“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
557
TABRIK VA TILAKLARNING NUTQIMIZDAGI
O‘
RNI
Ernazarova Nargiza Xidirovna
O‘
zDJTU Tarjimonlik fakulteti ingliz tili amaliy tarjima kafedrasi katta
o‘
qituvchisi
nargizaernazarova1111@gmail.com
Annotatsiya.
Ushbu maqolada tabrik va tilak nutq aktlarining
hayotimizning ajralmas bir qismi ekanligi, ularning turli xil muhim voqea
va bayramlar, ya
’
ni tu
g‘
ilgan kun, t
o‘
y marosimlari, yutuqlarga erishish, milliy
va oilaviy bayramlarda insonlarning bir-biriga b
o‘
lgan his tuy
g‘
ularini
va hayajonlarini ifodalashdagi
o‘
rni haqida fikr yuritiladi.
Kalit s
o‘
zlar:
nutq janri, tabrik, tilak, muloqat, rasmiy, norasmiy, munosabat,
voqea, hodisa.
Аннотация.
В данной статье рассматривается тот факт, что
речевые акты поздравлений и пожеланий являются неотъемлемой частью
нашей жизни, их роль в выражении чувств и волнения людей друг к другу
в различные важные события и праздники, а именно дни рождения, свадьбы,
достижения, национальные и семейные праздники.
Abstract.
This article discusses the fact that speech acts of congratulation and
wishes are an integral part of our life, their role in expressing feelings and
excitement of people to each other on various important events and holidays,
namely birthdays, weddings, achievements, national and family holidays.
Har bir madaniyatda muloqat normalari tabriklar va tilaklarni ifodalash
odat tusiga kirgan vaziyat va shakllarni belgilaydi. Ba
’
zi mamlakatlar, masalan
Rossiya muloqat madaniyatida norasmiylik qadrlanadi, shuning uchun tabriklar
va tilaklar k
o‘
pincha uzoq shaxsiy bayonotlar hisoblanadi, rasmiy
xushmuomalikni qadrlaydigan madaniyatlarda masalan, nemis tabriklari uchun
qisqa neytral klishe ishlatiladi. Inglizlarda esa tabrik nutqlari kamroq s
o‘
zlardan
tashkil topadi, ya
’
ni qisqaroq b
o‘
ladi, yapon xalqi k
o‘
proq iboralarni ishlatishni
afzal k
o‘
rishadi.
Tabriklash
–
bu ekspressiv nutq harakati, epideytik nutq janri b
o‘
lib, qabul
qiluvchi uchun muhim b
o‘
lgan quvonchli voqeaga nisbatan
o‘
z xursandligi va
qiziqishini hushmuomalalik bilan ifodalashdir.
Tabriklashning maqsadi
–
munosabatlarda kerakli ohangni saqlab qolish
uchun qabul qiluvchida ijobiy hissiy munosabatni uy
g‘
otishdir. Boshqa turdagi
harakatlar singari, tabriklar umumiy qabul qilingan xatti-harakatlar normalari
bilan bo
g‘
liq va barqaror ifoda usullariga ega. Muvaffaqiyatli tabrik iltifotdan farq
qiladi, chunki u ishning haqiqiy holatini yoki qabul qiluvchi va samimiylik uchun
b
o‘
lgan voqeani tasvirlaydi (ijtimoiy meyorlar ushbu voqeani adresat, ya
’
ni qabul
qiluvchi uchun ham, s
o‘
zlovchi uchun ham ijobiy deb baholaydi).
“Arab tili globallashuv
davrida: innovatsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
558
Tabriklashning sabablari odatda tu
g‘
ilgan kun, t
o‘
y munosabatlari bilan,
bayramlar, hayotda erishgan muvaffaqiyatlari, biror bir qulay voqea kabilardir.
Tabriklash odatda yaqin nutq harakati, tilak bilan birga keladi. Bayramning
boshlanishi va birgalikdagi quvonchni e
’
lon qiladigan tabriklardan farqli
o‘
laroq,
tilak hozirgi yoki kelajakni (masalan, baxt va omad tilash) tasvirlaydi va
hayrixohlikni ifodalaydi. Istak odatda tabrikdan keyin keladi
, masalan, “Tug‘
ilgan
kuningiz bilan tabriklayman! Sizga so
g‘lik, baxt va omad tilayman!”
Chiroyli va ixcham tabrik yozish yoki aytish juda qiyin ish. Tabriklashning
t
o‘g‘
ri s
o‘
zlari va uslubini tanlash har doim juda muhimdir. Bugungi kunda
k
o‘
pchilik tabriklar tayyor shablonlardan foydalanadi, ammo bu odamning turli
xil insonlardan bir xil tabrik olishiga olib keladi, bu esa uni qadrsizlantiradi.
Bunga y
o‘
l q
o‘
ymaslik uchun tabriklash odob-ahloqining oddiy qoidalariga amal
qilishimiz kerak.
Kompaniyada tabriklash odob-ahloqi k
o‘
p jihatdan boshqaruv turiga va
korporativ madaniyatga bo
g‘
liq. Agar sizda hamma norasmiy muloqat qiladigan
d
o‘
stona jamoangiz b
o‘
lsa, unda haddan tashqari rasmiy tabrik no
o‘
rin b
o‘
ladi.
Shuning uchun, eslash kerak b
o‘
lgan eng muhim narsa
–
kompaniyangizga e
’
tibor
berishdir. Agar kompaniyangizdagi muloqat uslubi rasmiy b
o‘
lsa, bunda hamkasb
yoki menejerni tabriklash yaqin odamlarni tabriklashdan k
o‘
ra qiyinroqdir. Agar
siz tabriklashning asosiy qoidalari va tuzilishini bilsangiz, vazifa darhol
osonlashadi. Masalan, biznes tabriklarining asosiy jihati bu ularning
o‘
ziga xosligi,
qisqa va l
o‘
ndaligidadir. Siz aytayotgan yoki yozgan har bir narsa diqqat bilan
o‘
ylangan va me
’
yorida b
o‘
lishi kerak. Tabriklar matni juda uzun va maqtov va
tilaklar bilan t
o‘
lib ketmasligi kerak. Oddiy va qisqa tabriklar yaxshiroq qabul
qilinadi. Tilaklar qabul qiluvchining yoshi, jinsi, oilaviy ahvoli, sevimli
mash
g‘
ulotlari va shu kabilarga muvofiq amalga oshiriladi. Agar siz tabrik qabul
qiluvchini shaxsan yaxshi bilsangiz, uning ijobiy shaxsiy fazilatlarini, kasbiy
yutuqlarini eslashingiz mumkin.
Yaxshi tilaklar bu boshqalarga b
o‘
lgan istak va umidlarimizni aks ettiruvchi
birikmalardir. Biz odatda tilaklarimizda so
g‘
liq, baxt, muvaffaqiyat va barcha
orzular r
o‘
yobini tilaymiz. Tilaklar biror bir shaxsga qaratilgan yoki umumiy
b
o‘
lishi mumkin va ular aniq bir hodisaga qaratilgan yoki shunchaki q
o‘
llab-
quvvatlovchi hamda ruhlantiruvchi s
o‘
zlardan tashkil topgan b
o‘
lishi mumkin.
Tabrik va tilaklar hayotimizda muhim
o‘
rin tutadi, chunki ular bizni boshqa
insonlar bilan munosabatimizni mustahkamlashga, ularga b
o‘
lgan muhabbatimiz
va e
’
tiborimizni ifodalaydi. Bundan tashqari ular atrofimizda pozitiv muhit
yaratadi va boshqalarga yaxshi kayfiyat ba
g‘
ishlaydi. Biroq, shuni yodda tutish
lozimki, tabrik va tilaklar samimiy hamda sof tuy
g‘
ularimizni
o‘
zida aks ettirishi
kerak. Ular shunchaki rasmiyatchilik yuzasidan majburiy aytilgan s
o‘
zlardan
iborat b
o‘
lishi kerak emas, aksincha, tabrik va tilaklar chin yurakdan
chiqqandagina eng yaxshi tabrik hisoblanib boshqa shaxsga b
o‘
lgan
munosabatimizni ifodalaydi.
“Arab tili globallashuv davrida: innova
tsion yondoshuvlar
va
o‘qitish metodikasi”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
559
Xulosa qilib aytganda, tabrik va tilaklar bizning boshqalar bilan
aloqamizning muhim qismlaridandir. Ular bizning his-tuy
g‘
u va hayajonlarimizni
ifodalashga, tabriklayotgan insonni q
o‘
llab-quvvatlashga, ruhlantirishga hamda
ijobiy muhit yaratishga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati:
1.
Варфоломеева, И. В., Кулемина, К. В. Некоторые особенности
экспрессивных речевых актов поздравления и пожелания в английском,
немецком и русском языках // Альманах современной науки и образования.
Тамбов: Грамота, 2013. № 12. ISSN 1993
-5552.
2.
Меньшенина С. В. Классификация речей, жанры эпидейктической
речи // Вестник Южно
-
Уральского государственного университета. Серия:
Социально
-
гуманитарные науки. –
2005.
–
Вып. 4. –
ISSN 2413-1024
3.
Вдовина Е. В. Поздравление и пожелание в речевом этикете:
концептуальный и коммуникативный анализ: автореф. дисс.
.
.. к
.
филол
.
н
.
М
., 2007.
