No. 9 (2025) Development and innovations in science

In the context of the digital transformation of linguistics and the rapid advancement of natural language processing (NLP) technologies, the development of morphological resources for low-resource languages has become a crucial task in applied linguistics. This study explores the possibilities of designing morphological corpora and tagged models for the Karakalpak language—an agglutinative Turkic language that remains unrepresented in digital linguistic repositories.

Ushbu maqolada buyuk ma’rifatparvar ajdodlarimiznining ma’naviy merosidan foydalanish  orqali bo‘lajak boshlang‘ich sinf  o‘qituvchilarini kasbiy faoliyatlarida kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarini  tarbiyalash ishiga tayyorlash.

Ushbu maqolada transformatsion yondashuv asosida bo‘lajak o‘qituvchilarning sunʼiy intellekt savodxonligini shakllantirishga oid metodik model ishlab chiqiladi. Mazkur yondashuvning nazariy asoslari, bosqichlari, tarkibiy komponentlari va kutilayotgan natijalari yoritilib, uni ta’lim jarayoniga amaliy joriy qilish imkoniyatlari tahlil qilinadi.

Ushbu ishda o‘zbek xalqining milliy musiqa merosining yirik namunasi bo‘lgan maqom yo‘llarini o‘qitish jarayonining maqsad va vazifalari yoritiladi. Maqom san’atining tarixi, tuzilishi, lad va ritmik xususiyatlari, ijro an’analari hamda ularni yosh avlodga o‘rgatishning ahamiyati tahlil qilinadi. Shuningdek, maqom yo‘llarini o‘qitish orqali musiqiy idrok, estetik did, ijro mahorati va milliy g‘ururni shakllantirish masalalari ko‘rib chiqiladi. Tadqiqot natijalari maqom san’atini amaliy va nazariy jihatdan chuqur o‘rganish, uni saqlash va rivojlantirishga xizmat qiladi.

Zamonaviy dunyoda radikalizm va ekstremizm global xavfsizlikka jiddiy tahdid solmoqda. O‘zbekiston Respublikasi o‘zining geosiyosiy joylashuvi va ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlari tufayli ushbu tahdidlarga duch kelmoqda. Radikalizmga qarshi kurash milliy xavfsizlikni ta’minlashning asosiy yo‘nalishlaridan biri bo‘lib, bu jarayon ichki ishlar organlari, nodavlat tashkilotlar va xalqaro hamkorlarning birgalikdagi harakatlarini talab qiladi. Ushbu maqola radikalizmga qarshi kurash tushunchasi va uning mazmunini keng ko‘lamda tahlil qiladi, uning ijtimoiy, psixologik, texnologik va axloqiy jihatlarini ko‘rib chiqadi. Maqola O‘zbekiston kontekstida radikalizmga qarshi kurashning dolzarb masalalarini yoritadi, faqat o‘zbek olimlarining ilmiy ishlariga tayangan holda yozilgan bo‘lib, akademik uslubda va taxminan 10 varaq (standart formatda, 4500-5000 so‘z) hajmida taqdim etiladi.

Ушбу мақолада солиқ тўлаш маданияти ва иқтисодий ислоҳотлар самарадорлиги ўртасидаги ўзаро боғлиқлик таҳлил қилинади. Солиқ тўлаш маданиятининг юқори даражада бўлиши давлат бюджети барқарорлиги, иқтисодий ўсиш ва ижтимоий дастурларни амалга оширишга қўшадиган ҳиссаси ёритилади. Солиқ интизоми, солиқ тўловчилар онги ва ҳуқуқий саводхонликнинг иқтисодий ислоҳотлар самарадорлигига таъсири, шунингдек, жаҳон тажрибасида қўлланилаётган самарали механизмлар мисоллар орқали кўрсатилади. Ўзбекистон шароитида солиқ тўлаш маданиятини юксалтириш бўйича таклиф ва тавсиялар берилади.

In this article, specific methods of increasing psychological stability and resistance to occupational stress in internal affairs officers are scientifically studied. The article also discusses effective approaches and innovative strategies to ensure the mental health of employees in a complex and pressurized environment in the field of internal affairs. The article analyzes the importance of methods such as cognitive-behavioral techniques, mindfulness and relaxation exercises, peer support systems, the organization's psychological health policies, as well as programs aimed at developing physical health.

The present study aims to examine the phraseological representations of youth and old age in English and Uzbek, revealing the cultural, semantic, and metaphorical layers embedded within idiomatic expressions related to human age. Through a comparative linguistic approach, the research identifies shared and distinct patterns of how youth and old age are conceptualized, metaphorized, and evaluated in the two languages. Findings demonstrate that while both languages utilize metaphor and evaluation to categorize human life stages, cultural attitudes significantly influence the formation and usage of age-related idioms. This article contributes to cross-cultural phraseology, cognitive linguistics, and intercultural communication studies.

Ушбу мақолада инвестиция жараёнларини самарали ташкил этиш ва уларни молиялаштириш механизмларини такомиллаштириш масалалари таҳлил қилинади. Инвестицион сиёсатнинг устувор йўналишлари, молиялаштириш манбалари ва улардан оқилона фойдаланиш йўллари кўриб чиқилади. Шунингдек, давлат ва хусусий сектор ҳамкорлиги, хорижий инвестицияларни жалб қилиш омиллари ҳамда инвестиция муҳитини яхшилаш бўйича амалий таклифлар илгари сурилади. Тадқиқот натижалари инвестиция фаолияти самарадорлигини ошириш ва иқтисодий ўсишни рағбатлантиришга қаратилган.

Maqolada davlat moliya tizimining  iqtisodiy munosabatlarda  tutgan o‘rni va iqtisodiy mohiyati aks ettirilgan. Shuningdek, davlat moliyasining iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishdagi funksiyalari yoritilgan.

This article explores the principles and practices of managing information security in digital business environments. As companies increasingly rely on digital platforms for operations, communications, and transactions, the risks associated with cyber threats, data breaches, and unauthorized access have significantly grown. The study examines strategic approaches to information security management, including risk assessment, policy development, incident response, and the integration of advanced technologies. It also highlights the importance of compliance with international standards and legal requirements to ensure data confidentiality, integrity, and availability in digital business operations.

Ушбу мақолада маҳаллий бюджет харажатлари ижросини такомиллаштириш масалалари ва унинг ижтимоий тараққиётга таъсири таҳлил қилинади. Маҳаллий молия ресурсларидан самарали фойдаланиш, харажатлар таркибини оптималлаштириш ҳамда ижро жараёнида шаффофлик ва ҳисобдорликни таъминлаш бўйича таклифлар илгари сурилади. Шунингдек, маҳаллий бюджет харажатларини режалаштириш ва уларни амалга оширишда рақамли технологиялардан фойдаланиш имкониятлари ёритилади. Тадқиқот натижалари маҳаллий ҳокимият органлари фаолияти самарадорлигини ошириш ва аҳоли турмуш даражасини юксалтиришга қаратилган амалий тавсиялар ишлаб чиқишга хизмат қилади.

Maqolada qurilish sohasida mehnat samaradorligini oshirish omillari, inson resurslarining o‘rni, malaka, motivatsiya va zamonaviy boshqaruv tizimlarining ta’siri tahlil qilinadi. Qurilishda ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini yaxshilash uchun malakali kadrlar, texnologik yangilanishlar, raqamlashtirish va mehnat muhitining takomillashuvi muhim omillar sifatida ko‘rib chiqiladi.

Ushbu maqolada Yangi O‘zbekiston sharoitida kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirishning zaruriyati va istiqbollari tahlil qilinadi. Mamlakat iqtisodiyotida kichik biznesning o‘rni, uni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan islohotlar va so‘nggi yillardagi iqtisodiy ko‘rsatkichlar asosida olib borilgan o‘zgarishlar ko‘rib chiqiladi.

Mazkur maqolada Ulug‘bek Hamdam she’rlaridagi somatizmlar tahlilga tortiladi. Somatizmlarning  badiiy matnda qo‘llashdagi ijodkor mahorati tahlil qilinib, ularning she’rdagi funksiyalari aniqlanadi.

This research study analyzes strategies for developing written and oral speaking skills through modern digital technologies. The thesis examines the role of computer-aided language learning, mobile technologies, and interactive multimedia tools in the language learning process. The study analyzed international experience and scientific literature, and assessed the effectiveness of digital tools. The results show that the targeted use of digital resources can improve students' speaking skills by 23-40%. The study provides a classification of digital tools suitable for different age groups and suggests strategies for their effective use.

Проблема исследования заключается в изучении преломления мотива идеального героя в скандинавской и индейской литературах в контексте экологического кризиса антропоцена, отражающего стремление к гармонии с природой. Цель статьи – проанализировать, как мотив идеального героя воплощается в «Саге о Ньяле» (исландская традиция) и «Церемониях» Лесли Мармон Силко (лагун-пуэбло, США), выявляя универсальные и культурно-специфические черты экологических нарративов. В результате установлено, что в скандинавской литературе идеальный герой выступает как защитник природного порядка, укорененного в коллективных традициях, тогда как в индейской литературе он символизирует духовное восстановление через коренные экологические знания.

Cultural diplomacy in Central Asia has become an important tool for strengthening national identity, regional integration and international image. The study shows the stages of its development: from the approval of symbols in the 1990s to institutionalization within the CIS, SCO and TURKSOY, as well as the digital transformation of recent years. The main problems are highlighted - competition for heritage, language differences and external influence, as well as opportunities through common cultural symbols and international organizations.

Актуальность темы исследования в данной квалификационной работе, научно-теоретические основы совершенствования установления и осуществления инспекторами профилактики, профилактические мероприятии так же вести активную профилактико-пропагандистких действий с ранее осужденными несовершеннолетними, методологические основы совершенствования деятельности по ранее осужденными несовершеннолетними. Кроме того, проведен практический анализ правил совершенствования по работе с ранее осужденными несовершеннолетними со стороны инспекторов профилактики и процессуальных документов в этой сфере, проблем и недостатков в этой деятельности, а также ряд предложений по устранению некоторых существующих проблем и недостатков.

Maqolada bolalarda uchraydigan anemiyaning asosiy sabablari, klinik belgilari va uning profilaktikasi haqida ilmiy asoslangan tahlillari berilgan. Tadqiqot davomida maktab yoshidagi bolalar o‘rtasida kuzatilgan anemiya hollari o‘rganilib, laborator tahlillar va so‘rovnomalar natijalariga tayangan holda kasallikning keng tarqalish sabablari yoritilgan. Anemiyani erta aniqlash va oldini olish uchun to‘g‘ri ovqatlanish, gigiyena qoidalariga rioya qilish va profilaktik tibbiy ko‘riklarning ahamiyati ta’kidlanadi.

This article is dedicated to the work "Al-Jibal val-Amkina val-Miyāh" by the great scholar, prominent linguist, and exegete, Mahmud ibn Umar az-Zamakshari. It discusses the history of the work's creation, its earliest manuscript copies, and the contributions of the Dutch orientalist who prepared its Latin-Arabic academic edition. The article extensively explores the work's significance in the fields of linguistics, culture, toponymy, and lexicography, highlighting its importance as an invaluable source in the history of Arabic philology.