10
#04 (173) 2022
VETERINARIYA
MEDITSINASI
ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР
Мавзунинг долзарблиги.
Паррандаларнинг рес-
пиратор микоплазмоз ва салмонеллёз касалликлари
юқумли касаллик бўлиб, жўжаларда септицемия ва
ичак фаолиятининг бузилиши, товуқларда эса яши-
рин бактерия ташувчанлик шаклида юзага келади.
Ушбу касаллик билан барча турдаги қушлар зарар
кўради. Асосий манбалар касал ва тузалган парран-
далар, шунингдек ёввойи қушлардир, инкубатор-
ларда эса – кемирувчилар, қон сўрувчи ҳашаротлар
ва бошқ. Касаллик қўзғатувчиси паррандаларнинг
ахлатидан тумшуғидан оқмалар билан ажратилади.
Касалликнинг клиник белгилари инфекциянинг
юқиш йўналишига қараб, инкубация даври бир кун-
дан бир ҳафтагача бўлиши мумкин. Бунда парран-
даларда жуда ҳам мураккаб, ҳар бир касалликнинг
ўзига хос клиник белгилари намоён бўлади. Маса-
лан ўткир шаклда кечганда – нафас қисилиши, уму-
мий заифлик, уйқучанлик, иштаҳанинг йўқолиши,
асабий ҳолатлар, катарал-йирингли ёки фибриноз
конъюнктивит, кўз шох пардасининг хиралаши-
ши, диарея кузатилади. Ўлим даражаси 70-80% ни
ташкил этади. Касалликлар аралаш ҳолда кечганда
баъзан оқсоқланиш, бўғимларнинг шишиши, катта
товуқларда ўпканинг шикастланиш белгилари қайд
этилади.
Табиий шароитда сальмонеллёз ва микоплаз-
моз билан касалланиб ўлган паррандаларнинг
ички аъзолари патоморфологик текширилганда,
товуқларнинг ёши ва касалликнинг намоён бўлиш
шаклига боғлиқ ҳолда патоморфологик ўзгаришлар
аниқланади. Товуқлар сальмонеллёз билан касал-
ланганда, жигар, буйраклар ва юракда гемодина-
мик бузилишлар, дегенератив ўзгаришлар ва не-
кроз, кейинчалик грануломаларнинг шаклланиши,
ўпкада гиперемия ва шиш, катарал энтерит куза-
тилди, микоплазмоз билан биргаликда касалланган
товуқларда қўшимча кутикулит, катарал-фибри-
ноз колит, талоқ гиперплазияси, мияда – гипере-
мия, асаб ҳужайраларининг дегенерацияси ривож-
ланган. Катта товуқларда тухумдонлар ва тухум
йўлларининг шикастланиши, перитонит, клоацит,
УДК 619.616.989.2.75
З.Н. Киямова, Б.А.Элмуродов,
Ветеринария илмий-тадқиқот институти
ПАРРАНДАЛАРНИНГ РЕСПИРАТОР МИКОПЛАЗМОЗ ВА
САЛЬМОНЕЛЛЁЗ КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ БИРГАЛИКДА КЕЧИШИ
Аннотация
В статье описывается течение, клинические признаки и
патоморфологические изменения микаплазмоза и сальмонеллё-
за птиц. Приведены сведения по патологическим изменениям в
организме птиц и их дифференциальной диагностики.
Annotation
This article describes the course, clinical signs, and
pathomorphological changes of laryngotracheitis in birds.
Pathological changes in the div of birds and their diff erential
diagnosis.
Калит сўзлар:
паррандалар, микоплазмоз, сальмонеллёз, патоморфология, бактериология, пассаж, ташхис қуйиш, дистро-
фия, некротик жараёнлар, яллиғланиш.
кулранг-оқ некроз ўчоқларининг мавжудлиги, дис-
трофик ўзгаришлар ривожланиши кузатилди.
Касалликларга ташхис бактериологик, микро-
биологик, серологик ҳамда ИФА, ПЗР тест натижа-
лари ва биопроба усуллари асосида қўйилди. Пар-
рандаларнинг респиратор микоплазмоз касаллигига
қарши инактивация қилинган вакцина билан ўз
вақтида эмлаш тадбирларини ўтказиш натижасида
ушбу касалликнинг олди олинди. Касалликни даво-
лаш ёки олдини олишда микоплазма учун энг паст
МИКга эга бўлган антибактериал воситалардан
фойдаланиш (Пневмотил, Тиалонг 45%, Энронит
ОР, ва Лехофлон ОР ларни қўллаш) яхши самара бе-
риши аниқланган.
Хулосалар.
Паррандалар орасида микоплазмоз
ва сальмонеллёз касалликларининг биргаликда бир
организмда учраши натижасида уларда мураккаб
килиник, патоморфологик ўзгаришлар кузатилиши
аниқланди. Шунингдек, касалликларни ўз вақтида
эмлаш мақсадга мувофиқ. Зеро, касалликни давола-
гандан кўра олдини олган маъқул.
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:
1. Производственные испытания питательных сред
для диагностики микоплазмоза животных и птиц / О.А
Сунцова, А.П. Красиков, Н.В. Рудаков и др. // Научные
основы производства ветеринарных биологических пре-
паратов. Материалы международной научно-практиче-
ской конференции (24-25 апреля 2003 г.). Щелково. 2003,
с. 92-95.
2. Эпизоотологические и лабораторио-диагностиче-
ские аспекты респираторного микоплазмоза птиц / А.П.
Красиков, Н.В. Рудаков, О.А. Сунцова и др. // Роль вете-
ринарного образования в подготовке специалистов агро-
промышленного комплекса. Сб. науч. тр. Омск. 2003, с.
160-163.
3. Ниязов Ф.А., Дурдиев Ш.К., Алимарданов А.Ш.
Заслон распространению заболеваний // O’zbekiston
qishloq xo’jaligi. 2008. N6. C.26.
4. Ниязов Ф.А., Ибодуллаев Ф.И., Юсупов М.Г. Пато-
морфологические изменения в организме кур при пулло-
розе. // Зооветеринария. 2008. N 7, с.18.