ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
429
YENGIL ATLETIKANING TARIXI VA RIVOJLANISHI
O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti
Nukus filiali 2-kurs talabalari
Iroda Oralbaeva
Yunus Xojabaev
https://doi.org/10.5281/zenodo.8398523
Annotatsiya.
Yengil atletika — sportning eng ommaviy turlaridan biri; turli masofalarga
yugurish, sportcha yurish, balandlikka sakrash, uzunlikka, uch hatlab, langarchoʻp bilan, nayza
uloqtirish, lappak, bosqon, yadro irgʻitish, koʻpkurash (oʻnkurash, yettikurash) mashqlarini oʻz
ichiga oladi. Yengil atletikada 50 dan ziyod mashq bor, ulardan 48 tasi Olimpiada oʻyinlari
dasturiga kiritilgan. Bundan tashqari, Yengil atletika zamonaviy beshkurash va triatlon sport
turlarining bir mashqini tashkil etadi, barcha sport turlarining mashgulot, taʼlim
muassasalarining oʻquv, harbiy-tayyorgarlik, salomatlik mashqlari, oʻquvchi-yoshlarning
„Alpomish“ va „Barchinoy“ sport sinovlari dasturidan joy olgan.
Kalit so’zlar:
Olimpiya o’yinlari, Xalqaro yengil atletikafederatsiyasi, dekatlon, geptatlon,
yozgi paralimpiya o’yinlari, filmlar.
HISTORY AND DEVELOPMENT OF ATHLETICS
Abstract.
Athletics is one of the most popular sports; includes various distance running,
cross country running, high jump, long, triple, anchor, javelin throw, lappak, boscon, nuclear
irradiation, multikurash (jump, yettikurash). Athletics has more than 50 exercises, 48 of which are
included in the Olympic Games program. In addition, athletics constitutes one exercise of modern
pentathlon and triathlon sports, the training of all sports, training of educational institutions,
military-preparatory, health exercises, the program of Sports tests of student-youth "Alpomish"
and "Barchinoy".
Key words:
Olympic Games, international athletics, decathlon, heptathlon, Summer
Paralympics, movies.
ИСТОРИЯ И РАЗВИТИЕ ЛЕГКОЙ АТЛЕТИКИ
Аннотация.
Легкая атлетика-один из самых массовых видов спорта; включает в
себя бег на различные дистанции, спортивную ходьбу, прыжки в высоту, в длину, тройной
прыжок, с якорем, метание копья, Лаппа, рейд, толкание ядра, многоборье (десятиборье,
семиборье). В легкой атлетике насчитывается более 50 упражнений, 48 из которых
входят в программу Олимпийских игр. Кроме того, легкая атлетика представляет собой
одно из упражнений современного пятиборья и триатлона, включающее в себя
тренировочную программу всех видов спорта, учебную, военно-подготовительную,
оздоровительную программу учебных заведений, программу спортивных испытаний
учащихся-молодежи „Алпомиш“ и „барчиной“.
Ключевые слова:
Олимпийские игры, Международная федерация легкой атлетики,
десятиборье, семиборье, летние Паралимпийские игры, фильмы.
Atletikaning kelib chiqishini topish uchun biz tarixga juda uzoqqa borishimiz kerak, chunki
atletika dunyodagi eng qadimgi sport tadbirlaridan biridir. Darhaqiqat, bugungi kunda biz bilgan
Olimpiya
o‘yinlari
Qadimgi
Yunonistonda
o‘tkaziladigan
qadimgi
yengil
atletika
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
430
musobaqalaridan kelib chiqqan. Biroq, ba’zi tarixchilar atletikaning kelib chiqishini miloddan
avvalgi 10 yoki hatto 9-asrlarga borib taqashadi.
Miloddan avvalgi 776-yilda Gretsiyadagi qadimgi Olimpiyada birinchi Olimpiya o‘yinlari
bo‘lib o‘tdi va o‘sha o‘yinlar davomida faqat bitta, zamonaviy terminologiyadan foydalanish,
yengil atletika musobaqasi o‘tkazildi va bu stadiondagi piyoda va ushbu tadbirlarning g‘olibi edi.
Olimpiadaning birinchi g‘olibi Koroibos edi. Yengil atletika yoki toʻgʻrirogʻi yengil atletikaning
baʼzi jihatlari Gretsiyada boʻlib oʻtgan Panhellenik oʻyinlarda qatnashgan va shu yerdan Yengil
atletika gʻoyalari va asosiy tushunchalari miloddan avvalgi 200-yillarda Italiyaga tarqalgan.
Miloddan avvalgi 200-yillarda Italiya.
Keyingi bir necha asrlar davomida yengil atletika asta-sekin rivojlandi. Biroq, o‘rta
asrlarda yengil atletika rivojlanishining yangi to‘lqini boshlandi. Bu davrda Yevropaning shimoliy
qismida yengil atletika rivojlangan. Bizga maʼlum boʻlgan yengil atletika 19-asrda yengil atletika
boʻyicha ilk musobaqalar boʻlib oʻtgan paytda rivojlana boshlagan. Oʻsha davrda yengil atletika
boʻyicha boshlangʻich musobaqalar taʼlim muassasalari, sport klublari va ayrim harbiy tashkilotlar
tomonidan tashkil etilgan. Ushbu muassasalar tomonidan tashkil etilgan tadbirlar, aslida, to‘siqlar
poygalarini o‘z ichiga olgan.
Bu davrda birinchi milliy yengil atletika assotsiatsiyalari tashkil etildi va oradan ko‘p
o‘tmay birinchi milliy musobaqalar bo‘lib o‘tdi. Bunday musobaqalarni tashkil etgan birinchi
assotsiatsiyalar orasida 1880-yilda yillik AAA chempionatini tashkil etgan Angliya havaskor
atletika assotsiatsiyasi ham bor edi. Angliyadan oldin ham, AQShning Nyu-York Atletik klubi
1876-yilda ochiq havoda yengil atletika bo‘yicha birinchi AQSh chempionatini tashkil qilgan.
O‘sha davrda yengil atletika katta qadamlar bilan rivojlanib borar ekan, barcha sportchilar
umumiy bir muammo bor edi. O‘sha vaqtlarda barcha sportchilar havaskor deb hisoblanardi va
havaskor sportchilar mashg‘ulotlar uchun pul, pul mukofotlari yoki homiylik shartnomalarini
ololmasligi ma’lum bo‘lgan qoida tufayli sportchilar o‘rtasida tobora kuchayib borayotgan
muammolarni keltirib chiqardi. Ba’zi bir sportchining professional bo‘lishi mumkinligi haqidagi
ayblovlar, oxir-oqibat, o‘sha sportchining oldingi davrdagi g‘alabalaridan mahrum bo‘lishiga olib
keladi.
Yengil atletika rivojlanishidagi eng katta bosqichlardan biri 1896-yilda yozgi Olimpiya
o‘yinlarida bo‘lgan. Afinadagi o‘sha o‘yinlarda yengil atletika marafon bilan birgalikda ushbu
o‘yinlardagi sport tadbirlarining aksariyat qismini tashkil etdi. Bundan tashqari, ushbu o‘yinlar
ham muhimdir, chunki ular birinchi marta yengil atletika musobaqalarida ishlatiladigan metrik
o‘lchovni taqdim etdilar. Keyingi ikki o‘n yillikda yengil atletikaning, to‘g‘rirog‘i, umuman yengil
atletikaning rivojlanishi engil atletikani kelajakdagi har bir o‘yin uchun Olimpiya o‘yinlarining
eng muhim jihati bo‘lish yo‘liga qo‘ydi.
1912-yilda yengil atletika rivojlanishidagi ikkinchi bosqich Xalqaro havaskorlar atletika
federatsiyasi yoki IAAF tashkil etilganida yuz berdi va u yengil atletika boʻyicha xalqaro
boshqaruv organiga aylandi. O‘sha davrdagi IAAF rasmiylari havaskorlikning engil atletika uchun
muhimligini ta’kidladilar va bu IAAF faoliyatini davom ettiradigan asosiy tamoyilga aylandi.
1920-yillarning boshlariga qadar yengil atletika faqat erkaklar sporti edi. Ayollar sport harakati
1921-yilda Jahon ayollar o‘yinlari tashkil etilgandan keyingina ayollar yengil atletikaning bir
qismi bo‘lishdi. Biroq ayollar birinchi marta 1928-yil yozgi Olimpiya o‘yinlarida Olimpiya
o‘yinlarida yengil atletika musobaqalarida qatnashishgan.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
431
Yengil atletika ommaviy axborot vositalarida ko‘proq yoritilgach va yirik kompaniyalar
uchun jozibador bo‘lganidan so‘ng, sportchilarning havaskor haykallari professionallik foydasiga
tushib ketdi. Rasmiy ravishda 1982-yilda Xalqaro havaskor atletika federatsiyasi havaskorlik
tushunchasidan voz kechdi va u professional sportchilar tashkilotiga aylandi. Shundan so‘ng,
keyingi yil yengil atletika bo‘yicha birinchi IAAF Jahon chempionati o‘tkazilgan birinchi yil
bo‘ldi va shu paytdan boshlab yengil atletika va sportchilarning ommaviyligi o‘sishda davom etdi
va bugungi kunda ular har qanday sport turidagi eng hurmatli sportchilar qatoriga kiradi.
Yengil atletika
:Yengil atletika musobaqalari 19-asr oxirida paydo boʻlgan va odatda raqib
oʻquv yurtlari, harbiy tashkilotlar va sport klublari vakili boʻlgan sportchilar oʻrtasida bahs
boʻlgan. Ishtirokchi sportchilar o‘z mutaxassisliklariga ko‘ra bir yoki bir nechta musobaqalarda
ishtirok etishlari mumkin. Erkaklar va ayollar alohida raqobatlashadi. Yengil atletika ham yopiq,
ham tashqi formatda bo‘ladi, ko‘pincha yopiq musobaqalar qishda, ochiq havoda esa asosan yozda
o‘tkaziladi. Sport musobaqalar o‘tkaziladigan joy - yengil atletika stadioni bilan belgilanadi.
Trekda turli xil yugurish musobaqalari o‘tkaziladi, ular uchta keng masofaga toifag kiradi:
sprint, o‘rta masofa va uzoq masofaga yugurish musobaqalari. Estafeta poygalarida har biri to‘rtta
yuguruvchidan iborat bo‘lgan jamoalar ishtirok etadi, ular belgilangan masofadan so‘ng birinchi
bo‘lib marraga yetib kelgan jamoa bo‘lish maqsadida o‘z jamoadoshiga estafeta uzatadi.
To‘siqlardan o‘tish va to‘siqlardan o‘tish - bu tekis yugurish mavzusining o‘zgarishi, chunki
sportchilar poyga davomida trekdagi to‘siqlarni bartaraf etishlari kerak. Maydondagi musobaqalar
ikki turga bo‘linadi - sakrash va uloqtirish musobaqalari. Uloqtirish musobaqalarida sportchilar
asbobni qanchalik uzoqqa uloqtirgani bilan o‘lchanadi, umumiy musobaqalar esa otish, disk, nayza
va bolg‘a uloqtirishdir. To‘rtta umumiy sakrash hodisasi mavjud: uzunlikka sakrash va uch hatlab
sakrash sportchining sakrashi mumkin bo‘lgan gorizontal masofani o‘lchaydigan musobaqalar,
balandlikka sakrash va tayanch sakrash esa erishilgan balandlikka qarab belgilanadi. Dekatlon
(odatda erkaklar bellashadi) va geptatlon (odatda ayollar ishtirok etadi) o‘z ichiga olgan qo‘shma
musobaqalar sportchilar bir qancha turli yengil atletika musobaqalarida qatnashadigan
musobaqalar bo‘lib, har bir chiqish yakuniy ochkolar sari boradi.
Eng nufuzli yengil atletika musobaqalari atletika chempionatlari va ko‘p sport
musobaqalarida yengil atletika dasturlari doirasida o‘tkaziladi. Yengil atletika bo‘yicha Olimpiya
musobaqalari va engil atletika bo‘yicha jahon chempionati, Paralimpiya musobaqalari va
paraatletika bo‘yicha jahon chempionati engil atletika bo‘yicha musobaqaning eng yuqori va
nufuzli darajasidir. Yengil atletika musobaqalari yirik atletika chempionatlarining eng ko‘zga
ko‘ringan qismiga aylandi va yengil atletika sporti doirasidagi ko‘plab mashhur sportchilar ushbu
fandan keladi. Diskret yengil atletika musobaqalari milliy chempionatlar darajasida, shuningdek,
har yili taklif qilinadigan yengil atletika yig‘inlarida topiladi. Uchrashuvlar IAAF olmos ligasi
seriyasidagi kabi elita musobaqalaridan tortib, yengil atletikaning asosiy qismini tashkil etuvchi
barcha xohlovchilar uchun asosiy trek uchrashuvlari, sportlararo klublar uchrashuvlari va maktab
tadbirlarigacha. Foekje Dillema 1950-yilda ayollar bo‘limidan chetlashtirilgan.
Yengil atletika sportida odamlarning qobiliyatlarining sezilarli o‘zgarishi sportchilarni
o‘xshash turdagi yoki qobiliyatdagi raqiblarga qarshi turish va ochiq musobaqalarda raqobatdosh
bo‘lmagan odamlar guruhlarini kiritish uchun ko‘plab raqobatbardosh toifalarning yaratilishiga
olib keldi barcha voqealarga. Sportchilarning ma’lum bir toifaga bo‘lish huquqi vaqti-vaqti bilan
sport ishtirokchilari, rasmiy shaxslar va tomoshabinlar o‘rtasida bahs-munozaralarga sabab
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
432
bo‘ladi, nizolar, odatda, raqobatdosh ustunlikka ega bo‘lish uchun qasddan firibgarlik yoki toifaga
muvofiqligi bo‘yicha turli xil madaniy nuqtai nazarlardan kelib chiqadi.
Jismoniy xususiyatlarga asoslangan asosiy toifalardan tashqari, ba’zi musobaqalar millati,
jamiyatga a’zoligi yoki kasbiga asoslangan qo‘shimcha muvofiqlik mezonlariga ega.
1912-yilda yengil atletika boʻyicha xalqaro boshqaruv organi-Xalqaro yengil atletika
havaskorlar federatsiyasi tashkil etila boshlandi. 1970-yillarning oxirida boshlangan sportning
havaskorlikdan professionallikka tomon harakatlanishini eʼtirof etish uchun nomdan havaskor
soʻzi olib tashlandi va tashkilot 2001-yilda Xalqaro yengil atletika federatsiyalari assotsiatsiyasi
sifatida rebrending qilindi. 2019-yil oxirida yana bir rebrending boshlandi. Jahon yengil atletikasi
boshqaruv kengashining yangi nomi sifatida.
Jahon atletikasiga 215 ta aʼzo davlat va hududlar kiradi, ular oltita kontinental hududga
(yoki hududiy uyushmalarga) boʻlingan. Oltita assotsiatsiya hududi Osiyo, Afrika, Yevropa,
Okeaniya, Shimoliy Amerika va Janubiy Amerikaga tegishli. Yengil atletika sport turlari xalqaro
va qit'a miqyosida o‘zlarining mustaqil boshqaruv organlariga ega emas; Buning o‘rniga, barcha
atletika hokimiyati ostiga tushadi.
Yengil atletika musobaqalarini uch turga bo‘lish mumkin: xalqaro chempionatlar, milliy
chempionatlar va yillik uchrashuvlar va poygalar. Xalqaro chempionatlar yoki o‘yinlardagi yengil
atletika sport turidagi raqobat cho‘qqisini ifodalaydi va ular o‘z mamlakati yoki mintaqasini
ifodalovchi sportchilar o‘rtasida bahslashadi. Ushbu musobaqalarning tashkil etilishi odatda jahon,
qit'a yoki mintaqaviy atletika bo‘yicha boshqaruv organi tomonidan nazorat qilinadi. Sportchilar
ushbu musobaqalarga o‘zlarining milliy yengil atletika bo‘yicha boshqaruv organi tomonidan
tanlab olish yo‘li bilan kirishadi, bu odatda sportchilarni milliy saralash tadbiridagi oldingi
yutuqlari yoki chiqishlari orqali baholash orqali amalga oshiriladi. Milliy chempionatlar har yili
mamlakatning eng yaxshi sportchisini aniqlash maqsadida milliy boshqaruv organi tomonidan
tasdiqlangan musobaqalardir. Yillik bir kunlik uchrashuvlar va poygalar musobaqaning eng asosiy
darajasini tashkil qiladi va yengil atletika musobaqalarining eng keng tarqalgan formati
hisoblanadi. Ushbu tadbirlar ko‘pincha taklif qilinadi va sport tashkilotlari, sport targ‘ibotchilari
yoki boshqa muassasalar tomonidan o‘tkaziladi.
Musobaqalar odatda atletika doirasidagi sport turlaridan faqat bittasini o‘z ichiga oladi.
Biroq, ko‘p sport musobaqalari doirasida o‘tkaziladigan yirik xalqaro ochiq atletika
chempionatlari va engil atletika musobaqalari odatda yengil atletika, yo‘lda yugurish va poygada
yurish musobaqalarini o‘z ichiga oladi.
Zamonaviy yozgi Olimpiya o‘yinlari engil atletika bo‘yicha global musobaqa bo‘lib o‘tgan
birinchi tadbir edi. Yengil atletikaning barcha to‘rtta asosiy sport turi 1896-yilda tashkil
etilganidan beri Olimpiada yengil atletika dasturiga kiritilgan, ammo o‘sha paytdan boshlab kross
to‘xtatilgan. Olimpiya musobaqasi engil atletika bo‘yicha eng nufuzli musobaqadir va ko‘plab
engil atletika musobaqalari Yozgi Olimpiada o‘yinlarida eng ko‘p tomosha qilingan musobaqalar
qatoriga kiradi. Olimpiadada jami 47 ta yengil atletika musobaqasi oʻtkaziladi, ulardan 24 tasi
erkaklar va 23 tasi ayollar uchun (London 2012 yil holatiga koʻra). Erkaklar va ayollar dasturlari
doirasidagi voqealar bir xil yoki shunga o‘xshash ekvivalentga ega, faqat erkaklar 50 km masofaga
yugurishda ishtirok etadilar.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
433
Olimpiada modelidan so‘ng, 20-asrda turli xil sport turlari paydo bo‘ldi, ular boshidanoq
dasturning asosiy sport turi sifatida engil atletikani o‘z ichiga oldi. Bular Hamdoʻstlik oʻyinlari,
Markaziy Amerika va Karib havzasi oʻyinlari, Universiada va boshqalarni oʻz ichiga olgan.
Yozgi Paralimpiya o‘yinlariga jismoniy imkoniyati cheklangan sportchilar kiradi. 1960-
yilda tashkil etilganidan beri yengil atletika va yoʻl musobaqalari Paralimpiya atletika dasturiga
kiritilgan. Paralimpiya musobaqasi jismoniy nuqsoni boʻlgan sportchilar ishtirok etadigan eng
nufuzli atletika musobaqasidir. Paralimpiya o‘yinlaridagi yengil atletika nogironlar aravachasi
poygasini ham o‘z ichiga oladi, bunda sportchilar engil vaznli poyga kursilarida
musobaqalashadilar. Ko‘rishda nuqsoni bo‘lgan sportchilar ko‘rish qobiliyatiga ega bo‘lgan gid
bilan raqobatlashadi. 2012-yilda Londonda boʻlib oʻtgan Yozgi Paralimpiya oʻyinlarida birinchi
marta xalqaro yengil atletika musobaqasida gidlar velosipedda uchuvchilar kabi medallarga
sazovor boʻlishdi, qishki Paralimpiya oʻyinlarida esa bir muddat gidlar.
Yengil atletika va ayniqsa, uning sportchilari qadim zamonlardan beri badiiy tasvirlangan
- omon qolgan misollardan biri eramizdan avvalgi 2250-yilga oid Qadimgi Misr qabrlari
naqshlarida yuguruvchilar va balandlikka sakrashni o‘z ichiga oladi. Qadimgi Yunonistonda
yengil atletika katta hurmatga sazovor bo‘lgan va qadimgi pentatlon doirasidagi voqealar
Discobolus va Discophoros kabi yirik haykallar va son-sanoqsiz vaza va kulolchilik ishlaridagi
naqshlar uchun ilhom bergan. Aristotel o‘zining “Ritorika” risolasida pentatlonning ahamiyati
haqida gapirib, o‘sha davrdagi sportchi estetikasi haqida fikr yuritgan: “Har qanday kuch-
g‘ayratga, xoh poygada, xoh tana kuchida bardosh berishga qodir bo‘lgan tana... Shuning uchun
ham pentatlondagi sportchilar. eng go‘zal”.
Yengil
atletika
haqidagi
filmlar
asosan
yugurish
voqealariga
qaratilgan:
1962-yilda suratga olingan “Uzoq masofaga yuguruvchining yolg‘izligi” filmi (xuddi shu nomdagi
kitob asosida) qochish vositasi sifatida kross yugurishni o‘rganadi. Olov aravalari, ehtimol, eng
mashhur atletika filmlaridan biri, Erik Liddell va Garold Abrahamsning 1924-yilgi Olimpiadada
sprint oltin medallari uchun quvishlari haqidagi xayoliy hikoyadir. Yengil atletika Amerikaning
Personal Best (1981) va Across the Tracks (1991) kabi filmlarining mavzusi bo‘lgan. Biografik
filmlar janrda, jumladan Prefonteyn (Stiv Prefonteyn haqida) va Jim Torp - Butun Amerika (1951),
Torp rolida Bert Lankaster ishtirok etgan. Hujjatli filmlar, shuningdek, 2005-yilgi Chikago
marafoniga yuguruvchilarning tayyorgarligi haqidagi 2007-yilgi “Marafon ruhi” filmi kabi
misollar bilan ham keng tarqalgan.
Mavzu bo‘yicha kitoblar asosan badiiy bo‘lmagan bo‘lib, ular o‘quv qo‘llanmalari
shakllariga va yengil atletikaning tarixiy hisoblariga intiladi. To‘rt daqiqalik milning hikoyasi
ayniqsa mashhur mavzu bo‘lib, “Mukammal mil” va “3:59.4: To‘rt daqiqalik milni sindirish uchun
qidiruv” kabi kitoblar paydo bo‘ldi.
Yengil atletika jurnalistikasi bir qator maxsus davriy nashrlarni, jumladan, Athletics
Weekly va Race Walking Record, har ikkalasi ham birinchi marta 1940-yillarning boshida
Angliyada nashr etilgan va Amerika Qo‘shma Shtatlarida birinchi marta 1948-yilda nashr etilgan
Track & Field News jurnallarini yaratdi. Runner’s World. 1966-yildan beri chop etiladi va
Yaponiyaning yengil atletika jurnali (Rikujyo Kyogi jurnali) yana bir uzoq muddatli nashrdir.
Yengil atletika musobaqalari ko‘plab kolleksiyachilar tangalarida asosiy motiv sifatida
tanlangan. So‘nggi namunalardan biri 2004-yilgi Yozgi Olimpiya o‘yinlari xotirasi uchun 2003-
yilda zarb qilingan 10 evrolik yunon Running esdalik tangasidir. Tanganing old tomonida oldingi
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
434
holatda zamonaviy sportchi qiyofasi paydo bo‘lib, boshlang‘ich pozitsiyasida ko‘rsatilgan, orqa
fonda esa vaqt o‘tishi bilan “kiyiladigan” tanga ko‘rinishini beradigan tarzda ikkita qadimgi
yuguruvchi o‘yilgan. Bu sahna dastlab miloddan avvalgi 6-asrga oid qora figurali vazada paydo
bo‘lgan.
REFERENCES
1.
O‘zME. Birinchi jild. Toshkent,2000-yil
2.
Озолин Н.Г., Воронкин В.И. Легкая атлетика. М., ФиС, 1979. 597 с
3.
Озолин Н.Г., Воронкин В.И., Примаков Ю.Н. Легкая атлетика. М., ФиС, 1989, 598 с.
4.
Usmonxo‘jayev T.S., Rahimov М.М., Q udratov R.Q., Meliyev Х.А., Rasulova T.R.,
Qurbonov S. Jism oniy tarbiya va sport mashg‘ulotlari. T., 0 ‘qituvchi, 2005, 350 b
5.
Шакиржанова К.Т. Итоги Олимпийских игр в Атланте, Сиднее и Афинах и задачи
по подготовке к 0лимпиаде-2008 (на примере легкой атлетики / / «Фан — спортга»,
№ 2, 2005. 38 с.
6.
Shokirjonova К.Т. Yengil atletika (musobaqa qoidalari). 0 ‘quv qo‘llanm a. Т., Lider Press,
2007. 352 b.
7.
Qudratov R.Q. Sakrash texnikasi asoslari. Studentlaming mustaqil ishi uchun Problematik
m a’ruza. Т., 0 ‘zDJTI, 1989. 26 b.
8.
Q udratov R.Q. Sportcha yurish va yugurish texnikasining asoslari. Talabalarning mustaqil
ishlari uchun qo‘llanma. Т., 0 ‘zD JTI, 1992. 18 s.
9.
Матвеев Л.П. Основы общей теории спорта и системы подготовки спортсменов. К.,
Олимпийская литература, 1999. 320 с.
