БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
152
Zebo Farxotovna SAFOEVA
Samarqand Davlat tibbiyot Instituti assistenti
E-mail: Safoeva90@gmail.com
Gulnoza Utkirovna SAMIEVA
Samarqand Davlat tibbiyot Instituti dotsenti
E-mail:samg83@rambler.ru
Sabina Zavkiyevna SATTAROVA
Samarqand Davlat tibbiyot Instituti assistenti
BOLALARDAGI QAYTALANUVCHI STENOZLI LARINGOTRAXEITNING YOSHIGA,
ANAMNEZIGA VA NAFAS OLISH SISTEMASINING ALLERGOLOGIK HOLATIGA
QARAB RIVOJLANISHI
For citation: Z.F. Safoeva, G.U. Samieva, S.Z. Sattarova THE DEVELOPMENT OF RECURRENT
STENOSIS LARYNGOTRACHEITIS IN CHILDREN, DEPENDING ON THE AGE,
ANAMNESIS AND ALLERGIC STATE OF THE RESPIRATORY SYSTEM Journal of
Biomedicine and Practice. 2021, vol. 6, issue 3, pp. 152-158
http://dx.doi.org/10.26739/2181-9300-2021-3-104
ANNOTATSIYA
O'tkir laringotraxeit muammolaridan biri nafaqat uning keng tarqalishi, balki bir qator
asoratlarning rivojlanish ehtimoli yuqoriligi va o'lim xolatiga olib kelishi bilan bog’liq. Yana shuni
aytish joizki o'tkir stenozli laringotraxeit qaytalanishga moyilligi bilan ham ajralib turadi.
Agar o'tkir birlamchi stenozli laringotraxeit yosh bolalarda - asosan 6 oydan 3 yilgacha
rivojlansa, 4 oygacha bo'lgan bolalarda bu kasallik deyarli kuzatilmaydi. Bundan tashqari, so'ngi
yillarda bolalarda laringotraxeitning takroriy epizodlarining ko’paishi tez-tez kuzatilmoqda, bu
nafaqat nafas olish kasalligini murakkablashtiradi, balki hayotga xavf soluvchi ("yolg'on" krup)
paydo bo'lishiga olib kelishi mumkin.
Shu munosabat bilan, bolaning yoshiga, nafas olish va allergologik anamneziga qarab,
qaytalanuvchi stenozli laringotraxeit (QSLT) shakllanishining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish
amaliy qiziqish uyg'otadi.
Зебо Фархотовна САФОЕВА
Самаркандский Государственный
медицинский институт, ассистент
E-mail: Safoeva90@gmail.com
Гулноза Уткуровна
САМИЕВА
Самаркандский Государственный
медицинский институт,доцент
E-mail:samg83@rambler.ru
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
153
Сабина Завкиевна САТТАРОВА
Самаркандский Государственный
медицинский институт, ассистент
ФОРМИРОВАНИЕ РЕЦИДИВИРУЮЩЕГО СТЕНОЗИРУЮЩЕГО
ЛАРИНГОТРАХЕИТА У ДЕТЕЙ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ ИХ ВОЗРАСТА, АНАМНЕЗА
И РЕСПИРАТОРНО-АЛЛЕРГОЛОГИЧЕСКОГО СТАТУСА
АННОТАЦИЯ
Проблемы острого ларинготрахеита обусловлена не только его высокой распро-
страненностью, возможностью развития ряда осложнений и наступлением летального исхода,
но и тем что очень часто острый стенозирующий ларинготрахеит имеет склонность к
рецидивированию.
Так если, острый первичный ларинготрахеит (ПСЛТ) развивается у детей раннего
возраста - в основном от 6 мес. до 3 лет, то у детей в возрасте до 4 месяцев это заболевание
практически не встречается. Кроме того в последние годы отмечается тенденция к росту
частоты повторных эпизодов ларинготрахеита у детей, которая не только осложняет течение
респираторного заболевания, но и может привести к возникновению угрожающего для жизни
состояния («ложного» крупа)
В связи с этим, определенный практический интерес представляет, изучение
особенностей формирования рецидивирующего стенозирующего ларинготрахеита (РСЛТ) в
зависимости от возраста ребенка, респираторного и аллергологического анамнеза.
Zebo Farhotovna SAFOEVA
Samarkand state medical
institute assistant
E-mail: Safoeva90@gmail.com
Gulnoza Utkurova SAMIEVA
Samarkand State
Medical Institute, Associate Professor
E-mail:samg83@rambler.ru
Sabina Zavkiyevna SATTAROVA
Samarkand state medical
institute assistant
THE DEVELOPMENT OF RECURRENT STENOSIS LARYNGOTRACHEITIS IN
CHILDREN, DEPENDING ON THE AGE, ANAMNESIS AND ALLERGIC STATE OF
THE RESPIRATORY SYSTEM
ANNOTATION
One of the problems of acute laryngotracheitis is associated not only with its widespread
spread, but also with a high probability of developing a number of complications and leading to a
state of death. It is worth noting that acute stenosis laryngotracheitis is also characterized by a
tendency to recurrence.
If acute primary stenosis laryngotracheitis develops in young children - mainly from 6 months
to 3 years, in children up to 4 months, this disease is almost not observed. In addition, in the latter
years, there is often an increase in the number of repeated episodes of laryngotracheitis in children,
which not only complicates the respiratory disease, but can also lead to the appearance of life-
threatening ("false" croup).
In this regard, it is of practical interest to study the specific features of the formation of
recurrent stenosis laryngotracheitis (QSLT), depending on the age of the child, respiratory and
allergic Anamnesis.
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
154
Dolzarbligi.
O'tkir laringotraxeit muammolaridan biri nafaqat uning keng tarqalishi, balki bir
qator asoratlarning rivojlanish ehtimoli yuqoriligi va o'lim xolatiga olib kelishi bilan bog’liq. Yana
shuni aytish joizki o'tkir stenozli laringotraxeit qaytalanishga moyilligi bilan ham ajralib
turadi.[1,2,4,12]
Agar o'tkir birlamchi stenozli laringotraxeit yosh bolalarda - asosan 6 oydan 3 yilgacha
rivojlansa, 4 oygacha bo'lgan bolalarda bu kasallik deyarli kuzatilmaydi. Bundan tashqari, so'ngi
yillarda bolalarda laringotraxeitning takroriy epizodlarining ko’paishi tez-tez kuzatilmoqda, bu
nafaqat nafas olish kasalligini murakkablashtiradi, balki hayotga xavf soluvchi ("yolg'on" krup)
paydo bo'lishiga olib kelishi mumkin.[3,5,6,13]
Shu munosabat bilan, bolaning yoshiga, nafas olish va allergologik anamneziga qarab,
qaytalanuvchi stenozli laringotraxeit (QSLT) shakllanishining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish
amaliy qiziqish uyg'otadi.[7,8,9,11,14]
Tadqiqot maqsadi
bolaning yoshiga, nafas olish va allergologok anamneziga qarab
qaytalanuvchi stenozli laringotraxeit (QSLT) shakllanishining xususiyatlarini o'rganishdir.
Tadqiqot materiallari va usullari
. Tadqiqot 2019-2020 yillarda Samarqand shahridagi
RSHTYMF da davolangan birlamchi va qaytalanuvchi stenozli laringotraxeitli 275 nafar bolaning
klinik-laboratoriya tekshiruviga asoslangan. Barcha tekshirilgan bolalar Y.V. Mitin tasnifiga ko'ra
[10] o'tkir stenozli laringotraxeit shakllari bo'yicha 2 guruhga bo'lingan:
- 1-guruh birlamchi stenozli laringotraxeitli 122 (44,4%) bolalardan iborat.
- 2 guruh – 153 (55,6%) dan qaytalanuvchi stenozli laringotraxeit.
Natijalar va ularning muhokamasi.
O'tkir stenozli laringotraxeitli bolalarni taqsimlash
tahlili shuni ko'rsatdiki, o'g'il bolalar qiz bolalarga qaraganda ko'proq kasal bo'lishi kuzatildi. Qizlar
va o'g'il bolalarning nisbati 1-guruhda 1:1,8 - da 2 guruhida 2: 1 edi.
O`RVI fonida bolalarda laringeal stenozining birinchi qismining paydo bo'lishining o'rtacha
yoshi 1 yildan 6 yilgacha bo'lgan yosh oralig'iga mos keladi (jadval. 1).
Ushbu patologiyaga ega bo'lgan bolalarning premorbid fonini tahlil qilish asosiy va QSLT bo'lgan
bolalarda sezilarli farqlarni aniqlamadi, bu ularni uzoq davom etadigan kasallikning bosqichi deb
hisoblash imkonini beradi.
QSLT 1 yoshgacha bo`lgan bolalarda 26 (21,3%), 1 yoshdan 3 yoshgacha 53(43,%), 3
yoshdan 6 yoshgacha 43 (35,2%) ni tashkil qiladi.
Jadval 1
Yoshga qarab asosiy SLT shakllanishining xususiyatlari
Bolalarda birinchi marta SLT bilan
kasallangan yoshi :
Bolalar soni
абс
%
1 yoshgacha
26
21,3
1-3 yoshgacha
53
43,4
3-6 yoshgacha
43
35,2
QSLT bilan og’rigan 37 (24,2%) nafar bolalar bir yoshida SLT o’tkazgan, 1 yoshdan 3
yoshgacha 64 (41,8%), 3 yoshdan 6 yoshgacha 52 (34,0) (jadval 2).
Jadval 2
SLT retsidivlarini xosil bo’lish chastotasi,hayotining birinchi yillarida respirator anamnezi,
QBLT yoshiga qarab shakllanishining xususiyatlari
Ko'rsatkichlar
Bolalar soni
абс
%
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
155
Bolalarda birinchi marta SLT bilan kasallangan yoshi :
1 yoshgacha
37
24,2
1-3 yoshgacha
64
41,8
3-6 yoshgacha
52
34,0
Residivlar chastotasi
- Yiliga 1 marta
39
25,5
- yiliga kamida 1 marta
8
5,2
- Yiliga 3 marta
82
53,6
- yiliga 3 martadan ko’p
24
15,7
Birinchi va takroriy SLT o'rtasidagi vaqt davomiyligi:
- 1 oy
18
11,8
- 2-4 oy
19
12,4
- 4-8 oy
27
17,6
- 8-12 oy
18
11,8
- 1-2 yil
29
19,0
- 2 yilda ortiq
42
27,5
Birinchi va takroriy SLT o'rtasidagi kasalliklar
- O’RVI – 1 holat
20
13,1
- O’RVI - 2 holat
22
14,4
- O’RVI – 3tadan 5gacha holat
38
24,8
- O’RVI - 5 tadan ko’p bo’lgan holat
27
17,6
- hech qanday kasallik kuzatilmagan
46
30,1
QSLT retsedivlari bir yilda bir marta 39 (25,5%) bemorda takrorlanadi, yarim yilda 1 marta 8
(5,2%) ta bemorda kuzatildi,bir yilda 3marta 82 (53,6%)ta bemorda kuzatildi va bir yilda 3 martadan
ko’p 24 (15,7%)ta bemorda kuzatildi.
Birlamchi va qaytalanuvchi SLT o'rtasidagi davomiyligini tahlil qilish shuni ko'rsatdiki, 1
oyda 18 (11,8%) ta retsediv holatlari, 2-4 oydan so’ng 19 (12,4%) ta sodir bo'lgan, 4-8 oydan so’ng
– 27 (17,6%) ta holat takrorlangan, 1-2 yildan so’ng 29 (19,0%)ta holat, 2 yildan ortiq vaqtda 42 ta
holat.
Respirator anamnezining tahlili shuni ko'rsatdiki, 46 (30,1%) bolalar va qaytalanish
o'rtasidagi bolalar virusli-bakterial kasalliklarga ega emas, 20 (13,1%) 1 O`RVI kasalligi bilan
kasallangan, 22 (14,4%) bemorlarlarda – 2 ta holat, 38 (24,8%) - 3 dan 5gacha va 27 (17,6%) - 5
O`RVI holatlaridan ko'proq, ya'ni birinchi va takroriy SLT orasida bolalar uchta yoki undan ortiq
O`RVI (laringeal stenoz sindromi kuzatilmagan) bilan kasallangan.
Kasalxonada laringeal stenozining o'tkir davrida kelayotgan bolalarning ko'pchiligi klinik
tekshiruvida 79 (64,8%) kasalxonaga yotqizilgan va RSLT - 51 (33,3%) bo'lgan bolalarda yuqori tana
harorati, shu jumladan intoksikatsiyaning aniq belgilari mavjud. Konyunktivit, burun bitishi,
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
156
rinofaringit shaklida kataral sindrom 96 (75,2%) da takroriy SLT (p<0,001) va 103 (84,4%) bo'lgan
bolalarda qayd etildi (jadval. 3.7).
Qabul qilinganlarning ko'pchiligida " xurish " kabi yo'tal kuzatildi (109 (89,3%) va 146
(95,4%) guruhlar bo'yicha), BSLT ga qaraganda 3,5 marotaba ko’p bolalarda ovozini bo’g’ilishi,
quruq xirilash QSLT da kuzatildi.
Fizikal tekshiruv natijasida shuni aniqladikki 27 (17,6%) bolada o’pkada hech qanday o’zgarish
kuzatilmadi, 21 (13,7%)da quruq xirilashlar eshtildi, 35 (22,9%)(P<0,001) har xil kattalikdagi nam
xirilashlar kuzatildi. BSLT bilan kelgan 27 (17,6%) bolalarda o'pkasida hech qanday o'zgarishlar
kuzatilmadi, 48 (39,8%) da quruq xirilashlar eshtildi, bundan tashqari 10 (8,2%) bolada har xil
kattalikdagi nam xirilashlar kuzatildi.
Jadval 3
O’SLT bilan bolalarni ob'ektiv tekshirish ma'lumotlari
Belgilari
1 gruppa (n=122)
2 gruppa (n=153)
аbs
%
аbs
%
Ovozining bo’gilishi
122
100,0
153
100,0
Kataral sindrom
103
84,4
96
62,7***
”Xurish” kabi yo'tal
109
89,3
146
95,4
Dag’al nam yo’tal
13
10,7
78
51,0***
Shovqin-siz nafas
64
52,5
29
19,0***
Tana xaroratining
ko’tarilishi
79
64,8
51
33,3***
O’pkada
o’zgarishlarsiz
64
52,5
27
17,6***
Quruq yo’tal
48
39,8
21
13,7***
Har xil kattalikdagi
nam xirilashlar
10
8,2
35
22,9***
Eslatma: * - 1 guruh ma'lumotlariga nisbatan farqlar muhim (*- P<0,05, * * - P<0,01,* * * - P <
0,001)
Tekshirilgan bolalarda nafas etishmovchiligining belgilari chastotasini tahlil qilish shuni
ko'rsatdiki, QSLT bo'lgan bolalarda BSLT bo'lgan bolalarga qaraganda ancha ko’p uchraydi, bu
ularning zaiflashgan holatini ko'rsatadi (jadval. 3).
QSLT bo'lgan bolalarda 79,3%, (p<0,001) inspirator nafas qisilishi, shovqinli nafas olish- 2,1 marta,
ko'krak qafasidagi yumshoq joylarning cho'kishi BSLT ga qaraganda ko’proq kuzatildi.
Laringeal stenozining davomiyligi QSLT da 1 kungacha – 88 (57,5%), 3 kungacha – 51 (33,6%), 3
kundan ortiq – 15 (9,8%); BLTda 1 kungacha 50 (41%), 3 kungacha 56 (45,9%), 3 kundan ortiq 16
(13,1%) (jadval. 4).
Jadval 4
Tekshirilgan bolalarda nafas etishmovchiligining belgilari
Belgilari
1 gruppa (n=122)
2 gruppa (n=153)
аbs
%
аbs
%
Inspirator
hansirash
81
66,4
129
84,3***
Teri qoplamalarig
rangparligi
98
80,3
107
69,9*
Burunlab
uchburchagi sianozi
73
59,8
117
76,5**
Akrosianoz
17
13,9
21
13,7
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
157
Umumiy sianoz
9
7,4
22
14,4
Taxikardiya
79
64,8
51
33,3**
Burun
qanotlarining
taranglashuvi
60
49,2
137
89,5***
Bo’yin
mushaklarining
taranglashuvi
73
59,8
103
67,3
Qovurg’alar aro
mushaklarning nafas
olishda ishtiroki
53
43,4
104
68,0***
Eslatma: * - 1 guruh ma'lumotlariga nisbatan farqlar muhim (*- P<0,05, * * - P<0,01,* * * - P <
0,001)
O’SLT og’irlik darajasini uchta komponentni ko'rib chiqdik:
- laringit belgilari ovozning tembrni (ovozni bo’g’ilishi) va yo'talni ("hurish" yoki nam
xirillashlar) shaklining o’zgarishi;
- stenoz belgilari mavjudligi: inspirator hansirash, shovqinli nafas olish, ko'krak qafasining
yumshoq joylarini cho’kishi ;
- nafas etishmovchiligi belgilari mavjudligi: inspirator hansirash, teri qoplamalarining
rangparligi, burunlab uchburchakning siyanozi, akrosianoz, umumiy sianoz,taxikardiya, yordamchi
mushaklarning nafas olishda ishtiroki.
Jadval 5
O’SLT bilan tekshirilgan bolalarda allergik kasalliklar
Kassaliklar
1 группа (n=122)
2 группа (n=153)
аbs
%
аbs
%
Rinit
8
6,6
39
25,5***
Konyuktivit
3
2,5
8
5,2
Oziq-ovqat allergiyasi
7
5,7
37
24,2***
Medikamentoz allergiya
8
6,6
29
19,0**
Polinoz
4
3,3
9
5,9
Atopik dermatit
6
4,9
21
13,7**
Diatez
5
4,1
16
10,5*
Kvinki shishi
0
0
3
2,0
Eslatma: * - 1 guruh ma'lumotlariga nisbatan farqlar muhim (*- P<0,05, * * - P<0,01,* * * - P <
0,001)
Anamnez yig'ilganda, qaytalanuvchi laringotraxeit 94,8% hollarda allergiya fonida kasallik
kelibchiqanligi qayd etild, o’tkir laringotraxeit esa faqat 33,6% bemorlarda allergiya fonida
aniqlangan (jadval. 3.11).
QSLTda ko’proq uchragan allergik kasalliklar: Diatez (16 (10,5%) (p<0,001)), atopik
dermatit (21 (13,7%) (p<0,01)), medikamentoz allergiyasi (29 (19,0%) (p<0,01)) allergik rinit (39
(25,5%) (p<0,001), oziq-ovqat allergiyasi (37 (24,2%) P<0,001). Bu kasallikning patogenezida
allergik komponentning katta roli haqida xulosa chiqarish imkonini beradi.
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
158
Shunday qilib, QSLT bilan og'rigan bolalarning premorbid fonini tahlil qilish kasallikning
asosiy xavf omillarini aniqlashga imkon beradi: takroriy O’RVI, allergik kasalliklar, irsiy, akusherlik
anamnezi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
1.
Абдуллаева Н.Н., Таджибаев Г.А. //Оптимизация лечения хронического ларингита с
учетом этиологии и патогенеза // Stomatologiya. – 2014. - №1. – С. 70-72.
2.
Абдуллаева Н.Н., Ходжаева К.А. Закирова Ш.А. //Иммунокорригирующая терапия при
патологии ЛОР-органов // Медицинский журнал Узбекистана. – 2002. - №1. - С. 92-94.
3.
Арифов С.С., Далиев А.Г. Показатели исходного вегетативного тонуса у детей с острым
ларинготрахеитом // Журнал вушних, носових і горлових хвороб. – 2009. - №3. – C. 66-
69.
4.
Бакрадзе М.Д., Дарманян А.С., Таточенко В.К. Рациональная терапия крупа у
детей//Вопросы современной педиатрии. — 2007. — Т. 6, № 5. — P. 32-36.
5.
Балаболкин И.И. Профилактика аллергических болезней у детей // В кн.:
Аллергические болезни у детей /под ред. М.Я. Студеникина, И.И. Балаболкина. - М.:
Медицина, 2011. - С. 319-324.
6.
Ермаченко М.Ф.
Особенности
тактики
терапии
острых
стенозирующих
ларинготрахеитов у детей в условиях реанимационного отделения // Здоровье детей
Сибири. - 2010. - №1. - С. 47-50.
7.
Медведева,
Евгения
Александровна
//
Клинико-патогенетическое
значение
метаболической активности микрофлоры ротоглотки и кишечника у детей с
респираторными заболеваниями// Автореф. дисс. канд. мед. наук. Москва-2017. С.25-48
8.
Орлова С.Н., Рывкин А.И., Побединская Н.С. Анализ эффективности комплексов
лечебно-реабилитационных мероприятий у детей, страдающих рецидивирующим
стенозирующим ларинготрахеитом // Вестник Ивановской медицинской академии. 2016.
№ 21 (1). С. 45–49.
9.
Самиева Г.У //Дисбиотические расстройства верхних дыхательных путей у детей с
острым стенозирующим ларинготрахеитом// медицинские новости-2015 С.70-72.
10.
Самиева Г.У //Современные методы лечения острого стенозирующего ларинготрахеита
у детей // Молодой ученый -2014. №11 С.149-151.
11.
Delany D.R., Johnston D.R. Role of direct laryngoscopy and bronchoscopy in recurrent croup
// Otolaryngology– Head and Neck Surgery. 2015. Vol. 152. No. 1. P. 159–164.
12.
Kim Y.I., Jung Y.H., Cho B.H., Kim J.R., Kim S.S., Son W.S., Park S.B. The assessment of
the short- and long-term changes in the condylar position following sagittal split ramus
osteotomy (SSRO) with rigid fixation // J. Oral Rehabilit. – 2010. - N37. – P.262–270.
13.
Kokubo Y., Fukushima S., Sato J., Seto K. Arrangement of artificial teeth in the neutral zone
after surgical reconstruction of the mandible : a clinical report // J Prosthet. Dent. – 2002. – Vol.
88, N 2. – P. 125–127.
14.
Kotrikova B., Wirtz R., Krempien R. Piezosurgery: a new safe technique in cranial osteoplasty
// Int. J.Oral Maxillofac. Surg. - 2006.- N35. -p.461-546.