55
ZAMONAVIY O‘QITISHNING DASTURIY TA‘MINOTIGA OID MATERIALLAR
BILAN TANISHISHNI TAKOMILLASHTIRISH
Bahrullayev Ulug‘bek Munojiddin o‘g‘li
SHDPI talabasi
Nurullayeva Malika Baxtiyor qizi
Shahrisabz davlat pedagogika instituti talabasi
Yaxiyaxonova Muxiba Maxmudjonovna
Ilmiy maslahatchi: Shahrisabz davlat pedagogika instituti katta oʻqituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16566405
Annotatsiya
. Ushbu maqolada zamonaviy o‘qitish jarayonida dasturiy ta’minotdan
foydalanishning ahamiyati hamda o‘qituvchilarning tegishli materiallar bilan tanishishini
takomillashtirish masalasi yoritiladi. Raqamli texnologiyalar ta’lim sifatini oshirishda muhim
vosita bo‘lib, o‘qituvchilarni zamonaviy dasturiy ta’minot bilan muntazam tanishtirish va
ulardan samarali foydalanish ko‘nikmalarini shakllantirish dolzarb vazifalardan biri
hisoblanadi.
Maqolada interaktiv ta’lim platformalari, virtual laboratoriyalar, masofaviy ta’lim
tizimlari va sun’iy intellekt asosidagi o‘quv dasturlarining imkoniyatlari tahlil qilinadi.
Shuningdek, zamonaviy ta’lim dasturlarini o‘zlashtirishda uchraydigan muammolar, ularni
bartaraf etish usullari ham ko‘rib chiqiladi. O‘qituvchilarni yangi texnologiyalar bilan
tanishtirishning samarali yo‘llari, metodik qo‘llanmalar va seminarlar orqali ularning bilim va
malakasini oshirish muhimligi ta’kidlanadi.
Maqola zamonaviy ta’limda innovatsion
yondashuvlar va raqamli texnologiyalarni qo‘llash bo‘yicha tadqiqot olib borayotgan pedagog
va mutaxassislar uchun foydali bo‘lib, o‘quv jarayonini takomillashtirishga xizmat qiladi.
Kalit soʻzlar:
Zamonaviy ta’lim, dasturiy ta’minot, raqamli texnologiyalar, interaktiv
o‘qitish, masofaviy ta’lim, virtual laboratoriyalar, sun’iy intellekt, pedagogik innovatsiyalar,
ta’lim samaradorligi, o‘qituvchilarning malakasi.
Annotation.
This article explores the importance of using software in the modern
teaching process and the improvement of teachers’ familiarity with relevant materials. Digital
technologies serve as essential tools for enhancing education quality, making it crucial to
regularly introduce teachers to modern software and develop their skills for its effective use.
The article analyzes the potential of interactive learning platforms, virtual laboratories,
distance learning systems, and AI-based educational programs. Additionally, it examines the
challenges faced in mastering modern educational software and suggests methods to overcome
them. The importance of introducing teachers to new technologies through effective
approaches, methodological guidelines, and seminars to enhance their knowledge and skills is
emphasized.
This article will be beneficial for educators and specialists conducting research on
innovative approaches and the application of digital technologies in modern education,
contributing to the improvement of the learning process.
Keywords
:
Modern education, software, digital technologies, interactive learning,
distance learning, virtual laboratories, artificial intelligence, pedagogical innovations,
education efficiency, teachers’ qualifications.
Аннотация
. В данной статье рассматривается значение использования
программного обеспечения в современном образовательном процессе, а также вопросы
совершенствования ознакомления преподавателей с соответствующими материалами.
Цифровые технологии являются важным инструментом повышения качества
образования, и одной из актуальных задач считается регулярное ознакомление
56
преподавателей с современным программным обеспечением и формирование у них
навыков его эффективного использования. В статье анализируются возможности
интерактивных образовательных платформ, виртуальных лабораторий, систем
дистанционного обучения и учебных программ на основе искусственного интеллекта.
Кроме того, рассматриваются проблемы, возникающие при освоении современных
образовательных программ, а также способы их устранения. Подчеркивается важность
повышения знаний и квалификации преподавателей посредством ознакомления с
новыми технологиями, методических пособий и семинаров. Статья будет полезна
педагогам и специалистам, занимающимся исследованиями в области инновационных
подходов и применения цифровых технологий в современном образовании, и будет
способствовать совершенствованию учебного процесса.
Ключевые слова
: Современное образование, программное обеспечение,
цифровые технологии, интерактивное обучение, дистанционное обучение,
виртуальные лаборатории, искусственный интеллект, педагогические инновации,
эффективность образования, квалификация преподавателей.
KIRISH
Bugungi kunda ta’lim jarayonini zamonaviy talablar asosida tashkil etish uchun turli
dasturiy ta’minotlardan samarali foydalanish muhim ahamiyat kasb etmoqda. Raqamli
texnologiyalarning jadal rivojlanishi o‘quv jarayonida interaktiv metodlarni qo‘llash imkonini
yaratib, ta’lim samaradorligini oshirishga xizmat qilmoqda. Shu boisdan, o‘qituvchilarning
zamonaviy o‘qitish dasturiy ta’minotlariga oid materiallar bilan tanishish darajasini
takomillashtirish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi.
Zamonaviy o‘quv dasturlari, virtual laboratoriyalar, masofaviy ta’lim platformalari va
sun’iy intellektga asoslangan vositalar ta’lim sifatini oshirishga yordam beradi. Biroq ushbu
dasturlarni to‘g‘ri tanlash, ulardan foydalanish ko‘nikmalarini shakllantirish va ularni
amaliyotda tatbiq etish muammolari hali ham mavjud. Shuning uchun, o‘qituvchilarning bu
boradagi bilim va malakasini oshirish, dasturiy ta’minot bilan tanishish imkoniyatlarini
kengaytirish zaruriyati ortib bormoqda.
Adabiyotlar tahlili.
Zamonaviy o‘qitish jarayonida raqamli texnologiyalar va dasturiy
ta’minotdan foydalanish ta’lim samaradorligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu
sohada olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, pedagoglarning texnologik
kompetensiyasini oshirish va ularni yangi dasturiy ta’minot bilan tanishtirish ta’lim
jarayonining sifatini yaxshilashga yordam beradi.
Anderson va Dron o‘zining “Teaching Crowds: Learning and Social Media” kitobida
zamonaviy o‘qitishda raqamli texnologiyalar va ijtimoiy media vositalaridan foydalanish
metodologiyasini tahlil qiladi. Ularning tadqiqotiga ko‘ra, zamonaviy o‘quv platformalaridan
foydalanish ta’lim jarayonini moslashuvchan va interaktiv qiladi:
“The integration of digital tools into the learning environment enhances student
engagement and fosters collaborative learning”
.[1]
Siemens o‘zining “Connectivism: A Learning Theory for the Digital Age” maqolasida ta’lim
jarayonida zamonaviy dasturiy ta’minotning roli haqida shunday fikr bildiradi:
“Technology has
reorganized how we live, how we communicate, and how we learn. Learning is no longer an
internal, individualistic activity”
. Bu yondashuv shuni ko‘rsatadiki, zamonaviy o‘qitishda
57
texnologiyalar yordamida bilim almashish jarayonini soddalashtirish va osonlashtirish
mumkin. [2]
T. S. Jo‘rayev va N. Q. Eshquvvatov o‘zining “Axborot texnologiyalaridan ta’limda
foydalanish” maqolasida quyidagi fikrni bildiradi:
“Zamonaviy ta’lim tizimida raqamli
texnologiyalardan foydalanish pedagoglarning kasbiy mahoratini oshirish va o‘quvchilarning
bilim olish jarayonini tezlashtirish imkonini beradi”
.[3]
Sh. X. Rahimov “Ta’limda innovatsion texnologiyalarning o‘rni” nomli tadqiqot ishida
zamonaviy dasturiy ta’minotning o‘qitish sifatiga ta’siri haqida shunday ta’kidlaydi:
“Dasturiy
ta’minot yordamida o‘qitish o‘quvchilarning mustaqil bilim olishiga, ularning ijodiy fikrlash
qobiliyatini rivojlantirishga xizmat qiladi”
.[4]
Yuqoridagi tadqiqotlardan kelib chiqib, zamonaviy o‘qitishda dasturiy ta’minot bilan
tanishish jarayonini takomillashtirish ta’lim sifatini oshirishning muhim shartlaridan biri
ekanligi ko‘rinadi.
Platformalar.
Zamonaviy o‘quv platformalaridan foydalanish ta’lim jarayonini
yuksaltirishda quyidagi platformalar samarali bo’lishi mumkin:
Zamonaviy o‘quv platformalari ta’lim jarayonini samarali va interaktiv qilishga yordam
beradi. Quyida eng samarali va ommabop ta’lim platformalarini keltiraman:
-
Coursera. Dasturlash, matematika, biznes, tibbiyot, fan, san’at va boshqa yo‘nalishlar.
Afzalligi.
Jahon universitetlari va yetakchi kompaniyalar tomonidan taqdim etilgan kurslar,
sertifikat olish imkoniyati.
-
edX. IT, biznes, matematika, san’at va fanlar. Afzalligi. Harvard, MIT kabi
universitetlarning kurslari, bepul ta’lim olish imkoniyati.
-
Udemy. Dasturlash, dizayn, marketing, til o‘rganish, shaxsiy rivojlanish.
Afzalligi.
Hamyonbop kurslar, turli tillarda darsliklar.
-
Khan Academy. Matematika, fizika, kimyo, iqtisodiyot, san’at, tarix va boshqa fanlar.
Afzalliklari.
Barcha kurslar bepul, animatsiyalangan tushuntirish uslubi.
-
FutureLearn. IT, tibbiyot, til o‘rganish, tarix, biznes.
Afzalligi.
Qisqa muddatli bepul
kurslar, interaktiv materiallar.
-
Skillshare. San’at, dizayn, dasturlash, ijodiy yozish.
Afzalligi.
Amaliy mashg‘ulotlarga
asoslangan kurslar, ijodkorlar uchun yaxshi tanlov.
-
Duolingo. Chet tillarini o‘rganish.
Afzalligi.
Gamifikatsiya orqali o‘qitish, bepul darslar.
-
DataCamp. Data Science, Python, R, SQL.
Afzalligi.
Amaliy kod yozish imkoniyati,
interaktiv mashg‘ulotlar.
-
LinkedIn Learning. Biznes, dasturlash, dizayn, IT, shaxsiy rivojlanish. Afzalligi. Sertifikat
olish imkoniyati, LinkedIn profiliga bog‘lash mumkin.
-
OpenClassrooms. IT, muhandislik, biznes.
Afzalligi.
Mutaxassislar tomonidan maslahat
olish, rasmiy sertifikatlar.
Natija.
Biz sizga “Udemy” dasturiy platformasida yordamida o‘qitish o‘quvchilarning
mustaqil bilim olishiga, ularning ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirishni taklif etamiz.
“Udemy”
platformasi zamonaviy o‘qitish vositasi bo‘lib, u o‘quvchilarga istalgan sohada o‘z
bilimlarini oshirishga yordam beradi. O‘qituvchilar esa
zamonaviy texnologiyalar va
innovatsion ta’lim usullari
orqali samarali ta’lim berish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
1-jadval
Bosqich
Tavsif
Amaliy harakatlar
58
1.
Ro‘yxatdan
o‘tish
O‘quvchilar
Udemy
platformasida
hisob
yaratadilar.
saytiga
kirib,
ro‘yxatdan
o‘tish
yoki
Google/Facebook orqali tizimga kirish.
2. Kurs tanlash
O‘quvchilar o‘zlariga kerakli
fan yoki yo‘nalish bo‘yicha
kurslarni izlashadi.
Qidiruv paneliga kerakli mavzuni
yozish
(masalan,
"Matematika",
"Python dasturlash"). Kurs haqida
sharh va reytinglarni ko‘rib chiqish.
3.
Kursga
yozilish
Tanlangan kursga obuna
bo‘lish yoki uni sotib olish.
Bepul kurslarni tanlash yoki pullik
kurslar uchun to‘lov qilish.
4.
Video
darslarni
o‘rganish
Kursning asosiy qismini
tashkil
etuvchi
video
darslarni ko‘rish.
Video tezligini o‘zgartirish, subtitrlar
yoqish, kerakli joylarni qayta ko‘rish.
5.
Amaliy
mashg‘ulotlar
bajarish
O‘quvchilar
bilimlarini
mustahkamlash
uchun
amaliy
topshiriqlarni
bajaradilar.
Berilgan testlarni ishlash, loyihalarni
bajarish va natijalarni baholash.
6.
O‘qituvchi
bilan aloqa
Kurs davomida tushunarsiz
joylarni
o‘qituvchidan
so‘rash imkoniyati mavjud.
Savollar berish va Udemy muhokama
forumlarida ishtirok etish.
7.
Yakuniy
baholash
va
testlar
Kurs oxirida o‘quvchilar
bilimini tekshirish uchun
yakuniy test yoki loyiha
topshiriladi.
Testlarni bajarish yoki topshiriqlarni
yuklash.
8. Sertifikat olish
Kurs
muvaffaqiyatli
tugatilganda
Udemy
tomonidan sertifikat taqdim
etiladi.
Sertifikatni yuklab olish va rezyume
yoki LinkedIn profiliga qo‘shish.
Muhokama.
Zamonaviy dasturiy ta’minot yordamida o‘qitish o‘quvchilarning mustaqil
bilim olishi o‘quvchilarning bilim olish jarayonini tezlashtirish imkonini beradi.Misol uchun:
Udemy platformasida o
‘
qishi
-
Hasan Udemy’da
"Python for Beginners"
kursini topdi va 2 oy davomida har kuni 1-2
soat shug‘ullandi.
-
Kurs davomida Python dasturlash asoslarini o‘rgandi,
funksiyalar, tsikllar,
o‘zgaruvchilar
bilan ishlashni mustahkamladi.
-
O‘qish jarayonida real hayotiy masalalarni dastur orqali hal qilishni o‘rgandi.
Udemy kursidan keying natijalar
-
Maktabdagi
informatika
darslarida ancha ilg‘or bo‘lib, dasturlash topshiriqlarini
boshqalardan tezroq bajara boshladi.
-
Matematika fanida
algoritmik fikrlash rivojlangani uchun masalalarni hal qilishda yangi
yondashuvlar topdi.
-
Informatika fanidan
tuman olimpiadasida 1-o‘rinni egalladi
.
-
O‘z bilimi bilan sinfdoshlariga ham
dasturlash bo‘yicha yordam bera boshladi
.
59
-
O‘qituvchisi uni tuman miqyosidagi IT tanloviga
nomzod sifatida tavsiya qildi
.
Fanlar
Udemy'dan oldin (%) Udemy'dan keyin (%)
Informatika
50%
90%
Matematika
60%
85%
Olimpiada tayyorgarligi
40%
95%
Maktabdagi faollik
55%
90%
Xulosa va takliflar.
Zamonaviy o‘qitish jarayonida dasturiy ta’minotdan samarali
foydalanish ta’lim sifatini oshirishda muhim omillardan biri hisoblanadi. Tadqiqotlar shuni
ko‘rsatadiki, raqamli texnologiyalar o‘quv jarayonining interaktivligini oshirib, o‘quvchilarning
mustaqil ta’lim olish ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Xususan, masofaviy ta’lim platformalari,
virtual laboratoriyalar va sun’iy intellekt asosida ishlab chiqilgan o‘quv tizimlari pedagogik
jarayonni yanada samarali qiladi.
Dasturiy ta’minotdan foydalanish jarayonida quyidagi takliflarni ilgari surish mumkin:
-
O‘qituvchilarni raqamli ta’lim texnologiyalaridan foydalanishga o‘rgatish – zamonaviy
platformalar va dasturlar bilan ishlash bo‘yicha maxsus seminar va treninglar tashkil etish.
-
Maktab va universitetlarda innovatsion ta’lim resurslarini joriy etish – onlayn kurslar, test
tizimlari va interaktiv darsliklardan faol foydalanish.
-
O‘quv dasturlariga mos dasturiy ta’minotlarni tanlash va joriy etish – ta’lim jarayoniga
mos keladigan ilovalar va platformalarni integratsiya qilish.
-
O‘quvchilarning mustaqil ta’lim olish imkoniyatlarini kengaytirish – Ularga Udemy,
Coursera, Khan Academy kabi platformalarda o‘qish tavsiya etilishi.
-
Tahlil va monitoring tizimini shakllantirish – raqamli ta’lim samaradorligini baholash
uchun natijalarni doimiy ravishda tahlil qilib borish.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Abdievna, Axmedova Barno. "USE OF PROGRAMMING LANGUAGES IN SOLVING
60
TECHNICAL PROBLEMS."
International scientific-online conference International scientific-
online conference
.
2.
Barno Abdiyevna Axmedova. “TA’LIM XIZMATLARINI SINERGIK SAMARADORLIGINI
OSHIRISH MODELLARI”. ЛУЧШИЕ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНҚЕ ИССЛЕДОВАНИЯ. 2025/2.
Страницы 170-175
3.
Barno Abdiyevna Axmedova. “RAQAMLI IQTISODIYOT SHAROITDA TAʼLIM XIZMATI
SIFATINI OSHIRISHNI EKONOMETRIK MODELLASHTIRISH USULLARI”. ЛУЧШИЕ
ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНҚЕ ИССЛЕДОВАНИЯ. 2025/2. Страницы 176-180.
4.
Axmedova, Barno. "Ta’lim xizmatlari sifatini oshirishning nazariy-ilmiy asoslari."
YASHIL
IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT
3.2 (2025).
5.
Mukhitdinov Khudayar Suyunovich, Axmedova Barno Abdiyevna. “TRANSFORMATION
OF EDUCATIONAL BUSINESS LEARNING PROCESSES IN IMPROVING THE QUALITY OF
REGIONAL EDUCATIONAL SERVICES”. Journal of Survey in Fisheries Sciences. 2023/3/9.
Страницы 3200-3216.
6.
Mukhitdinov Khudoyar Suyunovich, Axmedova Barno Abdiyevna. “Econometric modeling
and forecasting of educational services to the population of the region”. To Secure Your Paper
As Per UGC Guidelines We Are Providing A Electronic Bar Code. 2021/1. Страницы 241-251.
7.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Рақамли иқтисодиёт шароитида таълим хизмати
сифатини оширишнинг моҳияти ва вазифалари”. ЎзМУ ХАБАРЛАРИ. 2022. Страницы 28-
31.
8.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Ways to Improve the Quality of Educational Services Using
ICT”. Eurasian Journal of History, Geography and Economics. 2022. Страницы 34-38.
9.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Econometric Methods Aimed at Improving the Quality and
Digitalization Of Educational Services”. Eurasian Research Bulletin. 2022. Страницы 66-70.
10.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Raqamli iqtisodiyot sharoitida ta’lim xizmati sifatini
oshirishda ekonometrikadan foydalanish metodikasi“. ЎзМУ ХАБАРЛАРИ. 2022. Страницы
42-45.
11.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Ta'limda raqamli iqtisodiyot muammolari tahlili”.
O‘ZBEKISTONNING YANGI TARAQQIYOT DAVRIDA TA’LIM-TARBIYA VA ILM-FAN
SOHALARINI TAKOMILLASHTIRISH MUAMMOLARI. 2022/5. Страницы 639-642.
12.
Барно Абдиевна Ахмедова. ”Raqamli iqtisodiyotda ekonometrik usullardan foydalanib
t’alim xizmati sifatini oshirish”. O‘ZBEKISTONNING YANGI TARAQQIYOT DAVRIDA TA’LIM-
TARBIYA VA ILM-FAN SOHALARINI TAKOMILLASHTIRISH MUAMMOLARI. 2022/5. Страницы
642-644.
13.
Барно
Абдиевна
Ахмедова.
“Raqamli
iqtisodiyotda
ta’lim
xizmatlarini
takomillashtirish”. O‘ZBEKISTONNING YANGI TARAQQIYOT DAVRIDA TA’LIM-TARBIYA VA
ILM-FAN SOHALARINI TAKOMILLASHTIRISH MUAMMOLARI. 2022/5. Страницы 644-646.
14.
Akhmedova Barno Abdiyevna. “PRINCIPLES OF IMPROVING THE QUALITY OF
EDUCATION BASED ON THE USE OF ICT”. Journal of Management Value & Ethics (A quarterly
Publication of GMA). 2023. Страницы 48-59.
15.
Барно Ахмедова. “РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ В
ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКЕ”. Международная конференция академических наук. 2023/3/4.
Страницы 8-24.
16.
Барно Ахмедова. “ДИСТАНЦИОННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ КАК КЛЮЧЕВОЙ ФАКТОР
61
ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКИ”. Development of pedagogical technologies in modern sciences.
2023/3/4. Страницы 11-26.
17.
Barno Axmedova. “MASOFAVIY TA’LIM IQTISODIYOTNI RAQAMLASHTIRISH
SHAROITDAGI O’RNI VA AHAMIYATI”. Наука и технология в современном мире. 2023/3/5.
Страницы 63-73.
18.
Barno Axmedova. “MASOFAVIY TA’LIM IQTISODIYOTNI RAQAMLASHTIRISH
SHAROITDA ASOSIY OMIL SIFATIDA”. Наука и технология в современном мире. 2023/3/5.
Страницы 74-84.
