КОРПОРАТИВ
ҲУҚУҚ
♦
CORPORATE LAW
♦
КОРПОРАТИВНОЕ
ПРАВО
2007
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
44
В
.
Х
.
Норбеков
НДУ
ўқитувчиси
ЧЕТ
ЭЛ
ЮРИДИК
ШАХСЛАРИНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
МАҚОМИ
Чет
эл
юридик
шахси
–
чет
давлатларнинг
ҳудудида
ташкил
топган
юридик
шахс
бўлиб
,
унга
берилган
тушунча
жисмоний
шахсга
берилган
тушунчадан
тубдан
фарқ
қилади
.
Яъни
ўз
мулкида
,
хўжалик
юритишида
ёки
оператив
бошқарувида
алоҳида
мол
-
мулкка
эга
бўлган
ҳамда
ўз
мажбуриятлари
юзасидан
ушбу
мол
-
мулк
билан
жавоб
берадиган
,
ўз
номидан
мулкий
ёки
номулкий
ҳуқуқларга
эга
бўла
оладиган
ва
уларни
амалга
ошира
оладиган
,
мажбуриятларни
бажара
оладиган
,
судда
даъвогар
ва
жавобгар
бўла
оладиган
,
аниқроғи
бир
сўз
билан
айтганда
мустақил
баланс
ёки
сметага
эга
бўлган
ҳар
қандай
хўжалик
юритувчи
субъек
юридик
шахс
деб
тан
олиниши
мумкин
.
Фуқаролик
ҳуқуқидан
яна
бир
фарқли
жиҳати
шундаки
,
Халқаро
хусусий
ҳуқуқда
юридик
шахсларга
нисбатан
юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
тушунчаси
қўлланилади
.
Соҳага
оид
адабиётларда
чет
эл
юридик
шахсининг
мазмуни
асосан
юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
тушунчаси
оркали
очиб
берилади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
кодекси
(
кейинги
ўринларда
ФК
деб
юритилади
) 1175-
моддасига
биноан
юридик
шахс
қайси
мамлакатда
таъсис
этилган
бўлса
,
шу
мамлакатнинг
ҳуқуқи
мазкур
юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
ҳисобланади
.
Одатда
юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
орқали
қуйидаги
саволларнинг
ечимини
топиш
имкони
яратилади
:
–
юридик
шахсларнинг
турлари
;
–
юридик
шахснинг
ҳуқуқ
лаёқати
;
–
юридик
шахсларнинг
вужудга
келиши
;
–
юридик
шахснинг
таъсис
ҳужжатлари
;
–
юридик
шахсларни
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
тартиби
;
–
юридик
шахснинг
номи
ва
жойлашган
жойи
;
–
юридик
шахснинг
жавобгарлиги
;
–
юридик
шахсни
қайта
ташкил
этиш
тартиби
;
–
юридик
шахсларни
қайта
ташкил
этишда
ҳуқуқий
ворислик
;
–
юридик
шахс
қайта
ташкил
этилганида
кредитор
-
лар
ҳуқуқларининг
кафолатлари
;
–
юридик
шахсни
тугатиш
;
–
юридик
шахсни
тугатиш
тўғрисида
қарор
қилган
шахснинг
бурчлари
;
–
юридик
шахсни
тугатиш
тартиби
;
–
юридик
шахс
тугатилган
тақдирда
кредиторлар
-
нинг
талабларини
қаноатлантириш
;
–
юридик
шахснинг
ночорлиги
(
банкротлиги
).
Чет
эл
юридик
шахсининг
ҳуқуқий
мақоми
энг
авва
-
ло
юқорида
кўрсатиб
ўтилган
юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
тушунчаси
қанчалик
муҳимлигидан
далолат
беради
.
Халқаро
хусусий
ҳуқуқ
нормалари
билан
тартибга
солинадиган
муносабатларнинг
иштирокчи
субъектла
-
рини
асосан
шартли
равишда
икки
турга
ажратиш
мум
-
кин
,
биринчиси
,
миллий
субъектлар
,
яъни
жисмоний
ва
юридик
шахслар
ҳамда
давлат
;
иккинчиси
,
чет
давлат
-
ларнинг
жисмоний
ва
юридик
шахслари
,
чет
давлатлар
,
халқаро
ташкилотлар
.
Юридик
шахсларнинг
ҳуқуқий
ҳолатини
аниқлашнинг
ягона
мезони
уларни
миллий
ва
хорижий
шахсларга
ажратиш
ҳисобланади
.
Маълумки
,
фуқаролик
ҳуқуқий
муносабат
иштирокчиси
жисмоний
шахснинг
келиб
чиқиш
жойи
ва
доимий
яшаб
турган
жойига
қараб
,
унинг
шахсий
қонуни
белгиланади
.
Шу
боис
бундай
шахслар
-
нинг
ўзи
фуқароси
бўлган
давлат
уларнинг
мансублиги
-
дан
келиб
чиққан
ҳолда
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
ўз
ҳудудида
ҳам
,
унинг
ташқарисида
ҳам
ҳуқуқий
ҳимоя
қилиш
ва
уларга
ҳомийлик
кўрсатишни
кафолатлайди
.
Халқаро
хусусий
ҳуқуқнинг
субъекти
сифатида
му
-
носабат
иштирокчиси
юридик
шахс
ҳам
шу
каби
дои
-
мий
жойлашган
жойига
эгами
,
юридик
шахсларга
нис
-
батан
қўлланиладиган
“
миллийлик
”
тушунчаси
мав
-
жудми
,
юридик
шахснинг
жойлашган
жойи
у
ташкил
этилган
жойдан
бошқа
жойда
бўлиши
мумкинми
деган
кўплаб
мураккаб
саволарга
фақат
юридик
шахснинг
ҳуқуқий
ҳолатини
аниқлаш
орқали
аниқ
жавоб
бериш
мумкин
.
Юридик
шахснинг
ҳуқуқий
мақомини
аниқлаб
олгандан
кейингина
унинг
ҳуқуқ
доирасини
,
яъни
ҳуқуқий
лаёқати
,
муомала
лаёқати
,
уларнинг
даража
-
лари
,
юридик
шахснинг
ташкил
этилиши
ва
тугатили
-
ши
,
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларда
унинг
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларини
тегишли
мамлакатларда
чекланиши
ва
бошқа
зарур
ҳолатлар
аниқлаб
олиниши
лозим
.
Юридик
шахснинг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
мақомини
аниқлашнинг
асосий
мезони
бўлиб
,
биринчидан
,
юри
-
дик
шахс
мансуб
бўлган
мамлакат
ҳуқуқ
тизими
,
иккин
-
чидан
эса
,
у
ўз
фаолиятини
амалга
оширган
ёки
оши
-
раётган
мамлакат
ҳуқуқ
тизими
ҳисобланади
.
Шу
ўринда
алоҳида
таъкидлаш
лозимки
,
юридик
шахснинг
ҳуқуқий
мақомини
аниқлашда
тегишли
давлат
иштиро
-
кида
имзоланган
икки
томонлама
ёки
кўп
томонлама
халқаро
шартномалар
ҳам
муҳим
аҳамиятга
эга
ҳисобланади
.
Юридик
шахсларга
нисбатан
қўлланиладиган
“
мил
-
лийлик
”
тушунчаси
энг
аввало
чет
эл
юридик
шахси
билан
миллий
юридик
шахсни
бир
-
биридан
ажратиб
турувчи
восита
сифатида
қўлланади
.
Амалиётда
шун
-
дай
ҳолатлар
учрайдики
,
баъзи
давлатларнинг
ички
қонун
ҳужжатларида
фақатгина
ўзи
фуқароси
бўлган
давлатнинг
жисмоний
шахси
ёхуд
ўз
ҳудудида
қонун
талаблари
асосида
давлат
рўйхатидан
ўтган
ва
юри
-
дик
шахс
мақомига
эга
бўлганларгина
у
ёки
бу
фаоли
-
ят
тури
билан
шуғулланиши
мумкин
.
Бундан
ташқари
,
хусусан
Савдо
битимларида
ҳам
юридик
шахснинг
“
миллийлиги
”
ни
аниқламасдан
туриб
юридик
шахсларнинг
қайси
бирига
нисбатан
“
миллий
тартиб
-
шартномаларда
назарда
тутилган
қоида
бўлиб
,
унга
мувофиқ
чет
эл
давлати
жисмоний
ва
юридик
шахслари
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлари
жиҳатидан
ўзларининг
миллий
субъектларига
тенглаштирилувчи
”
қоидасини
ёхуд
эса
“
перференциал
тартиб
–
давлат
-
лар
ўртасидаги
бож
ва
бошқа
тўловларга
нисбатан
савдо
имтиёзларини
татбиқ
этиш
(
ривожланган
дав
-
латлар
томонидан
ривожланаётган
давлатларга
нис
-
батан
қўлланилади
)”
қоидасини
қўллаш
бирмунча
қийинчилик
туғдиради
.
Юридик
шахсларнинг
“
миллийлиги
”
ни
аниқлаш
ме
-
зони
турли
мамлакатларда
турлича
амалга
оширила
-
ди
.
Агар
биз
юридик
шахсларнинг
“
миллийлиги
”
ни
аниқлашнинг
“
инкорпорация
мезони
”
га
назар
ташлай
-
диган
бўлсак
,
энг
аввало
бу
тажрибани
Буюк
Британия
,
АҚШ
ва
бошқа
англосаксон
ҳуқуқ
тизимига
хос
давлат
-
лар
ҳамда
Скандинавия
давлатларининг
миллий
қонунчилигида
юридик
шахсларнинг
“
миллийлиги
”
уларнинг
таъсис
этилган
жойи
,
аниқроғи
ўша
давлат
-
нинг
қонунчилиги
асосида
ташкил
топган
ва
унинг
ни
-
зоми
тасдиқланган
жойга
қараб
белгиланишини
КОРПОРАТИВ
ҲУҚУҚ
♦
CORPORATE LAW
♦
КОРПОРАТИВНОЕ
ПРАВО
2007
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
45
кўришимиз
мумкин
.
Англиялик
муаллифларнинг
фик
-
рича
,
агар
юридик
шахс
Буюк
Британияда
таъсис
этил
-
ган
ва
у
ерда
унинг
низоми
рўйхатга
олинган
бўлса
,
бундай
юридик
шахслар
“
инкорпорация
қонуни
”
га
кўра
Буюк
Британия
ҳуқуқига
мансуб
бўлган
юридик
шахс
,
деб
эътироф
этилади
1
.
Юридик
шахсларнинг
“
миллийлиги
”
ни
аниқлашнинг
яна
бир
мезони
мавжуд
бўлиб
,
у
“
юридик
шахснинг
жойлашган
жойи
”
деб
аталади
.
Мазкур
мезон
асосида
хусусан
континентал
ҳуқуқ
тизимига
хос
бўлган
Ғарбий
Европа
давлатларининг
ички
қонунчилиги
юридик
шахсларнинг
“
миллийлиги
”
ни
“
юридик
шахснинг
жойлашган
жойи
”
қонунини
татбиқ
этиш
орқали
аниқлайди
.
Юридик
шахснинг
жойлашган
жойи
деб
асосан
унинг
бошқарув
маркази
(
директор
-
лар
Кенгаши
,
бошқаруви
ва
ҳ
.
к
.)
қайси
ҳудудда
бўлса
,
ўша
жой
тушинилади
.
Бу
тамойилга
риоя
қилиш
хусу
-
сан
Франция
,
Австрия
,
Швейцария
,
Польша
,
Литва
,
Латвия
,
Эстония
ва
Испания
каби
давлатларнинг
қонунчилигида
учрайди
2
.
Халқаро
хусусий
ҳуқуқнинг
юридик
шахсларнинг
“
миллийлиги
”
ва
“
чет
эллик
”
лигини
алоҳида
ажратиши
-
нинг
яна
бир
муҳим
жиҳати
шундан
иборатки
,
кўпгина
ҳолатларда
халқаро
муносабатларнинг
субъекти
бўлмиш
суверен
давлатларга
нисбатан
иқтисодий
санкциялар
жорий
қилинганда
бундай
иқтисодий
санк
-
циялар
фақатгина
айнан
ўша
иқтисодий
санкция
жорий
этилган
давлатга
мансуб
бўлган
“
миллий
”
юридик
ва
жисмоний
шахсларга
таъсир
этиши
мумкин
.
Халқаро
хусусий
ҳуқуқда
“
юридик
шахснинг
шахсий
статути
”,
яъни
“
шахсий
қонуни
”
деган
тушунча
ҳам
қўлланилади
.
Бунга
асосий
эътибор
чет
эл
юридик
шахсининг
бошқа
давлат
ҳудудида
хўжалик
фаолияти
юритиши
билан
боғлиқ
масалалар
айнан
у
кириб
кел
-
ган
давлатнинг
ички
қонунчилик
нормалари
асосида
амалга
оширилишига
қаратилади
.
Чунки
чет
эллик
юридик
шахснинг
бошқа
давлат
ҳудудида
хўжалик
фаолияти
юритиши
ҳақидаги
масала
шу
давлатнинг
қонунчилиги
асосида
ҳал
этилади
.
Юридик
шахснинг
“
шахсий
қонун
”
и
(Lex societatis)
унинг
маълум
бир
давлатнинг
ҳуқуқий
тизимига
тааллуқлиги
,
ҳамда
қайси
давлатга
мансублиги
“
мил
-
лийлиги
”
ни
кўрсатади
.
Юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
бевосита
унинг
фуқаролик
ҳуқуқий
муносабатда
иштирок
этувчи
субъектлилик
масаласини
ҳал
этишда
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Юридик
шахснинг
“
мил
-
лийлиги
”
тушунчаси
нисбий
тушунча
бўлиб
,
асосан
бундай
юридик
шахсларнинг
аниқ
бир
давлатга
ман
-
сублиги
ва
унинг
ҳуқуқ
-
тартиботига
амал
қилишини
билдиради
ва
бу
тегишлилик
алоҳида
мезонларга
асо
-
сан
белгиланади
.
Юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
орқали
унинг
мажбуриятлари
юзасидан
жавобгарлик
доираси
ҳам
аниқлаб
олинади
.
Давлат
ички
хўжалик
айланмаси
(
обороти
)
ни
мувофиқлаштириш
учун
юридик
шахснинг
шахсий
қонунидан
биргина
чекланиш
мавжуд
.
Бундай
чекланиш
чет
эл
юридик
шахси
ўз
органи
ёки
вакили
-
нинг
битим
тузиш
ваколатларидаги
чет
эл
юридик
шахсининг
органи
ёки
вакили
битим
тузган
мамлакат
-
1
Суворов
Л
.
Л
.
Проблема
отделения
личного
статута
юриди
-
ческого
лица
от
его
государственной
принадлежности
в
со
-
временном
частном
праве
//
Журнал
международного
частно
-
го
права
. 1995.
№
3.
С
.34–56.
2
Конвенция
о
признании
правосубъектности
иностранных
обществ
,
ассоциаций
и
учреждений
от
1
июня
1956
г
. //
СПС
"
Гарант
".
нинг
ҳуқуқи
учун
номаълум
бўлган
чекловларни
важ
қилиб
келтириши
мумкин
эмас
.
Шу
ўринда
алоҳида
таъкидлаш
лозимки
,
юридик
шахснинг
“
шахсий
қонуни
”
билан
унинг
“
миллийлиги
”
ўртасида
ўзаро
боғлиқлик
сезилмайди
.
Айнан
шундай
хулосага
келиш
орқали
халқаро
хусусий
ҳуқуқда
юри
-
дик
шахснинг
“
миллийлиги
”
билан
боғлиқ
муаммо
ҳал
қилинмайди
.
Чунки
чет
эл
юридик
шахслари
бир
вақтнинг
ўзида
икки
давлат
ҳуқуқ
тизимига
:
юридик
шахснинг
шахсий
қонуни
ҳисобланган
давлат
ҳуқуқ
тизимига
ва
у
хўжалик
фаолиятини
амалга
ошираётган
давлат
ҳуқуқ
тизимига
бўйсунадилар
.
Бундай
ҳолат
-
ларда
чет
эл
юридик
шахсига
нисбатан
миллий
тартиб
“
национальный
режим
”
қўлланилади
.
Давлат
чет
эл
юридик
шахсларига
миллий
тартиб
қўллаган
ҳолда
уларга
маълум
бир
турдаги
имтиёзлар
ёхуд
чекловлар
қўллаши
мумкин
.
Бундай
ҳолатлар
асосан
мамлакат
иқтисодиётига
чет
эл
инвестицияларини
жалб
қилганда
инвесторларга
солиқ
юкини
енгиллаштириш
,
мулкни
хусусийлаштириш
жараёнида
иштирок
этиши
-
да
қулайликлар
яратиб
бериш
,
ер
ва
ер
ости
бойлик
-
ларидан
фойдаланишда
ва
бошқаларда
намоён
бўлиши
мумкин
.
Айнан
шундай
ҳолатларда
давлат
ўзининг
миллий
юридик
шахслари
билан
чет
эллик
юридик
шахсларни
бир
-
биридан
тубдан
ажратиб
оли
-
ши
лозим
.
Амалиётда
юридик
шахсларнинг
ҳуқуқларига
доир
бир
қанча
икки
томонлама
ёки
кўп
томонлама
давлатлар
ўртасида
имзоланган
битим
ва
шартномалар
учрайди
.
Масалан
,
Ўзбекистон
Респуб
-
ликаси
Ҳукумати
билан
Покистон
Ислом
Республикаси
Ҳукумати
ўртасида
савдо
-
иқтисодий
ҳамкорлик
тўғрисида
1992
йил
27
июнда
имзоланган
,
шунингдек
,
шу
икки
давлат
ўртасида
инвестицияларни
рағбатлантириш
ва
ўзаро
ҳимоялаш
тўғрисида
1992
йил
13
августда
имзоланган
Битимга
асосан
томон
-
ларнинг
ҳар
бири
ўз
ҳудудида
бошқа
томон
инвестори
-
нинг
капитал
сарфлашга
қаратилган
фаолиятини
қўллаб
-
қувватлайди
ва
ўз
қонун
ҳужжатларига
му
-
вофиқ
инвесторлар
киритган
сармояларнинг
тўлиқ
ва
сўзсиз
ҳуқуқий
ҳимоясини
кафолатлайди
3
.
Шунингдек
,
Ўзбекистон
Республикаси
Ҳукумати
билан
Қувайт
дав
-
лати
Ҳукумати
ўртасида
инвестицияларни
рағбатлантириш
ва
ўзаро
ҳимоя
қилиш
тўғрисидаги
Битимни
кўрсатиш
мумкин
.
Ушбу
Битим
2004
йилнинг
19
январида
Аль
-
Қувайт
шаҳрида
имзоланган
икки
томонлама
битим
бўлиб
,
у
Қувайт
давлатининг
Ўзбекистондаги
элчихонасининг
2006
йил
3
майдаги
1/39-06
сонли
нотасига
асосан
2006
йил
3
июндан
куч
-
га
кирган
.
4
Юқорида
қайд
этилган
икки
томонлама
им
-
золанган
битимларда
қайси
юридик
шахслар
қайси
давлат
ҳуқуқ
тизимига
тааллуқлилиги
ва
аксинча
улар
-
нинг
қандай
имтиёзлардан
фойдаланиши
белгилаб
қўйилганини
кўриш
мумкин
.
Биз
юқорида
алоҳида
тўхталиб
ўтганимиздек
,
мил
-
лий
қонунчилик
юридик
шахсларни
чет
эл
юридик
шахсларидан
ажратиш
ҳолатларини
белгилаб
беради
ва
чет
эл
юридик
шахсларига
алоҳида
ҳуқуқий
тартиб
жорий
этишни
назарда
тутади
.
Тарафлар
ўртасидаги
келишувларда
эса
юридик
шахслар
қайси
тарафнинг
юридик
шахси
эканлигини
ажратиб
беради
.
Ҳар
иккала
3
Ўзбекистон
Республикаси
Ҳукумати
билан
Покистон
Рес
-
публикаси
Ҳукумати
ўртасида
савдо
-
иқтисодий
ҳамкорлик
тўғрисида
Англашув
меморандумининг
3-
модда
-
си
.
Исломобод
,2006
йил
2
майдан
кучга
кирган
,
Ўзбекистон
Республикаси
халқаро
шартномалари
тўплами
. 2006. 1–2
сон
.
4
Ўша
жойда
.
КОРПОРАТИВ
ҲУҚУҚ
♦
CORPORATE LAW
♦
КОРПОРАТИВНОЕ
ПРАВО
2007
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
46
қонунчилик
ҳам
таъкидлаб
ўтилган
битта
ёки
иккита
мезондан
келиб
чиқиб
,
юридик
шахснинг
қайси
давлат
-
га
тааллуқлилигини
белгилаб
беради
.
Аммо
шундай
ҳолатлар
ҳам
учрайдики
,
қайси
давлатнинг
юридик
шахси
эканлигини
,
яъни
унинг
“
миллийлиги
”
ни
аниқ
белгилаб
олиш
зарур
ҳисобланади
.
Бундай
ҳолатларни
асосан
Бирлашган
Миллатлар
Ташкилоти
томонидан
бирон
бир
давлатга
нисбатан
иқтисодий
санкциялар
жорий
этилганда
кўриш
мумкин
.
Чунки
иқтисодий
санкциялар
қўлланган
давлатнинг
юридик
шахсларига
нисбатан
ҳам
айнан
шу
давлатга
нисбатан
қўлланган
иқтисодий
санкция
татбиқ
этилади
.
Бунда
унинг
қайси
давлат
ҳудудида
фаолият
юритишидан
қатъи
назар
унга
нисбатан
иқтисодий
санкция
ҳеч
бир
тўсиқларсиз
қўлланилаверади
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
анализируется
понятие
юридического
лица
зарубежных
стран
.
В
основной
части
рассматриваются
вопросы
опре
-
деления
национальности
зарубежного
юридического
лица
и
ее
значение
.
В
заключении
автор
приходит
к
выводу
о
значимо
-
сти
,
как
на
международном
уровне
так
и
для
отдель
-
ных
стран
определения
национальности
зарубежного
юридического
лица
и
определения
его
правового
ста
-
туса
.
Abstract
In the introductory part of the article the concept of the
legal person of foreign countries is analyzed.
In the basic part the questions of definition of national-
ity of foreign legal person and its value are considered.
In the conclusion the author highlights the importance
of definition of a nationality of the foreign legal person both
at the international level and for the separate countries.
Ф
.
Д
.
Даниярова
Магистрант
ТГЮИ
ГОСУДАРСТВЕННОЕ
РЕГУЛИРОВАНИЕ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
ПРОФЕССИОНАЛЬНЫХ
УЧАСТНИКОВ
РЫНКА
ЦЕННЫХ
БУМАГ
Рынок
ценных
бумаг
(
РЦБ
)
является
одним
из
наи
-
более
регламентированных
рынков
в
мире
.
Сложность
отношений
на
этом
рынке
,
его
масштабность
,
прису
-
щий
ему
риск
,
интересы
безопасности
его
участников
обусловливают
необходимость
принятия
детальных
стандартов
и
правил
работы
на
рынке
,
а
также
при
-
влечения
к
вопросам
регулирования
и
координации
деятельности
различных
государственных
органов
1
.
Регулирование
данного
рынка
–
это
упорядочение
деятельности
на
нем
всех
его
участников
.
Степень
участия
государства
в
регулировании
кор
-
поративных
отношений
,
а
также
отношений
на
РЦБ
оценивается
зарубежными
учеными
по
-
разному
:
от
полного
невмешательства
до
жесткого
регулирова
-
ния
2
.
Регулирование
участников
рынка
может
быть
внешним
и
внутренним
.
Внутреннее
регулирование
–
это
подчиненность
деятельности
данной
организации
ее
собственным
нормативным
документам
:
уставу
,
правилам
и
прочим
документам
.
Внешнее
регулиро
-
вание
–
это
подчиненность
деятельности
данной
ор
-
ганизации
нормативным
актам
государства
,
других
организаций
,
международным
соглашениям
.
Регулирование
требуется
для
того
,
чтобы
преду
-
преждать
и
разрешать
конфликты
участников
,
улуч
-
шать
управление
рисками
,
уменьшать
вероятность
мошенничества
,
стимулировать
увеличение
ликвид
-
ности
,
внедрять
лучшие
бизнес
-
практики
и
стандарты
деятельности
.
Все
эти
цели
регулирования
–
общие
как
у
участников
рынка
,
так
и
у
государства
3
.
В
самом
деле
,
эффективное
функционирование
РЦБ
должно
обеспечиваться
государственным
регу
-
лированием
и
контролем
,
и
в
этом
смысле
единство
целей
и
интересов
участников
рынка
и
государства
несомненно
,
поскольку
"
цель
государственного
регу
-
лирования
заключается
в
обеспечении
надежности
и
роста
ценных
бумаг
,
выработке
его
национальной
мо
-
дели
,
которая
с
учетом
существующих
в
стране
усло
-
вий
в
наибольшей
мере
способствовала
бы
экономи
-
ческому
росту
"
4
.
В
юридической
науке
нет
однозначного
мнения
по
вопросу
о
том
–
что
же
представляет
собой
система
государственного
регулирования
обращения
ценных
бумаг
?
Н
.
Б
.
Козлов
,
например
считает
,
что
в
узком
смысле
государственное
регулирование
РЦБ
включает
в
себя
выработку
определенных
правил
,
регулирую
-
щих
эмиссию
и
обращение
ценных
бумаг
,
а
также
кон
-
1
Радыгин
А
.
Д
.
Проблемы
регулирования
рынка
корпоратив
-
ных
ценных
бумаг
.
М
., 1999.
С
.76.
2
Rafael La Porta, Florencio Lopez de Silanes, Andrei Shleifer.
What works in Securities Laws? 2003 (http://ssrn.com)
3
Левенчук
А
.
Особенности
регулирования
рынка
ценных
бу
-
маг
.
М
., 1996.
С
.1.
4
Ценные
бумаги
:
Учебник
/
Под
ред
.
В
.
И
.
Колесникова
.
М
.,
С
.372.