77
BULUT TEXNOLOGIYALARI VA KATTA MA’LUMOTLAR (BIG DATA) ORQALI
TABIIY RESURSLARNI BOSHQARISH
Qodirov Farrux Ergash o
ְ
‘g‘li
Matematika va ta’limda axborot texnologiyasi kafedrasi mudiri, Ilmiy rahbar
Turayeva Sabrina Kamoliddin qizi
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
Pedagogika fakulteti Biologiya yoʻnalishi 2-kurs talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15180303
Annotatsiya.
Bugungi kunda bulut texnologiyalari va katta ma’lumotlar (Big Data)
tabiiy resurslarni boshqarish va ulardan samarali foydalanishda yangi imkoniyatlar
yaratmoqda. Bulutli hisoblash (cloud computing) va katta ma'lumotlar texnologiyalari
insoniyatning tabiiy resurslarni boshqarish va monitoring qilish usullarini sezilarli darajada
rivojlantirgan. Ular resurslarni boshqarishning samaradorligini oshirish, xatoliklarni
kamaytirish, resurslarni tejash, va ularning taqsimotini yaxshilash uchun ishlatiladi.
Kalit soʻzlar:
Tabiiy ofatlar, kompleks tahlil, Optimallashtirish, ekologik muammolar,
Iqlim modellari, Shoshilinch choralar, Katta Ma'lumotlar Integratsiyasi
Аннотация:
Сегодня облачные технологии и большие данные (Big Data) создают
новые возможности в управлении природными ресурсами и их эффективном
использовании. Облачные вычисления (облачные вычисления) и технологии больших
данных существенно развили способы управления человеком и мониторинга
природных ресурсов. Они используются для повышения эффективности управления
ресурсами, уменьшения ошибок, экономии ресурсов и улучшения их распределения.
Ключевые слова:
Стихийные бедствия, комплексный анализ, Оптимизация,
экологические проблемы, Климатические модели, Чрезвычайные меры, Интеграция
больших данных.
Abstract:
Today, cloud technologies and big data (Big Data) create new opportunities in
the management of natural resources and their effective use. Cloud computing (cloud
computing) and big data technologies have significantly developed the ways of human
management and monitoring of natural resources. They are used to improve the efficiency of
resource management, reduce errors, save resources, and improve their allocation.
Keywords:
Natural disasters, complex analysis, Optimization, environmental problems,
Climate models, Emergency measures, Big Data Integration
Kirish.
Hozirgi kunda bulut texnologiyalari va katta ma’lumotlar tabiiy resurslarni
boshqarish sohasida inqilobiy o‘zgarishlar kiritmoqda. Ushbu texnologiyalar tabiiy
resurslarning samarali boshqarilishi, monitoringi va optimallashtirilishi uchun muhim
ahamiyat kasb etadi. Quyida ushbu texnologiyalarning imkoniyatlari va qo‘llanilish
yo‘nalishlari ko‘rib chiqiladi.
Bulut texnologiyalari va uning afzalliklari.Bulut texnologiyalari – bu ma’lumotlarni
saqlash, qayta ishlash va ularga masofaviy kirishni ta’minlovchi xizmatlar to‘plamidir.
Afzalliklari
Markazlashgan boshqaruv: Tabiiy resurslar haqidagi barcha ma’lumotlar bir
platformada jamlanadi, bu esa ma’lumotlar bilan ishlashni osonlashtiradi.
Real vaqt monitoringi: Tabiiy resurslar holati haqida doimiy ravishda real vaqt rejimida
ma’lumot olish imkonini beradi.
78
Moslashuvchanlik: Ma’lumotlar tahlili va boshqaruv tizimlarini tezkor kengaytirish yoki
yangilash mumkin.
Misol: Suv resurslarini boshqarishda bulut platformasi yordamida suv oqimi, ifloslanish
darajasi va iste’mol hajmini monitoring qilish mumkin.
Katta ma’lumotlar (Big Data) va uning ahamiyati.Katta ma’lumotlar katta hajmdagi,
yuqori tezlikda o‘zgaruvchi va turli xil formatdagi ma’lumotlarni to‘plash, saqlash va tahlil
qilish texnologiyasidir.
Afzalliklari
Tahlilning aniqligi: Katta ma’lumotlar yordamida tabiiy resurslarning ishlatilish
tendensiyalarini aniqlash va prognoz qilish mumkin.
Optimallashtirish: Ma’lumotlar asosida energiya, suv yoki boshqa resurslarning
iste’molini optimallashtirish imkoniyati yaratiladi.
Muammolarni aniqlash: Tabiiy resurslarning nojo‘ya boshqarilishini aniqlash uchun
kompleks tahlil o‘tkaziladi.
Misol: O‘rmonlarni boshqarishda katta ma’lumotlar sun’iy yo‘ldosh tasvirlarini tahlil
qilish orqali noqonuniy kesish holatlarini aniqlash uchun qo‘llaniladi.
Amaliy qo‘llanilishi
a) Qishloq xo‘jaligida:Bulut texnologiyalari va katta ma’lumotlar yordamida yer
unumdorligi, ekinlarning o‘sish jarayoni va suv resurslaridan foydalanishni kuzatish
mumkin.IoT qurilmalari orqali real vaqt ma’lumotlarini bulutda saqlash.Katta ma’lumotlar
yordamida tuproqning holatini va ob-havo sharoitlarini prognoz qilish.
b) Energiya resurslarini boshqarishda:Bulut platformalarida elektr energiyasini iste’mol
qilishni monitoring qilish.Katta ma’lumotlar yordamida qayta tiklanuvchi energiya
manbalarini samarali rejalashtirish.
c) Tabiiy ofatlar va ekologik muammolarni boshqarishda:Katta ma’lumotlar orqali suv
toshqinlari, zilzilalar va o‘rmon yong‘inlarini prognoz qilish.Bulut texnologiyalari yordamida
tabiiy ofatlar bo‘yicha ma’lumotlarni tezkor tarqatish.
Sun’iy intellekt va avtomatlashtirish bilan integratsiya
Bulut texnologiyalari va katta ma’lumotlar sun’iy intellekt (AI) bilan birgalikda
ishlatilganda yanada samarali natijalar beradi. Masalan:Sun’iy yo‘ldosh va dronlardan olingan
ma’lumotlarni tahlil qilish.Ma’lumotlarni avtomatik qayta ishlash orqali qaror qabul qilishni
avtomatlashtirish.
Muammolar va yechimlar
Muammolar:
Katta ma’lumotlarning xavfsizligini ta’minlash.
Texnologiyalarni joriy qilish uchun moliyaviy va texnik resurslar yetishmasligi.
Yechimlar:
Ma’lumotlarni himoya qilish uchun xavfsizlik protokollarini joriy etish.
Davlat va xususiy sektor o‘rtasidagi hamkorlikni kuchaytirish.
Bulut texnologiyalari tabiiy resurslarni boshqarishda quyidagi sohalarda qo'llaniladi:
Ekologik monitoring: Havo sifati, suv resurslari, erning holati va boshqa ekologik
omillarni kuzatish va tahlil qilish.
Resurslar taqsimoti: Suv, energiya va boshqa tabiiy resurslar taqsimotini
optimallashtirish.
79
Resurslarning samarali ishlatilishi: Bulut texnologiyalari resurslarning isrof bo'lishini
kamaytiradi va ularni yanada samarali ishlatish imkonini yaratadi.
Katta Ma’lumotlar (Big Data): Katta ma’lumotlar (Big Data) texnologiyalari, o'zining
katta hajmdagi, turli manbalardan kelgan va tez o'zgaruvchi ma'lumotlar bilan ishlash
imkonini beradi.
Tabiiy resurslarni boshqarishda katta ma’lumotlar quyidagi sohalarda qo'llaniladi:
Tahlil va prognozlar: Katta ma’lumotlar orqali tabiiy resurslarning holati tahlil qilinadi
va ularning kelajakdagi talab va taqsimoti prognoz qilinadi. Bu yerda IoT qurilmalari,
sensorlar va boshqa texnologiyalar yordamida to'plangan ma’lumotlar ishlatiladi.
Resurslar monitoringi: Bulutli tizimlar va katta ma'lumotlar yordamida tabiiy resurslar
va ekologik o'zgarishlarni real vaqt rejimida kuzatish mumkin.
Tarkibiy tahlil: Katta ma'lumotlar yordamida resurslar bilan bog'liq tarmoq va
strukturalarni tahlil qilish, muammolarni tezda aniqlash va ularni hal qilish uchun samarali
usullar ishlab chiqish mumkin.
Tabiiy Resurslarni Boshqarishda Integratsiya: Bulut texnologiyalari va katta
ma’lumotlar o'rtasida integratsiya tabiiy resurslarni boshqarish jarayonlarini yanada samarali
va aniq qiladi. Masalan, meteorologik ma'lumotlar, yer yuzasi o'zgarishlari, suv havzalarining
holati va h.k. kabi katta hajmdagi ma'lumotlar to'plamlari tahlil qilinadi va natijada optimal
qarorlar qabul qilinadi. Bulut platformalari bu ma'lumotlarni saqlash va real vaqt rejimida
tahlil qilish uchun moslashuvchan va iqtisodiy samarali vositalarni taqdim etadi.
Bulut Texnologiyalari va Katta Ma'lumotlar Integratsiyasining Afzalliklari:
Maqsadli tahlil va qaror qabul qilish: Bulut texnologiyalari va katta ma'lumotlar
yordamida resurslar taqsimoti va foydalanishning samaradorligini aniq prognoz qilish
mumkin. Bu esa davlatlar va kompaniyalarga resurslarni optimallashtirish va ularni barqaror
ishlatish imkonini beradi.
Shoshilinch choralar ko‘rish: Ekologik inqirozlar, tabiiy ofatlar va boshqa favqulodda
vaziyatlar yuzaga kelganda, real vaqt rejimida ma’lumotlarni tahlil qilish, tezda qaror qabul
qilish va tezkor choralar ko‘rish imkonini beradi.
Kengaytirilgan tarmoq va infratuzilma: Bulutli platformalar orqali ma'lumotlar faqatgina
bir markazda emas, balki global miqyosda ham yig‘iladi va tahlil qilinadi. Bu esa xatoliklarni
kamaytirishga, resurslardan yanada samarali foydalanishga imkon yaratadi.
Ma’lumotlar xavfsizligi va maxfiylik: Bulut texnologiyalari yuqori darajadagi
ma’lumotlarni himoya qilish va xavfsizligini ta'minlash imkoniyatlariga ega, bu tabiiy
resurslarni boshqarishda o‘ta muhim.
Kelajakda Bulut Texnologiyalari va Katta Ma'lumotlarning Roli:
Kelajakda, bulut texnologiyalari va katta ma'lumotlar tabiiy resurslarni boshqarishda
yanada kengroq qo‘llaniladigan bo‘ladi. Raqamli transformatsiya jarayonlari ekologik
monitoringni yanada samarali qiladi. Shuningdek, quyidagi istiqbollar mavjud:
Yangi texnologiyalar va innovatsiyalar: Sun'iy intellekt, mashinani o‘rganish (machine
learning), va blokcheyn texnologiyalari bilan integratsiya qilish tabiiy resurslarni
boshqarishni yanada aniq va ishonchli qiladi.
Barqaror rivojlanish: Global issiqlik, havo o‘zgarishlari, va boshqa ekologik tahdidlarga
qarshi kurashish uchun bulut texnologiyalari va katta ma’lumotlar asosida ilg‘or yechimlar
ishlab chiqilishi mumkin.
80
Muammolar va Qiyinchiliklar: Biroq, bulut texnologiyalari va katta ma’lumotlar bilan
bog‘liq ba’zi qiyinchiliklar ham mavjud: Texnologik cheklovlar. Bulut platformalari va katta
ma’lumotlar texnologiyalarining yuqori narxlari ba'zi davlatlar va tashkilotlar uchun to‘siq
bo‘lishi mumkin.Ma'lumotlarni xavfsiz saqlash. Katta ma’lumotlarning to‘planishi va ularga
kirish uchun zarur bo‘lgan texnik infratuzilma xavfsizlikka oid muammolarni keltirib
chiqarishi mumkin.Ijtimoiy va iqtisodiy ta’sir. Bulut texnologiyalarining global miqyosda
qo‘llanilishi ba’zi ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin, chunki
resurslar va ma’lumotlarga kirish imkoniyati farqlanishi mumkin.
Real vaqt rejimida monitoring va ma'lumotlarni yig'ish
Bulutli platformalar turli manbalardan, jumladan, sensorlar, sun’iy yo‘ldoshlar, dronlar
va IoT qurilmalaridan to‘plangan katta hajmdagi ma’lumotlarni saqlashi mumkin, bu esa suv,
er va energiya kabi tabiiy resurslarni doimiy monitoring qilish imkonini beradi.
IoT va sensor tarmoqlari: Dalalarda, oʻrmonlarda, suv havzalarida yoki mashinalarda
(masalan, sugʻorish tizimlari, suv sifati monitorlari) oʻrnatilgan sensorlar bulutga
yuboriladigan maʼlumotlarni yaratadi. Ushbu ma'lumotlar real vaqt rejimida resurslardan
foydalanishni kuzatish uchun saqlanadi, qayta ishlanadi va tahlil qilinadi.
Sun'iy yo'ldosh tasvirlari va masofadan zondlash: Bulutli saqlash va qayta ishlash
quvvati keng ko'lamli sun'iy yo'ldosh tasvirlarini er qoplamining o'zgarishi, o'rmonlarni
kesish, qishloq xo'jaligi naqshlari va boshqalar uchun qayta ishlash va tahlil qilish imkonini
beradi.
Ma'lumotlar integratsiyasi va tahlili
Katta ma'lumotlar texnologiyalari turli manbalardan olingan katta va xilma-xil
ma'lumotlar to'plamlarini integratsiyalash va tahlil qilish imkonini beradi, bu esa resurslarni
boshqarish bo'yicha keng qamrovli tushunchalarni yaratishga yordam beradi.
Turli xil ma'lumotlar manbalarini birlashtirish: Katta ma'lumotlar platformalari tabiiy
resurslardan qanday foydalanilayotgani va samarasizlik yoki barqarorlik xavfi qayerda
bo'lishi mumkinligini tushunish uchun tuzilgan va tuzilmagan ma'lumotlarni (masalan, sun'iy
yo'ldosh tasvirlari, sensor ma'lumotlari, ob-havo prognozlari va bozor tendentsiyalari)
birlashtirishga imkon beradi.
Bashoratli tahlil: Katta ma'lumotlar to'plamiga kirish orqali katta ma'lumotlar vositalari
tabiiy resurslarni boshqarishdagi kelajakdagi tendentsiyalar va muammolarni, masalan, suv
tanqisligi, o'rmonlarni kesish tezligi, hosildorlik yoki energiya talablarini bashorat qilishi
mumkin. Ushbu bashoratlar suvni tejash strategiyasi yoki barqaror er boshqaruvi kabi
proaktiv qarorlar qabul qilishda yordam beradi.
Barqaror qishloq xo‘jaligi
Bulutli hisoblash va katta ma'lumotlar fermerlarga ekinlar salomatligi, tuproq holati va
suvdan foydalanishni nazorat qilish uchun zarur vositalarni taqdim etish orqali qishloq
xo'jaligining samaradorligi va barqarorligini sezilarli darajada oshirishi mumkin.
Aniq qishloq xo'jaligi: Tuproq namligi, ob-havo sharoitlari, zararkunandalarning
tarqalishi va ekinlarning sog'lig'i haqida ma'lumotlarni to'plash va tahlil qilish orqali
fermerlar suv, o'g'itlar va pestitsidlardan foydalanishni optimallashtirishlari mumkin. Bulutli
platformalar ma'lumotlarni almashish va real vaqt rejimida qaror qabul qilish imkonini
beradi, bu esa resurslarni yaxshiroq taqsimlashga va chiqindilarni kamaytirishga olib keladi.
81
Ekinlar va chorvachilikni boshqarish: Katta ma'lumotlar vositalari bir nechta sensorlar
va dronlardan olingan ma'lumotlarni to'plashi mumkin, bu ekish, sug'orish, o'g'itlash va
yig'im-terimni yaxshiroq rejalashtirish, hosildorlikni oshirish va atrof-muhitga ta'sirni
kamaytirish imkonini beradi.
Suv resurslarini boshqarish
Bulutli texnologiyalar va katta maʼlumotlar tahlili, ayniqsa, iqlim oʻzgarishi, aholi
sonining oʻsishi va talabning ortishi sharoitida suv resurslarini boshqarish uchun mustahkam
asos yaratadi.
Suv iste'molini kuzatish: Bulutli platformalar turli sohalarda (qishloq xo'jaligi, sanoat
foydalanish, shahar ta'minoti) suvdan foydalanishni samarali boshqarish uchun suv
hisoblagichlari, daryolar va suv omborlaridagi sensorlar va ob-havo prognozlaridan real vaqt
rejimida ma'lumotlarni kuzatishi mumkin.
Talabni bashorat qilish: Katta ma'lumotlar modellari kelajakdagi suv talabi va
ta'minotini bashorat qilishi mumkin, bu esa kommunal xizmatlar va hukumatlarga resurslarni
samarali taqsimlashda va qurg'oqchilik, suv toshqini yoki boshqa favqulodda vaziyatlarni
rejalashtirishda yordam beradi.
Suv sifati monitoringi: Bulutga asoslangan tizimlar suv havzalarida ifloslantiruvchi
moddalar, harorat, pH darajasi va loyqalikni kuzatuvchi sensorlardan olingan ma'lumotlarni
jamlaydi. Ushbu ma'lumotlar kontaminatsiyaga qarshi tuzatish choralarini ko'rish uchun real
vaqt rejimida tahlil qilinishi mumkin.
Energiya resurslarini optimallashtirish
Bulutli va katta ma'lumotlar texnologiyalari energiya ishlab chiqarish va iste'mol qilishni
optimallashtirishda, ayniqsa qayta tiklanadigan energiya manbalarini integratsiyalashda hal
qiluvchi rol o'ynaydi.
Aqlli tarmoqlar: Katta ma'lumotlardan aqlli tarmoqlarni boshqarish va optimallashtirish,
taqsimlangan manbalar bo'ylab energiya ta'minoti va talabni muvozanatlash uchun
foydalanish mumkin. Bulutli hisoblash energiya iste'molchilari, ishlab chiqaruvchilar
(masalan, quyosh va shamol fermalari) va saqlash tizimlarining real vaqt rejimidagi
ma'lumotlarini integratsiyalash, energiya taqsimotining samaradorligi va ishonchliligini
oshirish imkonini beradi.
Energiya iste'moli tahlili: Binolar, fabrikalar va uylardan energiya iste'moli haqidagi
ma'lumotlarni jamlash orqali bulutli texnologiyalar samarasizlikni aniqlashi va energiyani
tejash bo'yicha tavsiyalar berishi mumkin. Aqlli hisoblagichlar va sensorlar tahlil qilish uchun
real vaqtda ma'lumotlarni bulutga uzatishi mumkin.
O‘rmon va hayvonot dunyosini muhofaza qilish
Bulutli va katta maʼlumotlar oʻrmon va yovvoyi tabiatni boshqarishni oʻzgartiradi,
biologik xilma-xillikni himoya qilish va barqaror yer amaliyotini targʻib qilish uchun
vositalarni taqdim etadi.
O'rmonlarni kesishni aniqlash: Sun'iy yo'ldosh tasvirlari va bulutli platformalar orqali
qayta ishlangan masofadan zondlash ma'lumotlari o'rmonlarni noqonuniy kesish yoki
o'rmonlarni kesish belgilarini kuzatishi mumkin. Katta ma'lumotlar tahlili o'rmonlarni kesish
tendentsiyalarini aniqlashga va erta ogohlantirishlarga yordam beradi.
Biologik xilma-xillikni kuzatish: Katta ma'lumotlardan turlar populyatsiyasi va ularning
yashash joylarini kuzatish uchun kameralar, dronlar, GPS bo'yinbog'lari va dala hisobotlari
82
ma'lumotlarini birlashtirish orqali foydalanish mumkin. Ushbu ma'lumotlar ekotizimlarning
sog'lig'ini baholash va tabiatni muhofaza qilish bo'yicha harakatlarni xabardor qilish uchun
tahlil qilinishi mumkin.
Iqlim o‘zgarishi monitoringi va moslashuvi
Katta ma'lumotlar va bulutli texnologiyalar iqlim o'zgarishining tabiiy resurslarga
ta'sirini tushunish va moslashish strategiyalarini ishlab chiqish uchun juda muhimdir.
Iqlim modellari va simulyatsiyalari: Katta ma'lumotlar tahlili iqlim o'zgarishining suv,
qishloq xo'jaligi va ekotizim kabi resurslarga ta'sirining aniq modellarini ishlab chiqish uchun
katta hajmdagi iqlim ma'lumotlarini (masalan, harorat, yog'ingarchilik, dengiz sathining
ko'tarilishi) qayta ishlashi mumkin. Bulutli platformalar ushbu modellarni global miqyosda
saqlash va almashish imkonini beradi.
Tabiiy ofatlarga javob berishni rejalashtirish: Bulutli tizimlar bo'ronlar, toshqinlar va
yong'inlar kabi tabiiy ofatlar paytida ma'lumotlarni real vaqt rejimida tahlil qilish imkonini
beradi. Ushbu ma'lumot hokimiyatga samarali javob berish, evakuatsiya rejalarini boshqarish
va tabiiy resurslarga etkazilgan zararni baholashga yordam beradi.
Ta'minot zanjiri shaffofligi va kuzatilishi
Bulutli va katta ma'lumotlar tabiiy resurslarni etkazib berish zanjirlarida shaffoflikni
oshirishi mumkin, bu esa resurslarning barqaror ravishda olinishi va taqsimlanishini
ta'minlaydi.
Resurslarning kelib chiqishini kuzatish: bulutli tizimlar bilan integratsiyalashgan
blokcheyn yog‘och, minerallar yoki qishloq xo‘jaligi mahsulotlari kabi manba manbalarini
shaffof kuzatishni ta’minlaydi. Katta ma'lumotlar tahlili ushbu resurslardan nomutanosib
ravishda foydalanilmasligini yoki yig'ib olinmasligini ta'minlashga yordam beradi.
Barqarorlik ko'rsatkichlari: Katta ma'lumotlar vositalari kompaniyalar va hukumatlarga
ta'minot zanjirlari bo'ylab barqarorlik ko'rsatkichlarini kuzatish, uglerod izlari, resurs
chiqindilari va ishlab chiqarish va transport jarayonlarining atrof-muhitga ta'sirini
baholashda yordam beradi.
Atrof-muhit monitoringi va tabiiy ofatlarni boshqarish
Bulutli texnologiyalar va katta ma'lumotlar atrof-muhit sharoitlarini yaxshilash va
tabiiy ofatlarni boshqarishni yaxshilash imkonini beradi.
Haqiqiy vaqtda atrof-muhit ma'lumotlari: Atrof-muhit sensorlari (havo sifati, tuproq
salomatligi va suv sifatini o'lchash) real vaqtda tahlil qilish uchun bulutli platformalarga
ma'lumotlarni yuboradi. Bu hukumatlar va tashkilotlarga atrof-muhit sharoitlarini kuzatish
va ifloslanish yoki resurslarning kamayishiga javob berishga yordam beradi.
Tabiiy ofatlar xavfini kamaytirish: Bulutga asoslangan platformalar tabiiy ofatlarni
modellashtirish uchun bir nechta manbalardan (ob-havo sharoitlari, seysmik ma'lumotlar va
atrof-muhit sharoitlari) tarixiy va real vaqtda ma'lumotlarni qayta ishlay oladi va eng xavfli
hududlarni bashorat qilishga yordam beradi, bu esa yaxshi tayyorgarlik ko'rish imkonini
beradi.
Hamkorlik va qarorlarni qo'llab-quvvatlash
Bulutli hisoblash turli manfaatdor tomonlar o'rtasida ma'lumotlar almashish va
hamkorlik qilish imkonini beradi, tabiiy resurslarni boshqarish bo'yicha qarorlar qabul
qilishni yaxshilaydi.
83
Hamkorlik platformalari: Hukumatlar, NNTlar va biznes bulutli platformalardan
resurslardan foydalanish, atrof-muhit salomatligi va barqarorlik amaliyoti boʻyicha
maʼlumotlarni almashish uchun foydalanishi mumkin. Ushbu hamkorlikdagi yondashuv tabiiy
resurslarni samarali boshqarish bo'yicha muvofiqlashtirilgan sa'y-harakatlarga yordam
beradi.
Ma'lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilish: Bulutdagi katta ma'lumotlar tahlili
qaror qabul qiluvchilarga resurslarni samarali taqsimlash, siyosat asoslarini belgilash va uzoq
muddatli barqarorlikni rejalashtirish uchun zarur bo'lgan tushunchalarni beradi.
Xulosa
Bulutli texnologiyalar va katta ma'lumotlardan foydalanish orqali tabiiy resurslarni
boshqarish yanada samarali, shaffof va moslashuvchan bo'ladi. Ushbu texnologiyalar real
vaqt rejimida monitoring, bashoratli tahlil va resurslarni yaxshiroq taqsimlashni
osonlashtiradi, bu esa qishloq xo‘jaligi, suv boshqaruvi, energiyadan foydalanish, saqlash va
iqlim o‘zgarishiga moslashishda yanada barqaror amaliyotlarga olib keladi. Bundan tashqari,
turli manbalardan olingan katta hajmdagi ma'lumotlarni birlashtirish va tahlil qilish qobiliyati
kelajak avlodlar uchun tabiiy resurslarni mas'uliyatli boshqarishni ta'minlashda muhim
ahamiyatga ega bo'lgan ko'proq xabardor, ma'lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilish
imkonini beradi.Bulut texnologiyalari va katta ma’lumotlar tabiiy resurslarni boshqarishda
yangi imkoniyatlarni ochmoqda. Ushbu texnologiyalar nafaqat samaradorlikni oshiradi, balki
ekologik muammolarni bartaraf etishga ham yordam beradi. Texnologiyalarning rivojlanishi
bilan ularning qo‘llanilishi yanada kengayib, barqaror rivojlanishga xizmat qiladi. Bulut
texnologiyalari va katta ma’lumotlar tabiiy resurslarni boshqarishda inqilobiy yondashuvlarni
taqdim etadi. Ular resurslarning samarali va barqaror ishlatilishini ta’minlashda, ekologik
muammolarni hal qilishda va resurslar taqsimotini yaxshilashda muhim o‘rin tutadi. Bu
texnologiyalarni keng qo'llash global miqyosda tabiiy resurslarni boshqarishning yangi
imkoniyatlarini yaratadi.
Foydalanilgan adabiyotlar/Используемая литература/References:
1.
Abdievna, Axmedova Barno. "USE OF PROGRAMMING LANGUAGES IN SOLVING
TECHNICAL PROBLEMS."
International scientific-online conference International scientific-
online conference
.
2.
Barno Abdiyevna Axmedova. “TA’LIM XIZMATLARINI SINERGIK SAMARADORLIGINI
OSHIRISH MODELLARI”. ЛУЧШИЕ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНҚЕ ИССЛЕДОВАНИЯ. 2025/2.
Страницы 170-175
3.
Barno Abdiyevna Axmedova. “RAQAMLI IQTISODIYOT SHAROITDA TAʼLIM XIZMATI
SIFATINI OSHIRISHNI EKONOMETRIK MODELLASHTIRISH USULLARI”. ЛУЧШИЕ
ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНҚЕ ИССЛЕДОВАНИЯ. 2025/2. Страницы 176-180.
4.
Axmedova, Barno. "Ta’lim xizmatlari sifatini oshirishning nazariy-ilmiy asoslari."
YASHIL
IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT
3.2 (2025).
5.
Mukhitdinov Khudayar Suyunovich, Axmedova Barno Abdiyevna. “TRANSFORMATION
OF EDUCATIONAL BUSINESS LEARNING PROCESSES IN IMPROVING THE QUALITY OF
REGIONAL EDUCATIONAL SERVICES”. Journal of Survey in Fisheries Sciences. 2023/3/9.
Страницы 3200-3216.
6.
Mukhitdinov Khudoyar Suyunovich, Axmedova Barno Abdiyevna. “Econometric
84
modeling and forecasting of educational services to the population of the region”. To Secure
Your Paper As Per UGC Guidelines We Are Providing A Electronic Bar Code. 2021/1.
Страницы 241-251.
7.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Рақамли иқтисодиёт шароитида таълим хизмати
сифатини оширишнинг моҳияти ва вазифалари”. ЎзМУ ХАБАРЛАРИ. 2022. Страницы
28-31.
8.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Ways to Improve the Quality of Educational Services Using
ICT”. Eurasian Journal of History, Geography and Economics. 2022. Страницы 34-38.
9.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Econometric Methods Aimed at Improving the Quality and
Digitalization Of Educational Services”. Eurasian Research Bulletin. 2022. Страницы 66-70.
10.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Raqamli iqtisodiyot sharoitida ta’lim xizmati sifatini
oshirishda ekonometrikadan foydalanish metodikasi“. ЎзМУ ХАБАРЛАРИ. 2022. Страницы
42-45.
11.
Барно Абдиевна Ахмедова. “Ta'limda raqamli iqtisodiyot muammolari tahlili”.
O‘ZBEKISTONNING YANGI TARAQQIYOT DAVRIDA TA’LIM-TARBIYA VA ILM-FAN
SOHALARINI TAKOMILLASHTIRISH MUAMMOLARI. 2022/5. Страницы 639-642.
12.
Барно Абдиевна Ахмедова. ”Raqamli iqtisodiyotda ekonometrik usullardan foydalanib
t’alim xizmati sifatini oshirish”. O‘ZBEKISTONNING YANGI TARAQQIYOT DAVRIDA TA’LIM-
TARBIYA VA ILM-FAN SOHALARINI TAKOMILLASHTIRISH MUAMMOLARI. 2022/5.
Страницы 642-644.
13.
Барно
Абдиевна
Ахмедова.
“Raqamli
iqtisodiyotda
ta’lim
xizmatlarini
takomillashtirish”. O‘ZBEKISTONNING YANGI TARAQQIYOT DAVRIDA TA’LIM-TARBIYA VA
ILM-FAN SOHALARINI TAKOMILLASHTIRISH MUAMMOLARI. 2022/5. Страницы 644-646.
14.
Akhmedova Barno Abdiyevna. “PRINCIPLES OF IMPROVING THE QUALITY OF
EDUCATION BASED ON THE USE OF ICT”. Journal of Management Value & Ethics (A quarterly
Publication of GMA). 2023. Страницы 48-59.
15.
Барно Ахмедова. “РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ В
ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКЕ”. Международная конференция академических наук.
2023/3/4. Страницы 8-24.
16.
Барно Ахмедова. “ДИСТАНЦИОННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ КАК КЛЮЧЕВОЙ ФАКТОР
ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКИ”. Development of pedagogical technologies in modern sciences.
2023/3/4. Страницы 11-26.
17.
Barno Axmedova. “MASOFAVIY TA’LIM IQTISODIYOTNI RAQAMLASHTIRISH
SHAROITDAGI O’RNI VA AHAMIYATI”. Наука и технология в современном мире.
2023/3/5. Страницы 63-73.
18.
Barno Axmedova. “MASOFAVIY TA’LIM IQTISODIYOTNI RAQAMLASHTIRISH
SHAROITDA ASOSIY OMIL SIFATIDA”. Наука и технология в современном мире.
2023/3/5. Страницы 74-84.
