ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
23
разработанных
продавцом
,
к
которым
присоединяется
потребитель
без
возможности
обсуждения
его
условий
[5].
В
таких
ситуациях
,
чаще
всего
имеет
место
навя
-
зывание
условий
договора
одной
,
экономически
более
сильной
,
стороной
другой
–
более
слабой
.
При
этом
следует
отметить
,
что
суд
может
ограничить
действие
соглашения
о
применимом
праве
,
которое
было
осу
-
ществлено
сторонами
,
что
бы
защитить
права
потре
-
бителя
с
учетом
императивных
норм
законодатель
-
ства
страны
проживания
потребителя
.
При
этом
,
чаще
всего
в
электронных
сделках
и
та
-
ких
взаимоотношениях
возникают
много
неясностей
между
сторонами
.
Как
указывается
в
зарубежной
литературе
,
наибо
-
лее
рациональным
предложением
по
устранению
воз
-
никающих
неясностей
является
установление
право
-
вой
презумпции
того
,
что
оферта
или
реклама
ино
-
странного
продавца
получена
потребителем
в
стране
своего
места
жительства
исходя
из
обычного
места
нахождения
потребителя
при
пользовании
электрон
-
ной
почтой
.
Однако
заинтересованная
сторона
вправе
доказывать
иное
[7].
В
заключении
можно
отметить
,
что
коллизионные
нормы
в
действующем
законодательстве
как
нашей
страны
,
так
и
многих
других
,
пока
еще
не
отвечают
требованиям
новых
гражданско
-
правовых
отношений
,
осложненных
иностранным
элементом
и
возникающим
в
сети
Интернет
.
Так
как
такие
отношения
проявляют
-
ся
как
особо
сложные
,
в
аспекте
применения
принци
-
пов
определения
применимого
права
,
которые
стано
-
вятся
не
приемлемыми
при
глобальности
сети
интер
-
нет
и
сложности
определения
того
или
иного
факта
в
таких
отношениях
.
В
связи
с
указанным
востребованным
становиться
изучения
данных
вопросов
,
выявление
путей
совер
-
шенствования
коллизионных
норм
,
соблюдая
баланс
интересов
сторон
и
не
нарушая
их
прав
,
а
также
все
-
стороннее
понимание
того
,
как
применять
определен
-
ные
коллизионные
привязки
в
электронных
отношени
-
ях
,
в
частности
при
электронных
сделках
.
Список
литературы
1.
Ананько
А
.
Заключение
договоров
путем
элек
-
тронного
обмена
данными
//
Электронный
ресурс
http://www.russianlaw.net/law/doc/a123.html
2.
Алексеев
И
.
Ю
.
Электронная
торговля
:
пробле
-
мы
предпринимательской
деятельности
в
Интернете
//
Ж
.
Юрист
. 2000. –
№
3. –
С
. 43-45.
3.
Бельков
В
.
А
.
Что
такое
электронная
коммер
-
ция
? //
Юридическая
Россия
, 2002.
Электронный
ре
-
сурс
: http://law.edu.ru/doc/document.asp?docID=1120543
4.
Исманжанов
А
.
А
.
Правовые
основы
коммерче
-
ского
обращения
информационных
продуктов
в
сети
Интернет
.:
дис
.
к
.
ю
.
н
. –
Т
., 2008. –
С
. 96-97.
5.
Мальцев
А
.
Коллизионные
привязки
междуна
-
родного
частного
права
в
электронных
сделках
потре
-
бителей
// "
Российская
юстиция
". –N 10,
октябрь
2003
г
.
6.
Электронный
ресурс
/10291/ 293145.html
7. Schu R. Consumer Protection and Private Interna-
tional Law in Internet Contracts. 1996 //
Электронный
ресурс
:
de/rw20/people/rschu/public /essay.htm
А
.
Аманов
,
ИИВ
Академияси
катта
илмий
ходим
-
изланувчиси
АХБОРОТ
ХИЗМАТИНИ
КЎРСАТИШГА
ОИД
ФУҚАРОЛИК
ҚОНУН
ҲУЖЖАТЛАРИНИНГ
РИВОЖЛАНИШИ
Аннотация
:
мақолада
ахборот
хизматини
кўрсатишга
оид
фуқаролик
қонун
ҳужжатларининг
ривожланиши
ҳақида
сўз
юритилиб
,
мазкур
соҳанинг
норматив
-
ҳуқуқий
базасини
такомиллаштириш
қонунчилик
таклифлари
илгари
сурилган
.
Калит
сўзлар
:
ахборот
,
ахборот
хизмати
кўрсатиш
,
қонун
,
ахборот
хизмати
кўрсатишга
оид
қонун
ҳужжатлари
.
Аннотация
:
в
статье
рассматривается
развитие
гражданского
законодательства
,
регулирующее
оказание
информационных
услуг
,
выдвигаются
предложения
по
совершенствованию
нормативно
-
правовой
базы
данной
сферы
.
Ключевые
слова
:
информация
,
оказание
информационных
услуг
,
закон
,
законодательство
,
регулирующее
оказание
информационных
услуг
.
Annotation:
in article are considered development of
the civil legislation regulating rendering of information
services, put forward the offers on perfection of law-legal
base of the given sphere..
Key words:
information, rendering of information
services, legislation regulating rendering of information
services
Ўзбекистонда
демократик
ҳуқуқий
давлат
барпо
этиш
ва
очиқ
фуқаролик
жамиятини
шакллантириш
борасида
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳаётнинг
барча
тармоқларида
қатор
ислоҳотлар
изчил
амалга
оширилмоқда
.
Мамлакатимиз
Президенти
И
.
А
.
Каримов
таъкидлаганидек
,
мавжуд
қонунларимизнинг
кўпчилигини
уларни
қўллаш
амалиёти
ва
мамлакатимизда
бозор
муносабатлари
ривожланишининг
ҳозирги
даврдаги
янги
реал
ҳолатидан
келиб
чиқиб
,
жиддий
қайта
кўриб
чиқиш
зарур
[1, 56-
бет
].
Амалга
оширилаётган
ислоҳотлар
натижасида
тадбиркорлик
фаолиятига
кенг
йўл
очиб
берилаётганлиги
ва
шартномавий
муносабатларнинг
доираси
тобора
кенгайиб
бораётганлиги
кузатилмоқда
.
Мазкур
ҳолат
ўз
навбатида
ахборот
хизматини
кўрсатиш
самарадорлигини
янада
ошириб
,
бу
борадаги
норматив
-
ҳуқуқий
ҳолатларнинг
замон
талабларига
мос
ҳолда
ривожланиб
боришига
ижобий
таъсир
кўрсатмоқда
.
Бош
қомусимиз
жамиятимиз
ижтимоий
ҳаётининг
барча
жабҳалари
қаторида
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳасидаги
нормаларнинг
ривожланишига
ҳам
муҳим
ҳуқуқий
асос
бўлиб
, “
ҳар
ким
ўзи
истаган
ахборотни
излаш
,
олиш
ва
уни
тарқатиш
ҳуқуқига
эга
”
эканлиги
белгилаб
қўйилган
,
(29-
модда
).
Мазкур
норма
шахсларга
ўзи
истаган
маълумотни
излаш
,
олиш
ва
уни
тарқатиш
ҳамда
ундан
фойдаланиш
ҳуқуқини
кафолатлайди
.
Шунингдек
,
соҳа
қонун
ҳужжатлари
мажмуининг
шаклланишида
муҳим
ҳуқуқий
негиз
сифатида
хизмат
қилади
.
Ахборотни
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабат
объекти
сифатида
эътироф
этишда
ҳамда
ахборот
хизмати
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
24
кўрсатиш
соҳасидаги
муносабатлар
вужудга
келишида
шартномалар
муҳим
ўринга
эга
.
Зеро
,
Ҳ
.
Р
.
Раҳмонқулов
тўғри
таъкидлаганидек
,
бозор
муносабатлари
мажбуриятнинг
шартномага
асосан
вужудга
келишини
тақозо
этади
[2,
480-
бет
].
Шартномалар
хўжалик
юритувчи
субъектлар
ва
фуқаролар
ўртасидаги
ҳуқуқий
муносабатларни
ўрнатишда
ўзига
хос
восита
бўлиб
ҳисобланади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексини
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳасидаги
шартномавий
муносабатларни
тартибга
соладиган
асосий
ҳуқуқий
ҳужжат
эканлигини
алоҳида
таъкидлаш
лозим
.
Мазкур
кодекс
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатлар
доирасини
кенгайтириш
билан
бир
қаторда
,
унинг
объекти
,
тадбиркорлик
фаолиятининг
кўламини
кенгайтириб
берди
.
Яъни
,
эркин
муомалада
бўлган
ашёлар
фуқаролик
ҳуқуқининг
объекти
бўла
олиши
,
қонун
билан
тақиқланмаган
ҳар
қандай
ҳаракатни
амалга
ошириш
мумкинлиги
хусусан
,
ушбу
кодекснинг
38-
боби
ҳақ
эвазига
хизмат
кўрсатиш
шартномаси
бўйича
ижрочи
буюртмачининг
топшириғи
билан
ашёвий
шаклда
бўлмаган
хизматни
бажариш
(
муайян
ҳаракатларни
қилиш
ёки
муайян
фаолиятни
амалга
ошириш
),
буюртмачи
эса
бу
хизмат
учун
ҳақ
тўлаш
мажбуриятини
олиши
ва
бу
бобнинг
қоидалари
алоқа
хизмати
,
тиббиёт
,
ветеринария
,
аудиторлик
,
маслаҳат
,
таълим
бериш
,
сайёҳлик
хизматлари
кабилар
билан
бир
қаторда
ахборот
хизматларига
ҳам
тадбиқ
этилиши
мустаҳкамланди
.
Ўзбекистон
Республикасининг
1997
йил
24
апрелда
қабул
қилинган
“
Ахборот
олиш
кафолатлари
ва
эркинлиги
тўғрисида
”
ги
Қонуни
мазкур
ислоҳотларнинг
мантиқий
давоми
сифатида
намоён
бўлади
.
Унинг
1-
моддасида
, “
ушбу
Қонун
ҳар
кимнинг
ахборотни
эркин
ва
монеликсиз
излаш
,
олиш
,
тадқиқ
этиш
,
узатиш
ҳамда
тарқатишга
доир
конституциявий
ҳуқуқини
амалга
ошириш
жараёнида
юзага
келадиган
муносабатларни
тартибга
солади
”
деб
қайд
этилган
.
Шунингдек
,
қонуннинг
8-
моддасида
“
мурожаат
этувчининг
хуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларига
дахлдор
ахборот
унинг
сўровига
биноан
текинга
берилади
.
Бошқа
ахборотни
берганлик
учун
томонларнинг
келишувига
мувофиқ
ҳақ
олиниши
мумкин
” [3]
деб
белгиланган
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Ахборот
эркинлиги
принциплари
ва
кафолатлари
тўғрисида
” [4]
ги
2002
йил
12
декабрдаги
Қонуни
ахборот
эркинлиги
принциплари
ва
кафолатларига
риоя
этилишини
,
ҳар
кимнинг
ахборотни
эркин
ва
монеликсиз
излаш
,
олиш
,
текшириш
,
тарқатиш
,
фойдаланиш
ва
сақлаш
ҳуқуқлари
рўёбга
чиқарилишини
,
шунингдек
ахборотнинг
муҳофаза
қилинишини
ҳамда
шахс
,
жамият
ва
давлатнинг
ахборот
борасидаги
хавфсизлигини
таъминлашда
муҳим
ҳуқуқий
асос
бўлиб
хизмат
қилмоқда
.
Ушбу
қонунда
ахборот
,
ахборот
мулкдори
,
ахборотни
муҳофаза
этиш
,
ахборот
ресурслари
,
ахборот
соҳаси
,
ахборот
борасидаги
хавфсизлик
,
ахборот
эгаси
,
махфий
ахборот
,
оммавий
ахборот
ва
ҳужжатлаштирилган
ахборот
каби
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳасига
оид
муҳим
тушунчаларнинг
қонуний
таърифлари
келтирилган
.
2003
йил
11
декабрда
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Ахборотлаштириш
тўғрисида
”
ги
Қонуни
янги
таҳрирда
қабул
қилинди
.
Унда
“
ахборотлаштириш
—
юридик
ва
жисмоний
шахсларнинг
ахборотга
бўлган
эҳтиёжларини
қондириш
учун
ахборот
ресурслари
,
ахборот
технологиялари
ҳамда
ахборот
тизимларидан
фойдаланган
ҳолда
шароит
яратишнинг
ташкилий
ижтимоий
-
иқтисодий
ва
илмий
-
техникавий
жараёни
”
эканлиги
, (3-
модда
); “
ахборотлаштириш
соҳасидаги
давлат
сиёсати
ахборот
ресурслари
,
ахборот
технологиялари
ва
ахборот
тизимларини
ривожлантириш
ҳамда
такомиллаштиришнинг
замонавий
жаҳон
тамойилларини
ҳисобга
олган
ҳолда
миллий
ахборот
тизимини
яратишга
қаратилганлиги
(4-
модда
)
белгиланди
” [5].
Шунингдек
,
мазкур
қонунда
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳасида
кенг
қўлланиладиган
ахборот
ресурси
,
ахборот
ресурсларининг
ёки
ахборот
тизимларининг
мулкдори
,
ахборот
ресурсларининг
ёки
ахборот
тизимларининг
эгаси
,
ахборот
технологияси
,
ахборот
тизими
,
блогер
каби
тушунчалар
берилди
.
Қайд
этиш
лозимки
,
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳасидаги
ижтимоий
муносабатларда
хўжалик
юритувчи
субъектлар
иштирок
этганда
шартномавий
муносабатлар
фақатгина
Фуқаролик
кодекси
билан
эмас
,
балки
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Хўжалик
юритувчи
субъектлар
фаолиятининг
шартномавий
-
ҳуқуқий
базаси
тўғрисида
”
ги
Қонуни
[6]
билан
ҳам
тартибга
солинади
.
Мазкур
қонуннинг
мақсади
хўжалик
юритувчи
субъектлар
ўртасида
хўжалик
шартномаларини
тузиш
,
бажариш
,
ўзгартириш
ва
бекор
қилиш
вақтида
юзага
келадиган
муносабатларни
тартибга
солишдан
иборат
бўлиб
,
хўжалик
шартномаларини
тузиш
,
бажариш
,
ўзгартириш
ва
бекор
қилишнинг
ҳуқуқий
асосларини
,
хўжалик
юритувчи
субъектларнинг
ҳуқуқи
ва
мажбуриятларини
,
шунингдек
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
ва
давлат
бошқарув
органларининг
шартнома
муносабатлари
соҳасидаги
ваколатларини
белгилайди
.
Ахборот
хизматларини
тадбиркорлик
фаолияти
субъектлари
томонидан
кўрсатилишини
таъминлашда
Ўзбекистон
Республикасининг
2012
йил
2
майда
қабул
қилинган
янги
таҳрирдаги
«
Тадбиркорлик
фаолияти
эркинлигининг
кафолатлари
тўғрисида
» [7]
ги
Қонуни
ҳам
долзарб
аҳамият
касб
этади
.
Ушбу
қонуннинг
асосий
вазифалари
сифатида
фуқароларнинг
тадбиркорлик
фаолиятида
эркин
иштирок
этиши
ва
ундан
манфаатдор
бўлиши
учун
кафолатлар
ҳамда
шароитлар
яратишдан
,
уларнинг
ишчанлик
фаоллигини
оширишдан
,
шунингдек
тадбиркорлик
фаолияти
субъектларининг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилишдан
иборат
эканлиги
кўрсатилган
.
Ўзбекситон
Республикаси
Президентининг
2006
йил
25
майдаги
“
Тадбиркорлик
субъектларини
давлат
рўйхатига
олиш
ва
ҳисобга
қўйишнинг
хабардор
қилиш
тартибини
жорий
этиш
тўғрисида
” [8]
ги
№ПҚ
-357-
сонли
қарори
ва
Вазирлар
Маҳкамасининг
2003
йил
20
августдаги
“
Тадбиркорлик
фаолиятини
ташкил
этиш
учун
рўйхатдан
ўтказиш
тартиботлари
тизимини
тубдан
такомиллаштириш
тўғрисида
” [9]
ги
№
357-
сонли
қарори
,
(
унинг
1-
иловаси
“
Тадбиркорлик
субъектларини
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
,
ҳисобга
қўйиш
ва
рухсат
берувчи
ҳужжатларни
расмийлаштириш
тартиби
тўғрисида
”
ги
Низом
)
муҳим
аҳамиятга
эга
бўлиб
,
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳаси
айнан
мана
шу
туркумдаги
фаолият
турларидан
бири
бўлиб
,
унда
аввало
муҳандислик
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
25
коммуникацияларига
уланиш
ва
лицензия
олиш
талаб
этилади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
2001
йил
12
майдаги
№
222-II-
сонли
қарорида
[10]
амалга
оширилиши
учун
лицензиялар
талаб
қилинадиган
фаолият
турларининг
рўйхати
белгиланган
бўлиб
,
унга
кўра
,
ахборотнинг
криптографик
ҳимоя
воситаларини
лойиҳалаштириш
,
тайёрлаш
,
ишлаб
чиқариш
,
реализация
қилиш
,
таъмирлаш
ва
улардан
фойдаланиш
,
маълумотлар
узатиш
тармоқларини
лойиҳалаштириш
,
қуриш
,
улардан
фойдаланиш
ва
уларга
хизмат
кўрсатиш
,
телекўрсатувлар
ва
радиоэшиттиришларни
тарқатиш
(
узатиш
)
тармоқларини
лойиҳалаштириш
,
қуриш
,
улардан
фойдаланиш
ва
уларга
хизмат
кўрсатиш
каби
фаолият
турлари
амалга
оширилиши
учун
лицензиялар
талаб
қилинадиган
фаолият
турлари
таркибига
киритилган
.
Мухтасар
айтганда
юқорида
таҳлил
қилинган
барча
норматив
–
ҳуқуқий
ҳужжатлари
ахборот
хизматини
кўрсатишнинг
ҳуқуқий
асослари
ҳисобланади
.
Юқоридагилар
асосида
хулоса
қилиш
мумкинки
,
ахборот
хизмати
кўрсатишнинг
ҳуқуқий
асослари
бирқанча
бўлиб
,
улар
қатор
мураккабликларга
эга
.
Бу
борадаги
қонун
ҳужжатларини
ахборот
соҳасидаги
,
тадбиркорлик
фаолияти
,
шартномавий
-
ҳуқуқий
ва
фуқаролик
-
ҳуқуқий
соҳадаги
қонун
ҳужжатларига
ажратиш
мумкин
.
Бундай
тўхтамга
келишнинг
омили
сифатида
ахборот
соҳасида
хизмат
кўрсатиш
бир
томондан
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабат
бўлса
,
иккинчи
томондан
ахборотнинг
доирасини
белгилаб
олишни
талаб
этади
.
Шу
боис
,
бу
борадаги
қонун
ҳужжатларини
ўрганишда
уларни
тизимлаштириб
олиш
лозим
.
Яъни
,
уларни
ўрганишда
бир
тизимга
солиб
,
хусусияти
,
тартибга
солиш
предмети
ва
механизмига
кўра
таснифлаб
олиш
даркор
.
Биринчидан
,
ахборот
ва
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳасидаги
қонун
ҳужжатларига
тўхталадиган
бўлсак
,
бу
борада
қуйидаги
бир
қатор
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
қабул
қилинган
:
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
, “
Ахборот
олиш
кафолатлари
ва
эркинлиги
тўғрисида
”
ги
, “
Ахборот
эр
-
кинлиги
принциплари
ва
кафолатлари
тўғрисида
”
ги
,
“
Ахборотлаштириш
тўғрисида
”
ги
,
“
Телекоммуникациялар
тўғрисида
”
ги
,
“
Оммавий
ахборот
воситалари
тўғрисида
”
ги
, “
Журналистлик
фаолиятини
ҳимоя
қилиш
тўғрисида
”
ги
, “
Реклама
тўғрисида
”
ги
, “
Алоқа
тўғрисида
”
ги
, “
Почта
алоқаси
тўғрисида
”
ги
, “
Автоматлаштирилган
банк
тизимида
ахборотни
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
,
“
Фуқароларнинг
мурожаатлари
тўғрисида
”
ги
, “
Давлат
ҳокимияти
ва
бошқаруви
органлари
фаолиятининг
очиқлиги
тўғрисида
”
ги
, “
Ахборот
-
кутубхона
фаолияти
тўғрисида
”
ги
,
“
Электрон
ҳужжат
айланиши
тўғрисида
”
ги
, “
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
, “
Истеъмолчиларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
тўғрисида
”
ги
, “
Давлат
сирларини
сақлаш
тўғрисида
”
ги
, “
Банк
сири
тўғрисида
”
ги
, “
Электрон
рақамли
имзо
тўғрисида
”
ги
,
қонунлари
;
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Ахборот
-
коммуникация
технологияларини
янада
ривожлантиришга
оид
қўшимча
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
, “
Ўзбекистон
Республикасида
ахборотни
криптографик
муҳофаза
қилишни
ташкил
этиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарорлари
; “
Ахборот
тизимлари
соҳасини
қайта
ташкил
этиш
ва
бошқаришни
такомиллаштиришга
оид
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
, “
Матбуот
ва
ахборот
соҳасида
бошқарувни
такомиллаштириш
тўғрисида
”
ги
фармонлари
;
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
“
Ўзбекистон
Республикаси
телекоммуникация
тармоғини
2010
йилгача
бўлган
даврда
реконструкция
қилиш
ва
ривожлантириш
миллий
дастури
тўғрисида
”
ги
, “
Маълумотлар
узатиш
миллий
тармоғини
ташкил
этиш
ва
жаҳон
ахборот
тармоқларидан
фойдаланишни
тартибга
солиш
тўғрисида
”
ги
, “
Ўзбекистон
Республикасида
ахборот
-
коммуникация
технологияларини
ривожлантириш
ҳолатини
баҳолаш
тизимини
жорий
этиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
,
“
Компьютерлаштиришни
янада
ривожлантириш
ва
ахборот
-
коммуникация
технологияларини
жорий
этиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
,
“
Ўзбекистон
Республикаси
ахборот
ресурсларини
тайёрлаш
ва
уларни
маълумотларни
узатиш
тармоқларида
,
шу
жумладан
,
интернетда
тарқатиш
тартиби
тўғрисидаги
низомни
тасдиқлаш
тўғрисида
”
ги
, “
Ахборотлаштириш
соҳасида
норматив
-
ҳуқуқий
базани
такомиллаштириш
тўғрисида
”
ги
,
“
Матбуот
,
ахборот
тизимлари
ва
телекоммуникациялар
соҳасида
бошқарув
тузилмасини
такомиллаштириш
тўғрисида
”
ги
,
“2010
йилгача
почта
алоқаси
шохобчаларини
замонавийлаштириш
,
ахборот
-
коммуникация
технологиялари
негизида
хизматларнинг
янги
турларини
жорий
этиш
ва
ривожлантириш
дастури
тўғрисида
”
ги
,
“
Электрон
рақамли
имзодан
фойдаланиш
соҳасида
норматив
-
ҳуқуқий
базани
такомиллаштириш
тўғрисида
”
ги
,
“
Оммавий
коммуникациялар
соҳасида
қонун
ҳужжатларига
риоя
қилиниши
устидан
мониторинг
олиб
боришни
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
,
“
Интернет
тармоғида
Ўзбекистон
Республикасининг
ҳукумат
порталига
ахборотларни
тақдим
этиш
ва
жойлаштириш
тартиби
тўғрисида
”
ги
қарорлари
.
Шунингдек
,
соҳага
оид
бошқа
қонун
ҳужжатларини
ҳам
келтириш
мумкин
,
бироқ
ушбу
қонун
ва
қонун
ости
ҳужжатлари
фақатгина
айрим
жиҳатлари
билан
ушбу
соҳани
тартибга
солиши
мумкин
.
Бир
сўз
билан
айтганда
,
ушбу
қонун
ҳужжатларини
мустақил
равишда
ахборот
хизмати
кўрсатишнинг
яхлит
ҳуқуқий
асоси
бўла
олмайди
деб
баҳолаш
ўринлидир
.
Шу
нуқтаи
назардан
мамлакатимизда
ахборот
хизмати
кўрсатишни
яхлит
бир
бутун
ҳолатда
тартибга
солиш
мақсадида
“
Ахборот
хизмати
кўрсатиш
тўғрисида
”
ги
Ўзбекистон
Республикасининг
қонуни
ва
Ахборот
хизмати
кўрсатиш
тўғрисидаги
Низомни
ишлаб
чиқиш
мақсадга
мувофиқдир
.
Масалан
,
Германия
давлатида
хизмат
кўрсатиш
муносабатлари
хусусан
,
ахборот
хизматини
кўрсатиш
1997
йил
1
августда
қабул
қилинган
«
Ахборот
ва
коммуникация
хизматлари
тўғрисида
»
ги
(Informations-und Kommunikation-sdiense-
Gesetz – IbKDG)
Қонуни
билан
тартибга
солинган
.
Иккинчидан
,
ахборот
хизматларини
тадбиркорлик
фаолияти
субъектлари
томонидан
кўрсатилишини
таъминлашда
қуйидаги
тадбиркорлик
фаолияти
билан
боғлиқ
қонун
ҳужжатларини
келтириб
ўтиш
лозим
:
“
Тадбиркорлик
фаолияти
эркинлигининг
кафолатлари
тўғрисида
”
ги
(
янги
таҳрирдаги
),
“
Хўжалик
юритувчи
субъектлар
фаолиятининг
шартномавий
-
ҳуқуқий
базаси
тўғрисида
”
ги
, “
Тижорат
сири
тўғрисида
”
ги
,
“
Тадбиркорлик
фаолияти
соҳасидаги
рухсат
бериш
тартиб
-
таомиллари
тўғрисида
”
ги
,
“
Маҳсулотлар
ва
хизматларни
сертификатлаштириш
тўғрисида
”
ги
,
“
Стандартлаштириш
тўғрисида
”
ги
, “
Товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
ва
товар
келиб
чиққан
жой
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
26
номлари
тўғрисида
”
ги
, “
Фаолиятнинг
айрим
турларини
лицензиялаш
тўғрисида
”
ги
қонунлари
;
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
“
Амалга
оширилиши
учун
лицензиялар
талаб
қилинадиган
фаолият
турларининг
рўйхати
тўғрисида
”
ги
қарори
;
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Тадбиркорлик
субъектларини
давлат
рўйхатига
олиш
ва
ҳисобга
қўйишнинг
хабардор
қилиш
тартибини
жорий
этиш
тўғрисида
”
ги
, “
Тадбиркорлик
субъектларини
ихтиёрий
тугатиш
ва
уларнинг
фаолиятини
тўхтатиш
тартибини
такомиллаштириш
тўғрисида
”
ги
,
“
Тадбиркорлик
фаолиятини
янада
қўллаб
-
қувватлаш
ва
ривожлантириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
,
“
Тадбиркорлик
субъектларини
ташкил
этиш
ва
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
тартибини
янада
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
,
“
Тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
ошириш
ва
давлат
хизматларини
кўрсатиш
билан
боғлиқ
тартиботларни
янада
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарорлари
;
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
“
Тадбиркорлик
фаолиятини
ташкил
этиш
учун
рўйхатдан
ўтказиш
тартиботлари
тизимини
тубдан
такомиллаштириш
тўғрисида
”
ги
,
“
Тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
оширишда
рухсатномалар
олиш
тартиботларини
такомиллаштириш
ва
соддалаштириш
тўғрисида
”
ги
қарорлари
.
Учинчидан
,
таҳлил
қилинаётган
фаолиятга
фуқаролик
-
ҳуқуқий
фаолиятнинг
бир
тури
сифатида
қараб
,
фуқаролик
ҳуқуқий
қонун
ҳужжатлари
билан
тартибга
солинадиган
жиҳатларини
ажратиб
олиш
лозим
.
Яъни
,
Фуқаролик
кодекси
асосида
уни
ушбу
муносабат
объекти
эканлигини
,
ахборот
хизмати
кўрсатувчи
тадбиркорлик
субъекти
юридик
шахс
эканлигини
ва
унинг
фаолияти
шартномавий
муносабатларга
асосланишини
келтириб
ўтиш
лозим
.
Бу
борадаги
ягона
ва
яхлит
қонун
ҳужжати
сифатида
Фуқаролик
кодексини
келтириб
ўтиш
мумкин
.
Дарҳақиқат
,
мамлакатимизда
хизмат
кўрсатиш
соҳасини
тартибга
солувчи
Фуқаролик
кодексининг
38-
боби
“
Ҳақ
эвазига
хизмат
кўрсатиш
” 703-
моддаси
2-
қисмида
ушбу
бобнинг
қоидалари
ахборот
хизмати
кўрсатиш
шартномаларига
ҳам
тадбиқ
этилиши
бевосита
кўрсатилган
бўлса
-
да
,
назаримизда
ушбу
бобнинг
нормалари
ахборот
хизмати
кўрсатиш
шартномаларини
тўлиқ
тартибга
сола
олмайди
.
Шу
нуқтаи
назардан
,
ахборот
хизмати
кўрсатиш
соҳасининг
ягона
тизимга
солинган
фуқаролик
ҳуқуқий
асосини
шакллантириш
мақсадида
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексига
“
Ахборот
хизмати
кўрсатиш
”
деб
номланган
махсус
38
1
-
бобни
киритиш
мақсадга
мувофиқдир
.
Шунингдек
,
ахборот
хизмати
билан
боғлиқ
ҳақ
эвазига
хизмат
кўрсатиш
муносабатларига
оид
норматив
ҳужжатлар
қоидаларини
ягона
талқинда
баён
этиш
ва
уларнинг
ўзаро
мувофиқлигини
таъминлаш
доимий
давом
этадиган
жараён
бўлиши
ва
мавжуд
ижтимоий
воқеликдан
келиб
чиқиши
зарурдир
.
Юқоридаги
таҳлиллар
шундай
хулосага
келишга
имкон
берадики
,
ахборот
хизматини
кўрсатишга
оид
фуқаролик
қонун
ҳужжатларининг
шаклланиши
бир
эмас
бир
нечта
ҳуқуқ
тармоғининг
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлари
уйғунлигида
,
уларнинг
коплекс
тартибга
солиш
механизми
асосида
вужудга
келган
.
Бироқ
уларнинг
турли
соҳа
қонун
ҳужжатлари
эканлиги
бу
борадаги
ўрганишларни
кенг
кўламда
олиб
боришни
талаб
этади
ва
ўз
навбатида
бу
борада
бир
тўхтамга
келишда
ушбу
фаолиятнинг
барча
жиҳатларига
чуқур
эътибор
қаратиш
лозим
.
Зеро
,
ахборот
хизмати
кўрсатишга
оид
фуқаролик
қонун
ҳужжатларининг
такомиллаштирилиши
,
ўз
навбатида
миллий
қонунчиликни
ҳамда
соҳага
оид
халқаро
қонунчиликни
ривожлантиришни
,
улар
мазмунини
ўзаро
мувофиқлаштириш
нуқтаи
назаридан
таҳлил
қилишни
тақозо
этади
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
А
.
Мамлакатимизда
демократик
исл
оҳотларни
янада
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамия
тини
ривожлантириш
концепцияси
:
Ўзбекистон
Респуб
ликаси
Олий
Мажлиси
Қонунчилик
палатаси
ва
Сенати
-
нинг
қўшма
мажлисидаги
маьруза
. 2010
йил
12
ноябрь
. –
Т
.: «
Ўзбекистон
», 2010. –
Б
. 56.
2.
Раҳмонқулов
Ҳ
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
биринчи
қисмига
умумий
тавсиф
ва
шарҳлар
. –
Т
.:
Иқтисодиёт
ва
ҳуқуқ
дунёси
,
1997. –
Б
.480.
3.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
, 1997
й
., 4-5-
сон
, 108-
модда
.
4.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
, 2003
й
., 1-
сон
, 2-
модда
.
5.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
, 2004
й
., 1-2-
сон
, 10-
модда
.
6.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
, 1998
й
., 9-
сон
, 170-
модда
;
7.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2012
й
., 18-
сон
, 201-
модда
;.
8.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
: - 2006 - 20-21-
сон
- 174-
м
.
9.
Ўзбекистон
Республикаси
Ҳукумати
қарорлари
тўплами
: - 2003 - 8-
сон
- 72-
м
.
10.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, - 2002 - 2-
сон
- 14-
м
.
