ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
31
Ҳ
.
М
.
Воҳидов
,
Тошкент
давлат
юридик
университети
мустақил
изланувчиси
ИНТЕЛЛЕКТУАЛ
ФАОЛИЯТ
НАТИЖАЛАРИГА
БЎЛГАН
МУТЛАҚ
ҲУҚУҚЛАРНИ
ҲИМОЯ
ҚИЛИШ
ҲАҚИДАГИ
ТАЛАБЛАР
ТУШУНЧАСИ
ВА
УЛАРНИНГ
АҲАМИЯТИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
мутлақ
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
ҳақидаги
талаблар
тушунчаси
ва
уларнинг
аҳамияти
ҳақида
гап
боради
.
Шунингдек
,
интеллектуал
мулк
объектларини
ҳимоя
қилиш
ҳақидаги
талабларга
нисбатан
даъво
муддатининг
жорий
қилинмаслиги
масалалари
илмий
-
назарий
таҳлил
этилади
ва
амалдаги
фуқаролик
қонунчилигини
такомиллаштиришга
доир
таклифлар
берилади
.
Калит
сўзлар
:
интеллектуал
фаолият
натижалари
,
мутлақ
ҳуқуқлар
,
даъво
муддати
.
Аннотация
:
в
данной
статье
идёт
речь
о
понятии
и
значении
требований
о
защите
исключительных
прав
результатов
интеллектуальной
деятельности
;
Анализиреются
вопросы
неприменения
исковой
давности
по
отношению
требований
о
защите
интеллектуальой
собственности
;
даны
предложения
по
совершенствованию
действующего
гражданского
законодательство
.
Ключевые
слова
:
результаты
интеллектуальной
деятельности
,
исключительное
право
,
исковая
дав
-
ность
.
Annotation:
in this article it is explained the
conceptions and meanings of requiremtns o protection of
exlusive rights of the results of interllectual activities.
As well as it is analysed the issues of not using the
actional terms on the requiremtns about the protections of
intellectual properties and it is given the proposal on the
development of acitng civil legislations.
Key words:
The results of intellectual activities, the
exclusive rights, limitation of actions.
Фуқаролик
кодексининг
97-
моддаси
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бевосита
таъриф
бермайди
,
балки
интеллектуал
фаолиятнинг
аниқ
ифода
этилган
натижалари
ҳамда
юридик
шахснинг
бу
натижаларга
тенглаштирилган
ўзига
хос
воситалари
,
ана
шу
ишлар
ёки
хизматларни
адо
этаётган
жисмоний
ёки
юридик
шахснинг
маҳсулотлари
(
фирма
номи
,
товар
белгиси
,
хизмат
кўрсатиш
белгиси
ва
ҳ
.
к
.)
га
нисбатан
фуқаронинг
ёки
юридик
шахснинг
мутлақ
ҳуқуқи
эътироф
этилишини
белгилайди
.
Яқин
ўтмиш
йилларда
олимлар
томонидан
интеллектуал
фаолият
натижалари
(
ИФН
)
га
бўлган
мутлақ
ҳуқуқлар
муаллиф
шахсидан
бегоналаштириб
бўлмайдиган
,
бўлинмайдиган
шунингдек
,
бошқа
шахсларга
ўтказилмайдиган
мутлақ
ҳуқуқлар
сифатида
эътироф
этиб
келинган
.
Ҳозирги
замон
фуқаролик
ҳуқуқи
муаллифнинг
ИФН
билан
боғлиқ
барча
ҳуқуқларидан
ўзи
хоҳлаган
тарзда
фойдаланиши
,
ушбу
ҳуқуқлар
тақдирини
фақат
ўзигина
ҳал
этишини
муаллифнинг
мутлақ
ҳуқуқлари
сифатида
эътироф
этади
.
Муаллифнинг
мутлақ
ҳуқуқи
–
бу
мутлақ
характерга
эга
бўлган
субъектив
фуқаролик
ҳуқуқидир
ва
у
икки
хил
табиатга
эга
бўлади
:
органик
ижодий
шахсий
(
маънавий
)
ҳуқуқ
ва
мулкий
ҳуқуқ
[1, 8-
бет
.].
Шунингдек
,
мутлақ
ҳуқуқ
объектларидан
бири
бўлган
интеллектуал
фаолият
натижалари
ва
бу
натижаларга
тенглаштирилган
ўзига
хос
воситалардан
учинчи
шахслар
ҳуқуқ
эгасининг
рухсати
билангина
фойдаланишлари
мумкин
.
Интеллектуал
фаолият
ижодий
фаолият
ҳисобланади
.
Бу
кўп
ҳолларда
ақлий
меҳнат
кишилари
–
ёзувчилар
,
шоирлар
,
рассомлар
,
олимлар
,
инженер
-
техник
ходим
ва
бошқалар
фаолиятининг
маҳсулларидир
[2, 90-
бет
.].
Интеллектуал
фаолият
натижасида
яратилган
,
объектив
шаклда
ифодаланган
,
янги
оригинал
(
уникал
)
хусусиятларга
эга
бўлган
,
муаллифи
(
эгаси
,
фойдаланувчиси
)
ҳуқуқлари
қонун
томонидан
эътироф
этилган
ва
тегишли
тартибда
ҳуқуқий
муҳофаза
этиладиган
ғоя
,
билим
,
асар
ёки
бошқача
кўринишдаги
маҳсулотни
ижодий
фаолият
натижаси
сифатида
таърифлаш
мумкин
[3, 25-
бет
.].
Фикримизча
,
интеллектуал
фаолият
натижалари
инсоннинг
тафаккур
маҳсули
сифатида
шаклланган
ҳамда
илмий
,
илмий
-
техникавий
натижа
,
билим
,
ихтиро
ёхуд
бошқача
тарзда
объектив
ифодаланадиган
ҳамда
тегишли
қонун
билан
ҳуқуқий
муҳофаза
қилинадиган
ҳуқуқ
субъекти
онгли
фаолиятининг
самарасидир
.
Умуман
олганда
,
интеллектуал
мулк
ҳуқуқига
дунё
ҳуқуқ
тизимида
икки
хил
ёндашув
мавжуд
:
англо
-
саксон
(
ёки
англо
-
америка
)
ҳуқуқ
тизими
ушбу
ҳуқуқни
муаллифнинг
мулкий
ҳуқуқи
,
яъни
муаллиф
ёки
унинг
ҳуқуқий
ворисларининг
моддий
манфаатларини
таъминлаш
деб
тушунишса
,
романо
-
герман
ҳуқуқ
тизимида
эса
мазкур
ҳуқуқ
ҳам
шахсий
номулкий
ҳуқуқ
,
ҳам
мулкий
ҳуқуқ
сифатида
тушунилади
.
Яъни
,
бунда
“copyright”
(
англо
-
саксон
)
концепциясида
муаллифлик
ҳуқуқининг
иқтисодий
жиҳатларига
урғу
берилиб
,
унда
интеллектуал
мулк
эгасининг
моддий
манфаатлари
устуворликни
эгаллайди
.
“Droit
d’auteur”
(
романо
-
герман
)
концепциясида
эса
,
муаллифнинг
шахсияти
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
устувордир
.
Шунингдек
,
муаллифлик
ҳуқуқига
оид
француз
доктринасида
муаллифлик
ҳуқуқи
шахсий
ҳуқуқлар
таркибига
киради
.
Англо
-
саксон
ҳуқуқ
тизимида
эса
,
муаллифлик
ҳуқуқини
тан
олиш
ҳуқуқини
суд
белгиламайди
.
Чунки
,
муаллифлик
ҳуқуқини
шахсий
ҳуқуқ
сифатида
тан
олиш
суднинг
вазифасига
кирмайди
.
Г
.
Ф
.
Шершеневич
: “
Юридик
ҳимоянинг
мақсади
–
тақлид
қилишни
барчага
тақиқлаган
ҳолда
,
маълум
бир
ҳаракатларни
содир
этишни
ҳар
қандай
ҳолатда
муаллифга
мутлақ
имкониятларини
тақдим
қилиш
имконини
бериши
керак
,
шундагина
бу
ҳуқуқ
–
мутлақ
ҳуқуқ
деб
номланади
”, -
дея
таъкидлайди
.
Унинг
фикрича
,
барча
мутлақ
ҳуқуқлар
икки
гуруҳга
бўлинади
:
муаллифлик
ҳуқуқи
ва
патент
ҳуқуқи
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
маънавий
фаолиятнинг
иқтисодий
манфаатларини
ҳимоя
қилса
,
патент
ҳуқуқи
саноат
ва
савдони
кенгайтириш
,
саноат
ташаббусини
рағбатлантириш
манфаатларини
муҳофаза
қилади
[4,
88-
бет
.].
Албатта
бу
ўринда
“
ҳуқуқни
таъминлаш
”
ва
“
ҳуқуқ
ҳимояси
”
тушунчалари
икки
хил
бўлса
-
да
,
биринчи
тушунча
иккинчисидан
кўра
кенгроқ
бўлганлиги
сабабли
,
у
ҳуқуқ
ҳимоясини
ҳам
ўз
ичига
қамраб
олади
.
Бу
ўринда
муаллифнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
уни
таъминлашнинг
бир
қисми
,
холос
[5, 4-
бет
.].
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
32
Умуман
олганда
,
ИФН
ҳуқуқий
муҳофазаси
илдизлари
қадимги
Рим
хусусий
ҳуқуқига
бориб
тақалса
-
да
,
бироқ
унинг
айрим
турларини
ҳуқуқий
муҳофазасига
оид
қонунчилик
тизими
куртаклари
XVII-
XVIII
асрларда
вужудга
келган
.
Хусусан
,
биринчи
патент
қонунлари
АҚШда
1790
йилда
,
Францияда
1791
йилда
,
Бельгияда
1854
йилда
,
Италияда
1859
йилда
,
Германияда
1877
йилда
,
Данияда
1894
йилда
,
Австрияда
1897
йилда
,
Испанияда
1820
йиллардаёқ
қабул
қилинган
.
Аммо
ушбу
қонунларда
интеллектуал
фаолият
эгаларининг
мутлақ
ҳуқуқлари
тўла
ҳуқуқий
муҳофаза
остида
эмас
эди
.
Фақатгина
Иккинчи
жаҳон
урушидан
сўнггина
,
ИФНга
бўлган
мутлақ
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилишга
қаратилган
янги
авлод
қонунлари
вужудга
келди
.
Бу
фан
-
техника
инқилоби
билан
боғлиқ
бўлган
,
албатта
.
Ушбу
даврда
вужудга
келган
янги
авлод
патент
қонунлари
: 1963
йилда
Нидерландияда
,
1967
йилда
Скандинавия
давлатларида
, 1967
йилда
ГФРда
, 1968
йил
Францияда
, 1970
йилда
Ҳиндистон
ва
Японияда
, 1977
йилда
Англияда
қабул
қилинди
.
Мазкур
қонунларда
патент
эгаларининг
мутлақ
ҳуқуқларга
бўлган
ҳуқуқий
ҳолати
ҳар
томонлама
муҳофаза
этилиши
ва
уларни
ҳимоя
қилиш
усуллари
,
тақдим
қилинадиган
талаблар
доираси
белгилаб
берилди
.
Хорижий
мамлакатлар
қонунчилиги
таҳлили
шуни
кўрсатдики
,
уларда
ИФНни
ҳимоя
қилиш
усуллари
ва
улар
юзасидан
тақдим
қилинадиган
талаблар
мазмуни
турли
хил
.
Бу
ҳолат
ИФНга
нисбатан
турли
мамлакатлар
қонунчилигида
турли
хил
тарзда
таъриф
берилиши
билан
изоҳланади
.
Айрим
давлатлар
қонунчилигида
ИФНга
нисбатан
мулк
ҳуқуқи
эътироф
этилган
бўлса
,
бошқаларида
уларга
нисбатан
кўчар
мулк
сифатида
таъриф
берилган
.
Хусусан
, “
Патент
тўғрисида
”
ги
АҚШ
қонунида
патентга
турли
кўринишдаги
мулк
ҳуқуқи
тегишли
,
бу
мулкдорнинг
исталган
шаклдаги
манфаатларидир
,
дейилади
[6, 41-
бет
.].
Айрим
Европа
мамлакатлари
қонунчилигида
эса
,
ИФНга
нисбатан
кўчар
мулк
сифатида
қаралаётганини
кўриш
мумкин
.
Хусусан
, “
Патент
тўғрисида
”
ги
Буюк
Британия
қонунининг
30-
моддасига
асосан
,
исталган
патент
ёки
патент
олиш
учун
ариза
шахсий
мулк
сифатида
,
“
Патент
тўғрисида
”
ги
Шотландия
қонунининг
31-
моддасида
эса
,
исталган
патент
ёки
патент
олиш
учун
ариза
...
ашёвий
характерга
эга
бўлмаган
кўчар
мулк
сифатида
эътироф
этилган
.
Шунингдек
,
“
Патент
тўғрисида
”
ги
Нидерландия
қонунининг
37.2-
параграфида
:
патент
ва
патентга
бўлган
ҳуқуқ
кўчар
мулк
объекти
ҳисобланади
,
деб
белгиланган
. “
Ихтиролар
учун
патент
тўғрисида
”
ги
Франция
қонунида
: “
Патент
мулк
ҳуқуқининг
предмети
”
номли
махсус
боб
мавжуд
.
Шунингдек
, “
Патент
тўғрисида
”
ги
Бельгия
қонунида
: “
Мулк
ҳуқуқининг
объекти
сифатида
ихтиролар
учун
патент
ва
патент
олиш
учун
аризалар
”
номли
бўлим
мавжуд
[7, 27-
бет
.].
Юқоридагилардан
кўринадики
,
ИФНга
нисбатан
ҳуқуқлар
турли
хил
мазмунда
тавсифланмоқда
,
бу
эса
,
мазкур
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
ҳақида
тақдим
қилинадиган
талабларнинг
мазмунини
ҳам
конкретлаштиришга
хизмат
қилади
.
Бутунжаҳон
Интеллектуал
мулк
ташкилоти
(
БИМТ
)
ни
таъсис
этиш
тўғрисидаги
конвенциянинг
2-
моддаси
интеллектуал
мулк
объектлари
жумласига
қуйидагиларни
киритади
:
адабий
,
бадиий
асарлар
ва
илмий
асарлар
(
муаллифлик
ҳуқуқи
билан
ҳуқуқий
муҳофаза
қилинади
);
артистларнинг
ижрочилик
фаолияти
,
фонограммалар
ва
радиоэшиттиришлар
(
турдош
муаллифлик
ҳуқуқи
билан
ҳуқуқий
муҳофаза
қилинади
);
ихтиролар
,
фойдали
моделлар
,
саноат
намуналари
,
товар
белгилари
,
хизмат
кўрсатиш
белгилари
,
фирма
номлари
,
тижорат
номлари
ва
аломатлари
(
патент
ҳуқуқи
ва
саноат
мулки
ҳуқуқи
билан
ҳуқуқий
муҳофаза
қилинади
).
Ҳозирги
замон
ўзбек
фуқаролик
ҳуқуқи
интеллектуал
мулк
соҳасида
тўртта
институтни
назарда
тутади
:
муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлар
;
патент
ҳуқуқи
;
фуқаролик
муомаласи
иштирокчиларининг
,
товарлар
,
ишлар
ва
хизматларнинг
хусусий
аломатларини
акс
эттирувчи
(
индивидуаллаштирувчи
)
воситалар
ҳуқуқий
муҳофазаси
;
интеллектуал
мулкнинг
янги
объектларининг
(
ноодатий
)
ҳуқуқий
муҳофазаси
.
Бу
ўринда
даъво
муддати
жорий
қилинмайдиган
талаблар
предмети
сифатида
интеллектуал
фаолият
натижаларининг
ҳар
бири
ўзига
хос
хусусиятларга
эгадир
.
Хусусан
,
фуқароларнинг
бошқа
мутлақ
ҳуқуқлари
бузилганда
тақдим
қилинадиган
талаблардан
,
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
мутлақ
ҳуқуқларга
дахл
қилинганда
тақдим
қилинадиган
талаблар
бирмунча
фарқ
қилади
.
Бу
ҳолат
,
биринчидан
,
ушбу
талабнинг
моҳиятида
инсон
онгининг
маҳсули
ётганлиги
билан
изоҳланса
,
иккинчидан
,
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
ҳуқуқ
ўз
табиатига
кўра
,
бир
вақтнинг
ўзида
ҳам
шахсий
номулкий
,
ҳам
шахсий
мулкий
ҳуқуқлар
ҳисобланишидир
(
ФК
, 1033-
м
. 1-
қ
.).
Фуқаролик
муомаласи
иштирокчиларининг
,
товарлар
,
ишлар
ёки
хизматларнинг
хусусий
аломатларини
акс
эттирувчи
воситаларга
нисбатан
ҳуқуқ
эгаларига
бу
воситалар
борасида
мулкий
ҳуқуқлар
тегишли
бўлади
(
ФК
, 1033-
м
. 3-
қ
.).
Интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
мутлақ
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
ҳақидаги
талаб
,
одатда
,
ушбу
ҳуқуқларга
дахл
қилинганда
тақдим
этилади
.
Юридик
адабиётларда
интеллектуал
мулк
объекти
яратувчисининг
муаллифлик
ҳуқуқини
бузиш
:
ҳақиқий
муаллифнинг
муаллифлигини
инкор
этиш
;
муаллиф
сифатида
бошқа
шахсни
кўрсатиш
;
муаллифлик
ҳуқуқини
ўзлаштириш
;
ҳаммуаллифликка
мажбур
этиш
;
муаллифнинг
номини
атайлабдан
,
жўрттага
кўрсатмаган
ёки
яширинган
ҳолда
объектдан
фойдаланиш
ёки
уни
бирор
тарзда
муомалага
киритишда
намоён
бўлиши
қайд
этилади
[8, 306-
бет
.].
Ушбу
фикрга
қўшилган
ҳолда
айтиш
мумкинки
,
бунда
қоидабузарлик
объектив
томондан
ҳуқуқбузарнинг
айбли
фаол
ҳаракати
ёки
ҳаракатсизлиги
оқибатида
содир
этилади
.
Масалан
,
чоп
этилган
асар
оммабоплигини
билган
шахс
,
муаллифнинг
розилигини
олмасдан
асарни
кўпайтириши
ва
муомалага
киритиши
.
Бу
ҳолатда
,
ҳуқуқбузар
интеллектуал
фаолият
натижасига
бўлган
фуқаронинг
мутлақ
ҳуқуқини
фаол
ҳаракат
орқали
бузмоқда
.
Қоидабузарликнинг
объекти
эса
,
ҳуқуқбузар
ўзининг
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
33
ҳуқуққа
зид
ҳаракат
(
ёки
ҳаракатсизлиги
)
ини
қаратган
интеллектуал
фаолият
натижалари
ҳисобланади
.
Баъзи
олимлар
муаллифлик
ва
турдош
ҳуқуқлар
соҳасидаги
қоидабузарликларни
қуйидагиларга
бўлади
:
-
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
қоидабузарлиги
(
плагиат
);
-
мутлақ
моддий
ҳуқуқлар
қоидабузарлиги
(
контрафакция
);
-
аралаш
қоидабузарлик
[9, 14-
бет
.].
Албатта
,
олима
томонидан
келтирилган
ИФН
соҳасидаги
қоидабузарликларнинг
ушбу
классификацияси
шартлидир
.
Бизнингча
,
бунда
қоидабузар
дахл
қиладиган
интеллектуал
мулк
объектлари
икки
турга
бўлинади
:
1)
интеллектуал
фаолият
натижалари
:
фан
,
адабиёт
ва
санъат
асарлари
;
ижролар
,
фонограммалар
,
эфир
ёки
кабель
орқали
кўрсатув
ёхуд
эшиттириш
берувчи
ташкилотларнинг
кўрсатувлари
ёки
эшиттиришлари
;
электрон
ҳисоблаш
машиналари
учун
дастурлар
ва
маълумотлар
базалари
(
ФКнинг
60, 61-
боблари
);
ихтиролар
,
фойдали
моделлар
,
саноат
намуналари
(
ФКнинг
62-
боби
);
селекция
ютуқлари
(
ФКнинг
63-
боби
);
ошкор
этилмаган
ахборот
,
шу
жумладан
ишлаб
чиқариш
сирлари
(
ноу
-
хау
) (
ФКнинг
64-
боби
);
2)
фуқаролик
муомаласи
иштирокчиларининг
,
товарлар
,
ишлар
ва
хизматларнинг
хусусий
аломатларини
акс
эттирувчи
воситалар
:
фирма
номлари
;
товар
белгилари
(
хизмат
кўрсатиш
белгилари
);
товарлар
чиқарилган
жой
номи
(
ФКнинг
65-
боби
).
Қоидабузарликнинг
субъекти
жисмоний
шахслар
ёки
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклидан
қатъи
назар
,
барча
юридик
шахслар
,
шу
жумладан
давлатдир
.
Интеллектуал
фаолият
соҳасидаги
қоидабузарликлар
шахснинг
айбли
ёки
айбсиз
ҳаракатлари
орқали
содир
этилади
.
Ва
албатта
,
қоидабузарнинг
содир
этган
айбли
(
айбсиз
)
хатти
-
ҳаракатлари
билан
келиб
чиққан
оқибат
ўртасида
сабабий
боғланиш
бўлишига
ҳам
эътибор
қаратиш
зарур
.
Бироқ
фуқаролик
-
ҳуқуқий
жавобгарликнинг
ўзига
хос
хусусияти
шундан
иборатки
,
содир
этилган
қоидабузарлик
учун
шахсни
фуқаролик
-
ҳуқуқий
жавобгарликка
тортишда
ҳар
доим
ҳам
унинг
айби
бўлиши
шарт
эмас
.
Қоидабузарнинг
ҳаракатларида
юқорида
қайд
этиб
ўтилган
элементларнинг
бир
вақтда
бўлиши
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
мутлақ
ҳуқуққа
дахл
қилганлик
учун
уни
фуқаролик
-
ҳуқуқий
жавобгарликка
тортиш
учун
асос
бўлади
.
Умумий
қоидага
кўра
,
шахсни
фуқаролик
-
ҳуқуқий
жавобгарликка
тортиш
учун
шахс
ўзининг
бузилган
ҳуқуқларини
тиклаш
ва
ҳимоя
қилиш
ҳақидаги
ваколатли
органга
ёки
судга
қилган
моддий
-
ҳуқуқий
талаби
асос
бўлиб
хизмат
қилади
.
Умуман
олганда
,
интеллектуал
фаолият
натижаларини
ҳимоя
қилиш
ҳақидаги
талаблар
–
бу
шахснинг
интеллектуал
фаолиятнинг
аниқ
ифода
этилган
натижалари
ҳамда
юридик
шахснинг
бу
натижаларга
тенглаштирилган
ўзига
хос
воситалари
,
ана
шу
ишлар
ёки
хизматларни
адо
этаётган
жисмоний
ёки
юридик
шахснинг
маҳсулотларига
нисбатан
бўлган
фуқаронинг
ёки
юридик
шахснинг
мутлақ
ҳуқуқини
ҳар
қандай
бузишдан
ҳимоя
қилиш
ҳақида
ҳуқуқбузарга
ёки
ваколатли
органга
ёхуд
судга
тақдим
қиладиган
муддатсиз
моддий
-
ҳуқуқий
талабидир
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Юсупов
В
.
Д
.
Международно
-
правовое
регулирование
охраны
объектов
интеллектуальной
собственности
:
Автореф
… .
дисс
.
канд
.
юрид
.
наук
. –
Т
.:
2012. –
С
.8.
2.
Зокиров
И
.
Б
.
Ўзбекистон
Республикасининг
фуқаролик
ҳуқуқи
. –
Т
.:
Адолат
, 1996. -
Б
.90.
3.
О
.
Оқюлов
.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқий
мақомининг
назарий
ва
амалий
муаммолари
. –
Т
.:
ТДЮИ
, 2004. -
Б
.25
4.
Шершеневич
Г
.
Ф
.
Учебник
русского
гражданского
права
(
по
изданию
1907
г
.). –
М
., 1995. –
С
.88.
5.
Макаров
Т
.
Г
.
Обеспечение
прав
авторов
литературных
произведений
.
Автореф
…
.
дисс
.
канд
.
юрид
.
наук
. –
Казань
, 2008. –
С
.4.
6.
Розенберг
П
.
Основы
патентного
права
США
. –
М
., 1979. –
С
.27.
7.
Патентное
законодательство
зарубежных
стран
.
Т
.I. –
М
., 1987. –
С
.41.
8.
О
.
Оқюлов
.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқий
мақомининг
назарий
ва
амалий
муаммолари
. –
Т
.:
ТДЮИ
, 2004.-
Б
.306.
9.
Федоскина
Н
.
И
.
Гражданско
-
правовые
способы
защиты
авторских
и
смежных
прав
в
Российской
Федерации
:
Автореф
… .
дисс
.
канд
.
юрид
.
наук
. –
М
.,
2008. –
С
.14.
