ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
44
низациями
,
представляющими
интересы
всех
соци
-
альных
групп
.
И
последний
,
но
не
менее
важный
вопрос
,
на
кото
-
ром
хотелось
остановиться
,
говоря
о
дальнейшем
развитии
социального
партнерства
в
сфере
труда
–
это
вопрос
,
касающийся
формирования
и
деятельно
-
сти
трехсторонних
комиссий
по
социально
-
трудовым
отношениям
.
Комиссии
,
состоящие
из
представителей
сторон
,
наделенных
необходимыми
полномочиями
,
образуются
для
обеспечения
регулирования
социаль
-
но
-
трудовых
отношений
,
ведения
коллективных
пере
-
говоров
и
подготовки
проектов
коллективных
соглаше
-
ний
,
их
заключения
,
а
также
для
организации
контроля
над
выполнением
коллективного
договора
и
соглаше
-
ний
на
всех
уровнях
на
равноправной
основе
по
реше
-
нию
сторон
.
На
республиканском
уровне
образована
постоянно
действующая
трехсторонняя
комиссия
по
регулирова
-
нию
социально
-
трудовых
отношений
,
созданная
при
заключении
Генерального
соглашения
,
которая
перио
-
дически
собирается
для
обсуждения
вопросов
его
ис
-
полнения
.
Для
более
полного
осуществления
контроля
над
исполнением
отраслевых
и
территориальных
кол
-
лективных
соглашений
,
думается
,
было
бы
целесооб
-
разным
создание
соответствующих
отраслевых
и
тер
-
риториальных
комиссий
.
Таким
образом
,
повышение
активности
субъектов
социального
партнерства
,
собственно
как
и
развитие
самого
социального
партнерства
в
сфере
труда
пред
-
полагает
разработку
,
принятие
и
осуществление
цело
-
го
комплекса
различных
по
своему
содержанию
мер
,
в
том
числе
и
совершенствования
соответствующей
правовой
базы
,
включая
Трудовой
кодекс
Республики
Узбекистан
.
Список
литературы
:
1.
Закон
Республики
Узбекистан
от
25.10.2016
года
№ЗРУ
-412 «
О
ратификации
Конвенции
Международ
-
ной
организации
труда
N 87
о
свободе
объединений
и
защите
права
на
объединение
в
профсоюзы
(
Сан
-
Франциско
, 9
июля
1948
года
)».
2.
Трудовой
кодекс
Республики
Узбекистан
У
.
Ш
.
Шарахметова
ТДЮУ
“
Фуқаролик
ҳуқуқи
”
кафедраси
доценти
,
юридик
фанлар
номзоди
ОТА
-
ОНАЛИК
ҲУҚУҚИНИ
ҲИМОЯ
ҚИЛИШ
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
Мақолада
ота
-
оналарнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
усул
ва
воситалари
ёритилган
.
Муаллиф
ота
-
оналарнинг
болаларига
нисбатан
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
хусусиятларини
ўрганиб
,
бу
борада
оила
қонунчилигини
такомиллаштириш
юзасидан
фикр
юритган
.
Калит
сўзлар
:
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
,
оила
қонунчилиги
,
ота
-
она
ҳуқуқи
.
Аннотация
:
В
статье
освещены
способы
и
сред
-
ства
защиты
личных
неимущественных
прав
родите
-
лей
.
Автор
,
изучив
особенности
личных
неимуще
-
ственных
прав
родителей
,
делится
с
идеями
о
совер
-
шенствовании
семейного
законодательства
.
Ключевые
слова
:
личные
неимущественные
пра
-
ва
,
семейное
законодательство
,
права
родителей
.
Annotation:
Ways and means of protection of the
personal non-property rights of parents are covered in
article. The author studies features of the personal non-
property rights of parents and shares with the ideas about
improvement of the family legislation.
Key words:
personal non-property rights, family
legislation, rights of parents
Маълумки
,
ҳар
бир
инсон
оилада
туғилиб
вояга
етади
.
Оила
инсон
учун
муҳим
таълим
тарбия
ўчоғи
ҳамдир
.
Халқимиз
азал
азалдан
оилани
муқаддас
санаган
ҳамда
оилавий
қадриятлар
сақланиши
ва
авлоддан
авлодга
ўтказилиши
учун
ҳаракат
қилиб
келган
.
Биринчи
Президентимиз
таъкидлаганидек
,
ҳар
қайси
миллатнинг
ўзига
хос
маънавиятини
шакллантириш
ва
юксалтиришда
,
ҳеч
шубҳасиз
,
оиланинг
ўрни
ва
таъсири
беқиёсдир
.
Чунки
инсоннинг
энг
соф
ва
покиза
туйғулари
,
илк
ҳаётий
тушунча
ва
тасаввурлари
биринчи
галда
оила
бағрида
шаклланади
.
Боланинг
характерини
,
табиати
ва
дунёқарашини
белгилайдиган
маънавий
мезон
ва
қарашлар
-
яхшилик
ва
эзгулик
,
олижаноблик
ва
меҳр
-
оқибат
,
ор
-
номус
ва
андиша
каби
муқаддас
тушунчаларнинг
пойдевори
оила
шароитида
қарор
топиши
табиийдир
.
Шунинг
учун
ҳам
айнан
оила
муҳитида
пайдо
бўладиган
ота
-
онага
ҳурмат
,
уларнинг
олдидаги
умрбод
қарздорлик
бурчини
чуқур
англаш
ҳар
қайси
инсонга
хос
бўлган
одамийлик
фазилатлари
ва
оилавий
муносабатларнинг
негизини
,
оиланинг
маънавий
оламини
ташкил
этади
[1].
Шу
маънода
2017-2021
йилларда
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантиришнинг
бешта
устувор
йўналишлари
бўйича
харакатлар
стратегиясида
оила
саломатлигини
мустаҳкамлаш
,
оналик
ва
болаликни
муҳофаза
қилиш
,
оналар
ва
болаларнинг
сифатли
тиббий
хизматга
эришишини
кенгайтириш
,
уларга
ихтисослаштирилган
ва
юқори
технологияларга
асосланган
тиббий
ёрдам
кўрсатиш
,
чақалоқлар
ва
болалар
ўлимини
камайтириш
бўйича
комплекс
чора
-
тадбирларни
янада
амалга
ошириш
масалаларига
эътибор
қаратилган
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
45
Шундай
экан
,
ҳар
бир
оила
билан
боғлиқ
ҳуқуқий
муносабатни
ўрганиш
,
унинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
доимо
диққат
эътиборда
бўлиши
табиий
.
Шу
билан
бирга
оила
мавжуд
экан
,
у
билан
боғлиқ
(
баъзида
ота
-
оналар
,
баъзилар
ота
-
она
ҳамда
вояга
етмаган
болалар
ўртасида
)
тушунмовчиликлар
,
келишмовчиликлар
бўлиб
туриши
табиий
.
Шу
боисдан
оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилишга
эҳтиёж
сезилади
.
Ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
оилавий
ҳуқуқни
ҳимоя
қилишнинг
бир
бўлаги
сифатида
кўрар
эканмиз
,
амалдаги
қонунчилик
оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
суд
томонидан
фуқаролик
суд
ишларини
юритиш
қоидалари
бўйича
,
Оила
кодексида
назарда
тутилган
ҳолларда
эса
,
васийлик
ва
ҳомийлик
органлари
ёки
бошқа
давлат
органлари
томонидан
амалга
оширилишини
назарда
тутади
.
Шунингдек
,
оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
Оила
кодексининг
тегишли
моддаларида
назарда
тутилган
усулларда
амалга
оширилади
(11-
модда
).
Бироқ
,
бу
ўринда
ФКда
ёки
алоҳида
фуқаролик
қонун
ҳужжатларида
белгиланган
усуллар
(
масалан
,
муаллифлик
ҳуқуқи
,
товар
белгиларини
ҳимоя
қилиш
каби
)
каби
алоҳида
ва
батафсил
кўрсатиб
ўтилмаган
.
Л
.
Пчелинцеванинг
таъкидлашича
,
субъектив
оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
деганда
,
мажбурлов
характеридаги
мустаҳкамланган
моддий
ҳуқуқий
чоралар
воситасида
бузилган
ҳуқуқларни
тиклаш
(
тан
олиш
)
ва
ҳуқуқбузарга
таъсир
кўрсатиш
тушунилади
[2].
Бу
ўринда
муаллиф
ҳам
оила
кодексида
оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
усуллари
рўйхати
мавжуд
эмаслигини
кўрсатади
.
Оила
кодексида
мустаҳкамланган
оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
усуллари
ўз
ҳуқуқий
табиати
бўйича
бир
хил
бўлмасдан
,
уларни
амалга
ошириш
имкониятига
ҳам
ўз
таъсирини
кўрсатади
.
Юридик
адабиётларда
ҳимоя
чоралари
ҳамда
жавобгарлик
чораларига
бўлиш
кенг
тарқалган
.
Ушбу
чоралар
ўз
навбатида
қўллаш
асослари
,
ижтимоий
функцияси
,
амалга
ошириш
шаклларига
кўра
фарқланади
.
Бу
ўринда
таъкидлаш
лозимки
,
жавобгарлик
чоралари
айбдор
шахсга
нисбатан
қўлланилади
ва
унинг
учун
қўшимча
мажбуриятлар
,
муайян
оилавий
ҳуқуқлардан
маҳрум
бўлиш
кабиларда
ифодаланади
.
Оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
усуллари
муайян
ҳолатларда
фақат
суд
томонидан
қўлланилиши
мумкин
.
Масалан
,
никоҳни
ҳақиқий
эмас
деб
топиш
,
никоҳ
шартномасини
ҳақиқий
эмас
деб
топиш
,
ота
-
оналик
ҳуқуқидан
маҳрум
қилиш
,
фарзандликка
олишни
бекор
қилиш
ва
ҳ
.
к
.
Бошқа
ҳолатларда
эса
,
уларни
амалга
оширишнинг
маъмурий
тартибини
белгилайди
,
яъни
васийлик
ва
ҳомийлик
органи
,
ФҲДЁ
органи
томонидан
(
никоҳни
ФҲДЁ
органида
бекор
қилиш
,
васийлик
ва
ҳомийлик
органи
томонидан
ота
-
онага
болани
қариндошлари
билан
кўришишига
тўсқинлик
қилмасликка
кўрсатма
бериши
ва
ҳ
.
к
.)
амалга
оширишни
белгилайди
.
Назаримизда
,
Оила
кодексида
ҳуқуқбузарликнинг
тури
ва
хусусиятидан
келиб
чиқиб
қуйидаги
оилавий
ҳуқуқий
ҳимоя
усуллари
назарда
тутилган
:
а
)
ҳуқуқни
тан
олиш
(
Оила
кодекси
27, 56-
моддалар
);
б
)
бузилган
ҳуқуқни
тиклаш
(
Оила
кодекси
48, 56-
моддалар
);
в
)
бир
шахснинг
ҳуқуқ
ва
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
мақсадида
бошқа
бир
шахснинг
ҳуқуқларини
чекланиши
(
Оила
кодекси
79-
модда
);
г
)
мажбуриятни
бажаришга
,
масалан
алимент
тўлашга
,
зарарни
қоплашга
мажбур
қилиш
(
Оила
кодекси
109, 124, 125, 142, 199 -
моддалар
);
д
)
ҳуқуқий
муносабатни
тугатиш
ёки
ўзгартириш
(
Оила
кодексининг
32, 100-
модда
).
Оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
кенг
маънодаги
тушунча
саналади
.
Чунки
,
мазкур
тушунча
ўз
ичига
никоҳ
тузиш
,
никоҳнинг
тугатилиши
(
тугаши
)
ва
уни
ҳақиқий
эмас
деб
топиш
шартлари
ва
тартибини
,
оила
аъзолари
:
эр
-
хотин
,
ота
-
она
ва
болалар
(
фарзандликка
олувчилар
ва
фарзандликка
олинганлар
)
ўртасидаги
,
оила
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатларида
назарда
тутилган
ҳолларда
ва
доирада
эса
қариндошлар
ҳамда
ўзга
шахслар
ўртасидаги
шахсий
номулкий
ва
мулкий
муносабатларни
тартибга
солади
,
шунингдек
ота
-
она
қарамоғидан
маҳрум
бўлган
болаларни
оилага
олиш
шакл
ва
қоидаларини
,
фуқаролик
ҳолати
далолатномаларини
қайд
этиш
билан
боғлиқ
жиҳатларни
ҳам
қамраб
олади
.
Биз
қуйида
ота
-
оналик
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
масаласини
таҳлил
этамиз
.
Оила
кодексининг
78-
моддасига
асосан
,
ота
-
она
болани
қонунга
асосланмасдан
ушлаб
турган
ҳар
қандай
шахсдан
унинг
қайтарилишини
талаб
қилишга
ҳақли
.
Низо
чиққан
тақдирда
,
ота
-
она
ўз
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
учун
судга
мурожаат
қилишга
ҳақли
.
Бу
талабларни
кўришда
суд
болани
ота
-
онасига
қайтариш
унинг
манфаатларига
зид
деган
хулосага
келса
,
боланинг
фикрини
ҳисобга
олган
ҳолда
ота
-
онанинг
даъвосини
рад
қилишга
ҳақли
.
Оила
кодексида
белгиланган
юқоридаги
қоида
гарчи
ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
деб
номлансада
,
унинг
мазмунида
“
болаларни
ўзларига
қайтариш
”, “
судга
мурожаат
қилиш
”
каби
қоидаларни
назарда
тутади
.
Тўғри
,
ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
боланинг
ҳуқуқларидан
ажралган
ҳолатда
бўлмайди
,
зеро
ота
-
оналикнинг
ўзи
ўз
навбатида
уларнинг
ота
-
она
эканликларини
ҳамда
улар
ўртасида
бола
мавжудлигини
тақазо
этади
.
Шу
боисдан
ҳам
қонун
чиқарувчи
ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилишга
доир
моддада
улар
ҳуқуқлари
бола
ҳуқуқлари
билан
боғлиқ
ҳолда
кўради
ҳамда
уларни
ҳимоя
қилишга
доир
қоидаларда
белгилаб
беради
.
Оила
кодексининг
78-
моддасига
кўра
:
1)
ота
-
она
болани
қонунга
асосланмасдан
ушлаб
турган
ҳар
қандай
шахсдан
унинг
қайтарилишини
талаб
қилишга
ҳақли
.
Ушбу
талаб
болани
ушлаб
турган
ҳар
қандай
шахсга
,
шу
жумладан
,
жисмоний
ва
юридик
шахсларга
,
давлат
органлари
ва
муассасаларига
татбиқ
этилади
.
Бунда
қуйидаги
шартлар
мавжуд
бўлиши
лозим
:
а
)
улар
болани
қонунга
асосланмаган
ҳолда
ушлаб
туришган
бўлса
(
масалан
,
ички
ишлар
органи
вояга
етмаган
болани
маъмурий
ушлаб
туриш
муддатидан
ортиқ
ушлаб
турса
,
у
ҳолда
ота
-
она
болани
уларга
дарҳол
қайтарилишини
талаб
қилишга
ҳақли
);
б
)
улар
болани
суднинг
қарорига
асосланмаган
ҳолда
ушлаб
туришган
бўлса
(
бунда
суднинг
нафақат
қарори
балки
бошқа
ҳар
қандай
ҳуқуқий
тусга
эга
бўлган
ҳужжати
,
ҳукм
,
ажрими
ҳақида
кетади
).
Агар
бола
озодликдан
маҳрум
этилган
бўлса
,
у
ҳолда
ота
-
она
болани
уларга
қайтаришни
талаб
қила
олмайдилар
;
2)
ота
-
она
ҳамда
болани
ушлаб
турган
шахслар
ўртасида
низо
чиққан
тақдирда
,
ота
-
она
ўз
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
учун
судга
мурожаат
қилишга
ҳақли
.
3)
суд
(
ушбу
талабни
кўриш
жараёнида
):
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
46
а
)
умумий
қоидага
асосан
ота
-
онанинг
талабини
қаноатлантириши
лозим
;
б
)
суд
болани
ота
-
онасига
қайтариш
унинг
манфаатларига
зид
деган
хулосага
келса
,
боланинг
фикрини
ҳисобга
олган
ҳолда
ота
-
онанинг
даъвосини
рад
қилишга
ҳақли
.
Агар
суд
ота
-
она
ҳам
,
болани
ўз
қарамоғига
олган
шахс
ҳам
болага
лозим
даражада
тарбия
беришни
ҳамда
уни
камолотга
етказишни
таъминлай
олмайдилар
,
деб
топса
,
болани
васийлик
ва
ҳомийлик
органи
қарамоғига
олиб
беради
.
Бундай
ҳолатлар
жумласига
болани
етарли
даражада
тарбиялай
олмаслик
(
яъни
,
болани
нормал
дунёқараш
,
одат
,
ҳаёт
тарзи
,
хулқ
атвор
,
ҳушмуомалалик
ва
ҳ
.
к
.)
киритилиши
мумкин
.
Бундай
ҳолатда
унинг
сабаблари
(
масалан
,
ота
-
она
жамиятдан
ажралган
ҳолда
,
яккаланган
ҳолда
яшаши
,
турли
иллатларга
мубтало
бўлиши
,
наркотик
моддалар
истеъмол
қилиши
ва
ҳ
.
к
.)
аҳамиятга
эга
бўлмайди
.
Шу
билан
бирга
улар
боланинг
лозим
даражада
ҳам
жисмонан
ҳам
маънан
ривожланишини
таъминлай
олмаслигини
ҳам
кўрсатиш
мумкин
.
Н
.
Ф
.
Имомовнинг
фикрича
,
даъво
муддати
фуқаролик
ҳуқуқининг
энг
муҳим
ҳуқуқий
институтларидан
бири
бўлиб
,
унинг
муҳимлиги
шундаки
,
даъво
муддатининг
ўтиши
юридик
факт
ҳисобланади
.
Бинобарин
,
унинг
ўтиши
,
тарафларда
янгидан
фуқаролик
ҳуқуқ
ва
бурчларини
вужудга
келтиради
,
ўзгартиради
ёки
бекор
қилади
[3].
Оила
кодексининг
12-
моддасини
1-
қисмида
оилавий
муносабатлардан
келиб
чиқадиган
талабларга
нисбатан
даъво
муддати
жорий
қилинмайди
,
ушбу
кодекс
билан
белгиланган
ҳоллар
бундан
мустаснодир
,
деган
умумий
қоида
белгиланган
.
Бу
оила
ҳуқуқида
узоқ
муддат
давом
этадиган
шахсий
ҳуқуқ
билан
боғлиқ
бўлиб
,
уларни
ҳамма
вақт
ҳимоя
қилиш
табиатидан
келиб
чиқади
.
Оила
муносабатини
иштирокчилари
амалда
бузилган
оила
ҳуқуқини
ҳимоя
қилишда
вақтинчалик
ўткинчи
вақт
билан
чекланмаган
.
Оилавий
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилишни
сўраб
судга
мурожаат
қилиш
асослари
турлича
,
масалан
,
вояга
етмаган
боланинг
яшаш
жойини
белгилаш
,
бола
билан
кўришиш
ҳуқуқини
белгилаш
,
ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
,
ота
-
оналик
ҳуқуқидан
маҳрум
қилиш
,
ота
-
оналик
ҳуқуқини
чеклаш
ва
ҳ
.
к
.
Ота
-
оналик
ҳуқуқини
чеклаш
боланинг
манфаатларини
муҳофаза
қилиш
учун
зарур
чора
ҳисобланади
.
Бу
билан
ота
-
она
суд
қарорига
асосан
болани
шахсан
тарбиялаш
ҳуқуқидан
маҳрум
бўлади
ва
келажакда
болани
ундан
(
уларнинг
биридан
)
олиб
қўйиш
билан
ижро
қилинади
.
Бунда
айбдорлик
ушбу
чорани
қўллаш
учун
мажбурий
шарт
ҳисобланмайди
.
Шу
билан
бирга
ота
-
оналик
ҳуқуқини
чеклаш
муддатли
чора
бўлиб
,
ота
-
оналик
ҳуқуқларининг
айримларидангина
маҳрум
бўлишга
олиб
келади
[4].
Бироқ
,
амалиётда
бу
борада
муайян
қийинчиликлар
ва
муаммолар
мавжудлиги
кўзга
ташланади
.
Ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
аввало
бола
манфаатларини
ҳимоя
қилишни
таъминлашга
қаратилмоғи
зарур
.
Шу
билан
бирга
ота
-
оналик
ҳуқуқини
амалга
ошириш
ва
ҳимоя
қилиш
муайян
даражада
васийлик
ва
ҳомийлик
органининг
фаолиятига
,
уларнинг
ҳуқуқий
маданиятига
ҳам
бевосита
боғлиқ
бўлиб
қолмоқда
.
Шу
боисдан
улар
фаолиятини
янада
жонлантириш
,
ота
-
оналик
ҳуқуқларини
судсиз
ҳам
ҳимоя
қилиш
имкониятини
янада
кенгайтириш
мақсадга
мувофиқ
.
Ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
бир
қатор
талабларни
қўйишни
тақазо
этиши
мумкин
.
Жумладан
,
ота
(
она
)
оталикни
(
оналикни
)
белгилашни
,
ота
-
оналик
ҳуқуқидан
маҳрум
қилиш
ва
чеклашни
,
ота
-
оналик
ҳуқуқини
тиклаш
ва
чеклашни
бекор
қилишни
,
боладан
алоҳида
яшаётган
ота
-
онанинг
ота
-
оналик
ҳуқуқини
амалга
ошириш
тартибини
белгилашни
,
болани
тарбияга
беришни
,
болани
қайтаришни
,
фарзандликка
олишни
бекор
қилишни
талабини
қўйиши
мумкин
.
Ота
-
оналик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилишда
ота
-
оналар
судсиз
тартибда
болалар
хусусида
ўзаро
келишувга
ҳам
эришишлари
мумкин
.
бундай
келишувнинг
мазмуни
турлича
,
яъни
,
ота
-
оналик
ҳуқуқи
ва
мажбуриятларини
амалга
ошириш
билан
боғлиқ
барча
жиҳатларни
қамраб
олиши
мумкин
.
Бу
борада
Оила
кодекси
мазкур
масалаларни
тўлақонли
ҳал
этишга
доир
қоида
белгиланмаган
.
Фикримизча
,
Оила
кодексининг
75-
моддасига
қуйидаги
қўшимча
киритиш
мақсадга
мувофиқ
:
“
Ота
-
оналар
болаларнинг
таълим
-
тарбиясига
,
ота
-
оналик
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларини
амалга
ошириш
тартиби
ва
усулларига
тааллуқли
барча
масалаларга
доир
келишувга
эришишга
ҳақлидирлир
.
Мазкур
келишув
нотариал
тартибда
тасдиқланиши
лозим
.
Шунингдек
Оила
кодексининг
44-
моддаси
иккинчи
қисмига
қуйидаги
хатбоши
киритиш
мақсадга
мувофиқ
:
“
Никоҳдан
ажралгандан
сўнг
боладан
алоҳида
яшовчи
ота
(
она
)
нинг
ота
-
оналик
ҳуқуқларини
амалга
ошириш
тартибини
белгилаш
;”
Оила
кодексининг
40-
моддаси
учинчи
қисм
сифатида
қуйидаги
қўшимчани
киритиш
мақсадга
мувофиқ
:
“
Никоҳдан
суд
тартибида
ажратишда
уларнинг
умумий
вояга
етмаган
фарзандлари
бўлган
ҳолларда
суд
болаларнинг
манфаатини
ва
фикрини
ҳисобга
олган
ҳолда
қарор
қабул
қилади
.”
Адабиётлар
рўйхати
1.
Каримов
И
.
А
.
Юксак
маънавият
енгилмас
куч
. –
Т
.:
Маънавият
, 2008. –24
б
.
2.
Пчелинцева
Л
.
М
.
Семейное
право
России
.
Учеб
-
ник
для
вузов
. 3-
е
издание
. –
М
.:
Норма
, 2004. –67
с
.
3.
Имомов
Н
.
Ф
.
Муддатлар
ва
даъво
муддати
. –
Т
.:
ТДЮИ
, 2004.
4.
Мардахаева
П
.
Н
.
Эффективность
норм
семейно
-
го
законодательства
о
юридической
ответственности
родителей
//
Семья
и
право
(
к
10-
летию
принятия
Се
-
мейного
кодекса
Российской
Федерации
):
Материалы
Международной
научно
-
практической
конференции
(
Москва
, 5-6
декабря
2005). – 9
с
.
