Характеристика задержки развития недоношенных детей и эмоциональное состояние их матерей

Оригина

льные ст

атьи

29

статочности в развитиигестоза. Вопросы гинекологии, акушерства и перинатологии. 2009;

8(4): 45-49.

7. Фаткуллин И.Ф., Галимова И.Р., Федотов СВ., Фаткуллин Ф.И., Гайнутдинова А.В. Кесарево

сечение при недоношенной беременности. Акушерство и гинекология. 2009; 3: 46-48.

8. Якорнова Г.В. Клинико-иммунологические критерии адаптации доношенных новорожден

-

ных детей, родившихся от женщин с гестозом: дис….. канд. мед. наук: спец. 14.00.09 - педи

-

атрия. Уральский научно-исслед. Институт охраны материнства и младенчества. Екатерин

-

бург, 2006.

9. Basso О.,Wainberg C.R., Baird D.D. et al. Am. J.Epidemiol. 2003; 157: 195-202.

10. Freed K.A., Cooper D.W., Brenneake S.P. et al. Mol. Hum. Reprod. 2005; ll: 431.

Гулямова М.А., Хусанова Т.Ш., Ходжиметова Ш.Х., Рузметова Г.Б.

ПРЕЭКЛАМПСИЯСИЛИ ОНАЛАРДАНТУҒИЛГАН ЧАЛА ЧАҚАЛОҚЛАРНИНГ

ЭРТА НЕОНАТОЛ ДАВРДАГИ АДАПТАЦИЯСИНИНГ

ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ

Калит сўзлар:

чала туғилган чақалоқлар, ҳомиладорлар преэклампсияси, асфиксия, адапта

-

ция, неонатал давр

Тадқиқот мақсади - преэклампсияли оналардан чала туғилган чақалоқларнинг эрта неонатал

даврдаги адаптациясининг ўзига хос хусусиятларини ўрганиш. Умумий 40 та чала туғилган

чақалоқлар текширилиб, улар иккита гуруҳга ажратилди: 20 та чала туғилган чақалоқ преэ

-

клампсияли оналардан туғилган (1 - асосий гуруҳ), 20 та муддатида туғилган чақалоқлар пре

-

эклампсия бўлмаган оналардан туғилган (2 - солиштирма гуруҳ). Оналарнинг акушерлик ана

-

мнези таҳлили, янги туғилган чақалоқларни текшириш, Апгар шкаласи бўйича баҳолаш, лабо

-

ратор-клиник ва асбоблар билан текшириш ишлари олиб борилди. Чала туғилган чақалоқларда

перинатал патология ва дезадаптацион синдром ривожланишига аёлнинг хатарли акушерлик

анамнези, преэклампсия, фетоплацентар етишмовчилик ва туғилишдаги асфиксия юқори хавф

ҳисобланади.

Gulyamova M.A., Khusanova T.Sh., Khodjimetova Sh.H., Ruzmetova G.B.

PECULIARITIES OF ADAPTATION PREMATURES NEWBORNS FROM WOMEN WITH

PRE-ECLAMPSIA IN THE EARLY NEONATAL PERIOD

Key words:

premature newborns, preeclampsia of mother, asphyxia, adaptation, neonatal period

The aim was to study features of early adaptation for premature newborns from women with pre

-

eclampsia. 40 premature newborns were examined, they were divided into 2 groups: 20 prematures

were from mothers with pre-eclampsia (group I - main), and 20 full-term children from mothers with

-

out pre-eclampsia (group II - comparative), being born at the same period. The analysis of obstetric

history for mothers, newborns, the Apgar score, clinical, laboratory and instrumental studies were

carried out. High risk factors for perinatal pathology and maladaptation syndrome in premature infants

were the presence of obstetric history in women with pre-eclampsia as placental insufficiency, birth

asphyxia.

Исмаилова М.А. Тухтаева У.Д., Сулейманова Л.И., Дониева Н.Я.

МУДДАТИДАН ОЛДИН ТУҒИЛГАН БОЛАЛАР РИВОЖЛАНИШИДАГИ

КЕЧИКИШЛАРНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ ВА УЛАРНИНГ

ОНАЛАРИНИНГ ЭМОЦИОНАЛ ҲОЛАТЛАРИ

Тошкент педиатрия тиббиёт институти

Тадқиқот мақсади.

Бола ҳаётининг дастлабки 28 кунида чақалоқлар психомотор ривожла

-

ниш хусусиятларини ва улар оналарининг рухий ҳолатини умумий баҳолаш.

Материаллар ва услублар.

Тадқиқотлар давомида 30 нафар муддатида ва муддатидан ол

-

Оригина

льные ст

атьи

30

дин туғилган болаларнинг икки хил вақт орлиғида психомотор ривожланишини Журба (2001)

усули билан солиштирма баҳолаш ўтказилди.

Натижалар.

31,7±2,67 хафта гестация ёшида муддатидан олдин туғилган чақалоқларда

ПМР неонатал даврнинг охирига бориб сезиларли даражада яхшиланди. Аммо 70% болаларда

сенсомотор, нутқ олди ва мулоқот ривожланишидан орқада қолиш сақланиб қолди, бу эса улар

билан реабилитация чора-тадбирлари олиб бориш зарурлигини кўрсатади. Муддатига етмай

туғилган 85,8% чақалоқларнинг оналари эмоционал тушкун ҳолатда бўлганлар.

Муддатидан илгари туғилган чақалоқларни

парваришлашда замонавий технологиялар

-

нинг қўлланилиши ўлим даражасини сези

-

ларли даражада камайтириб, бу болаларнинг

яшаб қолиш кўрсаткичини ошириш имконини

берди. Шу муносабат билан соғлиқни сақлаш,

психология, социология ва фаннинг бошқа

йўналишларининг интеграциялашган ёндашу

-

ви асосида, муддатидан олдин туғилган чақа

-

лоқлар ҳаёт сифатини таъминлаш мақсадида,

ривожлантирувчи парваришнинг қўлланили

-

ши неонатологиянинг муҳим афзаллигидир.

Дунёда муддатидан олдин туғилиш ўртача

7-8% дан ошмайди, улардан 32 ҳафталик муд

-

датда туғилиш 3% ни, 28 ҳафта ва ундан кам

муддатдаги туғилиш эса 1% ни ташкил қилади

[1,3]. Кўпчилик ҳолатларда мудатидан илгари

туғилиш бу тўла етилмаган ҳомиланинг “она

организмидан ажралиши”га олиб келувчи па

-

тологик ҳолатдир. Ҳомиладорлик пайтида она

ва ҳомиланинг соғлиғини кузатишнинг опти

-

маллаштирилиши муддатидан илгари туғи

-

лишнинг олдини олишда муҳим омил бўлиб

ҳисобланади.

Ўзбекистонда тирик туғилишнинг халқаро

мезонларига, яьни 500 г вазн ва 22 ҳафталик ге

-

стация муддатига ўтилиши, “хавфсиз оналик”

дастурининг жорий этилиши, она ва бола са

-

ломатлигини муҳофаза қилиш бўйича ишлар

-

ни ташкил этишдаги туб ўзгаришлар оналар,

болалар ва неонатал ўлим кўрсаткичларининг

сезиларли пасайишига олиб келди. Қатор

тадқиқотчиларнинг фикрларига кўра, бола

-

нинг биринчи йилдаги ҳаёти бу – перинатал

шикастланиш белгиларининг намоён бў

-

лиш даври бўлиб, бу айниқса тенгдошларига

нисбатан солиштирилганда муддатидан олдин

туғилган болаларга тегишлидир. Россияда бо

-

лалар ногиронлигининг марказий нерв тизими

зарарланиши бўйича муҳим қиймати (35-40%)

перинатал патологиянинг оқибатларига тўғри

келади [1-2]. Хавф омиллари орасида мудда

-

тига етмаслик оқибатида келиб чиқувчи бош

миянинг морфофункционал етилмаганлиги

мухим аҳамият касб этади [5].

Аммо, яшаб қолган чақалоқларда сурунка

-

ли касалликлар ва болаларнинг ногиронлиги

юқорилигича қолмоқда, уларнинг пасайиши

бўйича барқарор тенденциялар ҳаттоки риво

-

жланган давлатларда ҳам кузатилмаяпти [4].

Фикрларга биноан, муддатидан олдин туғил

-

ган болаларда ҳаттоки бош миянинг шикаст

-

ланишлари мавжуд бўлмаганда ҳам, нохуш

неврологик ривожланиш кузатилади [1- 3].

Муддатидан жуда эрта туғилган чақа

-

лоқларнинг деярли ярмида нутқ ривожлани

-

шининг кечикиши, мактаб ёшида эса ўқиш ва

ёзишни ўзлаштиришдаги қийинчиликлар ку

-

затилади [3-4].

Муддатидан илгари туғилган

чақалоқлар

-

ни

парваришлашда уларнинг ота-оналарининг

психологик ҳолатлари аҳамиятини баҳолаш

жуда қийин. Халқаро тажрибалар шуни кўрса

-

тадики, боланинг соғлиғи ҳақида ота-оналарга

маслаҳатлар бериш боланинг соғлиғига ижо

-

бий таъсир қилиш билан бирга оилада “соғлом

муҳит”ни сақлашда ҳам катта аҳамият касб

этади.

Тадқиқотнинг мақсади -

муддатидан ол

-

дин туғилган чақалоқлар психомоторли ри

-

вожланиш хусусиятларини ва чақалоқнинг 28

кунлик дастлабки ҳаёти давридаги оналари

-

нинг руҳий ҳолатларини умумий баҳолаш.

Материал ва услублар

Тадқиқотлар давомида муддатида ва муд

-

датидан олдин туғилган

чақалоқларни

икки

хил вақт оралиғида психомотор ривожлани

-

шини (ПМР) солиштирма баҳолаш ўтказил

-

ди: 1) бола ҳаётининг биринчи ҳафтаси; 2)

бола ҳаётининг биринчи ойи; 2015 йилдан

2016 йилгача Тошкент шаҳар перинатал мар

-

казида туғилган

чақалоқлар

. Назорат гуруҳи

-

ни 30 нафар муддатида етиб туғилган чақа

-

лоқлар, асосий гуруҳни эса 30 нафар мудда

-

тидан олдин (гестацион ёши 25 ҳафтадан 35

ҳафтагача) туғилган чақалоқлар киритилган.

ПМРни баҳолаш гўдакнинг ёшига доир ри

-

вожланишини миқдорий баҳолаш Л.Т.Журба

ва О.В.Тимонин (2001 й.) шкаласига биноан,

ривожланишнинг асосий сфералари бўйича,

Оригина

льные ст

атьи

31

икки хил вақт оралиғида ўтказилган. Истисно

мезонлари бўлиб туғма ривожланиш нуқсон

-

лари, МНС туғруқ шикастлари, оғир перина

-

тал касалликлар ҳисобланди.

Олган натижаларимизнинг таҳлилида шу

нарса ҳисобга олиндики, янги туғилган чақа

-

лоқларда ПМРни баҳолаш натижаларининг

ишончлилиги фақатгина психомоторли риво

-

жланишнинг ҳақиқий даражасига эмас, балки

бошқа қатор омиллар, биологик комфорт да

-

ражаси, суткалик биоритм, бола ва шифокор

-

нинг кайфиятига, кўрик ўтказилаётган шароит

ва бошқаларга ҳам боғлиқ бўлади. Баҳолаш

-

нинг хатолигини пасайтириш учун биз бола

-

даги функция баҳоланишини бир кўрик даво

-

мида такрорлаб, қайта кўрикларда ҳам қисқа

интервал билан такрорладик. 58 нафар муд

-

датидан олдин туғилган болалар оналарининг

руҳий ҳолатларини оналарини махсус ишлаб

чиқилган анкета бўйича баҳоланди.

Натижалар ва муҳокама

Оналарнинг чақалоқлар муддатидан ол

-

дин туғилган пайтдаги руҳий-эмоционал ҳо

-

латлари уларнинг жавобларига қараб баҳола

-

ниб борилди. Фақатгина 14,2% аёллар бола

-

нинг туғилганидан хурсандлигини билдирди.

60,3% аёлларда қўрқув, 43,1% да паришонлик,

29,3% да тушкунлик ва 15,5 % да айбдорлик

ҳисси мавжуд бўлган (1-расм). Текширувлар

натижаларидан кўриниб турибдики, оналарда

ҳиссий ҳолатларнинг олдини олиш кучайган.

1-расм. Муддатидан олдин туғилган чақалоқлар оналарининг эмоционал статуси (%)

Туғишдан сўнг деярли барча аёллар яқин

-

ларининг маънавий кўмагига ва муддати

-

дан олдин туғилган болани парваришлашда

жисмоний ёрдамга муҳтож бўлишди.

30 нафар янги муддатидан олдин туғилган

чақалоқларда ПМРнинг миқдорий таҳлили

улар ҳаётининг биринчи ҳафтасида муддати

-

га етиб туғилган болалар билан солиштириш

орқали олиб борилди (1-жадвал).

1-жадвал

Муддатдан олдин туғилган чақалоқларда эрта неонатал даврдаги ҳаракатли

ривожланишини миқдорий баҳолаш (%)

Харакат ривожланиши

Муддатидан

олдин

туғилганлар, n=30

Кўрсаткичлар (балл)

Муддатида туғилганлар, n=30

Кўрсаткичлар (балл)

«3» «2» «1» Ўртача баҳо «3» «2» «1» Ўртача баҳо

Шартсиз рефлекслар

3,3 33,3 63,3 1,40±0,10

83,3 16,6

-

2,83±0,07

***

Мушак тонуси

20,0 66,6 13,3 2,07±0,11

90

10

-

2,90±0,06***

Ассиметрик бўйин тоник

рефлекси (АБТР)

63,3 16,6 20

2,43±0,15

100

-

-

3,00±0,00

***

Занжирли симметрик рефлекс 100 0

0

3,00±0,00

100

-

-

3,00±0,00

Изоҳ. *** p<0,001 - муддатига етиб туғилган ва муддатидан олдин туғилган болалар орасидаги

фарқланишларнинг ишончлилиги

Оригина

льные ст

атьи

32

Динамик функцияларни ривожланиш кўр

-

саткичлари бўйича солиштирма баҳолаш олиб

борилди: шартсиз рефлекслар, мушак тонуси,

ассиметрик бўйин тоник рефлекси (АБТР) ва

занжирли симметрик рефлекс (ЗСР). Мудда

-

тидан олдин туғилган чақалоқларда “шартсиз

рефлекслар” кўрсаткичи бўйича ўртача баҳо

1,40±0,10 ни ташкил этиб, муддатига етиб

туғилган чақалоқлардаги 2,83±0,07 (р<0,001)

ўртача баҳога нисбатан ишончли равишда 2

баробар камлигини намоён этди. “Мушак то

-

нуси” кўрсаткичи бўйича муддатидан олдин

туғилган чақалоқлар муддатига

е т и б

туғилганларга нисбатан паст баҳони кўрсатди,

хамда мос равишда 2,07±0,11 ва 2,90±0,06 бал

-

лни ташкил этди.

Ҳаракат сферасининг миқдорий баҳола

-

нишидаги динамик функциялар бўйича балл

йўқотилиши муддатидан олдин туғилган чақа

-

лоқларда 4 баллдан ошмади (умумий 8-9 балл

муддатига етиб туғилганлардаги 12 баллга

нисбатан).

Аммо, “нормал” ва “кучсиз” балли чақа

-

лоқлар миқдори бўйича таҳлил шуни кўр

-

сатдики, муддатидан олдин туғилган чақа

-

лоқларда “шартсиз рефлекслар” кўрсаткичи

бўйича меъёрига мос келувчи 3 балл 3,3 %ни,

муддатига етиб туғилган болаларда эса 83,3%

ни ташкил этди. “Мушак тонуси” кўрсаткичи

бўйича ҳам муддатига етмай туғилган чақа

-

лоқларнинг 20% паст баҳони олган, муддатига

етиб туғилган болаларда эса бу кўрсаткич 90%

ни ташкил этди. Шундай қилиб, янги туғилган

чақалоқлардаги ҳаракатнинг ривожланишини

баҳолашнинг солиштирма таҳлили муддати

-

дан олдин туғилган болаларда ҳаракат сфера

-

сида ривожланишдан ишончли орқада қолиш

билан характерланади. Халқаро маълумотлар

-

га кўра, когнитив ривожланишнинг кечикиш

частотаси қуйидагича: кўкрак орқали озиқла

-

надиган 14-39% болаларда 24 ҳафта, 10-30%

да 25 ҳафта, 4-24% да 26 ҳафтадан камроқ, 11-

18% да эса 29 ҳафтадан камроқ. Муддатидан

олдин туғилган болалардаги динамик функ

-

цияларнинг бузилиш эҳтимол миянинг хоми

-

ла ичи давридаги шикастланиши (“бош мия

нервлари” ва “патологик ҳаракатланишлар”

кўрсаткичлари бўйича) билан боғлиқ бўлиши

мумкин.

Сенсомоторли ривожланиш бўйича муд

-

датидан олдин туғилган болалар муддатига

етиб туғилган чақалоқларга нисбатан орқада

қолиши ишончли тасдиқланган бўлиб, сенсо

-

моторли реакциялар кўрсаткичлари бўйича

балл муддатидан илгари туғилган чақалоқлар

-

да 2,20±0,12, ўз муддатида туғилган чақа

-

лоқларда эса 2,97±0,03 ни ташкил этди. Аммо,

муддатдан олдин туғилганларнинг фақатгина

33,3%ида “меъёрий”, 66,7%ида эса “кучсиз”

сенсомотор ривожланиш кузатилди. Муддати

-

га етиб туғилган чақалоқлар гуруҳида деярли

барча (96,6%) болаларда сенсомоторли реак

-

циялар меъёрга мос келган.

Тадқиқотлар давомида чақалоқлардаги пси

-

хомотор ривожланишнинг муҳим қисмлари

– нутқ олди ривожланиши ва мулоқот қилиш

қобилиятлари таҳлили амалга оширилди. Л.Т.

Журба (2001 й.) методологиясига биноан му

-

лоқот қобилиятлари уйқу ва тетиклик нисбати

кўрсаткичлари билан баҳоланади. Муддатидан

олдин туғилган чақалоқларда ушбу сферада

ривожланиш бўйича сезиларли орқада қолиш

аниқланди. Кўрсаткичнинг ўртача қиймати

1,43±0,12 ни ташкил этиб, ишончлилик р<0,

-

001га тенг. Бу кўрсаткич муддатида туғилган

болаларда 2,83±0,10 қийматни намоён қилган.

Муддатидан олдин туғилганларда ёшга оид

мулоқот қобилиятларининг меъёрий бўлиши

фақатгина 6,6% ни ташкил этиб, ушбу кўрсат

-

кич ўз вақтида туғилган чақалоқларда 90% ни

ташкил қилган.

Нутқ олди ривожланишининг қиёсий таҳ

-

лили муддатидан олдин туғилган чақалоқлар

-

да (р<0,001) муддатида туғилганларга нисба

-

тан яққол кечикишини кўрсатди. Муддатидан

олдин туғилган болаларнинг 93,4% да овозли

реакцияларнинг кучсиз намоён бўлиши куза

-

тилган бўлса, муддатида туғилган болаларда

бу фақатгина 6,6% ни ташкил этди ва 2 балл

билан баҳоланди. Шундай қилиб, муддатидан

олдин туғилган болаларда нутқ олди ривожла

-

ниши ва мулоқот қобилиятининг ўртача оғир

-

лик даражаси мавжудлиги аниқланди.

Хавф омиллари (стигмалар, бош мия

нервлари ҳолати ва “патологик ҳаракатлар”)

ривожланиш даражаси кўрсаткичлари ҳисо

-

бланмайди, аммо МНСнинг ҳомиладорлик

давридаги ва туғиш жараёнидаги зарарла

-

ниш хавфи мавжуд чақалоқлар гуруҳларини

аниқлаш имконини беради. Тадқиқотларда

янги туғилган 1ҳафталик чақалоқлар хавф

омилларининг миқдорий баҳоланиши олиб

борилган.

Хавф омиллари бўйича маълумотлар таҳ

-

лили муддатига етиб ва муддатидан олдин

туғилган чақалоқлар “стигма” кўрсаткичи бўй

-

Оригина

льные ст

атьи

33

ича меъёрдан четланишларни аниқламади, бу

эса эрта туғилган чақалоқларнинг ривожлани

-

шидаги аниқланган орқада қолиш генетик де

-

терминацияга боғлиқ эмаслигини исботлашга

имкон берди. Бош мия нервларининг (БМН)

ҳолати миянинг зарарланиш хавфини кўрсата

-

ди. Бизнинг тадқиқотларимизда ушбу кўрсат

-

кич муддатига етиб туғилган чақалоқларнинг

100%да меъёрда эди. Аммо, муддатидан ол

-

дин туғилган болаларнинг 46,6% БМН кўрсат

-

кичи бўйича “кучсиз” баҳога эга бўлди. МНТ

зарарланишида кузатиладиган “патологик ҳа

-

ракатлар” кўрсаткичи бўйича муддатига етиб

туғилган чақалоқларнинг 100% ида ва муд

-

датидан олдин туғилган чақалоқларнинг эса

56,6%ида “меъёрий” кўрсаткичлар, 43,3%ида

эса кучсиз патологик бузилишлар кузатилди.

Шундай қилиб, хавф омилларининг таҳлили

шуни кўрсатдики, муддатидан олдин туғил

-

ган чақалоқларда ПМРнинг барча сфералари

бўйича ривожланиш муаммолари генетик са

-

баблар билан боғлиқ эмас, бу эҳтимол, мудда

-

тидан олдин туғилган чақалоқлар ҳаётининг

1-ҳафтасида МНТ ва мия структураларининг

ҳомиладорлик даврида бевосита тўла етилма

-

ганлиги билан боғлиқ.

Янги туғилган чақалоқлар ривожланиши

-

нинг барча сфералари бўйича умумий баҳо

-

лаш уларнинг ривожланишидаги орқада қо

-

лишларнинг оғирлик даражасини аниқлашга

имкон беради (2-жадвал).

2-жадвал

Солиштирилаётган гуруҳлардаги (%) чақалоқлар ҳаётининг 1 ҳафтасидаги ривожла

-

ниш хусусиятлари

Ривожланиш хусусиятлари

Муддатига етиб туғилган

чақалоқлар, n=30

Муддатидан олдин туғилган

чақалоқлар, n=30

Меъёрий (30-27 балл)

93,33±4,71

10±5,67

Хавфли (26-23 балл)

6,67±4,71

46,67±9,42

Орқада қолиш (22-13 балл)

0±0

43,33±9,36

Изоҳ. *** - p<0,001 - муддатида ва муддатидан олдин туғилган болаларнинг фарқланиш

ишончлилиги.

ПМР ни умумий баҳолаш маълумотлари

таҳлилига кўра 93,3% муддатига етиб туғил

-

ган чақалоқлар ҳаётининг 1-ҳафтасида нор

-

мал психомотор ривожланишга эга бўлган,

муддатидан олдин туғилган чақалоқларда эса

43,3 %ида психомотор ривожланишда яққол

орқада қолиш кузатилган. Шуни таъкидлаш

лозимки, бу орқада қолишлар генетик омил

-

лар билан боғлиқ бўлмасада, лекин МНТ ва

миянинг ҳомиладорлик даврида тўла етил

-

маганлиги билан тўғридан-тўғри боғлиқдир.

Муддатидан олдин туғилган болаларнинг 90%

психомотор ривожланишнинг барча сферала

-

ри бўйича орқада қолишни, айниқса уларнинг

43,33±9,36%ида сенсомоторли ва нутқ олди

ривожланишнинг орқада қолган ҳисобига

ПМРда яққол кечиши кузатилди.

Динамикадаги миқдорий баҳолаш муд

-

датидан олдин туғилган чақалоқнинг ПМР

ривожланиши “профили”ни тузади, ёшга

оид функцияларни аниқлаб беради. Бизнинг

тадқиқотларимизда ҳаракат, сенсомотор, нутқ

олди ва мулоқотнинг ривожланиши динами

-

касининг солиштирма баҳоланиши икки хил

вақт оралигидаги гуруҳларда Л.Т.Журба ва б.

(2001 й.) методикасига биноан ўтказилди.

3-жадвал

Муддатидан олдин туғилган чақалоқларни икки хил вақт оралиғида гуруҳидаги

ҳаракат ривожланиш динамикасини қиёсий баҳолаш (%)

Ҳаракат ривожланиши

Муддатидан олдин туғилган

чақалоқлар, 1-ҳафта, n=30

Кўрсаткичлар, балл

Муддатидан олдингилар

1 ойлик, n=22

Кўрсаткичлар, балл

3

2

1

Ўртача

баҳо

3

2

1

Ўртача баҳо

Шартсиз рефлекслар

3,3

30 63,3 1,40±0,10 4,5 90,9 4,5 2,00±0,07***

Мушак тонуси

20

66,6 13,3 2,07±0,11 63,6 31,8 4,5 2,59±0,13*

Оригина

льные ст

атьи

34

Асимметрик бўйин тоник

рефлекси (АБТР)

63,3 16,6 20 2,43±0,15 72,7 22,7 4,5 2,68±0,12**

Занжирли симметрик рефлекс

100

-

-

3,00±0,00 9,09 90,9

-

2,68±0,12***

Изоҳ.*** - p<0,001; ** р<0,01. - муддатига етиб туғилган ва муддатидан олдин туғилган болалар

орасидаги фарқланишларнинг ишончлилиги

Муддатидан олдин туғилган чақалоқлар

-

нинг ҳаракат ривожланишидан “шартсиз

рефлекслар” кўрсаткичида ижобий ўзгариш

кузатилди ва ушбу кўрсаткич 1,40±0,10 бал

-

лдан 2,00±0,07

баллгача

(p<0,001) кўтарилди.

Муддатидан олдин туғилган чақалоқларнинг

63,6 %ида ҳаётининг биринчи ойида мушак

тонуси меъёр сифатида, яъни туғилган пайт

-

дагига нисбатан 3 маротаба кўп баҳоланди ва

ушбу кўрсаткич бўйича ўртача баҳо ишончли

равишда 2,59±0,13гача (p<0,001) ўсди. Бунда

АБТР, ЗСР кўрсаткичлари бўйича барқарор

-

лик кузатилди ва кўрсаткичларнинг ўртача

баҳоси “меъёр” атрофида - 2,68±0,12 баллни

ташкил этди. Шундай қилиб, муддатидан ол

-

дин туғилган болаларда неонатал даврдаги

ҳаракат ривожланиши динамикасининг ишон

-

чли равишда яхшиланиши кузатилди.

Меъёрдан олдин туғилган чақалоқларда

-

ги сенсомоторли ривожланиш динамикасини

қиёсий баҳолаш ҳам ижобий ўзгаришларни

кўрсатди ва текширилган муддатидан илгари

туғилган чақалоқларнинг 72,7% да бу кўрсат

-

кич “меъёргача” кўтарилди.

2-расм. Тадқиқот гуруҳларидаги муддатидан олдин туғилган чақалоқларнинг сенсомоторли

ривожланиш динамикасини қиёсий баҳолаш.

Динамикада ушбу кўрсаткичнинг миқ

-

дорий ўртача баҳоси ҳам ишончли тарзда

2,68±0,12 (p<0,001) қийматгача ортиб, мос

равишда “кучсиз” баҳога эга чақалоқларнинг

сони тез суръатда камайди (2-1 балл).

Мулоқот қобилияти ривожланиш дина

-

микасининг солиштирма таҳлили эрта туғил

-

ган болаларда ҳаётининг 1-ойида (р<0,001)

ишончли позитив ўзгаришларни кўрсатди ва

ўртача баҳо 1,43±0,12 дан 2,27±0,10 гача орт

-

ди. “Нормал” баҳоланишга эга болаларнинг

сони 4 мартага ва 2 баллга эга болаларнинг

сони эса икки мартага ошди. Сезиларли да

-

ражадаги ижобий ўзгаришлар нутқ олди ри

-

вожланишида (p<0,001) ҳам ўз аксини топди,

бу ерда “нормал” баҳога эга болаларнинг сони

3 мартага ошди, ўртача баҳо кўрсаткичи эса

2,32±0,10 ни (p<0,001) ташкил қилди.

Бачадон ичи ва/ёки интранатал шикастла

-

нишлар билан асосланувчи мия зарарланиши

-

Оригина

льные ст

атьи

35

нинг даражаси “хавф омили” сифатида баҳо

-

ланди. Тадқиқот гуруҳларидаги муддатдан ол

-

дин туғилган болаларда “стигматик бузилиш”,

БМН шикастланиши ва патологик ҳаракатлар

кўрсаткичлари бўйича мия зараланишини

баҳолаш чақалоқларнинг 1 ҳафталик даври

-

да ва ҳаётининг 1-ойида ҳам ўзгаришларни

намоён этмади. Юқорида келтириб ўтилгани

сингари эрта туғилган чақалоқлардаги психо

-

моторли ривожланишнинг бузилиши мия ва

МНСнинг генетик ва морфофункционал ши

-

кастланишлари билан боғлиқ эмас.

Муддатидан олдин туғилган болалар пси

-

хомотор ривожланишининг бузилишида ўрта

-

ча ҳомиладорлик даври 31,70±2,67 ни ташкил

этди ва уларнинг ҳаётининг 1-ойлигида ишон

-

чли ижобий динамика билан характерланди.

Биргина уларнинг бир ойлик даврида “шартсиз

рефлекслар” кўрсаткичи бўйича орқада қолиш

сақланиб қолинди ва муддатидан олдин туғил

-

ган деярли ҳар учинчи бола ривожланишнинг

нутқ олди ва мулоқот қилиш қобилияти сфера

-

лари бўйича кечикишни ҳам намоён этди.

4-жадвал

Муддатидан олдин туғилган болалар ҳаётининг биринчи ойлик динамикасидаги ПМР нинг

якуний тавсифи

Натижалар

Муддатидан олдингилар,

1-ҳафта, n=30

Муддатидан олдингилар,

1 ойлик, n=22

Ёшга доир норма

(30-27 балл)

10±5,67

27,27±9,95

Хавф (26-23 балл)

46,67±9,42

59,09±10,98

Яққол кечикиш

(22-13 балл)

43,33±9,36

13,67±7,66

ПМР

динамикасининг

баҳоланиши

тадқиқот гуруҳидаги муддатидан олдин

туғилган болаларнинг 1-ойлик ҳаётидаги на

-

тижаларни кузатиш орқали ўтказилган. Мия

структураларининг тўла шаклланмаганли

-

ги билан асосланган специфик характерли

ПМР кечикишининг кўрсатилган даражаси

ва унинг функцияси текширилган болалар

-

нинг деярли ҳар иккитасидан бирида намоён

бўлди (р< 0,001). Болалар орасида ўзининг

ёшига доир норма талабларига жавоб бериш

миқдори 3 марта ошди, ривожланиш кечики

-

шининг намоён бўлиши эса 1 ҳафталик даври

-

дагига нисбатан 3 марта камайишни кўрсатиб,

59,09±10,98 гача ошди.

Хулосалар

1. 31,70±2,67 ҳафталик ҳомиладорлик

даврида муддатидан олдин туғилган бола

-

ларда ПМР неонатал даврнинг охирига бо

-

риб сезиларли даражада яхшиланди. Фақат

3,3±9,36% болаларда сенсомоторли, нутқ олди

ва мулоқот асосидаги ривожланиш бўйича

хавфлар сақланиб қолди, бу эса улар билан

реабилитация тадбирлари олиб бориш зарур

-

лигини кўрсатади.

2. Оналарнинг субъектив баҳо беришла

-

рига кўра, ҳомиладор аёлнинг оиладаги стресс

ҳолатлари (46,6%), ҳомиладор аёлларнинг

гипертензияси (46,6%) ва оғирлаштирилган

акушерлик анамнези (43,1%), айниқса кўп

маротаба туққан аёлларда, муддатидан ол

-

дин туғишнинг юқори хавф омиллари бўлиб

ҳисобланади. Туғишдан сўнг муддатидан ол

-

дин чақалоқни дунёга келтирган оналарнинг

85,5% ўзларининг баҳолашларича тушкун

руҳий-эмоционал ҳолатда бўлишган ва 60,3%

аёлларда қўрқув, 43,1% да паришонлик, 29,3%

да депрессия ва 15,5% да эса айбдорлик

ҳисси

мавжуд бўлган. Уларнинг фикрича бу пайтда

уларга турмуш ўртоғининг, оиланинг бошқа

вакиллари ва тиббиёт ходимларининг ёрдами

муҳимдир.

Адабиётлар

1. Баранов А.А., Альбицкий В.Ю., Винярская И.В.и др. Методология изучения качества жизни

в педиатрии. Учебное пособие. М., 2008.

2. Баранов А.А., 2004; Зелинская Д.И., 2004: 12-14.

3. Хайретдинова Т.Б., Хабибуллина А.Р., Шайбакова Л.Р. и др. Нервно-психическое и физиче

-

Оригина

льные ст

атьи

36

ское развитие детей раннего возраста. Педиатрия. Журн. им. Г.Н. Сперанского. 2015; 94:(2).

4. Donn SM, Chiswik ML, Fanaroff JM. Medico-legal implication of hypoxic-ischemic birth injury.

Semin Fetal Neonatal Med. 2014; 19 (5): 317-321.

5. Кешишян Е.С. Недоношенный ребенок: медико-социальные и психолого-педагогические не

-

решенные вопросы. Российский вестник перинатологии и педиатрии. 2015; 6: 5-9.

Исмаилова М.А. Тухтаева У.Д., Сулейманова Л.И., Дониева Н.Я.

ХАРАКТЕРИСТИКА ЗАДЕРЖКИ РАЗВИТИЯ НЕДОНОШЕННЫХ ДЕТЕЙ И

ЭМОЦИОНАЛЬНОЕ СОСТОЯНИЕ ИХ МАТЕРЕЙ

Ключевые слова:

недоношенные и доношенные дети, ОНМТ, ЭНМТ,

ПМР,

неонатальный

период, АШТР, нейросенсорные нарушение, сенсомоторное развитие.

В данной статье выявлено снижение качества жизни недоношенных детей во все возрастные

периоды по различным параметрам; выявлены задержки развития детей (речевой, когнитивной,

психомоторной сфер). Снижение качества жизни недоношенных детей были детерминированы

особенностями их выхаживания в критическом пост концептуальном периоде. После родов ма

-

тери недоношенных детей, по оценке самих женщин, находились в подавленном психо-эмоци

-

ональном состоянии, что проявлялось чувствами, растерянности, депрессии и вины.

Ismailova M.A. Tuhtaeva U.D., Suleymanova L.I., Donieva N.Ya.

CHARACTERISTIC OF DELAYED DEVELOPMENT FOR PREMATURES AND THE

EMOTIONAL STATE OF THEIR MOTHERS

Key words:

premature and full-term babies, VLBW (very low div weight), ELBW (extreme low

div weight), PMD (psychomotor development), neonatal period, ACTR (asymmetric cervical tonus

reflex), neurosensory impairment, sensorimotor development.

The article deals with revealing a decline in quality living of premature babies at all age periods

by various parameters: the development retardation of children (speech, cognitive, psychomotor). The

decline in living quality of premature babies was determined by peculiarities of their care in critical pe

-

riod. By the evaluation of premature’s mothers themselves they were in depressive, psycho-emotional

state that was displayed with sense of confusion, depression and guilt.

Салихова К.Ш., Ишниязова Н.Д., Мирзахмедова Д.М., Абдурахманова Ф.Р,

Умарова Л.Н., Агзамходжаева Б.У.

ПЕРИНАТАЛЬНЫЕ ФАКТОРЫ ФОРМИРОВАНИЯ БРОНХОЛЕГОЧНОЙ

ДИСПЛАЗИИ У НОВОРОЖДЕННЫХ

Республиканский специализированный научно-практический

медицинский центр педиатрии;

Ташкентский педиатрический медицинский институт

Цель исследования

. Изучение наиболее значимых факторов, способствующие развитию

БЛД.

Материалы и методы.

Для решения поставленной цели обследовано 78 недоношенных

новорожденных. Гестационный возраст новорожденных варьировал от 26 до 33 недель, масса

тела при рождении в зависимости от срока гестации была в пределах от 800-1750 г., длина тела

- от 32 до 44 см.

Результаты.

За период наблюдения в возрасте 30-45 дней у 19 (24,3%) новорожденных

сформирован БЛД, который установлен на основании анамнестических данных, сохранения

в возрасте 28 суток жизни симптомов дыхательной недостаточности (тахипное, хрипы при ау

-

скультации, ретракция грудной клетки при дыхании и др.), наряду с характерными рентгеноло

-

гическими изменениями и необходимостью в кислородной поддержке.