ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
70
С
.
Бозаров
,
“
Фуқаролик
процессуал
ва
хўжалик
процессуал
ҳуқуқи
”
кафедраси
ўқитувчиси
ЭРКИН
ИҚТИСОДИЙ
ЗОНАЛАРНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
РЕЖИМИ
ВА
УНИНГ
ЎЗИГА
ХОС
ҲУҚУҚИЙ
ТАБИАТИ
ҲАҚИДА
АЙРИМ
МУЛОҲАЗАЛАР
Аннотация
:
мақолада
эркин
иқтисодий
зоналарни
ташкил
қилиш
,
уни
чет
эл
инвестицияларни
жалб
қилишдаги
муҳим
ўрни
,
бундай
ҳудудларни
ҳуқуқий
режимига
оид
нуқтаи
-
назарлар
таҳлил
қилинган
.
Муаллиф
эркин
иқтисодий
зоналарни
ҳуқуқий
режимини
ўзига
хослигини
қайд
этган
ҳолда
,
уни
ҳуқуқий
тартибга
солишни
такомиллаштиришга
қаратилган
ўз
таклиф
ва
мулоҳазаларни
илгари
сурган
.
Калит
сўзлар
:
эркин
иқтисодий
зона
,
чет
эл
инвестицияси
,
ҳуқуқий
режим
,
валюта
тартиботи
,
жуғрофий
ҳудуд
,
маъмурий
кенгаш
.
Аннотация
:
в
этой
статье
анализированы
точки
зрения
создания
свободных
экономических
зон
,
важ
-
ный
роль
привлечение
иностранных
инвестиции
,
а
также
правовой
режим
этих
зон
.
Автор
выдвинул
свои
предложения
и
мнения
по
совершенствованию
право
-
вого
регулирования
свободных
экономических
зон
,
подчёркивая
специфику
правового
режима
этих
зон
.
Ключевые
слова
:
свободная
экономическая
зона
,
иностранная
инвестиция
,
правовой
режим
,
валютный
режим
,
географический
территория
,
административ
-
ный
совет
.
Annotation
: in this article it is analyzed the viewpoint
of creating of free economical zones, the main role of at-
traction of foreign investment, as well as the legal regime
of these zones. The author put forward his proposals and
opinions on the development of legal regulation of free
economical zone by emphasizing the specification of legal
regime of these zones.
Key
words
: free economical zone, foreign investment,
legal regime, currency regime, geographical territory, ad-
ministrative council.
Ўзбекистонга
хорижий
инвестицияларни
жалб
этмай
,
айниқса
,
етакчи
тармоқларда
чет
эл
сармояси
иштирокини
кенгайтирмай
туриб
,
иқтисодий
тизимда
таркибий
ўзгаришларни
амалга
ошириш
ва
модернизациялаш
,
корхоналаримизни
замонавий
техника
билан
қайта
жиҳозлаш
ҳамда
рақобатбардош
маҳсулот
ишлаб
чиқаришни
йўлга
қўйиш
мумкин
эмас
.
Жаҳон
тажрибаси
шуни
кўрсатадики
,
ҳеч
қайси
давлат
жаҳон
иқтисодиётидан
айри
ҳолда
ташқи
ёрдамларсиз
бошқача
айтганда
хорижий
сармоя
ва
кўмакларсиз
иқтисодий
тараққиётга
эришишган
эмас
.
Ривожланган
давлатларнинг
тараққиёт
тарихи
хорижий
инвестицияларнинг
иқтисодиётни
қайта
қуриш
,
модернизациялаш
ва
юксалтиришдаги
ўрни
ниҳоятда
катта
эканлигини
кўрсатади
.
Ўтган
йиллар
давомида
мамлакатимизда
хорижий
ва
маҳаллий
сармоядорлар
учун
қулай
,
ҳар
томонлама
имтиёзли
инвестиция
муҳити
яратилди
,
десак
хато
қилмаган
бўламиз
.
Натижада
ўтган
йилларда
мамлакатимиз
иқтисодиётига
100
миллиард
доллардан
ортиқ
инвестиция
жалб
қилинди
.
Бунинг
25
миллиард
доллардан
зиёдини
хорижий
сармоядорларнинг
маблағлари
ташкил
этади
[1].
Жаҳон
тажрибаси
шуни
кўрсатадики
,
чет
эл
инвестицияларини
жалб
қилишда
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
ўрни
беқиёс
бўлиб
,
хорижий
инвесторлар
энг
аввало
мамлакатда
ташкил
этилган
шундай
зоналарга
ўз
маблағларини
киритишни
афзал
кўрадилар
.
Мамлакатимизнинг
ишлаб
чиқариш
салоҳиятини
модернизация
қилишга
қаратилган
лойиҳаларни
амалга
ошириш
ҳамда
иқтисодиётни
эркинлаштириш
ва
модернизациялаш
,
шу
орқали
жаҳон
стандартларига
жавоб
берадиган
маҳсулот
ишлаб
чиқаришга
эришиш
хорижий
сармояларни
,
энг
аввало
,
тўғридан
-
тўғри
инвестицияларни
жалб
қилиш
бўйича
қулай
шарт
-
шароитлар
яратиш
мақсадида
мамлакатимизнинг
Навоий
,
Жиззах
ва
Ангрен
ҳудудларида
махсус
индустриал
зоналар
ташкил
қилинди
.
Хусусан
,
Президентимизнинг
2008
йил
2
декабрдаги
“
Навоий
вилоятида
эркин
индустриал
-
иқтисодий
зона
ташкил
қилиш
тўғрисида
”
ги
, 2013
йилнинг
18
мартдаги
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Жиззах
”
махсус
индустриал
зонасини
барпо
этиш
тўғрисида
”
ги
ва
2013
йил
13
апрелдаги
“
Ангрен
”
махсус
индустриал
зонасини
барпо
этиш
тўғрисида
”
ги
Фармонларига
асосан
ташкил
қилинган
эркин
индустриал
-
иқтисодий
зоналар
бугунги
кунда
қандай
натижа
бераётгани
ҳаммамизга
маълум
.
Мазкур
Фармонлар
юқори
қўшилган
қийматга
эга
бўлган
рақобатбардош
маҳсулот
ишлаб
чиқаришни
таъминлайдиган
замонавий
,
юксак
технологияли
ишлаб
чиқаришларни
ташкил
этиш
учун
хорижий
ва
маҳаллий
инвестицияларни
жалб
этиш
,
бу
борада
қулай
шарт
-
шароитларни
шакллантиришга
,
ишлаб
чиқариш
ва
ресурс
салоҳиятидан
самарали
фойдаланиш
,
шу
асосда
янги
иш
жойларини
яратиш
ва
аҳоли
даромадларини
оширишга
хизмат
қилмоқда
.
Бу
барча
натижалар
ушбу
ҳудудларда
яратилган
ҳуқуқий
режимлар
ва
уларнинг
ўзига
хослиги
чамбарс
боғлилигини
қайд
этиш
керак
.
Шу
боис
,
мазкур
мақола
орқали
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
ҳуқуқий
режими
ва
бу
борадаги
олимларнинг
қарашларини
таҳлил
қилган
ҳолда
,
бу
борадаги
ўз
нуқтаи
-
назаримизни
билдиришга
ҳаракат
қилсак
.
Таъкидлаш
лозимки
,
муайян
воқъелик
,
тегишли
ҳуқуқ
объектларининг
ҳуқуқий
режими
борасида
юридик
адабиётлар
бир
нечта
ёндашувлар
мавжуд
[2,
5-
бет
].
Биринчи
ёндашув
вакиллари
ҳуқуқий
режимни
ижтимоий
муносабатлар
предмети
асосида
аниқлашга
ҳаракат
қилишади
.
Жумладан
,
И
.
Л
.
Бачилов
ҳуқуқий
режимни
умумий
маънода
“
муайян
предмет
,
муносабат
ёки
вазиятга
нисбатан
иштирокчилар
томонидан
ушбу
предмет
(
объект
ёки
муайян
вазият
)
бўйича
риоя
этилиши
талаб
этиладиган
норматив
ўрнатилган
қоидалар
”
сифатида
талқин
этади
.
Унинг
фикрича
, “
ҳуқуқий
режим
муайян
предметнинг
ҳуқуқий
табиатини
белгилаш
имкони
беради
ва
муайян
вазиятда
субъектларнинг
хулқ
атворига
нисбатан
талаблар
ва
тамойилларни
ифодалайди
” [3, 812-
бет
].
Ҳуқуқий
режим
ва
фуқаролик
муносабатларнинг
предмети
ўртасидаги
боғлиқлик
Д
.
Н
.
Шмелева
томонидан
ҳам
қайд
этилади
ва
мазкур
тушунчага
қуйидаги
таърифни
таклиф
этади
: “
ҳуқуқий
режим
–
бу
мол
-
мулкнинг
юридик
тавсифи
,
хусусан
,
қонун
билан
ўрнатилган
ундан
фойдаланиш
тартиби
,
ушбу
мол
-
мулкни
тасарруф
этишнинг
йўл
қўйиладиган
усуллари
ва
унинг
чегаралари
,
у
ёки
бу
мол
-
мулк
предмети
бўлган
ҳуқуқий
муносабат
субъектларининг
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларидир
” [4, 13-
бет
].
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
71
“
Ҳуқуқий
режим
”
категориясини
аниқлашга
нисбатан
иккинчи
ёндашув
ушбу
воқеъликни
тартибга
солувчилик
ўрнига
асосланади
.
О
.
А
.
Городованинг
фикрича
,
“
ҳуқуқий
режим
”
тушунчасида
нима
ифодаланиши
борасида
аниқ
тасаввур
мавжуд
эмас
,
унинг
ишлатилиши
дастлабки
маънода
(
лот
.
reqimen
),
яъни
ўрнатилган
тартиб
маъносида
англашилади
[5,
66-
бет
].
Албатта
,
мазкур
тушунча
ўзининг
тавсифида
фуқаролик
ҳуқуқи
объектларига
ҳуқуқий
таъсир
воситаларини
ҳам
қамраб
олади
.
Ушбу
ҳолатдан
келиб
чиқиб
,
А
.
В
.
Малько
“
ҳуқуқий
режим
–
натижа
эмас
,
балки
тегишли
мақсадларга
эришиш
учун
зарур
бўлган
ҳуқуқий
тартибга
солишни
амалга
ошириш
шартлари
ва
усуллари
тизими
,
ҳуқуқ
ҳаракатланишининг
муайян
“
тартиботи
”
дир
”
[6,
206-207-
бетлар
],
-
деб
таъкидлайди
.
К
.
В
.
Шундиковнинг
ўринли
қайд
этишича
, “
ҳуқуқий
режим
”
категорясига
нисбатан
ёндашувларининг
хилма
-
хиллиги
махсус
тушунчаларнинг
шаклланиш
босқичининг
асоси
бўлган
ва
ҳуқуқий
шакллар
(“
ҳуқуқнинг
функцияси
”, “
ҳуқуқий
тартибга
солиш
”,
“
ҳуқуқий
тартибга
солиш
механизми
”, “
ҳуқуқнинг
ҳаракати
механизми
”, “
ҳуқуқдан
мақсад
”, “
ҳуқуқий
восита
”)
нинг
инструментал
тавсифини
ифодалайдиган
замонавий
фуқаролик
ҳуқуқининг
шаклланиш
босқичларини
ифодалайди
[7, 12-
бет
].
Мазкур
ёндашув
доирасида
ҳуқуқий
режимнинг
қуйидаги
белгиларини
тавсифлаш
мумкин
:
1)
қонунчиликда
ўрнатилади
ва
давлат
томонидан
таъминланади
; 2)
ҳуқуқнинг
у
ёки
бу
субъекти
ва
объектининг
вақт
ва
макон
чегараларига
ажратган
ҳолда
ижтимоий
муносабатларнинг
аниқ
соҳаларни
ўзига
хос
тарзда
тартибга
солиш
мақсадини
белгилайди
; 3)
юридик
воситалардан
ташкил
топган
ҳуқуқий
тартибга
солишнинг
алоҳида
тартибини
ифодалайди
ва
уларни
уйғунлигини
тавсифлайди
; 4)
ҳуқуқнинг
алоҳида
субъектлари
манфаатларини
қаноатлантириш
учун
мақбул
ёки
номақбулликнинг
аниқ
даражасини
яратади
.
Н
.
П
.
Азизовнинг
фикрича
,
ҳуқуқий
тартибот
қонунийлик
талабларини
амалгаошириш
асосида
вужудга
келган
ижтимоий
муносабатларнинг
муайян
ҳолатидир
.
Қонунийлик
билан
ҳуқуқий
тартибот
бир
-
биридан
фарқ
қилади
:
қонунийликнинг
мазмуни
ҳуқуқий
нормаларга
қатъий
ва
оғишмай
риоя
этишда
ифодаланса
,
ҳуқуқий
тартибот
эса
,
ижтимоий
муносабатлар
иштирокчиларининг
халқ
-
атвори
,
уларнинг
субъектив
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларига
мувофиқ
келишида
ифодаланади
[8, 211-
бет
].
Фикримизча
,
ҳуқуқий
режим
категорияси
қонунчилик
нормаларида
ўрнатилган
ҳуқуқ
объектларининг
статуси
ва
субъектларнинг
мақомига
оид
қоидаларнинг
мажмуидир
.
Ҳуқуқий
режим
муайян
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларни
,
ваколатларни
,
ҳаракатланиш
чегаралари
ва
доирасини
,
кафолатлар
,
имтиёзлар
,
тақиқлар
ва
чекловларни
ўзида
ифодалайдиган
ҳодисадир
.
Юқоридагилардан
келиб
чиққан
ҳолда
,
эркин
индустриал
ҳудудларнинг
ҳуқуқий
режими
–
муайян
жуғрофий
ҳудудда
тадбиркорлик
фаолиятини
юритиш
,
мол
-
мулкларнинг
муайян
ҳолати
ва
субъектларнинг
мақомига
оид
қонунчилик
даражасида
белгиланган
алоҳида
қоидалар
,
имтиёзлар
,
ваколатлар
,
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлар
,
тақиқ
ва
чегараларнинг
комплекс
қоидаларидир
,
деб
таъриф
бериш
мақсадга
мувофиқ
.
Эркин
иқтиодий
зоналар
ўзининг
ҳуқуқий
режимига
кўра
,
ўзига
хос
жиҳатларга
эга
.
Уларни
қуйидагиларга
алоҳида
ажратган
ҳолда
таҳлил
қилиш
мақсадга
мувофиқ
:
Биринчи
,
эркин
иқтиодий
зоналарда
алоҳида
валютадан
фойдаланиш
,
шартномалар
тузишдаги
эркинликлар
шунингдек
,
инвесторларнинг
ўз
даромадларини
мамлакат
ҳудудидан
олиб
чиқиб
кетиш
,
молия
-
кредит
фаолиятининг
алоҳида
тартиботи
ҳамда
инвестицияларни
жалб
этишда
,
тадбиркорликни
ривожлантиришни
рағбатлантиришга
ва
зонани
ижтимоий
-
иқтисодий
ривожлантиришга
қаратилган
ўзига
хос
ҳуқуқий
режим
ўрнатилиши
мумкин
.
Эркин
индустриал
ҳудудларда
алоҳида
валюта
тартиботи
миллий
ва
чет
эл
валюталарининг
эркин
муомалада
бўлиши
ҳамда
айрибошланиши
белгилаб
берилади
.
Ушбу
ҳудудда
алоҳида
валюта
тартиботининг
амал
қилиш
тартибини
Ўзбекистон
Республикаси
Марказий
банки
белгилайди
.
Эркин
индустриал
ҳудудлар
хўжалик
фаолиятининг
қатнашчилари
яъни
фуқаролар
,
юридик
шахслар
тегишли
эркин
иқтисодий
зоналар
тўғрисидаги
низомларда
белгиланган
бўлиб
,
унга
кўра
,
ички
ва
ташқи
инвесторлар
учун
тенг
шарт
шароитларда
келиб
чиққан
ҳолда
белгиланган
солиқ
имтиёзларидан
фойдаланиш
ҳуқуқига
эга
.
“
Эркин
иқтисодий
зоналар
тўғрисида
”
ги
Ўзбекистон
Республикаси
қонунинг
11-
моддаси
1-
қисмига
кўра
,
эркин
иқтисодий
зоналарда
алоҳида
божхона
,
валюта
,
солиқ
тартиботи
,
шунингдек
фуқаролар
кириши
,
чиқиши
ва
бу
ерда
бўлишининг
,
меҳнат
муносабатлари
,
молия
-
кредит
фаолиятининг
алоҳида
тартиботи
ҳамда
инвестицияларни
жалб
этишга
,
тадбиркорликни
ривожлантиришни
рағбатлантиришга
ва
зонани
ижтимоий
-
иқтисодий
ривожлантиришга
қаратилган
бошқача
тартибот
ўрнатилиши
мумкин
[9].
Иккинчи
,
эркин
иқтисодий
зоналарда
товарлар
,
ишлар
ва
хизматлар
эркин
муомалада
бўлиш
хусусиятига
эга
ва
бу
тамойил
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодекси
1-
моддасида
белгиланган
.
Хусусан
,
Ўзбекистон
Республикаси
эркин
иқтисодий
зоналар
ҳудудида
фаолият
юритаётган
фуқаролар
ва
юридик
шахсларнинг
ҳуқуқлари
ҳамда
қонуний
манфаатларига
риоя
этилишини
кафолатлайди
.
Эркин
иқтисодий
зоналарда
инвесторларнинг
мамлакат
ички
қонун
ҳужжатларида
назарда
тутилган
барча
кафолатлари
ва
имтиёзларига
риоя
этилиши
кафолатланади
.
Ҳар
бир
эркин
иқтисодий
зоналар
тўғрисидаги
низомда
қўшимча
кафолат
ва
имтиёзлар
назарда
тутилиши
мумкин
.
Давлат
органлари
ва
бошқа
органлар
ё
мансабдор
шахсларнинг
юридик
ва
жисмоний
шахслар
фаолиятига
асоссиз
аралашуви
натижасида
уларга
етказилган
зарар
,
шунингдек
,
бой
берилган
фойда
етказилган
маънавий
зиён
суд
тартибида
қопланиши
лозим
.
Учинчи
,
ушбу
ҳудудлар
мустақил
бюджетга
эга
бўлади
.
Эркин
индустриал
ҳудудларни
шакллантириш
босқичида
кредитлар
бериш
ёки
ишлаб
чиқариш
ва
ижтимоий
инфраструктура
объектларини
тўғридан
-
тўғри
инвестициялаш
тарзида
республика
бюджети
ва
маҳаллий
бюджетдан
маблағлар
жалб
этилиши
мумкин
.
Эркин
индустриал
ҳудудларнинг
бюджети
зона
маъмуриятининг
тасарруфидаги
ер
,
бинолар
ва
иншоатларни
ижарага
беришдан
,
турли
хизматлар
кўрсатиш
натижасидакеладиган
тушумлардан
ва
Низомда
белгиланган
бошқа
тушумлардан
ташкил
топади
.
Эркин
иқтисодий
зоналарга
чет
эл
фуқаролари
ва
фуқаролиги
бўлмаган
шахсларнинг
кириши
,
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
72
индустриал
ҳудудлардан
чиқиши
ва
шу
ҳудудда
бўлишининг
Низомда
белгилаб
қўйиладиган
соддалаштирилган
тартиби
жорий
этилиши
мумкин
.
Эркин
индустриал
ҳудудлар
қатнашчиларининг
ҳудудга
киритган
инвестициялари
ва
таваккалчилигини
суғурта
қилиш
ихтиёрий
суғурта
шартномаси
асосида
амалга
оширилади
.
Эркин
индустриал
ҳудудларни
яратиш
дунёдаги
кўп
давлатлар
сингари
бизнинг
Республикамизда
ҳам
тўғридан
-
тўғри
хорижий
инвестицияларни
жалб
этишнинг
,
ташқи
иқтисодий
алоқаларни
,
умуман
Республикамиз
иқтисодиётини
ривожлантиришни
жадаллаштиришнинг
муҳим
омилларидан
бўлиши
мумкин
,
аммо
уларни
яратиш
сиёсати
пухта
ўйланган
ва
мамлакатимиз
мувофиқлаштирилган
бўлиши
керак
.
Ўзбекистон
Республикаси
қонунчилигида
хорижий
инвесторларга
нисбатан
кўзда
тутилган
кафолатлар
,
минтақадаги
янада
ривожланган
индустриал
база
,
МДҲ
давлатлари
бозорларига
божларсиз
чиқиш
имконияти
,
юқори
малакали
ва
рақобатбардош
ишчи
кучи
ҳамда
бой
хом
ашё
ресурслари
заҳираларининг
мавжудлиги
республикамизга
тўғридан
-
тўғри
хорижий
инвестицияларни
жалб
этиш
ва
шундай
эркин
иқтисодий
зоналарни
барпо
этиш
имкониятларини
кенгайтиради
.
Юқоридаги
таҳлиллардан
келиб
чиқиб
,
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
ҳуқуқий
режимининг
қуйидаги
ўзига
хос
хусусиятларини
ажратиб
кўрсатиш
мумкин
:
Биринчидан
,
Ўзбекистонда
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
ҳуқуқий
режими
маъмурий
,
солиқ
,
фуқаролик
ва
тадбиркорлик
ҳуқуқи
нормаларидан
ташкил
топган
комплекс
тус
касб
этади
.
Чунки
,
мазкур
ҳудудда
фаолият
юритиш
,
инвестицияларни
жалб
этишга
нисбатан
бир
вақтнинг
ўзида
мазкур
ҳуқуқ
соҳаларнинг
нормалари
татбиқ
этилади
;
Иккинчидан
,
бугунги
кунда
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
ташкил
этиш
тегишли
маъмурий
тартибда
амалга
оширилади
.
Амалдаги
қонунчилик
бундай
ҳудудларни
ташкил
этишда
хусусий
шахсларнинг
иштирокини
назарда
тутмайди
.
Бундан
ташқари
,
эркин
индустриал
ҳудуд
ташкил
этилаётган
ҳудудда
истиқомат
қилаётган
ер
участкалари
эгалари
ва
мол
-
мулк
мулкдорларининг
бу
фаолиятда
қатнашиш
имконияти
ҳам
қонунчиликда
белгиланганмаган
.
Шу
сабабли
ташкил
этилаётган
эркин
индустриал
ҳудудларда
уларнинг
фаолияти
(
дастлабки
даврларда
ва
ихтиёрий
асосда
)
юритиш
имкониятини
яратиш
,
уларнинг
бино
-
иншоотларини
ижарага
бериш
,
шу
ҳудудда
тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
оширишга
рухсат
бериш
ва
шу
каби
ҳолатлар
ҳуқуқий
асосларга
эга
бўлиши
лозим
.
Учинчидан
,
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
фаолияти
шу
ҳудуднинг
низоми
асосида
амалга
оширилади
.
Назарий
жиҳатдан
айтганда
,
уларнинг
фаолиятини
ҳуқуқий
тартибга
солиш
,
тегишли
резидентларнинг
мақоми
масаласи
ҳар
хил
бўлиши
лозим
.
Бироқ
бугунги
кунда
мамлакатимизда
учта
эркин
иқтисодий
зона
фаолият
юритаётган
бўлсада
,
уларнинг
низомларидаги
ана
шундай
ранг
-
баранглик
мавжуд
эмас
.
Бизнингча
,
бундай
асосий
тартибга
солувчи
ҳужжатда
ҳар
бир
эркин
иқтисодий
зонанинг
ўзига
хослиги
яққол
ажралиб
туриши
мақсадга
мувофиқ
.
Тўртинчидан
,
Маъмурий
кенгаш
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
бошқарув
органи
бўлиб
,
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
томонидан
тузилади
.
Мазкур
Кенгаш
ҳар
бир
эркин
иқтисодий
зона
учун
алоҳида
тузилади
.
Амалдаги
қонунчиликда
эркин
иқтисодий
зоналарнинг
Маъмурий
кенгашининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
назарда
тутилмаган
.
Ҳуқуқий
нормаларни
шарҳлаш
ва
эркин
иқтисодий
зоналар
Маъмурий
кенгашининг
фаолиятини
таҳлил
қилиш
натижасида
мазкур
кенгашни
нотижорат
ташкилоти
,
деган
хулосага
келиш
мумкин
.
Фикримизча
,
эркин
индустриал
ҳудудларнинг
Маъмурий
кенгашини
мулкдор
томонидан
бошқарувни
амалга
ошириш
мақсадида
тузиладиган
ва
у
томонидан
молиявий
таъминланадиган
муассасалар
жумласига
киритиш
мумкин
.
Эркин
индустриал
ҳудудлар
Маъмурий
кенгашининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклини
нотижорат
ташкилоти
сифатида
муассаса
сифатида
эътироф
этиш
амалда
бир
қатор
муаммоларни
бартараф
этиш
имконини
беради
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ислом
Каримовнинг
мамлакатимизни
2013
йилда
ижтимоий
-
иқтисодий
ривожлантириш
якунлари
ва
2014
йилга
мўлжалланган
иқтисодий
дастурнинг
энг
муҳим
устувор
йўналишларига
бағишланган
Вазирлар
Маҳкамасининг
мажлисидаги
маърузаси
.
2.
Подшивалов
Т
.
П
.
Объект
гражданских
прав
и
правовой
режим
:
проблема
определения
//
Вестник
ЮУрГУ
.
Серия
«
Право
». 2013.
т
. 13, -
№
3. –
С
. 50.
3.
Юридическая
энциклопедия
/
отв
.
ред
.
Б
.
Н
.
То
-
порнин
.
М
., 2001. -
С
. 812.
4.
Шмелева
Д
.
Н
.
Правовой
режим
сооружений
обустройства
месторождений
нефти
и
газа
:
авторефе
-
рат
дис
.…
канд
.
юрид
.
наук
. –
Тюмень
: 2004. – 13
с
.
5.
Городов
О
.
А
.
Интеллектуальная
собственность
:
правовые
аспекты
коммерческого
использования
. -
СПб
., 2007. – 66
с
.
6.
Малько
А
.
В
.
Стимулы
и
ограничения
в
праве
. -
М
.: 2005.
С
. 206–207.
7.
Шундиков
К
.
В
.
Правовые
механизмы
:
основы
теории
//
Государство
и
право
. 2006. -
№
12. -
С
. 12.
8.
Давлат
ва
ҳуқуқ
назарияси
:
Дарслик
/
Х
.
Т
.
Одилқориев
,
И
.
Т
.
Тультеевва
бошқ
.;
проф
.
Х
.
Т
.
Одилқориев
таҳрири
остида
. –
Тошкент
.:
Ўзбеки
-
стонРеспубликаси
ИИВ
Академияси
, 2009. – 490
б
.
9.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
, 1996
йил
,
№
5-6 , 58-
модда
.
