
ommabopligini oshirish, banklarning hududlarga kirib borishini kengaytirish va barcha aholi
punktlarida bir xil turdagi xizmatlar ko‘rsatilishini ta’minlash bo‘yicha qo‘shimcha choralar
ko‘rilishi lozim.
Bank tizimiga zamonaviy servis yechimlari asosida axborot texnologiyalarini, moliyaviy
texnologiyalarni keng joriy etish, axborot xavfsizligini lozim darajada ta’minlash, shuningdek,
moliyaviy xizmatlar ko‘rsatishda inson omili ta’sirini kamaytirish bo‘yicha tezkor chora-tadbirlar
ko‘rish talab etilmoqda. Bundan tashqari bugungi kunda banklarning asosiy muammolaridan biri
bu - bank elektron tizimiga yo‘naltiriladigan investitsiyalarni boshqarishdir. Chunki bank elektron
tizmida bank industriyasi ozgarishlari va bank faoliyati haqida zamonaviy tasavvur toliq aks etishi
lozim. Biznesning strategik yonalishlaridagi muvaffaqiyat toligicha yangi tizimlar realizatsiyasiga
bogliq.
Bu muammoni yecha olgan raqobatlashayotgan banklar 2000 yilda yetakchilar orasida
boladi. Bankning muvaffaqiyatli ishlashi axborotlashtirishga jiddiy munosabatsiz iloji yoq.
Avtomatlashtirilgan tizimlar bankni muvaffaqiyatga olib keluvchi bank faoliyatini rivojlantirish
yollari izlanishni qollab-quvvatlashi lozim.
Lekin kopincha bu tizimlar mehnatning qol texnologiyasini toliq takrorlaydi (bunday
vaziyatni anglatuvchi maxsus inglizcha atama electronic concretc ham paydo boldi).
Ayni vaqtda zamonaviy bank texnologiyalaridan foydalanish bankka mijozlar bilan
ishlash, bozor tadqiqoti, moliyaviy boshqaruv kabi asosiy sohalarda yordam berishi, hisobot
boyicha bank ichki operatsiyalarini mutlaqo ishonchli qilishi, yanada foydali xizmatlar joriy etishi
mumkin. Bank elektron tizimining axborot taminoti bank elektron tizimi kompaniyalari tahlilini
axborot taminotidan boshlaymiz.
Axborot taminoti foydalanuvchilar samarali ishlashi uchun zarur va yetarli barcha
axborotlarning tizimda saqlanishi hamda taqdim etilishidir.
Korsatilgan axborotni koplab usullarda sinflarga bolish mumkin, jumladan:
- asosiy va qoshimcha;
- matn va raqamli.
Asosiy axborot predmeti sohadagi obektlarni tavsiflaydi, unda kompyuter tizimidan
foydalaniladi (bizning holatda, bank sohasi).
Bankning axborot tizimi murakkab va ozgaruvchan struktura. Songa bogliq ravishda
yaratilayotgan axborot modeli qisman noaniqlik sharoitida toziladi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1368
Shuning uchun u egiluvchan bolishi, bank tizimining ozgaruvchan talablariga mos ravishda oson
ozgarishi lozim. Lekin bir vaqtning ozida model real hayotning ayrim sohalariga adekvat (mos)
bolishi darkor. Nomuvofiqlik sabablari quyidagilar bolishi mumkin:
- to’g’ri xabarlar mavjudligi, axborot eskirishi ( miqdoriy kriteriy notogri xabar berish
chastotasi);
- axborot to’liq emasligi (miqdoriy kriteriy rad etishlar chastotasi);
- sukut (tizimda axborot real mavjudligida rad etish);
-axborot tizimi shovqini (tizimda togri axborot mavjudligi notogri javoblar).
Xulosa va takliflar.
Bank axboroti uch toifaga ajratiladi:
1. Hisob-kitoblarda ishtirok etuvchi malumotlar (majburiy ravishda elektron korinishda
bolishi lozim).
2. Tez-tez foydalanuvchi va shaklga solinadigan qoshimcha axborot (uni ham elektron
korinishda saqlagan maqul).
3. Batafsil va shaklga solish murakkab, xususan, matnli axborot (qogoz tashuvchida
saqlash, lekin elektron tarzda royxatga olgan yaxshi).
Axborot modelini ishlab chiqishda nafaqat istiqbolni korish, balki qanday qaror minimal
zarurligini tasavvur qilish ham muhim.
Xulosa qilib aytganda, mamlakat iqtisodiyotining qon-tomiri hisoblangan bank tizimini
yanada isloh qilish, uning barqarorligini oshirish, yuqori xalqaro reyting korsatkichlariga
erishishning ustuvor yona-lishlari hamda axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan keng
foydalangan holda zamonaviy naqd pulsiz hisob-kitoblar mexanizmlarini joriy etish boyicha olib
borilayotgan ishlar banklarimiz tomonidan mijozlarga korsatilayotgan xizmatlar sifati, tolov
intizomi va madaniyatini yangi bosqichga kotarilishini taminlash bilan birga, barcha iqtisodiy
tarmoqlar taraqqiyotini mustahkamlashga ham ozining ijobiy tasirini korsatadi.
REFERENCES
1.
2020-2025 yillarga moljallangan Ozbekiston Respublikasining bank tizimini isloh qilish
strategiyasi togrisida https://uza.uz/uz/posts/2020-2025-yillarga-m-lzhallangan-zbekiston-
respublikasining--12-05-2020?
2.
Aripov M., Muhammadiev J. Informatika, informasion texnologiyalar. (Xuquqshunoslik
mutaxassisliklari uchun darslik ) T. 2004 y
3.
Aripov M va boshqalar "Informatika, informasion texnologiyalar" (Bakalavr uchun oquv
qollanma ) T., TDTU. 1-2 qism. 2003 y
4.
Aripov M va boshqalar "Informatika, informasionie texnologiya" (Bakalavr uchun oquv
qollanma ) T., Rus tilida. 2003 y
5.
Aripov M. "Informatika va hisoblash texnikasi asoslari" gumanitar mutaxassisliklar uchun
oquv qollanma) universitet 2001 y.
