46
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ МЕҲНАТ ҚОНУНЧИЛИГИДА ИЖТИМОИЙ
ТАЪТИЛЛАР БЕРИШ ТАРТИБИ
Жиянова Шоҳидахон Маҳсумовна
Фарғона вилояти юридик техникуми маҳсус фан ўқитувчиси
3-даражали юрист. Магистр.
https://dоi.оrg/10.5281/zenodo.10306368
Аннотация.
Мазкур мақолада Узбекистон Республикаси меҳнат қонунчилигида
ижтимоий таътиллар бериш тартиби ва ижтимоий таътилларнинг турлари ҳақида
маълумотлар бериб ўтилган. Мақола давомида асосли фикр ва мулоҳазалардан
фойдаланилган.
Калит сўзлар:
меҳнат қонунчилиги, таътиллар бериш тартиби, ижтимоий
таътилларнинг турлари.
THE PROCEDURE FOR GRANTING SOCIAL HOLIDAYS IN THE LABOR
LEGISLATION OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN
Abstract.
This article provides information on the procedure for granting social vacations
and types of social vacations in the labor legislation of the Republic of Uzbekistan. Reasonable
opinions and comments are used throughout the article.
Key words:
labor legislation, leave granting procedure, types of social leave.
ПОРЯДОК ПРЕДОСТАВЛЕНИЯ СОЦИАЛЬНЫХ ОТПУСКОВ В ТРУДОВОМ
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВЕ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН
Аннотация.
В данной статье представлена информация о порядке предоставления
социальных отпусков и видах социальных отпусков в трудовом законодательстве
Республики Узбекистан. На протяжении всей статьи используются обоснованные мнения
и комментарии.
Ключевые слова:
трудовое законодательство, порядок предоставления отпусков,
виды социальных отпусков.
Ходимларга оналик, болаларни парваришлаш, таълим олиш учун қулай шарт-
шароитлар яратиш мақсадида, шунингдек бошқа ижтимоий мақсадларда бериладиган
таътиллар ижтимоий таътиллардир.
Узбекистон Республикаси Меҳнат Кодексга мувофиқ ходимлар қуйидаги
ижтимоий таътилларни олиш ҳуқуқидан фойдаланади:
-
ҳомиладорлик ва туғиш таътиллари (ушбу Кодекснинг 404-моддаси);
47
-
бола
парваришлаш
таътили
(ушбу
Кодекснинг
405-
моддасининг биринчи ва иккинчи қисмлари);
-
ўқув таътили (ушбу Кодекснинг 385-моддасининг биринчи қисми);
-
ижодий таътиллар (ушбу Кодекснинг 387-моддасининг биринчи қисми).
Ходимларга ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган ижтимоий
таътилларни бериш ходимнинг меҳнат стажига, у бажарадиган ишнинг жойи ва
хусусиятига, иш берувчининг ташкилий-ҳуқуқий шаклига боғлиқ эмас.
Ходим ўқув таътилида (ушбу Кодекс 385-моддасининг биринчи қисми) ёки ижодий
таътилда (ушбу Кодекс 387-моддасининг биринчи қисми) бўлган вақтида унинг ўртача иш
ҳақи сақланиб қолади. Бундан олий таълим ташкилотларига ўқишга кирганда бериладиган
иш ҳақи сақланмайдиган таътил мустасно.
Аёл туғишдан олдинги ва туғишдан кейинги таътилда бўлган вақтида (ушбу
Кодекснинг 404-моддаси) унга қонунчиликда белгиланган миқдорда ҳамда тартибда
ҳомиладорлик ва туғиш нафақаси тўланади.
Бола икки ёшга тўлгунига қадар уни парваришлаш таътилида бўлган даврида
болани ҳақиқатда парваришлаётган боланинг ота-онасидан бирига (васийсига), бувисига,
бобосига ёки бошқа қариндошига қонунчиликда белгиланган миқдорда ва тартибда болани
парваришлаш нафақаси тўланади.
Ўн икки ёшга тўлмаган икки ва ундан ортиқ нафар бола ёки ўн олти ёшга тўлмаган
ногиронлиги бўлган боланинг ота-онасидан бири (ота-онанинг ўрнини босувчи шахс)
давомийлиги тўрт календарь кун бўлган ҳар йилги ижтимоий таътилда бўлган даврида
унинг ушбу таътил даври учун ўртача иш ҳақи сақланиб қолади (ушбу Кодекснинг 401-
Ушбу модданинг биринчи қисмида белгиланган ижтимоий таътиллар, бундан
Кодекс 405-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида назарда тутилган болани
парваришлаш таътиллари мустасно, навбатдаги ҳар йилги меҳнат таътилини олиш
ҳуқуқини берадиган иш стажига киритилади.
Жамоа келишувларида ёхуд жамоа шартномасида ёки меҳнат ҳақидаги бошқа
ҳуқуқий ҳужжатларда қуйидагилар назарда тутилиши мумкин:
ходимларга қонунчиликда белгиланмаган бошқа ижтимоий таътилларни бериш
(никоҳ тузилганлиги муносабати билан, бола туғилиши муносабати билан боланинг
отасига, ходимнинг яқин қариндоши вафот этганлиги муносабати билан ва бошқалар);
48
ижтимоий таътиллар давомийлигини уларнинг қонунчиликда белгиланган
давомийлигига нисбатан кўпайтириш.
Жамоа келишувларида ёхуд жамоа шартномасида ёки меҳнат ҳақидаги бошқа
ҳуқуқий ҳужжатларда ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган таътилларда
бўлган ходимларнинг ўртача ойлик иш ҳақи ёки унинг бир қисми сақланиб қолиши назарда
тутилиши мумкин.
Ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган ижтимоий таътилларнинг
давомийлиги, шунингдек мазкур таътилларни навбатдаги ҳар йилги меҳнат таътилини
олиш ҳуқуқини берадиган иш стажига киритиш тўғрисидаги масала ходимларга ушбу
таътиллар берилишини белгиловчи ҳужжатларда тартибга солиниши керак.
Қонунчилик, жамоа келишувлари ёхуд жамоа шартномаси ёки меҳнат ҳақидаги
бошқа ҳуқуқий ҳужжатлар ходимнинг ижтимоий таътилга бўлган ҳуқуқи юзага келишини
қайси ҳолатлар билан боғлайдиган бўлса, шундай ҳолатларнинг пайдо бўлиши ходимга
ижтимоий таътиллар бериш асосидир. Кўрсатилган ҳолатлар мавжуд бўлган тақдирда, иш
берувчи ходимга ижтимоий таътил бериши шарт.
Барча ижтимоий таътиллар вақтида, улар қонунчиликда белгиланганлигидан ёки
жамоа келишувларида ёхуд жамоа шартномасида ёки меҳнат ҳақидаги бошқа ҳуқуқий
ҳужжатларда назарда тутилганлигидан қатъи назар, ходимнинг аввалги иш жойи
(лавозими) сақланиб қолади.
Ижтимоий таътиллар ҳар йилги меҳнат таътилидан ташқари берилади. Ходим
томонидан белгиланган муддатларда фойдаланилмаган ижтимоий таътил бошқа муддатга
ўтказилиши мумкин эмас. Ижтимоий таътилларни жамлаб ҳисоблашга ва пулли
компенсация билан алмаштиришга йўл қўйилмайди.
Ижтимоий таътилларнинг барча турларидан, шунингдек кушимча таътиллардан
асли холида фойдаланилди ва уларни пуллик компенсация билан алмаштириш йул
куйилмайди.
Жамоа шартномаси ёки келишувга биноан мехнат шартномаси бекор килинганда
ходимнинг хохишига кура йиллик асосий ва кушимча таътилларни бериб, ундан кейин
мехнат муносабатларини бекор килиш холлари назарда тутилиши мумкин. Бу холда таътил
тугаган кун мехнат шартномаси бекор килинган кун хисобланади. Мехнат шартномаси
ходимнинг айбли харакатари туфайли бекор килинганда йиллик асосий ва кушимча мехнат
таътилидан асли холатида фойдаланишга йул куйилмайди.
49
REFERENCES
1.
Узбекистон Республикасининг “Мехнат кодекси” Т, Адолат, 1996 й.
2.
Узбекистон Республикасининг Конституцияси. Т, 2001 й.
3.
А.Кодиров. Мехнатга оид хужжатларни расмийлаштириш намуналари. Т. Адолат.
2000 й.
4.
Мехнат конунчилигидан нималарни билиш керак. Т. 1990й
