ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
19
А
.
М
.
Абдусаттаров
,
ТДЮУ
докторанти
ЎЗБЕКИСТОН
РЕСПУБЛИКАСИ
ҲУКУМАТИ
КОНСТИТУЦИЯВИЙ
ВАКОЛАТЛАРИНИНГ
ЭКОЛОГИК
-
ҲУҚУҚИЙ
ТАЛҚИНИ
Аннотация
:
Мақолада
Ўзбекистон
Республикаси
Ҳукумати
конституциявий
ваколатлари
экологик
-
ҳуқуқий
нуқтаи
назардан
тадқиқ
этилган
,
унинг
атроф
-
муҳитни
муҳофаза
қилиш
соҳасидаги
ҳуқуқ
ижодкорлиги
,
ижроия
ва
тартибга
солиш
бўйича
ваколатлари
таҳлил
қилиниб
,
миллий
қонунчиликни
такомиллаштириш
тўғрисида
тавсиялар
ишлаб
чиқилган
.
Калит
сўзлар
:
Конституция
,
ҳукумат
,
экологик
ваколатлар
,
ҳуқуқ
ижодкорлиги
,
бошқарув
,
муҳофаза
қилиш
,
тартибга
солиш
,
ижро
этиш
Аннотация
:
в
статье
исследованы
конституцион
-
ные
полномочия
Правительства
Республики
Узбеки
-
стан
с
эколого
-
правовой
точки
зрения
,
а
также
прове
-
ден
анализ
правотворческих
,
исполнительных
и
регу
-
лирующих
полномочий
в
сфере
охраны
окружающей
среды
,
а
также
разработаны
рекомендации
по
совер
-
шенствованию
национального
законодательства
.
Ключевые
слова
:
Конституция
,
правительство
,
экологические
полномочия
,
правотворчество
,
управ
-
ление
,
охрана
,
регулирование
,
исполнение
Abstract:
in this article researched constitutional pow-
ers of the Government of Republic Uzbekistan from the
ecological-legal point of view, also analyzed lawmaking,
executive and regulating powers in sphere of protection of
the environment, and developed recommendations on
improving national legislation.
Keywords:
Constitution, Government, ecological au-
thorities, lawmaking, govern, protection, regulation, execu-
tion.
Биринчи
Президентимиз
Ислом
Каримовнинг
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганининг
23
йиллигига
бағишланган
тантанали
маросимдаги
“
Асосий
вазифамиз
–
жамиятимизни
ислоҳ
этиш
ва
демократлаштириш
,
мамлакатимизни
модернизация
қилиш
жараёнларини
янги
босқичга
кўтаришдан
иборат
”
мавзусидаги
маърузаларида
таъкидлаганларидек
, “
Конституциямиз
бугунги
кунда
юртимизда
мустақил
,
суверен
демократик
давлат
барпо
этиш
,
кўп
укладли
бозор
иқтисодиёти
таркибида
хусусий
мулк
устуворлигини
мустаҳкамлаш
ва
унинг
ҳимоясини
кафолатлаш
,
шунингдек
инсон
манфаатлари
,
ҳуқуқ
ва
эркинликлари
олий
қадрият
ҳисобланган
фуқаролик
жамиятини
шакллантиришнинг
асосий
ҳуқуқий
ва
қонунчилик
пойдеворига
айланди
”
[1].
Ўзбекистон
Республикасининг
Президенти
Ш
.
Мирзиёев
ҳам
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганининг
24
йиллигига
бағишланган
“
Қонун
устуворлиги
ва
инсон
манфаатларини
таъминлаш
–
юрт
тараққиёти
ва
халқ
фаровонлигининг
гарови
”
мавзусидаги
маърузаларида
“
Мустақил
тараққиёт
йилларида
Конституциямиз
юртимизда
ҳуқуқий
демократик
давлат
,
кучли
фуқаролик
жамияти
,
эркин
бозор
муносабатлари
ва
хусусий
мулк
устуворлигига
асосланган
иқтисодиётни
қуриш
,
халқимиз
учун
тинч
,
обод
ва
фаровон
ҳаёт
барпо
этиш
,
Ўзбекистоннинг
халқаро
майдонда
муносиб
ўрин
эгаллашида
мустаҳкам
пойдевор
бўлиб
хизмат
қилмоқда
” [2],
деб
таъкидлаб
ўтдилар
.
Конституциямизда
миллий
ғоямизнинг
асосий
мақсади
ҳисобланган
–
инсон
ҳуқуқларини
таъминлаш
,
давлат
суверенитетини
мустаҳкамлаш
,
табиий
ресурсларни
асраб
-
авайлаш
,
келажак
авлодлар
олдидаги
масъуллик
,
давлатчилик
ривожининг
тарихий
тажрибасидан
унумли
фойдаланиш
,
демократия
,
ижтимоий
адолат
,
халқаро
ҳуқуқнинг
умум
эътироф
этилган
қоидаларининг
устунлиги
,
демократик
ҳуқуқий
давлат
барпо
этиш
,
фуқаролик
жамиятини
шакллантириш
,
миллий
тотувликка
эришиш
,
урф
-
одатларга
ҳурмат
,
фикрлар
хилма
-
хиллигини
эътироф
этиш
,
инсон
шаъни
,
ҳаёти
,
эркинлиги
,
қадр
-
қиммати
олий
қадрият
эканлиги
,
қонунийлик
каби
вазифалар
ўзининг
конституциявий
асосини
топган
ва
улар
кафолатланган
.
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясида
давлат
ҳокимият
органлари
,
шу
жумладан
Ўзбекистон
Республикаси
Ҳукумати
нормал
фаолият
кўрсатиши
учун
зарур
ва
муҳим
бўлган
ваколатлар
белгилаб
берилган
.
Хусусан
,
Конституциянинг
98-
моддаси
барча
соҳалар
учун
умумий
бўлган
Вазирлар
Маҳкамаси
фаолиятини
қамраб
олади
,
ундан
келиб
чиққан
ҳолда
,
Вазирлар
Маҳкамасининг
экология
соҳасидаги
қуйидаги
ваколатларини
ажратиб
кўрсатиш
мумкин
: 1)
самарали
экологик
сиёсати
юритилиши
,
атроф
-
муҳитни
ривожлантириш
бўйича
дастурлар
ишлаб
чиқилиши
ва
амалга
оширилиши
учун
жавобгар
бўлади
; 2)
фуқароларнинг
экологик
ҳуқуқлари
ҳамда
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
бўйича
чора
-
тадбирларни
амалга
оширади
; 3)
экология
соҳасидаги
давлат
ва
хўжалик
бошқаруви
органлари
ишини
мувофиқлаштиради
ва
йўналтиради
,
уларнинг
фаолияти
устидан
қонунда
белгиланган
тартибда
назоратни
таъминлайди
; 4)
экология
соҳасидаги
Ўзбекистон
Республикаси
қонунлари
,
Олий
Мажлис
қарорлари
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
фармонлари
,
қарорлари
ва
фармойишлари
ижросини
таъминлайди
; 5)
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисига
ҳар
йили
мамлакат
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳаётининг
энг
муҳим
масалалари
,
шу
жумладан
атроф
-
муҳит
ҳолати
масалалари
юзасидан
маърузалар
тақдим
этади
[4, 3-
б
; 5, 38-
б
; 6, 70-
б
].
Юқоридагилардан
ташқари
,
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
экология
соҳасидаги
ваколатлари
амалдаги
қонун
ҳужжатларида
ҳам
белгилаб
берилган
.
Ушбу
қонун
ҳужжатларини
таҳлил
қилиш
қонунчиликда
икки
хил
ёндашув
мавжудлигини
кўрсатмоқда
.
Биринчи
ёндашувда
,
қонун
ҳужжатларида
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасига
экологик
ваколатлари
алоҳида
моддада
тизимли
равишда
баён
этилади
.
Масалан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
Ер
кодексида
, “
Табиатни
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
,
“
Давлат
ер
кадастри
тўғрисида
”
ги
,
“
Ер
ости
бойликлари
тўғрисида
”
ги
, “
Сув
ва
сувдан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
, “
Ўрмон
тўғрисида
”
ги
, “
Экологик
назорат
тўғрисида
”
ги
,
янги
таҳрирдаги
“
Ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
ва
“
Ҳайвонот
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
қонунларида
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
экологик
ваколатлари
алоҳида
моддада
мустаҳкамланган
.
Иккинчи
ёндашувда
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасига
экологик
ваколатлари
қонун
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
20
ҳужжатининг
турли
моддаларида
тарқоқ
ҳолда
баён
этилади
.
Жумладан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Атмосфера
ҳавосини
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
,
“
Муҳофаза
этиладиган
табиий
ҳудудлар
тўғрисида
”
ги
қонунларида
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
ваколатлари
қонун
ҳужжатининг
турли
моддаларида
тарқоқ
ҳолда
баён
этилган
.
Умуман
олганда
,
Вазирлар
Маҳкамасининг
конституциявий
ваколатлари
тармоқ
экологик
қонун
ҳужжатларида
янада
аниқлаштирилган
ҳолда
ифодаланган
.
Хусусан
,
Вазирлар
Маҳкамасининг
самарали
экологик
сиёсати
юритилиши
,
атроф
муҳитни
ривожлантириш
бўйича
дастурлар
ишлаб
чиқилиши
ва
амалга
оширилиши
учун
жавобгар
бўлиши
тўғрисидаги
Конституция
98-
моддаси
мазмунидан
англашиладиган
қоида
1992
йил
9
декабрдаги
“
Табиатни
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонун
9-
моддасида
, 1993
йил
6
майдаги
“
Сув
ва
сувдан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
6-
моддасида
, 1998
йил
30
апрелдаги
Ўзбекистон
Республикасининг
Ер
кодекси
4-
моддасида
, 1998
йил
28
августдаги
“
Давлат
ер
кадастри
тўғрисида
”
ги
Қонун
6-
моддасида
,
1999
йил
15
апрелдаги
“
Ўрмон
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
10-
моддасида
, 2002
йил
13
декабрдаги
“
Ер
ости
бойликлари
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
(
янги
таҳрирда
)
8-
моддасида
ва
бошқаларда
ўз
аксини
топган
.
Уларга
кўра
,
Вазирлар
Маҳкамаси
табиатни
муҳофаза
қилишга
доир
ягона
сиёсат
юритади
,
ерлардан
оқилона
фойдаланиш
ҳамда
уларни
муҳофаза
қилиш
соҳасидаги
ягона
давлат
сиёсатини
амалга
оширади
,
ер
ресурсларидан
оқилона
фойдаланишга
қаратилган
ягона
давлат
сиёсатини
ишлаб
чиқади
,
тупроқ
унумдорлигини
ошириш
,
ерлардан
оқилона
фойдаланиш
ва
уларни
муҳофаза
қилиш
юзасидан
давлат
дастурларини
тасдиқлайди
,
ер
қаърини
муҳофаза
этиш
давлат
дастурларини
тасдиқлайди
ҳамда
уларнинг
амалга
оширилишини
назорат
қилади
,
сув
ресурсларидан
комплекс
ва
оқилона
фойдаланиш
,
уларни
бошқариш
ва
муҳофаза
қилиш
соҳасида
ягона
давлат
сиёсатини
амалга
оширади
,
ўрмонларни
муҳофаза
қилиш
ва
улардан
оқилона
фойдаланиш
бўйича
ягона
давлат
сиёсатини
амалга
оширади
ва
ҳ
.
к
.
Ёки
бўлмаса
,
Конституция
98-
моддаси
мазмунидан
англашиладиган
Вазирлар
Маҳкамасининг
экология
соҳасидаги
давлат
ва
хўжалик
бошқаруви
органлари
ишини
мувофиқлаштириши
ва
йўналтириши
,
уларнинг
фаолияти
устидан
қонунда
белгиланган
тартибда
назоратни
таъминлаши
тўғрисидаги
ваколати
экологик
қонун
ҳужжатларида
фақатгина
ва
ер
ҳамда
сув
қонунчилигида
ифодаланган
.
Хусусан
,
Вазирлар
Маҳкамаси
1998
йил
30
апрелдаги
Ўзбекистон
Республикасининг
Ер
кодекси
4-
моддасига
кўра
,
ерлардан
фойдаланиш
ва
уларни
муҳофаза
қилишда
вазирликлар
ҳамда
идораларнинг
фаолиятини
мувофиқлаштириш
, 1993
йил
6
майдаги
“
Сув
ва
сувдан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
6-
моддасига
кўра
эса
,
сувларнинг
зарарли
таъсирининг
олдини
олиш
ҳамда
уларни
бартараф
этиш
соҳасида
вазирликлар
,
давлат
қўмиталари
,
идоралар
,
бошқа
юридик
шахсларнинг
фаолиятини
мувофиқлаштиришни
амалга
оширади
[3, 20-
б
.].
Қонун
ҳужжатлари
таҳлилидан
келиб
чиққан
ҳолда
Вазирлар
Маҳкамасининг
экология
соҳасидаги
қуйидаги
умумий
ваколатларини
ажратиш
мумкин
:
табиатни
муҳофаза
қилиш
,
табиий
ресурслардан
оқилона
фойдаланиш
ҳамда
уларни
муҳофаза
қилишга
доир
ягона
давлат
сиёсатини
юритиш
;
табиий
ресурслардан
фойдаланиш
соҳасидаги
муносабатларини
тартибга
солишга
қаратилган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
қабул
қилиш
;
табиий
ресурслардан
фойдаланиш
ва
уларни
муҳофаза
қилиш
юзасидан
давлат
дастурларини
тасдиқлаш
;
табиий
ресурсларни
тасарруф
этиш
,
табиий
ресурсларни
муҳофаза
қилиш
ва
улардан
фойдаланиш
бўйича
алоҳида
ҳаракатларни
амалга
ошириш
тартибини
белгилаш
;
давлат
назоратини
ташкил
қилиш
ва
б
.
қ
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
экология
соҳасидаги
конституциявий
ваколатларини
амалга
ошириб
,
ушбу
соҳада
бир
қатор
қонун
ости
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
ишлаб
чиққан
.
Хусусан
:
1)
экологик
назорат
,
экспертиза
,
мониторинг
,
нормативларни
ишлаб
чиқиш
ва
амалга
киритиш
соҳасида
2013
йил
7
октябрда
“
Фуқаролар
йиғинининг
экология
ва
табиатни
муҳофаза
қилиш
,
ободонлаштириш
ва
кўкаламзорлаштириш
бўйича
комиссияси
тўғрисида
”
ги
Намунавий
низом
, 2014
йил
5
августда
“
Давлат
экологик
назоратини
амалга
ошириш
тартиби
тўғрисида
”
ги
,
2001
йил
31
декабрда
“
Ўзбекистон
Республикасида
давлат
экологик
экспертизаси
тўғрисида
”
ги
, 2002
йил
3
апрелда
“
Ўзбекистон
Республикасида
атроф
табиий
муҳитнинг
давлат
мониторинги
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
21
январда
“
Экологик
нормативлар
лойиҳаларини
ишлаб
чиқиш
ва
келишиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомлар
,
шунингдек
2015
йил
8
октябрдаги
286-
сонли
“
Экологик
назорат
соҳасидаги
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларни
тасдиқлаш
ҳақида
”
ги
ҳамда
287-
сонли
“
Жамоатчилик
экологик
назоратини
амалга
оширишга
доир
намунавий
низомларни
тасдиқлаш
тўғрисида
”
ги
қарорлари
билан
тасдиқланган
“
Идоравий
экологик
назоратни
амалга
ошириш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, “
Ишлаб
чиқариш
экологик
назоратини
амалга
ошириш
тартиби
тўғрисида
”
ги
,
“
Экологик
хизмат
тўғрисида
”
ги
,
“
Жамоатчилик
экологик
назоратини
амалга
ошириш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, “
Экологик
назоратнинг
жамоатчи
инспектори
тўғрисида
”
ги
намунавий
низомлар
ҳамда
“
Экологик
аудит
тўғрисида
”
ги
Низом
;
2)
ўрмон
соҳасида
2000
йил
5
июнда
“
Ўрмонларнинг
қўриқланиш
тоифаларини
аниқлаш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2005
йил
15
ноябрда
“
Давлат
ўрмон
кадастрини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2008
йил
9
сентябрда
“
Ўрмон
қўриқчилиги
тўғрисида
”
ги
,
2015
йил
30
сентябрдаги
“
Ўрмондан
фойдаланганлик
учун
тўловлар
миқдорини
ва
уларни
ундиришни
тартибга
солиш
тўғрисида
”
ги
низомлар
;
3)
ўсимлик
ва
ҳайвонот
дунёси
соҳасида
2000
йил
5
сентябрда
“
Ўзбекистон
Республикаси
ўсимлик
дунёси
объектларининг
давлат
кадастрини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
ва
“
Ўзбекистон
Республикаси
ҳайвонот
дунёсининг
давлат
кадастрини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
20
октябрда
“
Ҳайвонот
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
ва
ҳайвонот
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
соҳасида
рухсат
бериш
тартиб
-
таомилларидан
ўтиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
20
октябрдаги
“
Ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
ва
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
соҳасида
рухсат
бериш
тартиб
-
таомилларидан
ўтиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомлар
, 2015
йил
30
сентябрдаги
278-
сонли
“
Ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланишни
янада
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарор
;
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
21
4)
ер
,
шаҳарсозлик
,
қишлоқ
хўжалиги
соҳаларида
1998
йил
31
декабрда
“
Давлат
ер
кадастрини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2011
йил
25
майда
“
Ер
участкалари
эгалари
,
фойдаланувчилари
,
ижарачилари
ва
мулкдорларининг
кўрган
зарарларини
,
шунингдек
қишлоқ
хўжалиги
ва
ўрмон
хўжалиги
ишлаб
чиқариши
нобудгарчиликларининг
ўрнини
қоплаш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, “2014
йил
30
октябрда
“
Қишлоқ
аҳоли
пунктлари
ерларидан
фойдаланиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
2013
йил
31
январда
“
Фермер
хўжалиги
ер
майдонини
мақбуллаштириш
ва
уни
тугатиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
,
2013
йил
25
февралда
“
Шаҳарсозлик
фаолиятини
амалга
ошириш
учун
аҳоли
пунктларида
ер
участкалари
бериш
,
қурилиш
объектларини
лойиҳалаштириш
ва
рўйхатдан
ўтказиш
,
шунингдек
объектларни
фойдаланишга
қабул
қилиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
ва
“
Қишлоқ
хўжалигига
оид
бўлмаган
эҳтиёжлар
,
шунингдек
икки
ва
ундан
ортиқ
туманлар
(
шаҳарлар
)
ёки
вилоятлар
ҳудудида
жойлаштириладиган
объектлар
қурилиши
учун
аҳоли
пунктлари
ташқарисидан
ер
участкалари
бериш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомлар
, 2014
йил
24
февралда
“2013–2017
йиллар
даврида
суғориладиган
ерларнинг
мелиоратив
ҳолатини
яхшилаш
ва
сув
ресурсларидан
оқилона
фойдаланиш
бўйича
давлат
дастурининг
сўзсиз
бажарилишини
таъминлашга
доир
қўшимча
чора
-
тадбирлар
”, 2015
йил
7
октябрдаги
285-
сонли
“
Тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
ошириш
учун
танлов
асосида
ер
участкалари
бериш
тартиботларини
ва
қурилиш
учун
рухсатномалар
олиш
тартибини
янада
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарорлар
;
5)
муҳофаза
этиладиган
табиий
ҳудудлар
соҳасида
1998
йил
10
мартда
“
Ўзбекистон
Республикасининг
муҳофаза
этиладиган
табиий
ҳудудлари
давлат
кадастрини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
17
июнда
“
Дўрмон
”
миллий
боғи
тўғрисида
”
ги
, 2011
йил
26
августда
“
Қуйи
Амударё
давлат
биосфера
резервати
тўғрисида
”
ги
, 2001
йил
22
июнда
“
Чотқол
давлат
биосфера
қўриқхонаси
тўғрисида
”
ги
, “
Угом
-
Чотқол
Давлат
миллий
табиат
боғи
тўғрисида
”
ги
Низом
, 2014
йил
2
июнда
“
Муҳофаза
этиладиган
табиий
ҳудуднинг
паспортини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомлар
;
6)
сув
соҳасида
1998
йил
7
январда
“
Ўзбекистон
Республикасининг
Давлат
сув
кадастрини
ишлаб
чиқиш
ва
юритиш
тартиби
тўғрисида
”, 1992
йил
7
апрелда
“
Ўзбекистон
Республикасидаги
сув
омборлари
ва
бошқа
сув
ҳавзалари
,
дарёлар
,
магистрал
каналлар
ва
коллекторларнинг
,
шунингдек
ичимлик
суви
ва
маиший
сув
таъминотининг
,
даволаш
ва
маданий
-
соғломлаштиришда
ишлатиладиган
сув
манбаларининг
сувни
муҳофаза
қилиш
зоналари
ҳақида
”
ги
,
2013
йил
19
мартда
“
Ўзбекистон
Республикасида
сувдан
фойдаланиш
ва
сув
истеъмоли
тартиби
тўғрисида
”
ги
,
2014
йил
4
августдаги
“
Сувга
қудуқларни
бурғулаш
учун
рухсатнома
бериш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2013
йил
14
июндаги
“
Сувдан
махсус
фойдаланиш
ёки
сувни
махсус
истеъмол
қилиш
учун
рухсатнома
бериш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомлар
,
2014
йил
25
февралдаги
“
Республика
аҳолисини
сифатли
ичимлик
суви
билан
таъминлаш
бўйича
қўшимча
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
қарори
;
7)
ер
қаъри
соҳасида
1997
йил
13
январда
“
Фойдали
қазилмалар
қазиб
олиш
билан
боғлиқ
бўлмаган
мақсадлар
учун
кон
ажратмалари
бериш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 1997
йил
26
майда
“
Ўзбекистон
Республикаси
конлари
,
фойдали
қазилмалари
нишоналари
ва
техноген
ҳосилаларининг
давлат
кадастрини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2011
йил
28
июлда
“
Ер
қаърини
геологик
жиҳатдан
ўрганиш
,
ундан
фойдаланиш
ва
уни
муҳофаза
қилиш
устидан
давлат
назорати
тўғрисида
”
ги
, 2011
йил
8
июнда
“
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
геология
ва
минерал
ресурслар
қўмитаси
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
12
майда
“
Ўзбекистон
Республикасининг
ер
қаъри
мониторингини
олиб
бориш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
29
июлда
“
Ўзбекистон
Республикаси
фойдали
қазилмалари
захираларининг
давлат
балансини
юритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
13
августдаги
“
Фойдали
қазилмалар
захираларини
қайта
ҳисоблаш
учун
эксплуатацион
кондицияларни
қўллаш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомлар
;
8)
чиқиндилар
соҳасида
2003
йил
1
майда
“
Ўзбекистон
Республикаси
ҳудудида
атроф
табиий
муҳит
ифлослантирилганлиги
ва
чиқиндилар
жойлаштирилганлиги
учун
компенсация
тўловларини
қўллаш
тартиби
тўғрисида
”
ги
, 2014
йил
27
октябрда
“
Чиқиндилар
билан
боғлиқ
ишларни
амалга
ошириш
соҳасида
давлат
ҳисоби
ва
назоратини
олиб
бориш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомлар
;
9)
энергетика
соҳасида
2015
йил
13
августдаги
238-
сонли
“
Энергия
самарадорлиги
ва
энергиянинг
тикланадиган
манбаларини
ривожлантириш
масалалари
бўйича
республика
комиссияси
тўғрисидаги
низомни
тасдиқлаш
ҳақида
”
ги
қарор
;
10)
давлат
дастурлари
,
комплекс
чора
-
тадбирлар
соҳасида
конституциявий
ваколатлар
доирасида
Вазирлар
Маҳкамаси
томонидан
1999–
2005, 2008–2012, 2013–2017
йилларда
Ўзбекистон
Республикасида
атроф
-
муҳит
муҳофазаси
бўйича
ҳаракатлар
дастурлари
,
шунингдек
2003–2005, 2006–
2010,
2011–2015
йилларда
Ўзбекистон
Республикасида
атроф
табиий
муҳит
давлат
мониторинги
дастурлари
қабул
қилинган
.
Хусусан
,
2011
йил
31
октябрда
“2011–2015
йилларда
Ўзбекистон
Республикасида
атроф
табиий
муҳит
давлат
мониторинги
дастури
”, 2013
йил
27
майда
“2013–2017
йилларда
Ўзбекистон
Республикасида
атроф
-
муҳит
муҳофазаси
бўйича
ҳаракатлар
дастури
”,
2015
йил
29
августдаги
255-
сонли
“
Орол
фожеаси
оқибатларини
юмшатиш
,
2015–2018
йилларда
Оролбўйи
минтақаларини
тиклаш
,
ижтимоий
-
иқтисодий
ривожлантириш
бўйича
комплекс
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
ва
б
.
қ
.
қабул
қилинган
(
тасдиқланган
).
Ушбу
ваколатларни
амалга
оширишда
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
комплекслари
ҳам
муҳим
роль
ўйнайди
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
еттита
комплексдан
иборат
бўлиб
,
унда
ушбу
масалалар
билан
бевосита
Соғликни
сақлаш
,
экология
ва
инсон
ҳаёти
сифати
масалалари
комлекси
шуғулланади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
ахборот
-
таҳлил
департаментлари
тизимида
ҳам
Соғлиқни
сақлаш
,
экология
ва
инсон
ҳаёти
сифати
масалалари
ахборот
-
таҳлил
департаменти
муҳим
ўрин
тутади
.
Шу
билан
бирга
,
ушбу
ахборот
-
таҳлил
департаменти
вазифаларини
таҳлил
қилиш
шуни
кўрсатмоқдаки
,
Ўзбекистон
Республикаси
Ҳукумат
порталида
унинг
асосий
икки
вазифаси
кўрсатилган
бўлиб
,
улар
соғлиқни
сақлаш
ва
аҳолининг
ночор
қатламларини
ижтимоий
муҳофаза
қилиш
соҳаларига
тааллуқли
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
22
Фикримизча
,
ушбу
ахборот
-
таҳлил
департаменти
фаолиятини
унинг
номига
мувофиқ
ҳолда
,
атроф
-
муҳитни
муҳофаза
қилиш
соҳасидаги
ваколатлар
билан
ҳам
тўлдириш
мақсадга
мувофиқ
.
Мухтасар
қилиб
айтганда
,
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясида
Вазирлар
Маҳкамасининг
энг
асосий
ва
муҳим
ваколатлари
белгиланган
бўлиб
,
экология
соҳасидаги
тармоқ
қонун
ҳужжатларида
ушбу
ваколатлар
янада
тўлдирилган
ва
кенгайтирилган
бўлиб
,
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясида
белгиланган
Вазирлар
Маҳкамасининг
фуқароларнинг
экологик
ҳуқуқлари
ҳамда
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
бўйича
чора
-
тадбирларни
амалга
ошириш
,
экология
соҳасидаги
Ўзбекистон
Республикаси
қонунлари
,
Олий
Мажлис
қарорлари
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
фармонлари
,
қарорлари
ва
фармойишлари
ижросини
таъминлаш
бўйича
ваколатларини
тармоқ
экологик
қонун
ҳужжатларига
ҳам
киритиш
мақсадга
мувофиқ
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
А
.
Асосий
вазифамиз
–
жамиятимизни
ислоҳ
этиш
ва
демократлаштириш
,
мамлакатимизни
модернизация
қилиш
жараёнларини
янги
босқичга
кўтаришдан
иборат
:
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганининг
23
йиллигига
бағишланган
тантанали
маросимдаги
маъруза
2.
Мирзиёев
Ш
.
М
.
Қонун
устуворлиги
ва
инсон
манфаатларини
таъминлаш
–
юрт
тараққиёти
ва
халқ
фаровонлигининг
гарови
:
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганининг
24
йиллигига
бағишланган
тантанали
маросимдаги
маъруза
//
3.
Сафаров
Дж
.
И
.,
Нуридуллаев
А
.
А
.
Вазирлар
Маҳкамасининг
экология
соҳасидаги
ваколатларининг
ҳуқуқий
асослари
//
Ўзбекистон
Республикаси
ИИВ
Академиясининг
Ахборотномаси
. –
Тошкент
, 2015. –
№
4. –
Б
.20–24.
4.
Усмонов
М
.
Б
.
Табиатни
муҳофаза
қилишнинг
конституциявий
асослари
/
М
.
Ҳ
.
Рустамбоев
таҳрири
остида
. –
Тошкент
:
ТДЮИ
, 2002. –
Б
. 3–4.
5.
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституциясига
шарҳ
/
Масъул
муҳаррир
:
проф
.
А
.
А
.
Азизхўжаев
. –
Тошкент
:
Ўзбекистон
, 2008. –
Б
. 69–71.
6.
Файзиев
Ш
.
Х
.
Атроф
табиий
муҳит
муҳофазаси
дастаклари
.
Республикада
экологик
хавфсизликни
таъминлашнинг
конституциявий
муаммолари
//
Ҳаёт
ва
қонун
. –
Тошкент
, 1998. –
№
4. –
Б
. 38-40.
Д
Д
.
Артиков
ТДЮУ
ўқитувчиси
ЮРИДИК
ШАХСЛАР
МАЪМУРИЙ
ЖАВОБГАРЛИГИНИНГ
АЙРИМ
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
мақолада
юридик
шахслар
маъмурий
жавобгарлигининг
ҳуқуқий
табиати
,
уларни
жавобгарликка
тортишнинг
ўзига
хос
хусусиятлари
ёритилган
ҳамда
қонунчиликни
такомиллаштиришга
қаратилган
таклифлар
ишлаб
чиқилган
.
Таянч
сўзлар
:
маъмурий
жавобгарлик
,
маъмурий
жазо
,
юридик
шахс
,
ҳуқуқий
таъсир
чоралари
.
Аннотация
:
в
статье
раскрывается
правовая
природа
административной
ответственности
юридических
лиц
,
особенности
привлечения
их
к
ответственности
,
а
также
разработаны
предложения
по
совершенствованию
законодательства
.
Ключевые
слова
:
административная
ответственность
,
административное
взыскание
,
юридическое
лицо
,
меры
правового
воздействия
.
Abstract:
The article describes the legal nature of the
administrative liability of legal persons especially bring
them to justice and proposals to improve the legislation.
Key words:
administrative liability, administrative
penalty, legal entity, measures legal exposure.
Жавобгарлик
кўп
қиррали
ва
мураккаб
ижтимоий
ҳодиса
ҳисобланади
.
Унинг
ёрдамида
бурч
(
мажбурият
)
англашилади
,
юриш
-
туриш
ва
унинг
оқибатлари
баҳоланади
,
норма
талабларидан
ташқари
чиққанларга
эса
давлат
ва
жамоат
номидан
жавобгарликка
тортиш
белгиланади
,
етказилган
зарар
қопланади
.
Юридик
адабиётларда
жавобгарлик
тушунчаси
турлича
ифодаланган
бўлиб
,
баъзан
ўз
қилимиши
ва
ҳаракати
,
шунингдек
унинг
оқибати
учун
объектив
жавоб
бериш
,
баъзан
эса
қонунда
ўрнатилган
талабни
бузганлик
учун
субъектга
нисбатан
маълум
даражада
қўлланилган
салбий
оқибат
деб
таъриф
берилади
.
Баъзилар
юридик
жавобгарликнинг
турлари
тўғрисида
юридик
,
моддий
ҳамда
сиёсий
турлари
ҳақида
сўз
юритса
,
аксарият
олимлар
уни
фуқаролик
,
маъмурий
ва
интизомий
турларини
ажратиб
кўрсатадилар
.
Амалдаги
қонунчиликка
кўра
,
юридик
шахсларнинг
жавобгарлиги
деганда
асосан
фуқаровий
жавобгарлик
назарда
тутилади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
48-
моддасига
кўра
,
юридик
шахс
ўз
мажбуриятлари
бўйича
ўзига
қарашли
бутун
мол
-
мулк
билан
жавоб
беради
.
Юридик
шахс
муассиси
(
иштирокчиси
)
ёки
унинг
мол
-
мулкининг
эгаси
юридик
шахснинг
мажбуриятлари
бўйича
жавоб
бермайди
,
юридик
шахс
эса
муассис
(
иштирокчи
)
ёки
мулкдорнинг
мажбуриятлари
бўйича
жавоб
бермайди
.
Юридик
жавобгарлик
орасида
оммавий
ҳуқуқий
жавобгарликнинг
бир
кўриниши
сифатида
маъмурий
жавобгарлик
алоҳида
ўрин
тутади
.
Маъмурий
жавобгарлик
масаласи
кўпгина
ҳуқуқшунос
олимлар
томонидан
тадқиқ
қилинган
бўлиб
,
уларнинг
кўпчилиги
ушбу
масалага
деярли
бир
хил
ёндашганлар
.
Улар
томонидан
маъмурий
жавобгарлик
тушунчасига
қуйидагича
таъриф
берилган
: “
маъмурий
жавобгарлик
–
бу
маъмурий
ҳуқуқ
нормалари
билан
тартибга
солинган
,
маъмурий
ҳуқуқбузарликни
содир
этган
шахсга
нисбатан
ваколатли
давлат
органлари
ва
мансабдор
шахслар
