25
GANDBOL SPORT ZALLARIDA: XAVFSIZ JISMONIY MASHQLAR VA
JAROHATLARNING OLDINI OLISH
Yarasheva Dilnoza
Buxoro Davlat Universiteti
Sport faoliyati va Pedagogika fakulteti
Sport faoliyati kafedrasi
Tayanch doktoranti (phd)
https://doi.org/10.5281/zenodo.10911215
Annotatsiya.
Gandbol inshootlari odamlarga turli xil xizmatlarni taqdim etishi; ushbu
xizmatlar baquvvat va umuman sog'lom bo'lish uchun yaratilgan xizmatlarni qamrab olganligi
haqida ma’lumotlar keltirilgan. Gandbol markazlarini boshqarishda a'zolari har qanday sog'liqni
saqlash xavfini boshdan kechirmaslik va xavfsiz muhitda xizmatlarni olish uchun gandbol
zallarning ba'zilariga mos kelishi kerak standartlar va ko'rsatmalar mavjud qilishi lozim. Bundan
tashqari maqolaning maqsadi xavfsiz mashqlar tartibini o'rganish va gandbol sport markazlarida
shikastlanish yoki o'lim holatlarini kamaytirish uchun soha standartlari va ko'rsatmalarini
belgilashdir.
Kalit so'zlar:
Gandbol, Boshqaruv, Xavfsiz Mashqlar, Jarohat.
IN HANDBALL GYMS: SAFE PHYSICAL EXERCISES AND INJURY
PREVENTION
Abstract.
Handball facilities provide different services to people; information is provided
that these services include services designed for fitness and overall health. In the management of
handball centers, there must be some standards and guidelines that handball halls must comply
with in order to ensure that members do not experience any health risks and receive services in a
safe environment. In addition, the purpose of the article is to explore safe exercise routines and
establish industry standards and guidelines to reduce injury or death in handball sports centers.
Key words:
Handball, Management, Safe Exercises, Injury.
В ГАНДБОЛЬНЫХ ЗАЛАХ: БЕЗОПАСНЫЕ ФИЗИЧЕСКИЕ УПРАЖНЕНИЯ И
ПРОФИЛАКТИКА ТРАВМИРОВАНИЯ
Аннотация.
Гандбольные площадки предоставляют населению различные услуги;
предоставляется информация о том, что данные услуги включают в себя услуги,
предназначенные для фитнеса и общего состояния здоровья. При управлении гандбольными
центрами должны существовать некоторые стандарты и рекомендации, которым
26
должны соответствовать гандбольные залы, чтобы гарантировать, что участники не
подвергаются никаким рискам для здоровья и получают услуги в безопасной среде. Кроме
того, цель статьи — изучить безопасные упражнения и установить отраслевые
стандарты и рекомендации по снижению травм или смертности в спортивных центрах
гандбола.
Ключевые слова:
гандбол, менеджмент, безопасные упражнения, травмы.
Kirish
So'nggi yillarda gandbol xizmatlarini taklif qiladigan ob'ektlardan foydalanishning
ko'payishi bilan klublar, xodimlar va daromadlar gandbol sohasida tez o'sishni qayd etdi.
Juda rivojlanib borayotgan sport va jismoniy mashqlar sohasida mijozlar ehtiyojining
oshishi tufayli ob'ektlarning ishlashi uning ma'muriyati har kuni muhimroq bo'lib qoldi.
Zallarning orasida eng muhim muammolardan biri mashqlar dasturlarida yuzaga kelishi
mumkin bo'lgan sog'liq uchun xavflarni boshqarishdir, bu eng asosiy xizmatdir. Noto'g'ri ishlab
chiqilgan dasturlar va jismoniy mashqlar paytida xavfsizlik bilan bog'liq zarur xizmatlarni taqdim
etmaslik gandbol muassasasi menejerlari va xodimlarini sud jarayonlari xavfiga duchor qilishi va
birinchi navbatda ularning sog'lig'iga ta'sir qilishi mumkin, shuningdek, u xizmatni vaqtincha yoki
doimiy ravishda olishni istagan iste'molchilar hayotiga ta'sir qiladigan sog'liq bilan bog'liq salbiy
oqibatlarni ko'rsatishi mumkin. Shuning uchun gandbol sanoatida xavfsiz jismoniy mashqlar
amaliyoti va jarohatlarning oldini olishning ahamiyati aniq paydo bo'lmoqda.
Gandbol muassasalarida jismoniy mashqlar paytida yuzaga keladigan jarohatlarni
o'rganadigan juda kam tadqiqotlar mavjud va ularning aksariyati faqat yuzaga keladigan jarohatlar
turlarini yoki ular paydo bo'lish chastotasini aniqlaydi. Gandbol zallari sharoitida bunday
jarohatlarning o'ziga xos sabablarini aniqlash muhimdir. U jarohatlarning o'ziga xos sabablarini
aniqlash, bunday jarohatlarning kelajakdagi xavfini kamaytirish bo'yicha maqsadli profilaktika
choralarini ishlab chiqish, shuningdek, binolarda ushbu masala bo'yicha standartlarni o'rnatish
uchun ishlatilishi mumkin. Gandbol muassasalari menejerlari xodimlari xavfsiz mashqlar bilan
bog'liq ob'ektlar siyosati va protseduralarini ishlab chiqishda yordam beradigan turli xil
ko'rsatmalarga ega. Gandbol zalida ham muvaffaqiyatli jarohati xavfini kamaytirish uchun tegishli
boshqaruv dasturlarini amalga oshirish kerak.
Yo'nalish va sog'liqni tekshiruvi
Orientatsiya-yo'nalish berish, rahbarlik qilish ma'nosida qo'llaniladigan tushuncha.
27
Gandbol muassasasida yo'nalish har bir muassasa a'zosini yoki foydalanuvchisini xavfsiz
va samarali jismoniy mashqlar dasturini boshlash va ishtirok etish uchun tegishli ma'lumot va
ko'rsatmalar bilan ta'minlash jarayonini anglatadi. Kamida, har qanday a'zolik shartnomasi
tuzilishidan oldin sog'liqni saqlash tarixi so'rovnomasi to'ldirilishi kerak. Aksariyat hollarda,
bo'lajak a'zolar sog'lig'ini baholashni yakunlamaguncha shartnomalar imzolanmasligi kerak va
tibbiy ruxsatnoma talab qilinmasligi aniqlanishi kerak. Sog'liqni saqlash tarixi so'rovnomalarini
barcha yangi a'zolarga qo'llash mashqlar o'zgarishini talab qilishi va shaxslarni muayyan
faoliyatdan chetlashtirishi mumkin bo'lgan oldindan mavjud sharoitlarni aniqlashi mumkin. Bir
a'zosi oldin gandbol muassasasida mashqlar amalda ishtirok etish uchun sog'liqni saqlash skrining
jarayonini yakunlaganda, gandbol inshooti menejeri a'zoga ob'ekt haqida umumiy yo'nalishni
taqdim etishi kerak. Avvalo, u malakali gandbol mutaxassisidan yuzma-yuz murojaat qilishini
ta'minlash kerak. A'zolarning xilma-xilligi tufayli gandbol zallariga yangi ob'ekt va uning jihozlari
haqida umumiy ma'lumot beradigan yo'nalishlarni taqdim etishi kerak.
Professional Murabbiylar
Gandbol markazlari daromadlarining 40% dan ortig'ini xizmat ko'rsatadigan xodimlariga
ajratishi ushbu markazlardagi xodimlarning tashkilot muvaffaqiyatiga qanchalik tanqidiy
munosabatda ekanligini ko'rsatadi. Xodimlar o'rtasida nazoratni ta'minlaydigan muassasa, gandbol
markazlari va shaxsiy yoki guruh tadqiqotlari foydalanuvchilari uchun qo'llanma professional
gandbol o'qituvchilariga xizmat ko'rsatadigan muhim nuqta bo'lib, ushbu mutaxassislarning
tajribasi jismoniy faoliyat havzasida oqilona xavfsizlikni ta'minlashga mas'uldir. Ushbu mas'uliyat
sog'liq bilan bog'liq mumkin bo'lgan favqulodda vaziyatlarda javobgarlik mas’uliyatini o'z ichiga
oladi. Gandbol bo'yicha mutaxassisning ushbu ikki tomonlama roli bir xil darajada muhimdir.
Shunga ko'ra, sog'liqni saqlash va gandbol bo'yicha mutaxassislar xavfsiz jismoniy
mashqlar bilan bog'liq turli xil rol va majburiyatlarini bajarish uchun zarur vakolatlarga ega
bo'lishlari kerak. Gandbol sohasida bir qator sertifikat beradigan ta'lim tashkilotlari bordir. Bu har
bir tashkilot samarali gandbol o'qituvchisi uchun zarur bo'lgan bilim, ko'nikma va qobiliyatlarni
taqdim etishini kafolatlaydi. Biroq, oldingi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, juda kam sertifikatlash
organlari aslida ushbu faoliyatga mos keladi.
Uskunalar
Ta'kidlanishicha, jarohatlar ko'pincha vazn mashqlari, guruh mashqlari va umuman yurak-
qon tomir mashqlari uskunalari bilan bog'liq.
Og'irlikning tushishi natijasida eziluvchan jarohatlar barcha erkin vaznda mashq qilish
amaliyotlarida keng tarqalgan, yiqilish jarohatlari guruh mashqlari mashg'ulotlari va yurak-qon
28
tomir uskunalarida mashq qilish amaliyotlarida tez-tez uchraydi. Ushbu jarohatlarga yugurish
yo'lakchalari yoki jismoniy mashqlar to'plaridan tushish, og'irliklar va boshqa jihozlar bilan mashq
qilish paytida tushish va qoqilish holatlari kiradi.
Shikastlanishning ba'zi muhim sabablari: ishlab chiqaruvchining tavsiyalariga rioya
qilmaslik, jismoniy mashqlar jihozlariga yetarli darajada texnik xizmat ko'rsatmaslik va gandbol
xodimlarining jismoniy mashqlar uskunalarini to'g'ri ko'rsatma va nazorat qila olmaslikdir.
Uskunalar bilan bog'liq jarohatlar yoki o'limlarning oldini olish uchun uskunaning
shikastlanishi va yetishmayotgan qismlarini muntazam ravishda tekshirish va texnik xizmat
ko'rsatish kerak. Uskunadan noto'g'ri foydalanish jiddiy shikast yetkazishi mumkin.
Shikastlanishlar ko'pincha uskunaning funksiyalari to'g'risida bilim yetishmasligi tufayli yuzaga
keladi. Sportchi a'zolariga bunday uskunadan qanday foydalanish kerakligi to'g'risida ko'rsatma
berilishi shart.
Xulosa
Xavfsizlik universaldir va bir mamlakatdan boshqasiga farq qilmaydi. Sport zallarining
a'zolarini xavfsiz muhit bilan ta'minlash va ularning umumiy jismoniy sog'lig'ini yaxshilash
qobiliyati asosiy e'tibor markazida bo'lishi kerak. Shu o’rinda, amalga oshirish strategiyalariga
nisbatan mavjud sanoat standartlaridan foydalanish kerak. Ushbu standartlar doirasida gandbol
muassasasida xavfsiz jismoniy mashqlar xizmatlarini olishni istagan shaxs uchun to'g'ri, ya'ni,
yo'naltirilgan bo'lishi muhimdir. Xizmatlarni oladigan insonning xavfsiz mashqlarni bajarishi
uchun uning individual xususiyatlariga muvofiq yo'naltirish kerak. Bu yerda ustuvor amaliyot
sog'liqni saqlash tekshiruvini o'tkazish va shaxsga mos keladigan individual mashqlar dasturini
qo'llash orqali sog'liq uchun xavf omillarini aniqlashdir.
Bu nuqtada gandbol zallarining rahbarlari, yaxshi o'qitilgan va sertifikati mavjud
xodimlarni ishga olishning, shuningdek, ta'lim va sertifikatlashtirish amal haqida xabardor bo'lishi,
bundan tashqari, muayyan davrlarda u o'z murabbiylarining gandbol zonasi va favqulodda
vaziyatlarga javob berish bo'yicha ma'lumot holatini ichki va tashqi mashg'ulotlar bilan yangilashi
kerak. Sifatli xizmat ko'rsatish yo'nalishi bo'yicha gandbol muassasasining eng muhim
operatsiyasi shikastlanish va o'lim xavfini oldini olish va xavfsiz jismoniy mashqlar muhitini
ta'minlashdir. Shu sababli, muassasa menejerlari xavfsiz jismoniy mashqlar va shikastlanish
masalalari bo'yicha gandbol markazi bilan bog'liq standartlar va ko'rsatmalarga rioya qilishlari
kerak.
29
REFERENCES
1.
Yarasheva, D. (2024). SUBJECTIVE AND SPORT.
Modern Science and Research
,
3
(1).
Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/28960
2.
Yarasheva,
D.
(2024).
TYPES
AND
EFFECTIVENESS
OF
FITNESS
TRAINING.
Modern
Science
and
Research
,
3
(1),
299–307.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/28041
3.
Dilnoza, Y. (2024).
SOG'LOMLASHTIRUVCHI MASHG'ULOTLARNING TURLARI
VA SAMARADORLIGI.
4.
Yarasheva,
D.
(2024).
SPONSORSHIP
RELATIONSHIPS
IN
SPORTS
MARKETING.
Modern Science and Research
,
3
(2), 337-345.
5.
Yarasheva Dilnoza. (2023). PHYSIOLOGICAL REACTIONS TO INTERNAL LOAD
STUDY.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(12), 47–56.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue12-07
6.
Yarasheva Dilnoza. (2023). SPORTS PEDAGOGY BASED ON PSYCHOMOTOR AND
DEVELOPMENT THEORIES.
American Journal Of Social Sciences And Humanity
Research
,
3
(12), 26–41. https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue12-05
7.
Yarasheva Dilnoza. (2023). SPORTS, CULTURE AND SOCIETY.
American Journal Of
Social
Sciences
And
Humanity
Research
,
3
(11),
152–163.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-17
8.
Yarasheva Dilnoza. (2023). FOCUS ON AEROBIC (LI) TYPE OF MOTOR ACTIVITY
BASED ON FITNESS PROGRAMS. American Journal Of Social Sciences And Humanity
Research, 3(11), 81–90.
9.
Yarasheva Dilnoza. (2023). METHODS OF ORGANIZING NON-TRADITIONAL
FITNESS CLASSES.
American Journal Of Social Sciences And Humanity
Research
,
3
(11), 61–72. https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-09
10.
Yarasheva Dilnoza Ismail Qizi. (2023). TECHNICAL AND TACTICAL SKILLS IN
SPORTS.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(10), 105–116.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue10-16
11.
Yarashova, D. (2023). THE IMPACT OF PLAYING SPORTS IN EARLY CHILDHOOD
ON SOCIAL DEVELOPMENT.
Modern Science and Research
,
2
(10), 230–234.
Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/24325
30
12.
Ярашева, Д. (2023, April). ФИТНЕС КАК ОЗДОРОВИТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ.
In
Proceedings of International Conference on Modern Science and Scientific
Studies
(Vol. 2, No. 4, pp. 278-283).
13.
Yarasheva,
D.
(2022).
BOLALARDA
MASHQ
QILISHNING
AHAMIYATI.
PEDAGOGS jurnali
,
19
(1), 139-142.
14.
Ярашева,
Д.
(2023).
СТИЛИ
ОРГАНИЗАЦИИ
НЕТРАДИЦИОННЫХ
ОЗДОРОВИТЕЛЬНЫХ
ЗАНЯТИЙ.
ОБРАЗОВАНИЕ
НАУКА
И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
,
19
(5), 6-10.
15.
Yarashova, D. (2023). STRENGTH TRAINING AND STRENGTH TRAINING IN
CHILDREN.
Modern Science and Research
,
2
(9), 211-215.
16.
Azamat Orunbayev, (2023) NONUSHTANİNG MASHQ BAJARİSHGA TA'SİRİ.
International journal of scientific researchers 2(2), 3-6.
17.
Azamat
Orunbayev.
(2023).
USING
TECHNOLOGY
IN
A
SPORTS
ENVIRONMENT.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11),
39–49.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-07
18.
Azamat Orunbayev. (2023). FITNES VA SOG’LOMLASHTIRISH BO’YICHA
MURABBIYLIK YO`NALISHIGA KONTSEPTUAL YONDASHUV.
Research Focus
International
Scientific
Journal
,
2
(8),
23–28.
Retrieved
from
https://refocus.uz/index.php/1/article/view/431
19.
Azamat Orunbayev. (2023). PANDEMIYA DAVRIDA MOBIL SOG’LIQNI SAQLASH
VA FITNES DASTURLARI (PROGRAM).
Research Focus International Scientific
Journal
,
2
(7), 37–42. Retrieved from
https://refocus.uz/index.php/1/article/view/414
20.
Azamat Orunbayev. (2023). APPROACHES, BEHAVIORAL CHARACTERISTICS,
PRINCIPLES AND METHODS OF WORK OF COACHES AND MANAGERS IN
SPORTS.
American Journal Of Social Sciences And Humanity Research
,
3
(11), 133–151.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-16
21.
Azamat Orunbayev. (2023). GLOBALIZATION AND SPORTS INDUSTRY.
American
Journal
Of
Social
Sciences
And
Humanity
Research
,
3
(11),
164–182.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-18
22.
Azamat Orunbayev. (2023). SOCIAL SPORTS MARKETING.
American Journal Of
Social
Sciences
And
Humanity
Research
,
3
(12),
121–134.
31
23.
Azamat Orunbayev. (2023). RECOVERY STRATEGY IN SPORTS.
American Journal
Of
Social
Sciences
And
Humanity
Research
,
3
(12),
135–147.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue12-18
24.
Sirojev Shoxrux. (2023). BEHAVIORAL CHARACTERISTICS, PRINCIPLES AND
WORKING METHODS OF COACHES. American Journal Of Social Sciences And
Humanity Research, 3(11), 50–60.
25.
Shoxrux, S. (2023). VOLEYBOLDA OTISH TEZLIGI TUSHUNCHASI VA
AHAMIYATI. Новости образования: исследование в XXI веке, 1(11), 913-917.
26.
Sirojev, S. (2023). THE CONCEPT AND İMPORTANCE OF SHOOTİNG SPEED İN
VOLLEYBALL. Modern Science and Research, 2(9), 187-191.
27.
Sirojev Shoxrux. (2023). THE CONNECTION BETWEEN SPORTS AND
LOGIC. American Journal Of Social Sciences And Humanity Research, 3(11), 97–106.
28.
Sirojev Shoxrux. (2023). APPLICATIONS OF SPORT PSYCHOLOGY IN THE
WORLD. American Journal Of Social Sciences And Humanity Research, 3(11), 107–120.
29.
Sirojev, S., Nuriddinov, A., & Sayfiyev, H. (2023). THE CONCEPT AND İMPORTANCE
OF SHOOTİNG SPEED İN VOLLEYBALL. Modern Science and Research, 2(9), 187–
191. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/24102
30.
Nuriddinov, A. (2023). THE ROLE OF FAIR PLAY
IN PHYSICAL
EDUCATION. Modern Science and Research, 2(10), 244–250. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/24327
31.
Nuriddinov, A., Sayfiyev, H., & Sirojev, S. . (2023). WHY FOOTBALL IS THE FIRST
SPORT THAT COMES TO MIND TODAY. Modern Science and Research, 2(9), 200–
203. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/24104
32.
Akhrorjon Nuriddinov. (2023). A STUDY OF THE AGGRESSIVE STATUS OF
FOOTBALL FANS. American Journal Of Social Sciences And Humanity Research, 3(11),
73–80.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-10
33.
Akhrorjon Nuriddinov. (2023). USE OF DIGITAL SPORTS TECHNOLOGIES IN
SPORTS TELEVISION. American Journal Of Social Sciences And Humanity
Research, 3(11), 208–219.
https://doi.org/10.37547/ajsshr/Volume03Issue11-22
34.
Akhrorjon
Nuriddinov.
(2023).
PHYSICAL
ACTIVITY,
HEALTH
AND
ENVIRONMENT. American Journal Of Social Sciences And Humanity Research, 3(12),
189–200.
32
35.
Saidova Mahbuba Ayubovna. (2023). Physical education lessons in the process of
umumpedagogik methods.
TECHNICAL SCIENCE RESEARCH IN UZBEKISTAN
,
1
(5),
345–354. Retrieved from
https://universalpublishings.com/index.php/tsru/article/view/3548
36.
Saidova Mahbuba Ayubovna. (2023). Physical downloads and the rest of fulfilling exercise
mutual dependence.
TECHNICAL SCIENCE RESEARCH IN UZBEKISTAN
,
1
(5), 394–
409. Retrieved from
https://universalpublishings.com/~niverta1/index.php/tsru/article/view/3556
37.
Sayfiev
Hikmatullo
Xayrullayevich.
(2023).
SPORT
GIMNASTIKASIDA
HARAKATLAR
KETMA-KELIGINING
NAMOYON
BO’LISHI.
TECHNICAL
SCIENCE
RESEARCH
IN
UZBEKISTAN
,
1
(5),
478–491.
Retrieved
from
https://universalpublishings.com/~niverta1/index.php/tsru/article/view/3588
38.
Xayrullayevich, S. H. (2023). Use of Acrobatic Exercises and Their Terms In The Process
of Teaching Gymnastics. Intersections of Faith and Culture: American Journal of Religious
and Cultural Studies (2993-2599), 1 (9), 80–86.
39.
Sayfiev
Hikmatullo
Xayrullayevich.
(2023).
АЭРОБНОЙ
ГИМНАСТИКИ.
TECHNICAL SCIENCE RESEARCH IN UZBEKISTAN
,
1
(5), 449–456.
Retrieved from
https://universalpublishings.com/~niverta1/index.php/tsru/article/view/3585
40.
Xayrullayevich, S. H. (2023). SPORTS ARE GYMNASTICS IN ACTION SERIES-BE
THE MANIFESTATION OF COME. TECHNICAL SCIENCE RESEARCH IN
UZBEKISTAN, 1 (5), 465–477.