ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
696
ELITA GANDBOLCHILARIDA BA'ZI JISMONIY TAYYORGARLIK
PARAMETRLARI O'RTASIDAGI MUNOSABATLARNI TEKSHIRISH.
Yarasheva Dilnoza
Buxoro Davlat Universiteti
Sport Faoliyati va Pedagogika Fakulteti
Sport faoliyati kafedrasi
Tayanch Doktorant (Phd)
Email:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10999628
Annotatsiya.
Ushbu tadqiqotning maqsadi gandbolchilarning sprint tezligi, reaktsiya
vaqtlari, kuch va vertikal sakrash xususiyatlari o'rtasidagi bog'liqlik o'rganiladi. Yoshi, bo'yi,
vazni, sprint tezligi, reaktsiya vaqti, kuch va vertikal sakrash qiymatlari asboblar bilan o'lchandi.
Xususiyatlar o'rtasidagi munosabatlarni tekshirish uchun Pearson mahsulot korrelyatsiyasi testi
qo'llanildi va muhim daraja p<0,05 deb qabul qilindi.
Kalit so'zlar:
Qo'l to'pi, jismoniy tayyorgarlik, ishlash, korrelyatsiyasi testi.
INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN SOME PARAMETERS OF
PHYSICAL TRAINING IN ELITE HANDBALL PLAYERS.
Abstract.
The purpose of this study is to investigate the relationship between sprint speed,
reaction times, strength and vertical jump characteristics of handball players. Age, height, weight,
sprint speed, reaction time, strength and vertical jump values were measured with instruments.
Pearson's product correlation test was used to examine the relationship between characteristics
and the significant level was taken as p<0.05.
Key words:
Handball, physical training, performance, correlation test.
ИССЛЕДОВАНИЕ ВЗАИМОСВЯЗИ НЕКОТОРЫХ ПАРАМЕТРОВ ФИЗИЧЕСКОЙ
ПОДГОТОВКИ У ВЫСОКОКВАЛИФИЦИРОВАННЫХ ГАНДБОЛИСТОВ.
Аннотация.
Целью данного исследования является изучение взаимосвязи между
скоростью спринта, временем реакции, силовыми и вертикальными прыжковыми
характеристиками гандболистов. С помощью приборов измерялись возраст, рост, вес,
скорость спринта, время реакции, сила и значения вертикального прыжка. Для изучения
взаимосвязи между характеристиками использовался тест корреляции продуктов
Пирсона, а уровень значимости принимался за p<0,05.
Ключевые слова:
Гандбол, физическая подготовка, результативность,
корреляционный тест.
Kirish
Jismoniy tayyorgarlik deganda harakatlarning to'g'ri bajarilishi va jismoniy chidamlilik
bilan bog'liq holda tananing hozirgi holati tushuniladi. Ushbu ta'rifga ko'ra, eng yuqori jismoniy
tayyorgarlikka ega bo'lgan odam eng uzoq vaqt charchamasdan harakat qila oladigan odamdir.
Jismoniy tayyorgarlikni faoliyatni muvaffaqiyatli bajarish qobiliyati sifatida ham aniqlash
mumkin. Jismoniy tayyorgarlik yurak-nafas olish tizimining chidamliligi, mushaklarning
chidamliligi, mushaklarning kuchi, mushaklar kuchi, tezlik, moslashuvchanlik, chaqqonlik,
muvozanat, reaktsiya vaqti va tana tuzilishini o'z ichiga oladi. Bu sifatlar sport ko'rsatkichlari va
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
697
salomatlik nuqtai nazaridan har xil ahamiyatga ega bo'lganligi sababli, ular mahorat bilan bog'liq
jismoniy tayyorgarlik va sog'liq bilan bog'liq jismoniy tayyorgarlik deb ataladi. Jismoniy va
fiziologik tayyorgarlik sportda muvaffaqiyat qozonish uchun zarurdir.
Agar sportchining jismoniy va fiziologik xususiyatlari sport sohasiga mos bo'lmasa, kerakli
sport ko'rsatkichiga to'liq erishib bo'lmaydi. Biroq, jismoniy tayyorgarlik yuqori ishlashning
yagona muhim sharti emas. Sportdagi natijalarga ta'sir qiluvchi ba'zi jismoniy omillar bo'y, tana
vazni, tana tarkibi, aerob va anaerob kuch, kuch, tezlik va moslashuvchanlikdir (Kalyon, 1990).
Jismoniy tuzilma yuqori darajada ishlash uchun zarur bo'lgan xususiyatlardan biridir. Kuch, kuch,
moslashuvchanlik, tezlik, chidamlilik va chaqqonlik kabi boshqa ishlash o'zgaruvchilari bilan
birlashtirib ishlashga ijobiy ta'sir qiladi. Shu nuqtai nazardan, ushbu tadqiqotning maqsadi
gandbolchilarda sprint tezligi, reaktsiya vaqti, kuch va vertikal sakrash xususiyatlari o'rtasidagi
munosabatlarni o'rganishdir.
1 usul
Sportchilarning o'lchovlari musobaqa davrida va dam olish kunlarida amalga oshiriladi.
Tana vazni 0,1 kg aniqlikdagi elektron tarozi bilan, balandligi esa 0,01 sm aniqlikdagi
raqamli balandlik o'lchagich bilan o'lchanadi (Tamer, 2000). Tana massasi indeksini aniqlash
uchun tana massasi indeksi = Tana vazni / Balandligi (m)² formulasidan foydalaniladi. 30 metrlik
Sprint tezligi testi 0,01 sezgirlikdagi fotoelementni sinovning boshlanish va tugash nuqtalariga
oldindan belgilangan 30 m maydonda joylashtirish va dam olish oralig'i bilan 2 ta sinovdan eng
yaxshisini olish orqali o'tkazildi.
Qo'lni ushlab turish kuchi (o'ng va chap), orqa kuch va oyoq kuchi o'lchovlari orqa va oyoq
dinamometrlari bilan amalga oshirildi. Vertikal sakrash testi vertikal sakrash taxtasi yordamida
amalga oshirildi. Oyoqlar birgalikda va tana tik holatda, ikkala qo'l yuqoriga ko'tarilib, barmoq
uchlari tegib turgan oxirgi nuqta belgilandi. Keyin, bor kuchi bilan ikki oyog'i bilan yuqoriga
sakrab, taxtaga tegadi, bir qadam tashlamasdan va tizzalarini 90 gradus egmasdan sakrashni
amalga oshirdi.
Bu jarayon ikki marta takrorlandi va eng yaxshi qiymat qayd etildi. Ma'lumotlarni tahlil
qilish: Tadqiqotda olingan barcha ma'lumotlar aniqlanadi. Olingan ma'lumotlarning o'rtacha
arifmetik va standart og'ish qiymatlarini hisoblab chiqqandan so'ng, jismoniy tayyorgarlik
qiymatlari o'rtasidagi bog'liqlikni tekshirish uchun Pearson korrelyatsiya testi qo'llanildi va
ahamiyatlilik darajasi p<0,05 sifatida qabul qilindi.
Topilmalar
Ushbu tadqiqot gandbolchilarda sprint tezligi, reaktsiya vaqti, kuch va vertikal sakrash
xususiyatlari o'rtasidagi munosabatlarni o'rganish uchun o'tkaziladi. Ushbu tadqiqotni barcha elita
gandbolchiga test va o'lchovlar qo'llanilsa bo’ladi. Barcha qiymatlar statistik tahlil qilinadi.
Munozara va xulosa
Ushbu tadqiqot gandbolchilarda sprint tezligi, reaktsiya vaqti, kuch va vertikal sakrash
xususiyatlari o'rtasidagi munosabatlarni o'rganish uchun o'tkaziladi. Tadqiqotda qatnashgan elita
gandbolchilarning o'rtacha yoshi inobatga olinadi. Ularning yoshi, o‘rtacha bo‘yi sm, vazni kg,
tana massasi indeksi yozib jadvalda joylashtiriladi.
Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, gandbolchilarning jismoniy tayyorgarligining
ko'plab parametrlari o'zaro bog'liq va gandbolchilarning o'rtacha ko'rsatkichlari adabiyot
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
698
tadqiqotlari bilan solishtirganda kuch, sprint tezligi, reaktsiya vaqti va vertikal sakrash
xususiyatlari bo'yicha juda yaxshi holatda. Natijada sprint mashqlari reaksiya vaqtini yaxshilash
uchun, vertikal sakrash mashqlari esa kuchni oshirish uchun ishlatilishi mumkin, deb hisoblaymiz.
Gandbolchilarning mavsumoldi mashg‘ulotlarini rejalashtirishda buni e’tiborga olish
foydali bo‘ladi, deb hisoblaymiz.
REFERENCES
1
.
Yarasheva, D. (2024). TYPES AND EFFECTIVENESS OF FITNESS TRAINING.
Modern
Science and Research
,
3
(1), 299–307. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-
2.Yarasheva, D. (2024). SUBJECTIVE AND SPORT.
Modern Science and Research
,
3
(1).
Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/28960
3.Yarasheva, D. (2024). SPONSORSHIP RELATIONSHIPS IN SPORTS MARKETING.
Modern
Science
and
Research
,
3
(2),
337–345.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/29029
4.
Dilnoza, Y. (2023). SUB'YEKTIV VA SPORT.
5.Dilnoza, Y. (2024). SOG'LOMLASHTIRUVCHI MASHG'ULOTLARNING TURLARI VA
SAMARADORLIGI.
6.Yarasheva Dilnoza. (2023). SPORTS PEDAGOGY BASED ON PSYCHOMOTOR AND
DEVELOPMENT THEORIES.
American Journal Of Social Sciences And Humanity
Research
,
3
(12), 26–41.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue12-05
7.Yarasheva Dilnoza. (2023). PHYSIOLOGICAL REACTIONS TO INTERNAL LOAD
STUDY.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(12), 47–56.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue12-07
8.Yarasheva Dilnoza. (2023). SPORTS, CULTURE AND SOCIETY.
American Journal Of
Social
Sciences
And
Humanity
Research
,
3
(11),
152–163.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-17
9.Yarasheva, D. (2024). IN HANDBALL GYMS: SAFE PHYSICAL EXERCISES AND
INJURY PREVENTION.
Modern Science and Research
,
3
(2), 23
–
32. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/30639
10.Yarasheva, D. (2024). USE OF HANDBALL INDUSTRY AND TECHNOLOGY.
Modern
Science and Research
,
3
(2), 9–Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
11.
Yarasheva, D. (2024). THE İMPORTANCE OF ENDURANCE İN HANDBALL.
International Bulletin of Engineering and Technology
,
4
(3), 73–77. Retrieved from
https://internationalbulletins.com/intjour/index.php/ibet/article/view/1406
12.Dilnoza, Y. (2023). GANDBOL MURABBIYLARINING
FIKRIGA KO'RA,
SPORTCHILARNING KO'RSATKICHLARIGA PSIXOLOGIK TA'SIR ETUVCHI
OMILLAR.
Research and Publications
,
1
(1), 86-100.
13.
Dilnoza, Y. (2023). FOCUS ON AEROBIC (LI) TYPE OF MOTOR ACTIVITY BASED
ON FITNESS PROGRAMS.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11), 81-90.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
699
14.
Yarasheva Dilnoza. (2023). METHODS OF ORGANIZING NON-TRADITIONAL
FITNESS CLASSES.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11),
61–72.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-09
15.
Yarashova, D. (2023). THE IMPACT OF PLAYING SPORTS IN EARLY CHILDHOOD
ON SOCIAL DEVELOPMENT.
Modern Science and Research
,
2
(10), 230–234. Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/24325
16.
Ярашева,
Д.
(2023).
СТИЛИ
ОРГАНИЗАЦИИ
НЕТРАДИЦИОННЫХ
ОЗДОРОВИТЕЛЬНЫХ ЗАНЯТИЙ.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ
ИДЕИ В МИРЕ
,
19
(5), 6-10.
17
.Дильноза Ярашева. (2023). ФИТНЕС КАК ОЗДОРОВИТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ.
Proceedings of International Conference on Modern Science and Scientific Studies
,
2
(283.
Retrieved from
https://econferenceseries.com/index.php/icmsss/article/view/1777
18.
Yarasheva, D. (2022). BOLALARDA MASHQ QILISHNING AHAMIYATI.
PEDAGOGS
jurnali
,
19
(1), 139-142.
19.
Yarashova, D. (2023). STRENGTH TRAINING AND STRENGTH TRAINING IN
CHILDREN.
Modern Science and Research
,
2
(9), 211–215. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/24177
20.
Yarasheva Dilnoza Ismail Qizi. (2023). TECHNICAL AND TACTICAL SKILLS IN
SPORTS.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(10), 105–116.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue10-16
21.
Nuriddinov, A. (2023). Sport sotsiologiyasi: uning o'tmishdan hozirgi kungacha rivojlanishi
va kelajakka umidlari.
Research and Publications
,
1
(1), 74-85.
22.Nuriddinov, A. (2024). IMPACT OF GLOBALIZATION AND SPORTS.
International
Bulletin of Engineering and Technology
,
4
(3), 78-83.
23.Nuriddinov, A. (2024). A COMPILATION STUDY OF INNOVATION IN SPORT.
Modern Science and Research
,
3
(2), 346-352.
24.Nuriddinov, A. (2024). KARL MARX AND THE THOUGHTS OF CLASS THEORY ON
SPORTS CULTURE.
Modern Science and Research
,
3
(1).
25.Nuriddinov, A. (2024). THE CONNECTION BETWEEN SPORT AND PHILOSOPHY.
Modern Science and Research
,
3
(1), 308-317.
26.Nuriddinov, A. (2023). MANAGING THE PROCESS OF TALENT DEVELOPMENT IN
SPORTS ANATASIA.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11), 121-132.
27Nuriddinov, A. (2023). PHYSICAL ACTIVITY, HEALTH AND ENVIRONMENT.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(12), 189-200.
28.
Nuriddinov, A. (2023). Use Of Digital Sports Technologies in Sports Television.
American
Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11), 208-219.
29.Nuriddinov, A. (2023). A STUDY OF THE AGGRESSIVE STATUS OF FOOTBALL
FANS.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11), 73-80.
30.Nuriddinov, A. (2023). THE ROLE OF FAIR PLAY IN PHYSICAL EDUCATION.
Modern Science and Research
,
2
(10), 244-250.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
700
31.Nuriddinov, A., Sayfiyev, H., & Sirojev, S. (2023). WHY FOOTBALL IS THE FIRST
SPORT THAT COMES TO MIND TODAY.
Modern Science and Research
,
2
(9), 200-203.
32.Sirojev, S., Nuriddinov, A., & Sayfiyev, H. (2023). THE CONCEPT AND İMPORTANCE
OF SHOOTİNG SPEED İN VOLLEYBALL.
Modern Science and Research
,
2
(9), 187-191.
33.Bahodir o‘g‘li, N. A. (2023). YEVROPA MAMLAKATLARIDA YUQORI MALAKALI
FUTBOLCHI VA MURABBIYLARNI TEXNIK TAKTIK HARAKATLARINI TADBIQ
QILISH METODIKASI.
THEORY AND ANALYTICAL ASPECTS OF RECENT
RESEARCH
,
2
(14), 187-189.
34.
Sirojev Shoxrux. (2023). BEHAVIORAL CHARACTERISTICS, PRINCIPLES AND
WORKING METHODS OF COACHES. American Journal Of Social Sciences And
Humanity Research, 3(11), 50–60.
35.Shoxrux, S. (2023). VOLEYBOLDA OTISH TEZLIGI TUSHUNCHASI VA
AHAMIYATI. Новости образования: исследование в XXI веке, 1(11), 913-917.
36.Sirojev, S. (2023). THE CONCEPT AND İMPORTANCE OF SHOOTİNG SPEED İN
VOLLEYBALL. Modern Science and Research, 2(9), 187-191.
37.Sirojev Shoxrux. (2023). THE CONNECTION BETWEEN SPORTS AND LOGIC.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research, 3(11), 97–106.
38.Sirojev Shoxrux. (2023). APPLICATIONS OF SPORT PSYCHOLOGY IN THE WORLD.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research, 3(11), 107–120.
39.Sirojev, S. (2023). TEACHING ACTIVITIES AND PHILOSOPHY IN PHYSICAL
EDUCATION AND SPORTS. Modern Science and Research, 2(10), 235–243.
40.Sirojev Shoxrux. (2023). THE IMPORTANCE OF MUTUAL RESPECT AND KINDNESS
IN SPORTS. American Journal Of Social Sciences And Humanity Research, 3(12), 215–
225.
41.Sirojev, S. (2024). EFFECTS OF SOCIAL PHOBIA ON SPORTS. Modern Science and
Research, 3(1), 318–326.
42.Sirojev Shoxrux. (2023). STUDYING SPORTS PSYCHOLOGY. American Journal Of
Social Sciences And Humanity Research, 3(12), 176–188.
43.Sirojev, S. (2024). EFFECTS OF WARM-UP AND STRETCHING EXERCISES ON
PROPRIOCEPTION AND BALANCE. Modern Science and Research, 3(2), 353–361.
44.Fayzullo o’g’li, S. S. (2023). YEVROPA ITTIFOQI VA SPORT. International journal of
scientific researchers, 2(2), 7-16.
45.Sirojev, S. (2024). SPORTS MASSAGE. International Bulletin of Engineering and
Technology, 4(3), 84-88.
46.Azamat Orunbayev. (2023). PANDEMIYA DAVRIDA MOBIL SOG’LIQNI SAQLASH
VA FITNES DASTURLARI (PROGRAM).
Research Focus International Scientific
Journal
,
2
(7), 37–42. Retrieved from
https://refocus.uz/index.php/1/article/view/414
47.Azamat Orunbayev. (2023). APPROACHES, BEHAVIORAL CHARACTERISTICS,
PRINCIPLES AND METHODS OF WORK OF COACHES AND MANAGERS IN
SPORTS.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11), 133–151.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
701
48.
Azamat Orunbayev. (2023). GLOBALIZATION AND SPORTS INDUSTRY.
American
Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11), 164–182.
49.Azamat Orunbayev. (2023). SOCIAL SPORTS MARKETING.
American Journal Of Social
Sciences
And
Humanity
Research
,
3
(12),
121–134.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue12-17
50.
Azamat Orunbayev. (2023). RECOVERY STRATEGY IN SPORTS.
American
Journal
Of
Social
Sciences
And
Humanity
Research
,
3
(12),
135–147.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue12-18