YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
42
ZAMONAVIY “O‘QITUVCHI” PORTFOLIOSINI YARATISH USULLARI VA
VOSITALARI
Jurayev Nuriddin Nuroli o‘g‘li
SHDPI talabasi
Nurullayeva Malika Baxtiyor qizi
Shahrisabz davlat pedagogika instituti talabasi
Yaxiyaxonova Muxiba Maxmudjonovna
Ilmiy maslahatchi: Shahrisabz davlat pedagogika instituti katta oʻqituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15400664
Annotatsiya.
Ushbu maqolada zamonaviy ta’lim jarayonida o‘qituvchining kasbiy
rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash vositasi sifatida portfolioni yaratish usullari va vositalari tahlil
qilingan. Bugungi kunda o‘qituvchilarning pedagogik yutuqlarini hujjatlashtirish va baholash,
shuningdek, ularning kasbiy rivojlanishini kuzatish uchun raqamli texnologiyalardan
foydalanish zaruriyati ortib bormoqda.
Maqolada portfolioni yaratish bosqichlari – rejalashtirish, shakllantirish, vositalarni
tanlash va taqdim etish jarayonlari atroflicha yoritilgan. Shuningdek, portfolioni yaratishda
qo‘llaniladigan zamonaviy vositalar, jumladan, Google Sites, Mahara, kabi platformalar va
Google Docs, OneNote, Evernote kabi xizmatlarning afzalliklari tahlil qilinadi. Tadqiqot
natijasida portfolioning o‘qituvchining malakasini oshirish, tajribasini ommalashtirish va
innovatsion yondashuvlarni joriy etishda muhim ahamiyatga egaligi ko‘rsatildi. Shuningdek,
raqamli portfolioni ta’lim jarayoniga keng joriy etish, uni baholash mezonlarini ishlab chiqish
hamda o‘qituvchilarga metodik yordam ko‘rsatish bo‘yicha takliflar ilgari surilgan. Ushbu
maqola o‘qituvchilar, ta’lim muassasalari rahbarlari va pedagogika sohasi tadqiqotchilari
uchun foydali bo‘lib, kasbiy rivojlanish jarayonini optimallashtirishga xizmat qiladi.
Kalit soʻzlar:
O‘qituvchi portfoliosi, zamonaviy ta’lim, raqamli texnologiyalar, kasbiy
rivojlanish, pedagogik yutuqlar, elektron portfolio, ta’lim sifati, metodik vositalar, Google Sites,
Mahara, Wix, Weebly, OneNote, innovatsion yondashuv, portfolio baholash.
KIRISH.
Bugungi kunda ta’lim jarayonida o‘qituvchining kasbiy mahorati va pedagogik salohiyati
muhim ahamiyat kasb etadi. O‘qituvchi nafaqat bilim beruvchi, balki o‘quvchilarni har
tomonlama rivojlantirishga xizmat qiluvchi yetakchi shaxs sifatida maydonga chiqmoqda.
Shuning uchun ham zamonaviy o‘qituvchidan nafaqat an’anaviy usullarda dars o‘tish, balki
innovatsion texnologiyalardan samarali foydalanish, o‘z kasbiy rivojlanishini doimiy ravishda
nazorat qilish va ta’lim sifatini oshirish yo‘lida izlanish talab etiladi.
O‘qituvchi portfoliosi – bu uning kasbiy rivojlanish yo‘lidagi yutuqlari, ilgari surayotgan
pedagogik g‘oyalari hamda o‘quv jarayonida qo‘llayotgan metodlari haqida to‘liq ma’lumot
beruvchi hujjatlar to‘plamidir. Zamonaviy texnologiyalar rivojlanishi natijasida
o‘qituvchilarning portfolio yaratish usullari ham takomillashib bormoqda. Raqamli
texnologiyalar yordamida interaktiv, multimediali va bulutli texnologiyalarga asoslangan
portfoliolar yaratish imkoniyati kengaymoqda. Mazkur maqolada zamonaviy o‘qituvchi
portfoliosini shakllantirish usullari va vositalari tahlil qilinadi. Xususan, elektron portfolio, veb-
platformalar, bulutli texnologiyalar va maxsus dasturiy vositalardan foydalanish imkoniyatlari
ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, samarali portfolio yaratishning tamoyillari, uning o‘qituvchiga va
ta’lim jarayoniga ta’siri haqida fikr yuritiladi.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
43
Adabiyotlar tahlili.
Zamonaviy ta’lim jarayonida o‘qituvchining kasbiy rivojlanishini
hujjatlashtirish va baholash muhim ahamiyat kasb etadi. Shu nuqtayi nazardan, o‘qituvchi
portfoliosini yaratish va undan samarali foydalanish bo‘yicha xalqaro va milliy tadqiqotlar
ko‘plab mualliflar tomonidan o‘rganilgan.
Helen Barrett o‘z tadqiqotida o‘qituvchi portfoliolari ikki asosiy jihatni qamrab olishini
ta’kidlagan: birinchidan, bu o‘qituvchining kasbiy rivojlanishini hujjatlashtirishga xizmat qilsa,
ikkinchidan, u ta’lim jarayonida innovatsion texnologiyalardan foydalanish imkonini yaratadi.
Ya’ni, elektron portfoliolar o‘qituvchining o‘z kasbiy taraqqiyotini baholashi va o‘zining raqamli
ko‘nikmalarini namoyish etishi uchun samarali vosita hisoblanadi.[1]
Zeichner, K., & Wray,
Ushbu tadqiqotda AQShda o‘qituvchi tayyorlash dasturlarida
portfoliodan foydalanish tajribasi tahlil qilingan. Zeichner va Wray ta’kidlaydilar: portfoliolar
o‘qituvchilarga o‘z pedagogik faoliyati ustida fikr yuritish, kasbiy rivojlanish va bilimlarini
tizimli namoyon etish imkonini beradi.[2]
Qodirov
A.
Zamonaviy
o‘qituvchi
portfoliosini
shakllantirishda
raqamli
texnologiyalarning o‘rni. Pedagogika va psixologiya ilmiy jurnali, Qodirov o‘z maqolasida
zamonaviy o‘qituvchi portfoliosi uchun raqamli texnologiyalarning ahamiyatini ta’kidlaydi.
Unga ko‘ra, elektron platformalar, bulutli texnologiyalar va multimediya vositalari portfolioni
interaktiv va boy ma’lumot manbaiga aylantiradi. [3]
“Raqamli texnologiyalar yordamida yaratilgan o‘qituvchi portfoliosi nafaqat kasbiy
rivojlanish vositasi, balki pedagogik innovatsiyalarni keng joriy etish mexanizmi hamdir.”
Ismoilova D.
O‘qituvchi portfoliosi va uning pedagogik faoliyatga ta’siri. Ushbu tadqiqotda
o‘qituvchi portfoliosining pedagogik jarayonga ta’siri keng tahlil qilinadi. Ismoilova
portfoliodan samarali foydalanish o‘qituvchiga o‘z faoliyatini tanqidiy baholash, zamonaviy
pedagogik texnologiyalarni joriy etadi. Muallifning fikricha, portfolio orqali o‘qituvchilar o‘z
ishining natijadorligini kuzatishi va kelajak rejalari asosida samarali pedagogik strategiyalarni
ishlab chiqishi mumkin.Ushbu adabiyotlar tahlili shuni ko‘rsatadiki, zamonaviy o‘qituvchi
portfoliosi pedagogik mahoratni oshirish, innovatsion metodlarni tatbiq etish va ta’lim sifati
monitoringini olib borish uchun muhim vositadir. Raqamli texnologiyalarning rivojlanishi bilan
birga, ushbu portfoliolar ham rivojlanib, interaktiv va qulay platformalar asosida shakllanib
bormoqda.
Portfolioni yaratish usullari
Zamonaviy ta’lim tizimida o‘qituvchilarning kasbiy
rivojlanishini baholash va hujjatlashtirishning muhim vositalaridan biri bu portfolio
hisoblanadi. Portfolio o‘qituvchining kasbiy yutuqlari, tajribasi va o‘z ustida ishlash natijalarini
aks ettiruvchi tizimli hujjatlar to‘plami bo‘lib, u turli usullarda yaratilishi mumkin. Quyida eng
samarali usullar keltirib utilgan.
An’anaviy (qog‘oz shaklida) portfolio.
Bu usulda o‘qituvchining barcha yutuqlari va
faoliyatiga oid hujjatlar qog‘oz shaklida to‘plangan jild (papka) ko‘rinishida saqlanadi. Bu
turdagi portfolio quyidagi qismlarni o‘z ichiga oladi:
Shaxsiy ma’lumotlar
(o‘qituvchining rezyumesi, ilmiy darajasi, ish tajribasi);
Dars ishlanmalari va metodik materiallar
;
Sertifikat va diplomlar
;
O‘quvchilarning natijalari va ularning fikr-mulohazalari.
Ushbu usulning afzalligi – oddiyligi va qo‘shimcha texnologik vositalarga ehtiyoj
sezmasligidir. Biroq, bu usulda axborot yetkazib berish imkoniyatlari cheklangan, shuningdek,
hujjatlarni saqlash va taqdimot qilishda qiyinchiliklar yuzaga kelishi mumkin.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
44
Elektron (raqamli) portfolio– bu raqamli texnologiyalar yordamida yaratiladigan va
saqlanadigan o‘qituvchi portfoliosi bo‘lib, quyidagi vositalar orqali tuziladi:
Google Sites, Microsoft OneNote
– onlayn taqdimotlar va hujjatlar yaratish uchun qulay
platformalar;
Mahara, Seesaw, Padlet
– portfolioni raqamli shaklda yuritish va taqdim etish imkonini
beruvchi maxsus dasturlar;
Blog va shaxsiy veb-sayt
– o‘qituvchining pedagogik faoliyatini aks ettiruvchi individual
platforma.
Ushbu usulning afzalliklari:
Foydalanish qulayligi va har qanday qurilmadan kirish imkoniyati;
Multimediali materiallar (video, audio, interaktiv kontent) joylashtirish imkoni;
O‘qituvchining raqamli brendini shakllantirish imkoniyati.
Kompetensiyaga asoslangan portfolio. Bu usulda o‘qituvchining kasbiy mahorati va
rivojlanish darajasi uning bilim, ko‘nikma va yutuqlarini tasdiqlovchi hujjatlar orqali
ifodalanadi. Ushbu portfolioda quyidagilar keltiriladi:
Kasbiy malakalar va yutuqlar ro‘yxati;
Dars jarayonidan namunalar, o‘quvchilarning natijalari;
Innovatsion loyihalar va grant ishlari.
Bu usul o‘qituvchining pedagogik faoliyatini tahlil qilish va rivojlanish strategiyasini
ishlab chiqishda muhim ahamiyatga ega.
Refleksiv (tahliliy) portfolio. Ushbu turdagi portfolio o‘qituvchining o‘z kasbiy
rivojlanishi, metodik faoliyati va o‘quv jarayoni natijalari bo‘yicha tahliliy fikrlarini o‘z ichiga
oladi. Portfolioda quyidagilar bo‘lishi mumkin:
Shaxsiy tahlil va kuzatuvlar;
Darslar va ta’lim metodlari haqida fikr-mulohazalar;
O‘quvchilarning baholash natijalari va kelajak rejalari.
Bu usul o‘qituvchining kasbiy rivojlanishini chuqur tushunishga yordam beradi va o‘z
ishini takomillashtirish imkonini beradi.
Xulosa
.
O‘qituvchining portfoliosini yaratish usuli uning kasbiy maqsadlari, ish sharoiti va
texnologik imkoniyatlariga bog‘liq. An’anaviy portfoliodan raqamli va interaktiv portfoliolarga
o‘tish zamonaviy ta’lim tizimida muhim ahamiyat kasb etadi. Elektron portfolio o‘qituvchining
kasbiy rivojlanishini samarali kuzatish, baholash va taqdim etish imkonini beradi. Shu sababli,
zamonaviy o‘qituvchilar raqamli texnologiyalarni o‘zlashtirib, portfolioni yaratishning
innovatsion usullaridan foydalanishlari lozim.
Portfolioni yaratish vositalari.
O‘qituvchi portfoliosini yaratishda turli vositalardan
foydalanish mumkin. Ularning tanlovi portfolioning maqsadi, foydalanish qulayligi va
texnologik imkoniyatlarga bog‘liq. Quyida eng samarali vositalar tahlil qilinadi.
Google Sites
Tavsif:
Google tomonidan taqdim etilgan bepul veb-sayt yaratish vositasi.
Afzalliklari:
Oddiy interfeys, texnik bilim talab qilmaydi;
Portfolioni onlayn yuritish va istalgan joydan unga kirish imkoni;
Matn, rasm, video va havolalar bilan boyitish imkoniyati.
Kamchiliklari:
Dizayn imkoniyatlari cheklangan;
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
45
Ba’zi maxsus funksiyalar yo‘q.
Microsoft OneNote
Raqamli daftarlarga asoslangan vosita bo‘lib, portfolioni modulli tarzda yaratishga imkon
beradi.
Afzalliklari:
Turli bo‘limlarga ajratish imkoniyati;
Qo‘lda yozilgan eslatmalar va chizmalarga ruxsat beradi;
Microsoft 365 ekotizimi bilan integratsiyalashadi.
Kamchiliklari:
Ko‘p xotira talab qiladi;
Ba’zi ilg‘or funksiyalar pullik versiyada mavjud.
Mahara
Maxsus elektron portfolio yaratish uchun ishlab chiqilgan ochiq kodli platforma.
Afzalliklari:
Ta’lim tizimiga moslashtirilgan;
O‘qituvchi va talabalar o‘zaro fikr almashishi mumkin;
Mustaqil platforma sifatida ishlaydi.
Kamchiliklari:
Texnik sozlash talab etiladi;
O‘rganish uchun vaqt kerak.
Blog va shaxsiy veb-saytlar (WordPress, Wix, Weebly)
O‘qituvchilar o‘z shaxsiy saytlari yoki bloglarini yaratish orqali portfolioni yuritishlari
mumkin.
Afzalliklari:
To‘liq nazorat va dizayn imkoniyatlari;
Rivojlanish va yangilash imkoniyati;
Ommaviy auditoriya bilan almashish imkoniyati.
Kamchiliklari:
Dastlabki sozlash uchun texnik bilim talab qilishi mumkin.
Portfolioni yaratish vositalarining har biri o‘ziga xos afzalliklarga ega. An’anaviy vositalar
qog‘oz shaklida yuritilsa, zamonaviy vositalar elektron shaklda bo‘lib, qulaylik va
interaktivlikni oshiradi. O‘qituvchilar o‘z maqsadlariga mos keladigan platformani tanlab, o‘z
kasbiy rivojlanishini samarali tarzda hujjatlashtirishlari mumkin.
Xulosa va takliflar.
Zamonaviy ta’lim tizimida o‘qituvchining professional rivojlanishi
muhim ahamiyat kasb etadi. Shu nuqtai nazardan, zamonaviy “o‘qituvchi” portfoliosini yaratish
pedagogning kasbiy mahoratini oshirish, uning yutuqlarini hujjatlashtirish va uzluksiz ta’lim
jarayonida shaxsiy rivojlanishini namoyon qilish uchun zarur vosita hisoblanadi. Portfolioni
yaratish jarayoni rejalashtirish, shakllantirish, vositalarni tanlash va taqdim etish kabi asosiy
bosqichlardan iborat bo‘lib, har biri pedagogning samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Bugungi kunda raqamli texnologiyalar ta’lim sohasiga chuqur singib bormoqda. Shu bois
o‘qituvchilar Google Sites, Mahara, Wix, Weebly kabi veb-platformalar yordamida elektron
portfolio yaratishi, Google Docs, OneNote, Evernote kabi xizmatlardan hujjatlarni yig‘ish va
tahlil qilish uchun foydalanishi mumkin. Bu vositalar interaktiv, ko‘rgazmali va qulay
bo‘lib,
o‘qituvchining kasbiy o‘sishini samarali kuzatish imkonini beradi.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
46
Taklif sifatida, o‘qituvchi portfoliolarini joriy etish va rivojlantirish bo‘yicha quyidagilar
tavsiya etiladi:
Raqamli portfolio tizimini keng joriy etish
, o‘qituvchilar uchun maxsus treninglar tashkil
etish.
Portfolio baholash mezonlarini ishlab chiqish
, uning sifatli yuritilishini ta’minlash.
O‘qituvchilarning ijodiy yondashuvlarini rag‘batlantirish
, innovatsion metodlardan
foydalanishiga sharoit yaratish.
Portfolio orqali sertifikatlash tizimini joriy etish
, bu orqali o‘qituvchining malakasini
oshirish va karyera o‘sishiga turtki berish.
Shunday qilib, zamonaviy “o‘qituvchi” portfoliolari pedagogning shaxsiy va kasbiy
rivojlanishini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ta’lim sifatini oshirishga xizmat
qiladi.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Barrett, Helen C.
Researching Electronic Portfolios and Learner Engagement.
The REFLECT
Initiative, 2006.
2.
Zeichner, Kenneth, and Sara Wray.
The Teaching Portfolio in US Teacher Education
Programs: What We Know and What We Need to Know.
Teaching and Teacher Education, vol.
17, no. 6, 2001,
3.
Siddiqova, Dilfuza.
O‘qituvchilarning Kasbiy Kompetentligini Rivojlantirishda Portfolioning
O‘rni.
O‘zbekiston Pedagogika Jurnali, vol. 3, no. 2, 2020,
4.
Karimov, Anvar.
Zamonaviy Pedagogik Texnologiyalarda O‘qituvchining Elektron
Portfoliosi.
Innovatsion Ta’lim Tadqiqotlari, vol. 5, no. 1, 2021,
5.
Sherdil, Tillayev, and Yaxiyaxonova Muxiba Maxmudjonovna. "INFORMATIK AVA
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FANIDAN DARSDAN TASHQARI MASHGULOTLARNI TASHKIL
ETISH METODIKASI."
PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
13.02 (2025): 152-
155.
6.
Maxmudjonovna, Yaxiyaxonova Muxiba, and Xolboyev Baxtishod Hamdam o‘g‘li.
"INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FANIDAN FAN OYLIKLARINI TASHKIL
ETISH."
PEDAGOGIK ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
13.02 (2025): 166-171.
7.
Maxmudjonovna,
Yaxiyaxonova
Muxiba.
"INFORMATIKA
VA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI FANINI O ‘QITISHDA MEDIASAVODXONLIGINING O ‘RNI."
PEDAGOGIK
ISLOHOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI
13.02 (2025): 176-179.
8.
Турсунова,
Луиза
Шамсиддинов
Гиесжон.
"ОБРАЗ
ПЕДАГОГА
В
ИНФОРМАЦИОННОМ МИРЕ." Uz-conferences. No. 1. 2024.
9.
Турсунова, Луиза. "РОЛЬ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В РАЗВИТИИ
ТУРИЗМА." YANGI O ‘ZBEKISTONDA MILLIY TURIZM ISTIQBOLLARI 1.01 (2024).
10.
Xoliqulovna, Normurodova Sadoqat, and Abdiroxmonova Zahro. "ZAMONAVIY DARS VA
DARS TAHLILLINI OʻTKAZISHGA NISBATAN YONDASHUVLAR." Uz Conferences. Vol. 1. No. 9.
2025.
11.
Xoliqulovna, Normurodova Sadoqat. "MA’LUMOTLAR BAZASI BO ‘LIMINI O ‘QITISH
METODIKASI." Uz Conferences. Vol. 1. No. 9. 2025.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
47
12.
Xoliqulovna, Normurodova Sadoqat. "ELEKTRON JADVALLAR BO ‘LIMINI O ‘QITISH
METODIKASI." Uz Conferences. Vol. 1. No. 9. 2025.
13.
Xoliqulovna, Normurodova Sadoqat. "ALGORITIMLASH ASOSLARI BO ‘LIMINI O ‘QITISH
METODIKASI." Uz Conferences. Vol. 1. No. 9. 2025.
14.
Xoliqulovna, Normurodova Sadoqat. "INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
FANIDAN TO ‘GARAK TASHKIL ETISH METODIKASI." Uz Conferences. Vol. 1. No. 9. 2025.
15.
Normurodova, Sadoqat, Zebiniso Rajapova, and Shaxina Asadova. "VEB–DIZAYN
ASOSLARI BO ‘LIMINI O ‘QITISH METODIKASI." Общественные науки в современном мире:
теоретические и практические исследования 4.3 (2025): 55-59.
16.
Milinorov, XX va DN Eshmuratova. “O‘ZBEK URNAVALARI, MAROSIMLARI VA
ODAMLARINI SHAXS TARBIYoTIDAGI O‘RNI”. Web of Teachers: Inderscience Research 2.5
(2024): 205-209.
17.
Milinorov, X. X., and D. N. Eshmuratova. "THE ROLE OF UZBEK TRADITIONS,
CEREMONIES AND CUSTOMS IN PERSONALITY DEVELOPMENT." Web of Teachers:
Inderscience Research 2.5 (2024): 205-209.
18.
Anatolyevna, Boyarkina Yulia, Sokhibov Akram Rustamovich, and Milinorov Khusniddin
Khushmatovich. "EDUCATIONAL TOURISM AS A POTENTIAL FOR THE DEVELOPMENT OF THE
REGION." Web of Teachers: Inderscience Research 2.6 (2024): 185-189.
19.
Shamsiddinov, G’iyosjon, Gulandom Raxmatova, and Zilola Rajapova. "KLIENT-SERVER
ARXITEKTURALARI."
Наука и инновация
3.6 (2025): 113-119.
20.
Shamsiddinov, G’iyosjon, Gulandom Raxmatova, and Zilola Rajapova. "VIRTUAL BORLIQ
VA UNING ASOSIY TUSHINCHALARI."
Наука и инновация
3.6 (2025): 52-58.
21.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARIDAN
FOYDALANISH
USULLARI
VA
AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования
3.10 (2024): 39-41.
22.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Gulandom Raxmatova. "O ‘ZBEKISTONDA AXBOROT
HAVFSIZLIGINI MA’NAVIY VA HUQUQIY ASOSLARI."
Решение социальных проблем в
управлении и экономике
3.4 (2024): 45-57.
