THE EFFECT OF THE NORMS OF ORE FERTILIZERS ON THE GRAIN YIELD OF AUTUMN WHEAT PLANTED IN DIFFERENT FRACTIONS

HAC
Google Scholar
Branch of knowledge
To share
Irnazarova, N. (2023). THE EFFECT OF THE NORMS OF ORE FERTILIZERS ON THE GRAIN YIELD OF AUTUMN WHEAT PLANTED IN DIFFERENT FRACTIONS. Modern Science and Research, 2(6), 766–769. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/21192
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Keywords:

Abstract

When optimizing the feeding of winter soft wheat of the Krasnodarskaya-99 variety with the norms and ratios of mineral fertilizers in adverse conditions for agriculture in the steppe zone of light gray earth-meadow soil, the yield increases by +36.0 c/ha, compared with the control variants of the experiment where mineral fertilizers are not were accepted.


background image

ISSN:

2181-3906

2023

International scientific journal

«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»

VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ

766

УДК: 631.11+631.55+631.82

ТУРЛИ ФРАКЦИЯЛАРДА ЭКИЛГАН КУЗГИ БУҒДОЙНИНГ ДОН

ҲОСИЛДОРЛИГИГА МАЪДАНЛИ ЎҒИТЛАР МЕЪЁРЛАРИНИНГ ТАЪСИРИ

Ирназарова Нилуфар Исматуллаевна

доцент, қ.х.ф.н.

Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

https://doi.org/10.5281/zenodo.8041102

Аннотация.

Илмий тадқиқот ишларимизда Қашқадарё вилоятининг деҳқончилик

учун ноқулай бўлган чўл оч тусли бўз-ўтлоқи тупроқлари шароитида буғдойнинг
Краснодарская-99 навини минерал ўғитлар меъёрлари ва нисбатлари билан озиқлантириш
режими мақбуллаштирилганда минерал ўғитлар қўлланилмаган назорат вариантига
нисбатан дон ҳосилдорлиги +36,0 ц/га гача ошиши кузатилди.

Калит сўзлар:

кузги буғдой, минерал ўғитлар, ҳосилдорлик, технологик сифат

кўрсаткичлар, 1000 дона дон вазни, натура оғирлик.

ВЛИЯНИЕ НОРМ РУДНЫХ УДОБРЕНИЙ НА УРОЖАЙНОСТЬ ЗЕРНОВЫХ

ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ, ПОСЕЯННОЙ В РАЗНЫХ ФРАКЦИЯХ

Аннотация.

При оптимизация подкормка озимой мягкой пшеницы сорта

Краснодарская-99 с нормами и соотношениями минеральных удобрений в неблагоприятных
условиях для земледелие в степной зоне светло сероземной-луговой почвы урожайность
повышаются на +36,0 ц/га, по сравненной с контрольными вариантами опыта где
минеральные удобрения не принимались.

Ключевые слова:

озимая пшеница, минеральные удобрения, урожайность,

технологические показатели качества, масса 1000 зерен, натуральная масса.

THE EFFECT OF THE NORMS OF ORE FERTILIZERS ON THE GRAIN YIELD OF

AUTUMN WHEAT PLANTED IN DIFFERENT FRACTIONS

Abstract.

When optimizing the feeding of winter soft wheat of the Krasnodarskaya-99

variety with the norms and ratios of mineral fertilizers in adverse conditions for agriculture in the
steppe zone of light gray earth-meadow soil, the yield increases by +36.0 c/ha, compared with the
control variants of the experiment where mineral fertilizers are not were accepted.

Key words:

winter wheat, mineral fertilizers, productivity, technological quality indicators,

weight of 1000 grains, natural weight.


Ўзбекистоннинг жанубий минтақалари об-ҳаво шароити салбий томонга жуда тез

ўзгарувчан бўлиб, кузги буғдойнинг ўсув даврида салбий таъсири кучли бўлиши
натижасида бошоқларидаги донларининг сийраклашиши ва пучлашиши оқибатида ҳосил
салмоғи ва сифати пасайиши кузатилмоқда. Бундай салбий ҳолатлар кўпроқ тупроқ
унумдорлиги паст бўлиб, кузги буғдойнинг озиқлантириш режими бузилганда кўпроқ
намоён бўлмоқда.

Шу сабабли ҳам ишнинг асосий мақсадини Ўзбекистоннинг жанубий минтақалари

ноқулай об-ҳаво шароитида кузги буғдой бошоқлари донларининг тўлиқлиги, бўлиқлиги ва
технологик сифат кўрсатгичларига салбий таъсирини минерал ўғитлар мақбул меъёрлари
ва нисбатларини қўллаш йўли билан бартараф этиш ташкил этади.

Тадқиқотлар объекти сифатида кузги юмшоқ буғдойнинг Краснодарская-99 нави ва


background image

ISSN:

2181-3906

2023

International scientific journal

«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»

VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ

767

минерал ўғитларнинг азотли, фосфорли ва калийли шаклларидан фойдаланилди.

Тадқиқотлар Б.А.Доспехов усулида [4] 2011-2014 йилларда Нишон туманидаги

“Тўрақулов Равшан” фермер хўжалигида ўтказилди.

Тажриба майдончалари юзалари 180 м

2

бўлиб, ҳисоб майдончалари юзаси 100 м

2

иборат бўлди.

Тажриба тизимида белгиланган фосфорли ва калийли ўғитлар буғдой уруғини экиш

билан бирга, азотли ўғитлар кузги буғдойнинг баҳорги туплаш (35%), найчалаш (35%) ва
бошоқлаш (30%) фазаларида қўлланилди [1]. Бошқа барча агротехник жараёнлар бир хилда
ўтказилди.

Бошоқлардаги донлар сонлари ва массасини аниқлаш учун тажриба майдончалари

тоқ такрорланишларидан буғдой донларининг 70% дан ошиқ қисмида тўлиқ пишиш фазаси
бошланганда намуналар олинди.

Илмий тадқиқот ишларимизда кузги буғдой етиштиришда қўлланилган минерал

ўғитларнинг мақбул меъёрлари ва нисбатлари қўлланилганда кузги-қишки ва баҳорги-ёзги
ўсув даврида озиқа элементлари билан тўла таъминланиб, ўсиши ва ривожланиши
мақбуллашиши натижасида ҳосил структураси талаблар даражасида шаклланиб мўл ва
сифатли ҳосил бериши аниқланди.

Жадвал

Кузги буғдойнинг Краснодарская-99 нави ҳосилдорлигига минерал ўғитлар

меъёрлари ва нисбатларининг таъсири

Тажриба
вариант-лари

Маълумотлар олинган

жадваллар рақамлари ва кўрсаткичлар

номлари

Назоратга

нисбатан

қўшимча ҳосил

2012

2013

2014

ўртача

1 Ўғитсиз (st)

34,3

35,4

34,9

34,9

-

2 N

150

P

70

K

50

60,8

61,3

60,3

60,8

+25,9

3 N

180

P

90

K

60

65,1

66,2

65,1

65,5

+30,6

4 N

210

P

110

K

70

70,2

71,2

69,8

70,4

+36,0

5 N

000

P

90

K

60

41,8

44,8

43,3

43,3

+8,4


background image

ISSN:

2181-3906

2023

International scientific journal

«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»

VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ

768

6 N

180

P

00

K

60

44,9

46,3

45,0

45,4

+10,5

7 N

180

P

90

K

000

46,1

47,2

45,9

46,4

+11,5

Sx

0,43

0,31

0,40

ЭКФ

05

1,26

0,93

1,6


Ўзбекистоннинг кузги буғдой етиштириш учун ноқулай бўлган жанубий

минтақалари суғориладиган бўз-ўтлоқи тупроқлари минтақаси шароитида минерал
ўғитларнинг мақбул меъёрлари қўлланилганда ноқулай об-ҳавонинг салбий таъсири кескин
пасайиши натижасида бошоқларидаги донларнинг тўлиқ ва бўлиқ бўлиши таъминланиши
натижасида мўл ва сифатли дон ҳосили етиштириш мумкинлиги тадқиқотларимиз
натижаларида исботланди. Масалан: кузги буғдойни озиқлантириш учун қўлланилган
минерал ўғитларнинг оширилган (N

210

P

110

K

70

) меъёрлари ва нисбатлари таъсирида ўртача 3

йиллик ҳосилдорлик 70,4 ц/га ташкил этгани ҳолда, минерал ўғитлар қўлланилмаган
назорат вариантига (34,9 ц/га) нисбатан 36 ц/га юқори бўлишини кўрсатди (жадвал).

Минерал ўғитлар тавсия этилган меъёрда ва нисбатда (N

180

P

90

K

60

) қўлланилгандаги

дон ҳосилдорлиги 65,5 ц/га ташкил этгани ҳолда назорат вариантига нисбатан 30,6 га юқори
бўлишини кўрсатди. Шунингдек, кузги буғдой минерал ўғитлар меъёрлари ва нисбатлари
камайтирилиб (N

150

P

70

K

50

) қўлланилганда тавсия этилган ва оширилган меъёрларда

қўлланилгандагига нисбатан камроқ бўлган бўлсада, минерал ўғитлар қўлланилмаган
назорат вариантига нисбатан 25,9 ц/га юқори бўлишини кўрсатди.

Ҳаттоки минерал ўғитларнинг бирорта тури қўлланилмасдан кузги буғдой

етиштирилганда ҳам дон ҳосилининг миерал ўғитлар қўлланилмаган назорат вариантига
нисбатан сезиларли даражада юқори бўлиши кузатилди. Лекин, ушбу ҳолатда тажриба
вариантларининг азотли ўғитлар қўлланилган вариантлари дон ҳосилдорлиги азот
қўлланилмаган тажриба вариантига нисбатан юқори бўлиши кузатилди. Ушбу ҳолат кузги
буғдойнинг дон ҳосили шакллантирилишида азотли ўғитлар аҳамияти сезиларли даражада
юқори бўлишини кўрсатади.

Ҳосилдорлик бўйича олинган маълумотлар Б.А.Доспехов (1985) нинг дисперцион

усулида математик таҳлил қилинганида тажриба ўтказилган 2012-2014 йилларида олинган
маълумотларнинг ишончли эканлигини кўрсатди.

Демак, кузги буғдой мамлакатимизнинг ноқулай об-ҳаво шароитида содир

бўладиган салбий таъсирини минерал ўғитларнинг мақбул меъёрлари ва нисбатларини


background image

ISSN:

2181-3906

2023

International scientific journal

«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»

VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ

769

қўллаш йўли балан бартараф этиб, мўл ва сифатли дон ҳосили етиштиришга эришиш
мумкин.

REFERENCES

1.

Бошоқли дон экинларидан юқори ҳосил етиштириш бўйича тавсиялар. ЎзР
ҚСХВ, ЎзР КХФА, “Ғалла” ИИБ.- 1996. – 53б.

2.

Василенко И.И, Москвина А.К Особенности фотосинтетической
деятельности сортов озимой пщеницы интенсивного типа. Труды
ВАСХНИЛ, Селекция и сортовая агротехника озимой пшеницы. 1979. –С. 32-
34

3.

Добрунов Л.Т. Физиологические изменения в онтогенезе растений. – Алма-
Ата: 1956. – 395 с.

4.

Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. – М: Колос, 1985 – 317 с.

5.

Ирназарова Н.И. Дон пучланишини олдини олиш // Ўзбекистон қишлоқ
хўжалиги. - Тошкент, 2008. - №4. -12 б.

6.

Куперман Ф.М. Физиология развития, роста и органогенеза пщеницы. – М:
изд-во МГУ, 1969. 149-153 –с.

7.

Носатовский А.И.Пщеницы. – Колос, 1965. – 520 с.

8.

Овчинников Н.Н. Муханова Н.М. Закономерности онтогенеза однолетних
культурных злаков. – М: изд-во АН СССР, 1964.- 490

9.

Раунер Ю.Л., Ананьев И.П., Самарина Н.Н., Лозовская Л.А. Энергетичкская
характеристика и эффективность процесса продуктивности зерновой
культуры // изд-во АН СССР, серия геогр, 1975. -№3. - 70-80 с.

10.

Рубин Б.А. Растения и среда. – М: Знание, 1951 – 379 с.

11.

Шульгин А.М. Климат, почвы и его регулирование. –Л.: Гидрометеоиздат,
1967. -300 с.

References

Бошоқли дон экинларидан юқори ҳосил етиштириш бўйича тавсиялар. ЎзР ҚСХВ, ЎзР КХФА, “Ғалла” ИИБ.- 1996. – 53б.

Василенко И.И, Москвина А.К Особенности фотосинтетической деятельности сортов озимой пщеницы интенсивного типа. Труды ВАСХНИЛ, Селекция и сортовая агротехника озимой пшеницы. 1979. –С. 32-34

Добрунов Л.Т. Физиологические изменения в онтогенезе растений. – Алма- Ата: 1956. – 395 с.

Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. – М: Колос, 1985 – 317 с.

Ирназарова Н.И. Дон пучланишини олдини олиш // Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги. - Тошкент, 2008. - №4. -12 б.

Куперман Ф.М. Физиология развития, роста и органогенеза пщеницы. – М: изд-во МГУ, 1969. 149-153 –с.

Носатовский А.И.Пщеницы. – Колос, 1965. – 520 с.

Овчинников Н.Н. Муханова Н.М. Закономерности онтогенеза однолетних культурных злаков. – М: изд-во АН СССР, 1964.- 490

Раунер Ю.Л., Ананьев И.П., Самарина Н.Н., Лозовская Л.А. Энергетичкская характеристика и эффективность процесса продуктивности зерновой культуры // изд-во АН СССР, серия геогр, 1975. -№3. - 70-80 с.

Рубин Б.А. Растения и среда. – М: Знание, 1951 – 379 с.

Шульгин А.М. Климат, почвы и его регулирование. –Л.: Гидрометеоиздат, 1967. -300 с.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов