Регулирование и поддержка деятельности хлопково текстильного кластера

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
Отрасль знаний
CC BY f
42-47
1
0
Поделиться
Кочимов, А. (2023). Регулирование и поддержка деятельности хлопково текстильного кластера. in Library, 22(2), 42–47. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14008
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье рассмотрены механизмы апробации и поддержки хлопково-текстильных кластеров со стороны государственных и негосударственных организаций, а также формы содействия развитию производственной кооперации в рамках хозяйственного кластера хозяйствующих субъектов, специализирующихся на хлопко-текстильном производстве.

Похожие статьи


background image

42

бўлган

ишлаб

чиқаришни

интеграция

қилишни

назарда

тутувчи

ривожланишнинг кластер моделини амалга ошириш” каби муҳим вазифалар
белгилаб берилган. Бунинг натижасида эса, кейинги йилларда мамлакатимизда
замонавий тўқимачилик маҳсулотларини ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш ва
ривожлантириш бўйича қуйидаги имтиёзлар берилди:

- фермер хўжаликларига тўқимачилик ишлаб чиқаришнинг тегишли

ташкилотчилари томонидан контрактация шартномасида назарда тутилган
миқдорларда ва шартлар асосида аванс бериш;

- тўқимачилик ишлаб чиқариш ташкилотчилари пахта хом ашёсини

етиштириш ва уларга етказиб беришни молиялаштириш учун Молия вазирлиги
ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан қўллаб – қувватлаш
жамғармаси мабағлари ҳисобидан кредитлар ажратиш.

Хулоса

Наманган вилоятида тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш

тармоғида рақобатбардошлик муҳитини яратиш, корхоналарни замонавий
инновацион технологиялар билан таъминлаш, ишлаб чиқариш ҳажмини
ошириш, маҳсулотларни экспортга йўналтириш ҳамда аҳолини ишга лаёқатли
қатламини ушбу соҳага жалб этишда қуйидаги ишлар амалга оширилиши
мақсадга мувофиқ деб ўйлаймиз:

-

тўқимачилик саноати тармоқларини қўллаб – қувватлаш ва ушбу

тармоқдаги таркибий ўзгаришларни амалга ошириш;

-

тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқарувчи корхоналар сонини

кенгайтириш, уларни давлат томонидан қўллаб – қувватлаш, ички бозорни
ҳимоялаш ва ташқи бозорга маҳсулотларни экспорт қилиш ҳажмини оширишда
имтиёзларни жорий этиш;

-

рақобат муҳитини барпо этиш орқали маҳсулот сифатини ошириш

ва халқаро стандартлаштириш сертификатларни жорий этиш;

-

маҳсулот сифатига таъсир этмаган ҳолда таннархни пасайтириш

чора – тадбирларини ишлаб чиқиш.


Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

1. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёвнинг 2017 йил 14

декабрдаги “Тўқимачилик ва тикув – трикотаж саноатини жадал
ривожлантириш чора – тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5285-сонли Фармони.

2. S.N.Yuldasheva. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish.

O`quv qo`llanma. Buxoro muhandislik-texnologiya instituti, 2019 y. 122-123 b.

3. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги. 2021 йил якуни бўйича

макроиқтисодий кўрсаткичлар шарҳи.

www.mf.uz

. 9-бет.

4. Наманган вилоят статистика бошқармаси.

www.namstat.uz

.

ПАХТА ТЎҚИМАЧИЛИК КЛАСТЕРЛАР ФАОЛИЯТИНИНГ

ТАРТИБГА СОЛИНИШИ ВА ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАНИЛИШИ


background image

43

Кучимов Абдужамил Ҳамрақулович

Жиззах политехника институти

“Иқтисодиёт ва менежмент” кафедраси

доценти, иқтисодиёт фанлари номзоди

Аннаотация:

Мақолада пахта тўқимачилик кластнрлари фаолиятининг

давлат ва нодавлат ташкилотлари томонидан татибга солиниш ва қўллаб-
қувватланиш механизмлари, шунингдек,

пахта тўқимачиликка ихтисослашган

хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик кластери доирасидаги ишлаб
чиқариш кооперациясини ривожлантиришга кўмаклашишнинг шакллари баён
қилинган.

Калит сўзлар:

Кластер, меъёрий-ҳуқуқий асослар, давлат бошқаруви

органлари, нодавлат бирлашмалар, бозор инфратузилмаси, молиявий ва бошқа
муассасалар, ялпи даромад.

Аннаотация:

В статье рассмотрены механизмы апробации и поддержки

хлопково-текстильных

кластеров

со

стороны

государственных

и

негосударственных организаций, а также формы содействия развитию
производственной

кооперации

в

рамках

хозяйственного

кластера

хозяйствующих субъектов, специализирующихся на хлопко-текстильном
производстве.

Ключевые слова:

Кластер, нормативно-правовая база, государственное

управление, негосударственное объединение, рыночная инфраструктура,
финансовые и иные институты, валовой доход.

Annaotatsiya:

The article describes the mechanisms of testing and support of

cotton textile clusters by governmental and non-governmental organizations, as well
as forms of assistance to the development of production cooperation within the
economic cluster of economic entities specializing in cotton textiles.

Keywords:

Cluster, regulatory framework, public administration, non-state

association, market infrastructure, financial and other institutions, gross income.


Иқтисодиётни модернизация қилишнинг ҳозирги босқичининг кун

тартибида ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш вазифаси олдинга
сурилади. Ушбу вазифани ихтисослашган хўжалик юритувчи субъектларнинг
хўжалик юритиш кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперацияси
жараёнларини қўллаб-қувватламасдан туриб амалда ҳал этиш ғоят мураккаб
муаммо ҳисобланади. Иқтисодиётнинг турли соҳаларида

ихтисослашган

хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик юритиш кластери доирасидаги
ишлаб чиқариш кооперациясини ривожлантириш бўйича ҳал этилиши лозим
бўлган вазифаларнинг мураккаблиги ва кўп қирралилиги ушбу жараёнларнинг
давлат томонидан қўллаб-қувватлаш ва тартибга солиш механизмларини

такомиллаштиришни талаб қилади.

Республикада ҳозирги вақтда барпо этилган ишбилармонлик муҳитининг

ривожланишини давлат ва нодавлат ташкилотлар томонидан қўллаб-қувватлаш


background image

44

ва рағбатлантириш тизими иқтисодиётда ушбу жараёнларни юқори суръатларда
шакллантириш имконини беради. Бироқ ушбу жараён унсурларининг асосий
қисми, биринчи навбатда, мулкчиликнинг турли шаклларига асосланган турли
фаолиятга ихтисослашган хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик юритиш
кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперациясини ташкил этишга кам
аҳамият берилади. Бундан ташқари, тармоқ ва ҳудудий бошқарув органлари
кўпинча ўзаро фаолиятларни мувофиқлаштирмайди. Пахта тўқимачиликка
ихтисослашган хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик юритиш кластери
доирасидаги ишлаб чиқариш кооперацияси бўйича муайян вазифаларни ҳал
этишдаги уларнинг ваколатлари тўлиғича тартибга солинмай қолмоқда [1].
Пахта-тўқимачиликка ихтисослашган хўжалик юритувчи субъектларнинг
хўжалик юритиш кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперацияси
жараёнларини давлат ва нодавлат органлар томонидан тартибга солиш ва
қўллаб-қувватлашни такомиллаштириш қуйидаги асосий йўналишларни ўз
ичига олади:

- меъёрий-ҳуқуқий асосларни такомиллаштириш;
-давлат бошқаруви органларининг ушбу жараёнларни қўллаб-қувватлаш

ва рағбатлантириш бўйича ваколатларининг чегараланганлигини инобатга
олган ҳолда, уларнинг фаолиятини кучайтириш;

- нодавлат бирлашмалар, бозор инфратузилмаси, молиявий ва бошқа

муассасаларнинг турли фаолиятга ихтисослашган хўжалик юритувчи
субъектларнинг хўжалик юритиш кластери доирасидаги ишлаб чиқариш
кооперациясини ривожлантиришга кўмаклашишини фаоллаштириш.

Пахта-тўқимачиликка ихтисослашган хўжалик юритувчи субъектларнинг

хўжалик юритиш кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперациясини
қўллаб-қувватлаш ва тартибга солишнинг асосий унсурлари 1-расмда
келтирилган [2].

Маълумки,

хўжалик

юритувчи

субъектлар

ўртасидаги

ўзаро

муносабатлар фуқаролик қонунчилигининг умумий меъёрлари билан тартибга
солинади. Бироқ хориж тажрибасида кичик корхоналар иштирокидаги
субпудрат муносабатлари кичик бизнес манфаатларини ҳимоя қилишга
йўналтирилган махсус қонунчилик билан тартибга солинади. Назаримизда
бундай махсус қонун ҳужжатини бизнинг мамлакатда ҳам жорий этиш,
хусусан, Ўзбекистон Республикасининг “Хўжалик юритиш кластери доирасида
товарлар ишлаб чиқариш, ишларни бажариш ва хизматлар кўрсатишда ўзаро
ҳамкорлик ва ишлаб чиқариш кооперацияси тўғрисида Низом” лойиҳасини
ишлаб чиқиш ва қабул қилиш керак.

Мазкур Низом лойиҳаси билан, бизнинг фикримизча, бозор

иқтисодиётининг муҳим механизмлари тартибга солинади, хўжалик юритувчи
субъектлар товарлар ишлаб чиқариш, ишларни бажариш ва хизматлар
кўрсатишда хўжалик кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперациясига
бўлган талабларини расмий тарзда қондириш имкониятига эга бўлади, ишлаб
чиқариш жараёларини ташкил этишда хатарлар пасайтирилади.


background image

45

Пахта тўқимачиликка ихтисослашган хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик кластери доирасидаги

ишлаб чиқариш кооперациясини қўллаб-қувватлаш ва тартибга солишнинг асосий унсурлари












1-расм

Хўжалик субъектларининг кластер доирасидаги ўзаро

ҳамкорлиги ва ишлаб чиқариш кооперациясини давлат

томонидан қўллаб-қувватлаш

Молиявий муассасалар

Банклар, халқаро кредит муассасалари,

муқобил

банк бўлмаган муассасалар

институты

Қонунчилик-меъёрий база

Давлат бошқаруви органлари

Тармоқ вазирликлари ва идоралари ва

уларнинг жойлардаги органлари, Савдо-саноат

палатаси, Молия вазирлиги, Адлия вазирлиги,

Давлат солиқ қўмитаси, Давлат божхона

қўмитаси, хокимиятлар, Ташқи иқтисодий

фаолият агентлиги


Пахта Тўқимачиликка

Ихтисослашган

Хўжалик Юритувчи

Субъектларнинг

Хўжалик Кластери

Доирасидаги Ишлаб

Чиқариш

Кооперациясини

Қўллаб-Қувватлаш Ва

Тартибга Солиш

Хўжалик субъектларининг кластер доирасидаги ўзаро

ҳамкорлиги ва ишлаб чиқариш кооперациясини нодавлат

ташкилотлар томонидан қўллаб-қувватлаш

Нодавлат бошқарув органлари

Жамоатчилик ва касаба бирлашмалари,

жамиятлар

Хўжалик субъектларининг кластер доирасидаги ўзаро
ҳамкорлиги ва ишлаб чиқариш кооперациясини

давлатдан

ташқари қўллаб-қувватлаш

Молиявий қўллаб-қувватлаш

Кредитлар, солиқлар, божхона тўловлари,

суғурта, лизинг, хатарли сармоя

Ташкилий қўллаб-қувватлаш

Лицензиялар, меъёрлар, сертификатлар ва б.

Инфратузилма

Биржалар, улгуржи ярмаркалар, аудиторлар,

маркетинг, консалтинг фирмалари

,

ахборот

марказлари

Кадрлар тайёрлаш муассасалари


background image

46

Мазкур Низом лойиҳаси билан, бизнинг фикримизча, бозор

иқтисодиётининг муҳим механизмлари тартибга солинади, хўжалик юритувчи
субъектлар товарлар ишлаб чиқариш, ишларни бажариш ва хизматлар
кўрсатишда хўжалик кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперациясига
бўлган талабларини расмий тарзда қондириш имкониятига эга бўлади, ишлаб
чиқариш жараёларини ташкил этишда хатарлар пасайтирилади. Ушбу Низомни
ишлаб чиқиш ва қабул қилиш зарурати Ўзбекистон Республикасида хўжалик
юритувчи субъектларнинг хўжалик кластери доирасидаги ўзаро ҳамкорлиги ва
ишлаб чиқариш кооперациясини ривожлантириш бўйича кенг кўламли чора-
тадбирларни амалга оширишнинг самарадорлиги билан белгиланади.
Дастлабки маълумотларга кўра, юқоридаги хужжатнинг аниқ бажарилиши
ушбу жараёнга жалб этилган республика корхоналарининг ялпи даромади
қийматини камида 12-15 млрд. сўмга ошириш, ишлаб чиқариш харажатларини
пасайтириш ҳисобидан улар фойдасини (қўшимча қиймат) 1,2-1,5 млрд. сўмга
кўпайтириш имконини беради. Бунда давлат бюджетига дастлабки эксперт
ҳисоб-китобларига кўра тахминан қўшимча 4-5 млрд. сўм тушади, 8-10 мингта
янги иш ўринлари барпо этилади [3].

Шу билан бирга Низомда хўжалик юритиш кластери доирасидаги ишлаб

чиқариш кооперациясининг иштирокчилари шартнома доирасида қуйидаги
мажбуриятларга эга бўлиши белгилаб қўйилиши лозим:

- учинчи шахсларга ва уларнинг манфаатларига зарар етказмаган ҳолда,

ўз ҳуқуқларини амалга ошириш;

- хўжалик юритиш кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперацияси

доирасида ҳамкорларга тўлиқ ва ишончли маълумотларни, ҳамда биргаликда
товарлар ишлаб чиқариш, ишларни бажариш ва хизматлар кўрсатиш билан
боғлиқ бўлган ҳужжатларни тақдим этиш;

- хўжалик юритиш кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперацияси

иштирокчиларига мажбуриятларнинг тез ва тўлиқ бажаришига тўсқинлик
қилмаслик.

Давлат

ҳокимияти ва бошқаруви органлари томонидан пахта

тўқимачиликка ихтисослашган хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик
кластери доирасидаги ишлаб чиқариш кооперациясини ривожлантиришга
кўмаклашишнинг қуйидаги шаклларига муҳим эътибор қаратилиши керак:

- ўқитиш ва муайян масалалар бўйича амалий кўникмаларни ишлаб

чиқиш мақсадида конференциялар, семинар-тренингларни ташкил қилиш;

- ушбу муаммоларни ҳал этиш масалалари билан шуғулланувчи

мутахассислар учун махсус курсларни ташкил қилиш [4].

Ҳар бир туман ва вилоят бўйича турли фаолиятга ихтисослашган

хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик кластери доирасидаги ўзаро
ҳамкорлиги ҳамда ишлаб чиқариш кооперациясини кенгайтиришга доир
самарали ва мақсадли ишларни амалга ошириш учун манфаатдор вазирликлар
ва идоралар иштирокида махсус дастурлар ишлаб чиқилиши керак [5].


background image

47

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ:

1.

Айнакулов М.А.

Экономическая эффективность управления кластером

в реальном секторе экономики. // «Экономика и социум». Международный
научно-практический журнал. 2022. № 2 (93)-1 (февраль, 2022) С. 187

2.

Айнакулов М.А., Абдухамидов Э.М. Нормативно-правовая база

интеграционных отношений хозяйствующих субъектов // «Молодой ученый».
Международный научный журнал. Спецвыпуск Джизакский политехнический
институт. 2016. № 7.2 (111.2) С. 48-50.

3.

B.B.Berkinov, M.A.Aynaqulov. “Kichik tadbirkorlik korxonalarining

yirik korxonalar bilan ishlab chiqarish kooperatsiyasi ”. Monografiya - Jizzax.:
2004-114 b.

4

. Aynakulov M.A. Problems, prestiges of animation process and technique //

Uz ACADEMIYA. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL.ISSN (E)-2181-
1334.VOL 1, ISSUE 2, AUGUST 202. Jild-2

5.

Aynaqulov M.A. Xudayberdiyev B.B. Xatamov A.Ya. Qurilish majmuasida

xo‘jalik yuritish kooperatsiyasi va klasterining tavsiyaviy yo‘nalishlari // in Volume
1, Issue 5 of Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural andsocial sciences
in Jine 2021

ВОЗМОЖНОСТИ ПОВЫШЕНИЕ КОНКУРЕНТОСПОСОБНОСТИ

ТЕКСТИЛЬНОЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН

В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ

Нумонов Каххор Кабулович – к.э.н., доцент, АндИСХА

Knumanov@mail.ru

Холматов Диёрбек Усмонович- ассистент, АндИСХА

diyorbeknoraliyev@gmail.com

Олимов Хаётилло Валижонович – магистр , АндИСХА

olimovhayotbek5@gmail.com



Аннотация

В статье анализируется состояние текстильной

промышленности Узбекистана за последние годы. В том числе,
рассматриваются возможные экономические выгоды за счет снятия
бойкота со стороны международного сообщества и предлагаются
конкретные меры, чтобы увеличить производственный потенциал
текстильной промышленности, что дало бы наращивать экспортный
потенциал экономики республики в условиях глобализационных
процессов в мировой экономике.

Abstract

The article analyzes the state of the textile industry in Uzbekistan in

recent years. In particular, possible economic benefits are considered due to the

Библиографические ссылки

Айнакулов М.А. Экономическая эффективность управления кластером в реальном секторе экономики. // «Экономика и социум». Международный научно-практический журнал. 2022. № 2 (93)-1 (февраль, 2022) С. 187

Айнакулов М.А., Абдухамидов Э.М. Нормативно-правовая база интеграционных отношений хозяйствующих субъектов // «Молодой ученый». Международный научный журнал. Спецвыпуск Джизакский политехнический институт. 2016. № 7.2 (111.2) С. 48-50.

B.B.Berkinov, M.A.Aynaqulov. “Kichik tadbirkorlik korxonalarining yirik korxonalar bilan ishlab chiqarish kooperatsiyasi ”. Monografiya - Jizzax.: 2004-114 b.

Aynakulov M.A. Problems, prestiges of animation process and technique // Uz ACADEMIYA. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL.ISSN (E)-2181-1334.VOL 1, ISSUE 2, AUGUST 202. Jild-2

Aynaqulov M.A. Xudayberdiyev B.B. Xatamov A.Ya. Qurilish majmuasida xo‘jalik yuritish kooperatsiyasi va klasterining tavsiyaviy yo‘nalishlari // in Volume 1, Issue 5 of Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural andsocial sciences in Jine 2021

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов