157
YANGILANGAN KONSTITUTSIYADA INSON QADRI
Yusupova Gulruxsor
Farg'ona Davlat universiteti Filologiya fakulteti
Muxtoraliyeva Sarvinoz
Farg'ona Davlat universiteti Filologiya fakulteti
Rahmonaliyeva Mahbuba
Farg'ona Davlat universiteti Filologiya fakulteti
https://doi.org/10.5281/zenodo.10336613
Annotatsiya.
Bir o'ylab ko'raylikchi, Konstitutsiya bizga nima uchun kerak? Har bitta
davlatning o'ziga xos boshqaruv tizimi bo'ladi. Davlat o'zi foydalanayotgan tizimning ishonchli
ekanini fuqarolarga qanday asoslab berishi kerak,sizningcha? Shunchaki og'izda men sizlarga
bunday qilib beraman, unday davlat quramiz deb qolmaydi, albatta. Xalqning ishonchini sazovor
bo'lish uchun, albatta, tasdiqlangan hujjat, ya'ni
Konstitutsiya
kerak. Konstitutsiya bizni
ko'chada, uyda, ishxonada, maktabda, umuman olganda, hamma joyda himoya qiladi. Unda
davlat tomonidan kafolatlangan huquqlarimiz kiritilgan.
Kalit so'zlar:
Konstitutsiya, inson qadri globallashuv davrida, tarixga nazar, huquqlar,
xotin-qizlarning Konstitutsiradagi o'rni, boshqaruv tizimi.
HUMAN DIGNITY IN THE REVISED CONSTITUTION
Abstract.
Let's think, why do we need the Constitution? Each country has its own system
of governance. In your opinion, how should the state justify to citizens that the system it uses is
reliable? I'll just give you this in my mouth, then we won't say that we will build a state, of course.
In order to gain the trust of the people, of course, an approved document, that is, the Constitution,
is needed. The Constitution protects us on the street, at home, at work, at school, in general,
everywhere. It includes our rights guaranteed by the state.
Key words:
Constitution, human value in the era of globalization, looking at history, rights,
role of women in the Constitution, management system.
ЧЕЛОВЕЧЕСКОЕ ДОСТОИНСТВО В ПЕРЕСМОТРЕННОЙ КОНСТИТУЦИИ
Аннотация.
Давайте подумаем, зачем нам Конституция? Каждая страна имеет
свою собственную систему управления. На ваш взгляд, как государство должно
доказывать гражданам, что используемая им система надежна? Я вам это просто в рот
дам, тогда мы не будем говорить, что будем строить государство, конечно. Чтобы
завоевать доверие народа, конечно, нужен утвержденный документ, то есть
158
Конституция. Конституция защищает нас на улице, дома, на работе, в школе, вообще
везде. Это включает в себя наши права, гарантированные государством.
Ключевые слова:
Конституция, человеческие ценности в эпоху глобализации, взгляд
на историю, права, роль женщин в Конституции, система управления.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining avvalgi tahriri 1992 yil 8 dekabrda
O‘zbekiston xalqi tomonidan “vakolatli vakillari timsolida”, ya’ni parlament a’zolari –
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi deputatlari tomonidan qabul qilinganini bilamiz. Bundan
farqli ravishda, mamlakatimiz Asosiy Qonunining yangi tahririni “yagona O‘zbekiston xalqi”
bevosita umumxalq referendumida – to‘g‘ridan-to‘g‘ri ovoz berish yo‘li bilan qabul qildi.
Shu ma’noda, yangi tahrirdagi O‘zbekiston Konstitutsiyasining haqiqiy muallifi xalqning
o‘zidir. Fuqarolarning xohish-irodasi esa islohotlarning manbai va harakatlantiruvchi kuchi
hisoblanadi. Yangi tahrirdagi Konstitutsiya 7-moddasi birinchi bandida «Xalq davlat
hokimiyatining birdan-bir manbai», degan norma belgilab qo‘yilgan. Bu norma timsolida
O‘zbekiston Respublikasida jahon miqyosida umume’tirof etilgan xalq hokimiyatchiligi prinsipi,
ya’ni xalq suverenitetning tashuvchisi va davlat hokimiyatining yagona manbai ekanligini
anglatuvchi tamoyil o‘rnatilgan.
Keyingi yillarda mamlakatimizda quyidagi prinsip va g‘oyalarni hayotga tatbiq etishga
qaratilgan tizimli chora-tadbirlar amalga oshirilayotganini ta’kidlash lozim. Xususan:
birinchidan
, Yangi O‘zbekiston – bu inson sha’ni va qadr-qimmati, huquq va erkinliklari,
qonuniy manfaatlari oliy qadriyat hisoblangan davlat bo‘ladi;
ikkinchidan
, xalq davlat organlariga emas, davlat organlari xalqqa xizmat qilishi kerak;
uchinchidan
, odamlar ertaga yo uzoq kelajakda emas, balki bugunoq o‘z hayotida ijobiy
o‘zgarishlarni ko‘rishni istaydi va shunday ekan, «odamlar tashvishi bilan yashash», xalqimizning
qonuniy talab-istaklari va xohish-irodasini ro‘yobga chiqarish – davlat organlari faoliyatini
baholashning eng muhim mezoniga aylanishi zarur;
to‘rtinchidan
, «qonunning yagona manbai va muallifi xalq bo‘lishi kerak», ya’ni barcha
muhim qarorlar aholi ishtirokida, fuqarolik jamiyati institutlari bilan maslahatlashuv asosida qabul
qilinishi lozim. Demokratiyaning talab-u taomili va ustunligi ham shunda. Yangi tahrirdagi
Konstitutsiyaning 7-moddasi birinchi bandidagi norma mazkur modda ikkinchi bandi birinchi
qismida «O‘zbekiston Respublikasida davlat hokimiyati xalq manfaatlarini ko‘zlab... amalga
oshiriladi» deb belgilangan norma bilan uyg‘un va hamohangdir. Hech shubhasiz, ushbu normalar
mamlakatimizda nafaqat xalq hokimiyatchiligining konstitutsiyaviy-huquqiy asoslarini
159
mustahkamlash, ayni chog‘da xalqimiz xohish-irodasi va insonlarning qonuniy manfaatlarini
ta’minlashga xizmat qiladi.
Yanada tushunarli qilib aytadigan bo‘lsak, mamlakatimizda yuqorida tilga olingan:
«xalq
davlat organlariga emas, davlat organlari xalqqa xizmat qilishi kerak»
degan umume’tirof
etilgan tamoyilga qat’iy rioya etiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga kiritilgan yangi, zamonaviy va juda muhim
normalarning hayotga qat’iy hamda izchil tatbiq etilishi, xususan, sudlar tomonidan ana shu
konstitutsiyaviy qoidalarning to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘llanishi yurtimiz va xalqimiz tarixida inson
huquqlari, erkinliklari, qonuniy manfaatlari va qadr-qimmatini ulug‘lash borasida yangi davrni
boshlab bermoqda. O‘zbekiston Prezidenti ta’kidlaganidek,
“Inson qadri biz uchun qandaydir
mavhum, balandparvoz tushuncha emas. Inson qadri deganda, biz, avvalo, har bir
fuqaroning tinch va xavfsiz hayot kechirishini, uning fundamental huquq va erkinliklarini
ta’minlashni nazarda tutamiz”.
Xulosa qilib aytganda, bugun Konstitutsiyamizning yangi normalarida asosiy e’tibor inson,
jamiyat va davlatning barqaror rivojlanishini ta’minlashga qaratilganini ishonch bilan ta’kidlash
mumkin. Yangi tahrirdagi Asosiy qonunning qabul qilinishi bilan bu borada yanada mustahkam
konstitutsiyaviy-huquqiy asos yaratildi. Binobarin, Yangi O‘zbekiston o‘zining ushbu sohalardagi
xalqaro majburiyatlariga qat’iy sodiqligini yana bir bor namoyon etdi.
Konstitutsiyamizda Yevropa, Osiyo, Sharq va Amerika mintaqalarida joylashgan dunyo
davlatlarining ijobiy konstitutsiyaviy tajribasi o‘z aksini topgan. Asosiy qonunimiz huquqshunos
olimlar, siyosatshunoslar, ko‘plab xalqaro tashkilotlar mutaxassislari tomonidan sinchiklab
o‘rganilgan bo‘lib, unga inson huquqlari bo‘yicha xalqaro huquq normalari qo‘shimcha ravishda
uyg‘unlashtirilgandir.
Ishonchimiz komilki, xalqaro tashkilotlar vakillari va ekspertlar xolis va to‘g‘ri
ta’kidlaganlaridek, O‘zbekiston Konstitutsiyasining yangi tahrirda qabul qilinishi "Inson sha’ni va
qadr-qimmati uchun" tamoyili asosida xalq farovonligini yanada yuksaltirish, inson, fuqarolik
jamiyati va davlatni jadal rivojlantirish uchun mustahkam zamin yaratdi.
REFERENCES
1.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.-T.: O'zbekiston, 2019.
2.
"Inson huquqlari umumjahon dekloratsiyasi". BMT bosh assambleyasi 217 A.
3.
www.lex.uz/ O'zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi.
4.
Kun.uz-axborot xizmari.
