ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
354
ONA TILI DARSLARIDA INNOVATSION PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR
Ikromova Nazokat O’tkir qizi
Oriental universiteti
Boshlang’ich ta’lim yo’nalishi 3-bоsqich talabasi
https://dоi.оrg/10.5281/zenodo.10501169
Annotatsiya. Mazkur maqolada hozirgi kunda ona tili darslarida innovatsion
texnologiyalardan foydalanish, ta'lim jarayoni vaqtida interfaol uslublar, pedagogik va axborot
texnologiyalarini o'quv darslari jarayoni vaqtida foydalanishga bo'lgan qiziqishini oshirish, ona
tili fanini o'qitish jarayonini yanada shakllantirish borasida o'z isbotini kutayotgan bir qator
dolzarb muammo va kamchiliklar haqida to'liq bayon etiladi. Ona tili darslarining
samaradorligini oshirishdgi ahamiyati haqida to‘xtalib o‘tilgan.
Kalit so'zlar: pedagogik texnologiya, metod, innovatsiya,
innovatsion texnologiyalar,
interfaol uslublar, axborot texnologiyalari, interaktiv metodlar, metodik ta'minot.
INNOVATIVE PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES IN MOTHER LANGUAGE
LESSONS
Abstract. In this article, the use of innovative technologies in mother tongue lessons,
interactive methods during the educational process, increasing interest in the use of pedagogical
and information technologies during the educational process, and the further formation of the
teaching process of mother tongue science are proven in this article. A number of current problems
and shortcomings are fully explained. The importance of increasing the effectiveness of mother
tongue lessons was discussed.
Key words: pedagogical technology, method, innovation, innovative technologies,
interactive methods, information technologies, interactive methods, methodological support.
ИННОВАЦИОННЫЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ НА УРОКАХ
РОЖДНОГО ЯЗЫКА
Аннотация. В данной статье рассматривается использование инновационных
технологий на занятиях родного языка, интерактивных методов в ходе учебного процесса,
повышение интереса к использованию педагогических и информационных технологий в
учебном процессе, дальнейшее формирование процесса преподавания науки В статье
обсуждаются родной язык, подробно описан ряд текущих проблем и недостатков,
ожидающих доказательства z. Обсуждалась важность повышения эффективности
уроков родного языка.
Ключевые слова: педагогическая технология, метод, инновация, инновационные
технологии, интерактивные методы, информационные технологии, интерактивные
методы, методическое обеспечение.
KIRISH
Bugungi taʼlim jarayoni vaqtida interfaol uslublar, innovatsion texnologiyalar, pedagogik
va axborot texnologiyalarini oʼquv darslari jarayoni mobaynida foydalanishga boʼlgan intilish,
eʼtibor kundan – kunga ortib bormoqda. Oʼqituvchi ushbu jarayonda oʼquvchining shaxsiy
takomillanishi, rivojlanishi, bilim olishi va tarbiyalanishiga muhit yaratadi va shuning bilan bir
qatorda boshqaruvchilik, yoʼnaltiruvchilik funktsiyasini ham bajaradi. Innovatsiya (inglizcha
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
355
innovation) – yangilik kiritish, yangilikdir. Innovatsion texnologiyalar pedagogik jarayon,
shuningdek oʼqituvchi faoliyatiga yangilik, oʼzgarishlar kiritish boʼlib, uni amalga oshirishda
asosan interaktiv metodlardan keng foydalaniladi. Interaktiv metodlar – bu jamoa boʼlib fikrlash
deb yuritiladi, yaʼni pedagogik taʼsir qilish metodlari boʼlib taʼlim mazmunining tarkibiy qismi
hisoblanadi. Ushbu metod va uslublarning oʼziga xosligi shundan iboratki, ular pedagog va
oʼquvchilarning birgalikda faoliyat koʼrsatishi yordamida amalga oshiriladi.
METОD VА MEDОLОGIYАSI
Ma'lumki, ona tili darslarida innovatsion texnologiyalardan foydalanishning yuzdan ortiq
turi mavjud boʼlib, ularning ayrimlari tajriba-sinovdan oʼtib, yaxshi natija ko'rsatgan. Keng
qoʼllaniladigan usullar – “Klaster”, “Aqliy hujum”, “Davom ettir”, “Taqdimot”, “Blits-soʼrov”,
“Muammoli vaziyat” kabilardan foydalanib, darsda keng ko'lamli natijalarga erishish mumkin.
Darsning oʼtilgan mavzuni soʼrash jarayonida “Sinkveyn”, “Teskari test”, “Aql
charxi”uslublarini, yangi mavzuni tushuntirish vaqtida “Insert”, “Pinbord”, “Zinama-zina”,
“Bumerang” texnologiyalarini, mavzuni mustahkamlash jarayonida “Venn diagrammasi”, “Baliq
skeleti”, “Nima uchun?”, “Qanday?”, “Konseptual jadval”, “Nilufar guli” kabi grafik tashkil
yetuvchilar hamda “Tushunchalar tahlili”, “T-jadval”, “Rezyume”, “Kungaboqar”, “Charxpalak”
metodlarini, uyga vazifa berishda “FSMU”, “Klaster”, “BBXB” texnologiyalarini dars mobaynida
qoʼllash dars samaradorligini taʼminlab, oʼquvchilarning bilimini oshirishga yordam beradi. Ona
tili fanini o'qitish jarayonini yanada takomillashtirish borasida o'z yechimini kutayotgan bir qator
dolzarb muammo va kamchiliklar saqlanib qolmoqda.
Jumladan: -ona tili fanini o'qitishda asosan nazariy maʼlumotlarga e'tibor berilgan bo'lib,
o'quvchining nutqiy kompetensiyasini shakllantirishga yetarlicha diqqat-e'tibor qaratilmagan; -ona
tili fanida o'qitiladigan mavzular sinflar kesimida tahlil qilinganda, o'quvchi uchun murakkab
bo'lgan ko'plab grammatik mavzularning borligi; ona tili fanini hayot bilan bog'lab o'tishga, ona
tilimizning boy sharoitlaridan yetarlicha foydalangan tarzda, o'quvchilarga mazmunli, sodda va
qiziqarli shaklda yetkazib berishga diqqat-eʼtibor berilmagan; -o'quvchilar darsliklardagi
mavzularni o'zlashtirishida intilish, ishtiyoq, maylni paydo qiladigan, mantiqiy, kreativ, ijodiy
fikrlashga chorlovchi mashqlar, topshiriqlar bugungacha oʻz aksini topmagan; umumiy o'rta ta'lim
maktablarida ona tili fanini o'qitishning yangi, samarali metodlari, ilg'or pedagogik
texnologiyalarini keng joriy etish talab darajasida emas; -ona tili fanining ilmiy metodik ta'minoti
yetarli darajada ishlab chiqilmagan; -o'qituvchi va pedagoglarning metodik ta'minotini
takomillashtirish, ona tili va adabiyot fani o'qituvchilari va mutaxassislar uchun masofadan o'qitish
kurslari keng joriy qilinmagan; -mavjud oliy ta'lim muassasalarida ona tili fani yo'nalishida
o'qituvchi, pedagog, kadrlarni tayyorlash sifati hozirgi kun talablariga xos kelmasligi ona tili fanini
oʻqitishni tubdan qayta ko'rib chiqish va zamon talabiga mos tarzda yangilashni taqozo etmoqda.
Natijalar: Ona tili fanidan "Gapning ikkinchi darajali bo'laklari mavzusi o'rganilgandan
so'ng o'quvchilarga "Guruhlarda ishlash texnologiyasi" yordamida "Men to'ldiruvchiman!"
mavzusida ijodiy matn tuzish beriladi. Ushbu metod yakka tarzda, kichik yoki yakka tartibda,
kichik yoki katta guruhlar tomonidan ham amalga oshishi ham mumkin. Mavzu borasidan matn
o'quvchilar yordamida taqdim etiladi.
Bu texnologiya yordamida o'quvchilarning jamoada ishlash malakalari shakllantiriladi,
xotirasi mustahkamlanadi, yozma yoki og'zaki savodxonligi o'stirilib, ijodiy matn yaratish
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
356
ko'nikmasi yanada mustahkamlanadi. Ona tili darslarida o'quvchilarning yozma nutqi va imloviy
savodxonligini mustahkamlash niyatida matn yaratish borasidan ko'pgina qiziqarli topshiriqlar
taqdim etish mumkin. Shuningdek, "Morfologiya" bo'limini o'tish vaqtida har bir so'z turkumi
borasidan grammatik ertak to'qish vazifasi berilsa, o'quvchilarning grammatik savodxonligi
yaxshilash bilan birgalikda mantiqiy mushohada qilish qobiliyati takomillashadi, ijodkorligi
oshadi. Bugungi kunda innovatsion texnologiyalardan foydalanish sohasidagi muhim
yoʼnalishlardan biri interfaol taʼlim va tarbiya metodlarini joriy etishdan iborat.
TADQIQOT NATIJASI
Innovasion texnologiyalar ta'lim sifati va samaradorligini yanada takomillashtirib, ta'lim
jarayonining markaziga o'quvchi va talabalarning o'quv bilish faoliyatini oshirishga yordam
beradi, ta'lim jarayoni yaxlitligini ta'minlaydi. O'quvchi faoliyatining yuqori darajadagi
ko'rsatkichi, o'quv-bilish faoliyatini tashkil qilish, iroda va faoliyatning o'quvchi ongining
predmetiga aylanishdir. Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun, dastlab, ta'lim beruvchi
maqsadga eltuvchi texnologiyalarni tanlay bilishi, o'quv tarbiyaviy jarayon yaxlitligini ta'minlashi
zarur.
O'qituvchi dars vaqtida boshqa ma'lumotni taqdim qilish bilan bir qatorda internet
ma'lumotlari, multimedia dasturlari, jadvallar va shunga o'xshash mavzuga doir qo'shimcha
ma'lumotlarni ko'rsatib o'tsa, bu nafaqat o'quvchilarning darsga bo'lgan intilishini oshiradi, balki
o'quvchilarning erkin o'qishini talab darajasida rivojlantirishiga, mavzuni imkon darajasida to'la
o'zlashtirishiga ham yordam beradi. Innovatsion texnologiyalarni qoʼllash natijasida
oʼquvchilarning erkin fikrlash, tahlil qilish, xulosalar chiqarish, oʼz g'oyasini bayon etish, uni
asoslangan tarzda himoya qila bilish, sogʼlom muloqot, munozara, bahs olib borish malakalari
takomillashib, shakllanib boradi.
XULOSA
Xulosa qilib aytganda, ona tili darslarida innovatsion texnologiyalardan foydalanishdan
assosiy maqsad, o'quvchilarni mustaqil, erkin fikrlashga, izlanishga, har bir masalaga ijodiy
yondashish, mas'uliyatni sezish, tahlil qilish ona tili darslarini yanada kengaytirish ushbu yo'lda
innovatsion
texnologiya
va
metodlardan
foydalanishni
kuchaytirishdir.
Innovasion
texnologiyalarnii ta'lim jarayoniga joriy qilish, ta'lim samaradorligini yanada shakllantirish uchun
tinimsiz izlanish hozirgi kunning ehtiyojiga aylanmoqda. Yangi texnologiyalarni ta'lim jarayoniga
tatbiq qilish pedagoglar oldida turgan muammolardan biri hisoblanadi.“
REFERENCES
1.
Ishmuhammedov R. “Pedagogik texnologiyalar”
2.
“Til adabiyot ta’limi” jurnali
3.
Shayxislamov, N.Ona tili va adabiyot darslarida zamonaviy pedagogik texnologiyalarni
qoʻllash mahorati. Science and Education,2020.
4.
Shayxislamov, N., & Baykabilov, U.Til – millatning maʼnaviy merosi. Tilning leksik-
semantik tizimi, qiyosiy tipologik izlanishlar va adabiyotshunoslik muammolari ,2020.
5.
Xolbekov, S. B.Adabiyot darslarida interfaol metodlardan foydalanish samarasi. Science
and Education,2020.
6.
Rafiyev A. G’ulomova N. Ona tili va adabiyot (kasb-hunar kollejlari uchun darslik).
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
357
7.
T. “Sharq”, 2013. 5. Sayidahmedov N.”Pedagogik mahorat va pedagogik texnologiya”.
– T.: 2003.
8.
9.
10.
