ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
9
Ш
.
Х
.
Зулфиқоров
,
Ўзбекистон
Республикаси
Миллий
гвардияси
Ҳарбий
-
техник
институти
доценти
,
ю
.
ф
.
н
.
ЎЗБЕКИСТОНДА
ПАРЛАМЕНТ
НАЗОРАТИ
ШАКЛЛАРИДАН
САМАРАЛИ
ФОЙДАЛАНИШ
ТАРТИБИНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
парламент
назорати
тушунчаси
,
парламент
назорати
сифатида
депутат
ва
сенатор
сўрови
,
сўровга
жавоб
бериш
тартиби
,
амалда
ижро
этиш
масаласидаги
муаммолар
,
қонунчиликка
билдириб
ўтилган
таклиф
ва
тавсиялар
ўз
ифодасин
топган
Таянч
сўзлар
:
парламент
назорати
,
депутат
,
сенатор
,
жавобгарлик
,
ҳуқуқ
ва
мажбурият
,
кафолат
,
сўров
.
Аннотация
:
в
этой
статье
излагается
понятии
парламентского
надзора
,
запрос
депутата
и
сенатора
как
парламентский
надзор
,
процедура
реагирования
на
запросы
,
проблемы
вопросы
обеспечения
исполнения
,
предложения
и
рекомендации
в
законодательстве
.
Ключевые
слова
:
парламентский
контроль
,
депутат
,
сенатор
,
ответсвенность
,
права
и
обязанно
-
сти
,
гарантии
,
запрос
.
Annotation:
this article describes the concept of
parliamentary oversight, the request of the deputy and the
senator as parliamentary oversight, the procedure for
responding to requests, problems of enforcement,
suggestions and recommendations in the legislation.
Keywords
: parliamentary control, deputy, senator,
responsibility, rights and obligations, guarantees, request.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ш
.
Мирзиёевнинг
Конституциямиз
қабул
қилинганлигининг
26
йиллиги
муносабати
билан
сўзлаган
маърузасида
,
қонунлар
ижроси
устидан
парламент
назоратини
ташкил
этиш
Сенат
Раиси
ва
Қонунчилик
палатаси
Спикерининг
конституциявий
ваколати
ҳисобланади
.
Лекин
,
афсуски
,
парламентнинг
бу
соҳадаги
фаолиятида
туб
ўзгариш
сезилмаяпти
.
Жумладан
,
жорий
йилда
давлат
органлари
ва
мансабдор
шахсларга
Сенат
бор
-
йўғи
2
та
,
Қонунчилик
палатаси
эса
3
та
парламент
сўрови
юборганлиги
алоҳида
таъкидланиб
ўтилди
[1].
Парламент
назорати
соҳасида
нафақат
хорижий
мамлакатлар
парламентларида
,
балки
ўзбек
миллий
парламентаризми
тарихида
ҳам
ўзига
хос
тажриба
тўпланган
.
Мазкур
институт
мамлакатимиз
парламенти
икки
палатали
шаклда
фаолият
юрита
бошлаганидан
сўнг
янада
такомиллаштирилди
.
Парламент
назорати
мансабдор
шахсларнинг
масъулиятини
ошириш
ва
фуқаролар
онгида
қонунга
ҳурмат
руҳини
шакллантиришда
ҳам
муҳим
восита
ҳисобланади
.
Шубҳасиз
,
парламент
назорати
қонун
чиқарувчи
органнинг
ҳозирги
кундаги
энг
самарали
кўриниши
ҳисобланади
.
Парламент
назорати
қонун
ҳужжатлари
таъсирчанлигини
оширишнинг
ва
айни
чоғда
жамиятнинг
ҳуқуқий
эҳтиёжларини
тезкор
аниқлашнинг
самарали
воситаси
ҳисобланади
.
Парламент
фаолиятининг
самарадорлигини
белгилаб
берувчи
энг
муҳим
кўринишларидан
бири
бу
,
парламент
назоратидир
.
Парламент
назорати
деганда
–
қонунларга
риоя
қилиниши
ва
уларнинг
бажарилишини
доимий
назорат
қилиш
,
парламент
назорати
субъектларининг
ўз
ваколатлари
доирасида
фаолиятини
ташкил
этиш
ҳамда
парламентга
оид
бошқа
назорат
ваколатларини
бажариш
мақсадида
амалга
ошириладиган
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
фаолият
тури
тушунилади
.
Россиялик
ҳуқуқшунос
А
.
Д
.
Керимовнинг
фикрича
,
парламент
назорати
аввало
маъмуриятнинг
давлатдаги
ҳокимиятни
амалда
бутунлай
,
чекланмаган
тарзда
эгаллаб
олишига
,
демократик
институтлар
фаолияти
йўққа
чиқариб
юборилишига
йўл
қўймаслик
учун
зарурдир
.
Табиийки
,
бу
парламент
назорати
етарлича
таъсирчан
бўлган
шароитдагина
мумкин
.
Шу
билан
бирга
,
у
асоссиз
даражада
қаттиқ
,
айтиш
мумкинки
,
ҳукумат
учун
ҳаддан
ташқари
оғир
бўлмаслиги
кераклиги
равшандир
.
Акс
ҳолда
ҳукумат
самарали
фаолият
юрита
олмайди
[2].
Дарҳақиқат
,
парламент
назорати
биринчи
галда
,
қонунда
белгиланган
талаблар
асосида
амалга
оширилиши
,
иккинчидан
ўз
ваколатларини
суиистеъмол
қилишлари
,
ўз
манфаатини
халқ
манфаатидан
устун
қўймасликлари
лозим
.
2016
йил
11
апрелда
қабул
қилинган
“
Парламент
назорати
тўғрисида
”
ги
Ўзбекистон
Республикаси
Қонуни
қабул
қилинди
.
Дарҳақиқат
,
ушбу
қонуннинг
қабул
қилиниши
парламент
фаолиятини
янада
самарали
ташкил
этиш
,
уларнинг
ваколатлари
ва
функционал
вазифаларининг
янада
кенгайишига
,
қолаверса
,
Қонунчилик
палатаси
ва
депутатларнинг
парламент
ва
депутат
сўрови
ҳуқуқидан
фойдаланиш
механизмларини
етарлича
очиб
беришида
бевосита
хизмат
қилади
.
Алоҳида
таъкидлаш
лозимки
,
илгари
парламент
фаолияти
билан
боғлиқ
бўлган
қонунларимизда
фақат
“
парламент
сўрови
”
тушунчаси
мавжуд
бўлган
.
Шу
нуқтаи
назардан
ҳам
ушбу
ҳуқуқдан
фойдаланиш
жуда
суст
бўлган
,
кўп
ҳолатларда
кенг
жамоатчилик
томонидан
танқид
остига
олинган
.
Негаки
,
қонунларимида
ушуб
ҳуқуқдан
фойдаланиш
механизми
мураккаб
тарзда
берилган
эди
.
Мазкур
муаммоли
масалаларни
бартараф
этиш
мақсадида
,
ушбу
қонун
қабул
қилинди
ҳамда
тегишли
қонунларимизга
парламент
ҳамда
Қонунчилик
палатаси
депутати
,
Сенат
аъзоси
сўровлари
тушунчаси
,
уни
амалга
ошириш
механизмлари
белгилаб
қўйилди
.
Мисол
тариқасида
айтадиган
бўлсак
,
Россия
Федрациясининг
2013
йил
май
ойида
“
Парламент
назорати
тўғрисида
”
ги
[3]
қабул
қилинган
қонунида
ҳам
парламент
назоратини
амалга
оширувчи
йўналишлар
,
воситалар
ҳамда
уларни
амалга
оширишнинг
ҳуқуқий
механизмларига
тўхталиб
ўтилган
.
Парламент
сўрови
,
парламент
аъзолари
сўрови
алоҳида
-
алоҳида
тушунча
сифатида
мустаҳкамлаб
қўйилган
.
Россиялик
ҳуқуқшунос
тадқиқотчи
В
.
А
.
Ёлчев
парламент
назоратининг
шакли
сифатида
парламент
сўрови
имкониятларидан
янада
самаралироқ
фойдаланиш
хусусида
қуйидаги
фикрларни
билдириб
ўтган
эди
:“
Парламент
ва
депутат
сўровлари
–
бу
нафақат
қонун
чиқарувчининг
хизмат
бурчи
,
балки
унинг
маънавий
нуқтаи
назари
,
ҳаёт
билан
алоқаси
ҳамдир
” [4].
Эътибор
қаратадиган
бўлсак
, “
Парламент
назорати
тўғрисида
”
ги
қонуннинг
[5] 14-
моддасида
,
парламент
сўровига
тавсиф
берилган
бўлиб
,
унга
кўра
,
Қонунчилик
палатаси
,
Сенат
давлат
органларининг
,
хўжалик
бошқаруви
органларининг
мансабдор
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
10
шахсларига
қонунларнинг
,
турли
соҳалардаги
давлат
дастурларининг
ижроси
масалалари
ҳамда
уларнинг
ваколатларига
кирадиган
бошқа
муҳим
масалалар
юзасидан
асослантирилган
тушунтириш
бериш
ёки
нуқтаи
назарини
баён
этиш
талаби
билан
парламент
сўрови
юборишга
ҳақлилиги
белгилаб
қўйилган
.
Парламент
сўровини
юбориш
тўғрисидаги
таклифини
эса
Қонунчилик
палатаси
кўриб
чиқиши
учун
қўмиталар
,
фракциялар
,
депутатлар
гуруҳлари
томонидан
,
шунингдек
Қонунчилик
палатаси
депутатлари
умумий
сонининг
камида
бешдан
бир
қисми
томонидан
,
Сенат
кўриб
чиқиши
учун
эса
,
қўмиталар
томонидан
,
шунингдек
Сенат
аъзолари
умумий
сонининг
камида
бешдан
бир
қисми
томонидан
киритилиши
мумкин
.
Тегишли
тарзда
юборилган
парламент
сўровига
жавобни
эса
давлат
органларининг
,
хўжалик
бошқаруви
органларининг
мансабдор
шахслари
парламент
сўровига
оғзаки
жавобни
тегишинча
Қонунчилик
палатасининг
,
Сенатнинг
мажлисида
палаталар
белгилаган
муддатда
,
ёзма
жавобни
эса
,
агар
бошқа
муддат
белгиланган
бўлмаса
,
сўров
олинган
кундан
эътиборан
ўн
кундан
кечиктирмай
юборишлиги
белгилаб
қўйилди
.
Эътиборимизни
,
Қонунчилик
палатаси
депутати
ва
Сенат
аъзоси
сўровига
қаратадиган
бўлсак
,
Мазкур
қонуннинг
15-
моддасига
мувофиқ
,
Қонунчилик
палатаси
депутати
давлат
органларининг
,
хўжалик
бошқаруви
органларининг
мансабдор
шахсларига
,
қоида
тариқасида
,
тегишли
сайлов
округи
сайловчиларининг
ёки
Ўзбекистон
Экологик
ҳаракатининг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
таъминлаш
билан
боғлиқ
масалалар
юзасидан
,
Сенат
аъзоси
эса
,
тегишли
ҳудудларнинг
манфаатлари
билан
боғлиқ
масалалар
юзасидан
асослантирилган
тушунтириш
бериш
ёки
нуқтаи
назарини
баён
этиш
талаби
билан
сўров
юборишга
ҳақлилиги
,
давлат
органларининг
,
хўжалик
бошқаруви
органларининг
мансабдор
шахслари
Қонунчилик
палатаси
депутатининг
,
Сенат
аъзосининг
сўровига
,
агар
бошқа
муддат
белгиланган
бўлмаса
,
сўров
олинган
кундан
эътиборан
ўн
кундан
кечиктирмай
ёзма
жавоб
юборишлиги
қатъий
белгилаб
қўйилди
.
Депутат
сўровига
эътиборимизни
қаратадиган
бўлсак
, “
Сўров
депутат
томонидан
уни
қизиқтирувчи
шахсий
масала
бўйича
тақдим
этилмайди
.
Сўровларнинг
мавзуси
бўйича
у
ёки
бу
норматив
чекловлар
мавжуд
эмас
,
лекин
сўров
юборилган
субъект
ваколатлари
чегарасидан
четга
чиқиши
мумкин
эмас
.
Ўз
навбатида
,
депутат
сўровини
киритиш
мезони
муаммонинг
жамият
учун
аҳамиятлилигидир
”
[6].
Қонунчилик
нормаларида
сўровларни
тайёрлаш
,
юбориш
ва
сўровлар
бўйича
назоратни
амалга
ошириш
билан
боғлиқ
механизмлар
ҳуқуқий
жиҳатдан
атрофлича
тартибга
солинмаган
.
Балки
,
кўп
жиҳатдан
парламент
назоратининг
ушбу
шакли
Ўзбекистон
парламентаризми
амалиётида
кенг
татбиқ
этилмаган
.
Алоҳида
шуни
таъкидлаш
лозимки
,
кўриб
чиқилаётган
назорат
шаклининг
самарадорлиги
,
фақатгина
берилган
сўровлар
сонига
эмас
,
балки
улар
юзасидан
кўрилган
чора
-
тадбирларнинг
сифатлилигига
,
шунингдек
,
жавобларнинг
ўз
вақтида
ва
тўлиқ
берилишига
боғлиқ
бўлади
.
Депутат
сўрови
ҳуқуқи
ҳар
бир
депутатнинг
мустақил
ва
ташаббускор
бўлишини
талаб
этади
.
Депутат
сўрови
халқ
вакилининг
мустақил
назорат
функциясини
амалга
оширишнинг
муҳим
шаклидир
.
Депутат
сўровининг
асосида
қонунийликни
бузиш
,
қарорларни
,
қўмита
ва
депутатлик
гуруҳларининг
тавсияларини
бажармаслик
,
депутатнинг
мурожаатларига
эътиборсизлик
,
фуқароларнинг
қонуний
ҳуқуқларини
рад
этиш
каби
салбий
далиллар
ва
ҳолатлар
ётади
.
Сўров
юбориш
тартибини
таҳлил
қиладиган
бўлсак
,
шуни
алоҳида
таъкидлаш
лозимки
,
депутатлик
сўровини
юбориш
тартиби
ихчамлаштирилган
,
аниқ
белгиланган
қоида
асосида
алоҳида
депутат
томонидан
юборилади
.
Парламент
сўровини
юбориш
механизми
эса
анча
мураккаб
бўлиб
,
кўпчилик
овоз
билан
тасдиқланган
парламент
қарори
асосида
,
парламент
номидан
юбориладиган
сўровдир
.
Шу
билан
бирга
парламент
сўрови
ва
депутат
сўрови
ўз
механизми
ва
муҳокама
қилиш
жараёни
билан
бир
-
биридан
фарқланади
.
Хусусан
,
депутат
сўрови
қоида
тариқасида
,
тегишли
масала
юзасидан
мансабдор
шахсга
юборилган
сўровга
ёзма
тарзда
жавоб
қайтарилади
,
ушбу
масала
парламент
палатаси
муҳокамасига
қўйилмайди
.
Баъзи
ҳолатлар
бундан
мустасно
бўлиши
мумкин
.
Парламент
сўровига
эса
тегишли
мансабдор
шахслар
ёзма
ҳамда
оғзаки
жавоб
қайтариши
мумкин
ҳамда
парламент
сўрови
юзасидан
палата
мажлисида
муҳокама
қилинади
ва
тегишли
қарор
қабул
қилинади
.
Депутат
сўрови
юборилган
мансабдор
шахс
бир
неча
марта
ўз
вақтида
сўровни
кўриб
чиқмаганлиги
,
тўлиқ
ва
аниқланган
маълумотларни
бермаганлиги
,
ўз
вазифасига
масъулиятсизлик
қилганлиги
учун
унга
нисбатан
тегишли
таъсир
чораси
қўлланилиши
мумкин
.
Парламент
сўрови
юзасидан
сўров
натижалари
бўйича
парламент
ўзининг
позициясини
билдириши
,
ушбу
ҳолат
юзасидан
тегишли
қарор
қабул
қилиши
,
зарурат
бўлганда
эса
мансабдор
шахсни
лавозимидан
озод
қилиши
масаласини
кўриб
чиқиши
ҳамда
бу
бўйича
тегишли
маълумот
киритиши
мумкин
.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
Ш
.
М
.
Мирзиёевнинг
Олий
Мажлис
палаталари
,
сиёсий
партиялар
ҳамда
Ўзбекистон
Экологик
ҳаракати
вакиллари
билан
йиғилишдаги
маърузасида
қуйидагиларга
тўхталиб
ўтган
эдилар
[7]: “
Парламент
эшитувлари
,
ҳукумат
аъзолари
,
давлат
ва
хўжалик
бошқаруви
органлари
раҳбарларининг
ҳисоботларини
тизимли
равишда
эшитиб
бориш
,
депутатларнинг
сўровларига
атрофлича
жавоб
қайтаришни
таъминлаш
борасида
муаммолар
мавжуд
.
Одатда
парламент
вазирларнинг
ҳисоботини
эшитади
.
Лекин
пастдаги
бўғинда
бу
йўналишда
ким
ҳисобот
беради
?
Фақат
марказ
ёки
вилоятда
эмас
,
ҳудудларда
ҳам
ўзгариш
бўлиши
зарур
.
Депутатга
беписандлик
–
халққа
беписандлик
деб
баҳоланиши
шарт
.
Халқни
ҳурмат
қилмаган
,
депутатлик
ваколатини
амалга
оширишга
тўсқинлик
қилган
ҳар
қандай
мансабдор
шахс
қонун
олдида
жавоб
беради
.
Шу
сабабдан
ҳам
депутатлик
сўровини
кўриб
чиқмагани
ёки
унга
жавоб
бермагани
,
кўриш
муддатини
бузгани
учун
жавобгарликни
кучайтириш
лозим
”
лигига
алоҳида
тўхталиб
ўтган
эдилар
.
Шундан
келиб
чиқиб
,
Ўзбекистон
Республикаси
Маъмурий
жавобгарлик
тўғрисидаги
кодекснинг
193-
моддасига
тегишли
ўзгартиш
ва
қўшимчалар
киритилиб
,
депутатлик
ва
сенаторлик
фаолиятининг
кафолатларини
бузиш
ҳолатлари
тартибга
солиб
қўйилган
.
Хусусан
,
давлат
органларининг
,
фуқаролар
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
11
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
,
мулкчилик
шаклидан
қатъи
назар
корхоналар
,
муассасалар
ва
ташкилотларнинг
мансабдор
шахслари
томонидан
депутатлар
ҳамда
сенаторлар
олдидаги
ўз
вазифаларини
бажармаслик
,
уларнинг
ишига
тўсқинлик
қилиш
,
уларга
атайлаб
сохта
маълумот
бериш
,
депутатлик
ва
сенаторлик
фаолиятининг
кафолатларини
бузиш
,
худди
шунингдек
мансабдор
шахслар
томонидан
парламент
сўровини
,
депутат
,
сенатор
сўровини
кўриб
чиқмасдан
қолдириш
ёки
уларни
кўриб
чиқиш
муддатларини
узрли
сабабларсиз
бузиш
ёхуд
улар
юзасидан
била
туриб
нотўғри
маълумотларни
қасддан
тақдим
этиш
, -
мансабдор
шахсларга
энг
кам
иш
ҳақининг
уч
бараваридан
етти
бараваригача
миқдорда
жарима
солишга
сабаб
бўлишлиги
белгилаб
қўйилган
.
Олий
Мажлис
Қонунчилик
палатаси
депутатларининг
Қонунчилик
палатаси
депутатлари
2018
йилда
давлат
ҳокимияти
ва
бошқаруви
органларининг
мансабдор
шахсларига
сайловчиларнинг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
таъминлаш
билан
боғлиқ
масалалар
юзасидан
207
та
депутат
сўрови
юбордилар
.
Мазкур
депутат
сўровларининг
169
таси
(
81,6%
)
вазирлик
ва
идоралар
,
бошқа
марказий
муассаса
ва
ташкилотларга
ҳамда
38
таси
(
18,4%
)
маҳаллий
ижроия
ҳокимияти
органларига
юборилган
.
Юборилган
депутат
сўровларининг
аксарият
қисмида
таълим
(
37
та
ёки
18,1%
),
уй
-
жой
ва
коммунал
хизмат
(
35
та
ёки
17,1%
),
соғлиқни
сақлаш
(
34
та
ёки
16,6%
)
ва
бошқа
соҳалар
(
98
та
ёки
48%
)
га
оид
масалалар
кўтарилган
[8].
Депутатлар
юборган
депутат
сўровларининг
ижроси
юзасидан
таҳлилга
эътибор
қаратадиган
бўлсак
,
2018
йилда
эса
,
юборилган
депутат
сўровларидан
29
таси
(14%)
бўйича
ҳисобот
даврида
жавоблар
келмади
.
Шунингдек
жавоблар
келган
1
54
та
депутат
сўровидан
74
таси
(48%)
ўн
беш
кунгача
ва
13
таси
(8,4%)
ўн
олти
ва
ундан
ортиқ
кунга
кечиккан
ҳолда
ижро
этилди
.
Шу
билан
бирга
24
та
(12%)
депу
-
тат
сўровининг
муддатлари
2019
йил
январь
ойи
этиб
белгиланган
[9].
Ушбу
статистик
маълумотлардан
ҳам
кўриниб
турибдики
,
давлат
ҳокимияти
бошқарув
органлари
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
раҳбар
ходимларининг
масъулияти
ва
жавобгарлик
ҳиссини
янада
кучайтириш
лозим
.
Шу
орқали
мамлакатда
яшовчи
аҳолининнг
фаровон
турмуш
тарзига
тўсиқ
бўлувчи
муаммоларни
ўз
вақтида
ечими
топилишида
янада
кенг
имкон
яратилган
бўлар
эди
.
Бизнинг
фикримизча
,
“
Парламент
назорати
тўғрисида
”
ги
қонуннинг
5-
моддасига
парламент
назорати
шакли
сифатида
,
“
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
фаолиятини
ўрганиш
”
шаклини
киритиш
фойдадан
холи
бўлмас
эди
.
Таъкидлаш
лозимки
,
Олий
Мажлис
Қонунчилик
палатасининг
депутати
ва
Сенат
аъзоларининг
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
фаолияти
устидан
назорат
ўрнатишга
оид
махсус
ташкилий
-
ҳуқуқий
механизмни
жорий
этиш
вақти
келди
.
2017–2021
йилларда
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантиришнинг
бешта
устувор
йўналиши
бўйича
қабул
қилинган
Ҳаракатлар
стратегиясида
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
фаолиятини
ўрганиб
,
таҳлил
қилиш
ҳамда
унинг
натижалари
бўйича
тегишли
чоралар
кўришни
парламент
назоратининг
муҳим
шакли
сифатида
белгилашнинг
назарда
тутилиши
,
мазкур
йўналишда
истиқболли
вазифаларнинг
ечимига
бевосита
хизмат
қилади
.
Ўйлаймизки
,
ушбу
назорат
турини
“
Парламент
назорати
тўғрисида
”
ги
қонунда
алоҳида
белгилаш
,
ушбу
йўналишда
мақсадли
назоратни
йўлга
қуйишга
муҳим
асос
бўлиб
хизмат
қилади
Эътибор
қаратадиган
бўлсак
,
йилдан
-
йилга
депутатларнинг
депутат
сўрови
ҳуқуқидан
фойдаланиш
имкониятлари
кенгайиб
бормоқда
.
Бунга
биринчи
галда
,
ушбу
ҳуқуқдан
самарали
фойдаланишларида
ҳар
ойда
тегишли
ҳудудларда
сайловчилар
билан
учрашувлар
ўтказишлари
ва
шу
орқали
қонунчиликда
мавжуд
муаммоларни
аниқ
ўзлари
кўрган
ҳолда
,
уни
бартараф
этиш
мақсадида
мазкур
ҳуқуқдан
фойдаланиш
ҳолатлари
кўпайганлиги
кўзга
ташланмоқда
.
Якунда
қуйидаги
таклиф
ва
мулоҳазаларга
тўхталиб
ўтмоқчимиз
:
биринчидан
,
мансабдор
шахслар
томонидан
қонунлар
ижросининг
таъминланишини
назорат
қилишда
парламент
ва
депутат
сўрови
,
парламент
эшитуви
,
ҳукумат
соати
каби
институтлардан
янада
кенгроқ
фойдаланиш
лозим
;
иккинчидан
,
парламент
ва
депутат
сўровини
тайёрлаш
,
юбориш
,
назоратини
амалга
ошириш
жараёнида
аниқланган
камчилик
,
нуқсонларни
бартараф
этиш
билан
боғлиқ
масалалар
ижроси
юзасидан
доимий
мониторингни
олиб
бориш
лозим
.
Мухтасар
қилиб
айтганда
,
парламент
соҳасида
амалга
оширилаётган
ислоҳотларда
депутат
ва
сенаторлар
томонидан
парламент
назорати
шаклларидан
ўз
вақтида
ҳамда
самарали
фойдалинишлари
лозим
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1. http://uza.uz/oz/politics/bilimli-avlod-buyuk-
kelazhakning-tadbirkor-khal-farovon-ayet-08-12-2018.
2.
Қаранг
:
Керимов
А
.
Д
.
Парламентское
право
Франции
. –
М
.:
Норма
, 1998.–
С
.78.
3. www.consultant.
Федеральный
закон
от
07.05.2013 N 77-
Ф
3
4.
Ёлчев
В
.
А
.
Государственная
Дума
.
Роль
и
место
аппарата
в
законадательном
процессе
.
–
М
.:
Памятники
исторической
мысли
, 2000. –
С
.165.
5.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2016
й
., 15-
сон
, 141-
модда
6.
Қаранг
:
Авакьян
С
.
А
.
Депутат
:
статус
и
деятель
-
ность
. –
М
.:
Политиздат
, 1991. –
С
.120.
7.
Мирзиёев
Ш
.
М
.
Миллий
тараққиёт
йўлимизни
қатъият
билан
давом
эттириб
,
янги
босқичга
кўтарамиз
. –
Тошкент
: “
Ўзбекистон
”
НМИУ
, 2018. – 574
- 575
бетлар
.
8.
ЎзбекистонРеспубликаси
Олий
Мажлиси
Қонунчилик
палатасининг
расмий
веб
-
сайти
.
9.
ЎзбекистонРеспубликаси
Олий
Мажлиси
Қонунчилик
палатасининг
расмий
веб
-
сайти
.
