ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1122
YOSHLAR ORASIDA KITOBXONLIKNI RIVOJLANTIRISH
Ongarbaeva Qutlibiyke Jen'isbay qizi
O'zbekstan ma'mleketlik kórkem óner hám mádeniyat instituti Nókis filiali.
Texnogen hám kórkem ónertaniw fakulteti,
Kitapxana bolimi 3 kurs student.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10701527
Annotatsiya. Maqola asosan yoshlar uchun kitobxonlikning rivojlantirilishi bo'yicha
mustahkam ma'lumotlar va taqdimotlar orqali, o'quvchilarning o'z fikrlarini ifoda qilish, ijodiylik
va tahliliy fikrlash qobiliyatlari oshiriladi. Ular uchun motivatsiyani oshirish, o'qishning
qiziqishni oshirish va ma'naviy rivojlanishlarini ta'minlashni ko'rsatish, turli metodlar va
texnikalar bilan qisqa vaqt ichida samarali o'rganish va o'quvchilarning yoshlar orasidagi
kitobxonlikni rivojlantirishni ta'minlash uchun tavsiyalar beriladi.
Kalit so'zlar: Yoshlar, Kitob, Rivojlanish, Qiziqish, Ijodiylik, Ma'naviyat, Kreativlik.
DEVELOPMENT OF READING AMONG YOUNG PEOPLE
Abstract. The article focuses on the development of reading skills for young people through
solid information and presentations that will increase students' expressive, creative and analytical
thinking skills. Recommendations are made for them to increase motivation, increase interest in
reading and ensure spiritual development, effective learning in a short time with various methods
and techniques, and ensure the development of reading among young students.
Keywords: Youth, Book, Development, Interest, Creativity, Spirituality, Creativity.
РАЗВИТИЕ ЧТЕНИЯ СРЕДИ МОЛОДЕЖИ.
Аннотация. В статье основное внимание уделяется развитию чтения у молодежи,
благодаря достоверной информации и презентациям будет повышаться способность
учащихся выражать свои мысли, творческие способности и аналитическое мышление. Им
даны рекомендации по повышению мотивации, повышению интереса к чтению и
обеспечению духовного развития, эффективного обучения в короткие сроки различными
методами и приемами, а также обеспечению развития чтения у младших школьников.
Ключевые слова: Молодежь, Книга, Развитие, Интерес, Творчество, Духовность,
Творчество.
Kitobxonlik ma'daniyati o'qish va o'qitish faoliyatlarini, kitoblarga oid ma'lumotlarni,
adabiyotlarni, fanlarni va ularning tarixini o'z ichiga olgan yo'nalish hisoblanadi. Bu
ma'daniyatning asosi, insonlarning bilimni oshirish, tarbiyalash, ijodiy soha va insoniyatning
rivojlanishida o'rni yuqori darajada ega bo'lgan o'qish-tahsil jarayonidir. Kitobxonlik ma'daniyati,
taraqqiyotning asosiy qismi sifatida ko'riladi, chunki kitobxonlik bilim va fikrlarni ko'paytirish,
insonlarning o'zlarini rivojlantirishiga yordam beradi. Bu ma'daniyat asosan kitoblar, maqolalar,
adabiyotlar va boshqa matnlar orqali ifodalangan. Bu esa, insonlarning malakasini oshiradi,
o'zining ko'nikma, g'oyaviy tushunchalari va tushuntirish usullarini rivojlantiradi.
Kitob, matnlar, suratlar, grafikalar va boshqa turdagi ma'lumotlarni o'z ichiga olgan qog'oz
yoki elektron vosita bo'lib, o'qish, o'rganish, maslahat berish, yozish, ijodiylik maqsadlari uchun
ishlatiladi. Kitoblar, insonlar o'rtasida ma'lumot almashish va tarbiyalash uchun juda muhim vosita
hisoblanadi. Ular, umumiy ravishda qonuniy yoki axborot muhitlariga qarashli emas, balki
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1123
odamlar bilan bir-biriga ta'sir ko'rsatish, ularning fikrlarini shakllantirish va tarbiyalash uchun
muhim vosita hisoblanadi. Kitoblar, iboralar, fikrlar va san'atlar yordamida insonning dunyoviy
bilimini kengaytiradi, insoniyatga ta'sir ko'rsatadi va uning rivojlanishini ta'minlaydi. Bu esa
kitoblarni, ulardagi ma'lumotlarni, fikrlarni va o'zgarishlarni tushuntiradi.
Kitoblar, inson tadbirlari tarixida ahamiyatli o'rin egallab kelgan. Ular, qadimiy davrda
qalamda yozilgan yoki uni yoritish bilan boshlangan. Kitoblar, mamlakatlarning, xalqaro
almashishning va insoniy g'oyalarining rivojlanishiga olib kelgan. O'qish va yozishning tarixi
qadimiydir; ammo, kitoblar ayni paytda shakllangan, bog'langan va tarqalgan.
Kitoblar aslida qadimiy ko'p yozilgan va ko'p o'qilgan qalamli asarlar bilan boshlandi.
Qadimiy Bobil, Misr, Yunon va Rim ma'daniyatlari, shuningdek, eski Tojikiston, Xitoy va
hind ma'daniyatlari ham qadimiy kitoblar bilan yoritilgan. [1.73]
Maktab tizimining rivojlanish bilan, kitoblar ko'proq aholi tomonidan yozilgani va
o'qilgani uchun ularning ko'payishiga ko'ra, kitobxonlik va kitoblar yaratish sohani yanada
rivojlandi.
Chop etishning qadimgi tarixi esa, turli qadimiy xalqlar va ma'daniyatlar orasida farq
qiladi. Qur'on, Torah, Biblia kabi muhim dini matnlar qadimiy davrlarda yozib borilgan eng
qadimiy kitoblardan ba'zilaridir.
Katta amirliklar va imperiyalar davrining o'rtalaridan, kitoblar ko'proq ilmiy va adabiy
mavzular bo'yicha yozilgan va tarqalgan. Ko'pgina ilmiy qog'ozlar, dasturlar va fikrlar ko'p qator
kitoblar orqali e'lon qilingan.
Bugungi kunda esa, elektronik kitoblar va internet o'ziga xos bir tarzda kitobxonlik
ma'rifatini kengaytirishda o'z maqomiga ega. Elektronik kitoblar internet orqali yanada keng
doiradagi o'qish o'lchamiga erishmoqda. [2.14]
Kitobxonlik amalda keng joriy etish jarayonida birinchi navbatda mavjud kutubxonalarni
rekonstruksiya qilish, ularning moddiy-texnik bazasini yangilash, kerakli ilmiy va badiiy
adabiyotlar bilan ta’minlash, kutubxonalar faoliyatida zamonaviy innovatsion texnologiyalarni
keng joriy etishimiz va undan samarali foydalanishimiz mumkin. Bu ishlarni amalga oshirilishi
uchun zarur chora-tadbirlar belgilab berilgan va ularning ijrosi muntazam nazorat qilib
borilmoqda. Buning yorqin dalili sifatida yurtimizni rivojlantirishdagi 5 ta muhim tashabbusga
Yoshlar ma'naviyatini yuksaltirish, ular o'rtasida kitobxonlikni keng targ'ib qilish bo'yicha
tizimli ishlarni tashkil etishni yo'nalish sifatida belgilab berilganligi fikrimizga yorqin misol
bo`ladi.
Buyuk bobokalonlarimiz ham bola tarbiyasida kitobning o`rni benihoya katta ekanligini,
uni tafakkurning tolmas qanoti sifatida inson ma`naviy olamini boyitishi, yuksak ijodiy va
yaratuvchalik vositasi sifatida nihoyatda qadrlash hamda undan samarali foydalanish zarurligini
ta`kidlan o`tganlar. Mutaxassislar bola hayotining ilk yosh davrini “mo`jizalar davri” deya
nomlaganlar. Bu davrda bolalarga kitob o`qishga tayyorlanadi. Bunda avval nutq malakalarini,
eshitish va so`zlashishni mukammal o`rganib olishlari lozim. Bolalarni kitobga bo’lgan
qiziqishlarini shakllantirish jarayonini biz albatta oiladan boshlasak juda ijobiy natija berishi va
undan keyin maktabgacha ta’lim tashkilotlarida oila bilan hamkorlikda davom ettirsak kutilgan
natijaning yanada samarali bo'lishi mumkin. Oilada tarbiyaning barcha mezonlari
shakllantirilganidek, kitobxonlik madaniyati ham sh maskandan boshlansa yaxshi samara beradi.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1124
Chunki, “Qush uyasida ko’rganini qiladi, degan behudaga aytilmagan. Muqaddas
maskanda ota-ona bolalarni kitobga bo`lgan qiziqishlarini orttirishda o`zlari namuna bo`lishlari va
o`zlari kitob mutoola qilishlari yaxshi samara beradi. Va ayniqsa yoshlar hozirgi kunda kitobga
bo'lgan muhabbati birqancha oshganini ko’rishimiz mumkin. Masalan, har bitta uyda bir kitobxon
bolaning bo'lishi oddiy ko'rinishga aylandi. Bunga birqancha omillar sabab bo'ldi. [3.192]
Kitobxonlikni yoshlar orasida rivojlantirishning juda katta ahamiyati bor, chunki yoshlar
uchun kitoblar ilmiy bilimni, insoniyat tarixini, ijodiylikni va ma'noli fikrlarni o'rganishning
boshlang'ich vositasi hisoblanadi. Yoshlarning kitobxonlik orqali rivojlanishi ularni o'z fikrini
ifoda qilish, analitik va tahliliy qobiliyatlarini rivojlantirish, yangi fikrlarni qabul qilish va
insoniyatga oid mufassal bilim olish imkoniyatini beradi.
REFERENCES
1.
Murodova N.A va boshqalar. Kitob va jamiyat. T.: Ilm,ziyo,2006
2.
M.G.Davletshin., Sh.Doʻstmuxamedova, M.Mavlonov, S.Toʻychiyev. ―Yosh davrlari va
pedagogi psixologiya‖. Oʻquv qoʻllanma. T., 2004-y.
3.
N.K Nazarova “Maktabda kitobxonlik”. “TDPU” nashriyoti, T:. 2013-y.
4.
Ganiyeva, M. (2023). Mantiqiy tafakkurni rivojlantirishda TRIZ ning imkoniyatlari.
Scienceweb academic papers collection.
5.
Ganiyeva, M. (2023). BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI MANTIQIY
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
DIDAKTIK
O'YINLARDAN
FOYDALANISHNING AHAMIYATI. TA'LIM FIDOYILARI.
6.
Ganiyeva, M. (2023). BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI MATEMATIK
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
MURAKKAB
MASALALARNING
AHAMIYATI. Scienceweb academic papers collection.
7.
Ganiyeva, M. (2023). Bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining darslarda
o'quvchilarning mantiqiy fikrlarini o'stirish metodikasi. Toshkent davlat pedagogika
universiteti ilmiy habarlari.
8.
Maftuna, G. (2023). SCIENTIFIC AND THEORETICAL FOUNDATIONS OF
METHODICAL TRAINING OF PRIMARY SCHOOL TEACHERS FOR LOGICAL
THINKING. Modern Science and Research, 2(10), 91-94.
9.
Ganiyeva, M. (2023). Bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarini mantiqiy fikrlashga
tayyorlashning
pedagogik
shart-sharoitlari.
МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ
БИЛИМЛЕНДИРИЎ.
10.
Мусурмонова, Ш. И. (2021). IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS-INTEGRATIVE
CONTENT OF EDUCATION. Интернаука, (24-3), 84-85.
