Доктор ахборотномаси № 3.1 (96)—2020
96
Кириш.
ГНнинг турли хил бошланғич омилларга таъсиридан сўнг ривожланиши аста-
секин склерозга олиб келадиган стереотипли жараѐнлар билан белгиланади. ГН индукци-
ясида этакчи ўрин иммунитетни бузиш омилларига, гуморал ва / ѐки ҳужайра иммунитети-
нинг реакцияларига берилади; кейинги ривожланишда яллиғланиш воситачилари ва имму-
нитетга эга бўлмаган механизмлар - гемодинамик ва метаболик - муҳим роль ўйнайди. Ри-
вожланишнинг барча босқичларида этиологик омилнинг барқарорлиги етакчи роль
ўйнайди, афсуски, фақатгина 1/10 беморда маълум [1]. Ҳолларнинг ярмидан кўпида СГН
этиологияси номаълум бўлиб қолмоқда [5]. Ўткир гломерулонефрит (ЎГН) нефритик шакли
намоѐн бўлишининг этиологик омили кўпинча б-гемолитик стрептококклардир [3,4].
Мурожаатлар бўйича CГН тарқалиши паст - ҳар 10 000 аҳолига 13-50 та ҳолат, аммо
Оригинальная статья
УДК 616.611-002+616.988]-053.32- 07-037
БАРЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРДА СУРУНКАЛИ ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТНИНГ
ШАКЛЛАНИШ ХАВФ ОМИЛЛАРИ
Н. К. Тураева
Бухоро давлат тиббиѐт институти, Бухоро, Ўзбекистон
Таянч сўзлар:
болалар, гломерулонефрит, вируслар ассоциацияси, оқибат, хавф омили.
Ключевые слова:
дети, гломерулонефрит, ассоцииации вируса, прогноз, факторы риска.
Keywords:
children, glomerulonephritis, virus association, prognosis, risk factors.
Гломерулонефрит (ГН)нинг турли хил бошланғич омилларга таъсиридан сўнг ривожланиши аста-секин
склерозга олиб келадиган стереотипли жараѐнлар билан белгиланади. Тадқиқот мақсади: барча ѐш
тоифаларидаги болаларда сурункали гломерулонефрит (СГН) шаклланишининг хавф омилларини аниқлаш.
Тадқиқот материаллари ва усуллари: ГН билан касалланган 249 бола кузатув остида бўлган. Барча беморлар
умумий қон текширувлари, сийдик синовлари, Нечипоренко ва Зимнидский бўйича сийдик синовлари учун
текширилди, функционал, биокимѐвий тадқиқот усуллари ўтказилди. Тадқиқот натижалари: оилавий тарих ва
ҳаѐт тарихининг қиѐсий хусусиятлари болаларда ГБВ ривожланишининг хавф омилларининг ролини
аниқлашга имкон берди. Бинобарин, коморбид патология ва хавф омиллари болаларда ГН ҳосил бўлишининг
предмети бўлиб, жараѐннинг сурункали ҳолатга ўтишини таъминлайди.
ФАКТОРЫ РИСКА ФОРМИРОВАНИЯ ХРОНИЧЕСКОГО ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТА У ДЕТЕЙ ВСЕХ
ВОЗРАСТНЫХ КАТЕГОРИЙ
Н. К. Тураева
Бухарский государственный медицинский институт, Бухара, Узбекистан
Прогрессирование гломерулонефрита (ГН) после воздействия различных начальных факторов
определяется достаточно стереотипными процессами, постепенно ведущими к склерозу. Цель исследования:
определить факторы риска формирования хронического гломерулонефрита (ХГН) у детей всех возрастных
категорий. Материалы и методы исследования: под наблюдением находились 249 больных детей с ГН. Все
больные обследованы на общие анализы крови, мочи, анализы мочи по Нечипоренко и Зимницкому,
проведены функциональные, биохимические методы исследования. Результаты исследования: сравнительная
характеристика семейного анамнеза и анамнеза жизни позволила определить роль факторов риска развития
ГН детей. Следовательно, коморбидная патология и факторы риска выступают в роли предикторов
формирования ГН у детей и перехода процесса в хронизации.
RISK FACTORS FOR THE FORMATION OF CHRONIC GLOMERULONEPHRITIS IN CHILDREN OF
ALL AGE CATEGORIES
N. K. Turayeva
Bukhara state medical institute, Bukhara, Uzbekistan
The progression of glomerulonephritis (GN) after exposure to various initial factors is determined by rather
stereotyped processes that gradually lead to sclerosis. Purpose of the study: to determine the risk factors for the for-
mation of chronic glomerulonephritis (CGN) in children of all age categories. Materials and methods of research: 249
sick children with GN were under observation. All patients were examined for general blood tests, urine tests, urine
tests according to Nechiporenko and Zimnitsky, functional, biochemical research methods were carried out. Results of
the study: comparative characteristics of family history and life history made it possible to determine the role of risk
factors for the development of GBV in children. Consequently, comorbid pathology and risk factors act as predictors
of the formation of GN in children and the transition of the process to chronicity.
Доктор ахборотномаси № 3.1 (96)—2020
97
CГН билан касалланган беморларнинг прогрессив кечиши туфайли нефрология ва гемодиа-
лиз бўлимларининг асосий контингентини ташкил қилади ва буйрак етишмовчилигининг
сўнгги босқичида улар ногирон бўлиб қоладилар, бу оила учун фожиа бўлиб, давлатга оғир
юк келтиради [12].
ГН кечишига таъсир қилувчи индивидуал хавф омилларининг роли тўғрисида ягона
фикр мавжуд эмас. T.M. Eisonetal ва бошқалар [5,6] гломерулонефрит ривожланишида бак-
териал ѐки вирусли инфекцияларнинг давомийлигига катта аҳамият беришади.
Тадқиқот мақсади:
барча ѐш тоифаларидаги болаларда сурункали гломерулонефрит
(СГН) шаклланишининг хавф омилларини аниқлаш.
Тадқиқот материаллари ва усуллари:
ГН билан касалланган 249 бола кузатув ости-
да бўлган. Барча беморлар умумий қон текширувлари, сийдик синовлари, Нечипоренко ва
Зимницкий бўйича сийдик текширилди, функционал, биокимѐвий тадқиқот усуллари ўтка-
зилди.
Текширилган ўғил болалар орасида бир оз кўпроқ - 161 (64,6%) қизларга қараганда 88
нафар (35,4%). Текширувдан ўтган касал болалар 1 ѐшдан 18 ѐшгача, шундан 5 ѐшгача
бўлган болалар - 70 (28,1%), 6-10 ѐш - 92 (36,9%), 11-15 ѐш - 64 (25), 7%), 16-18 ѐш - 23
(9,3%). Хавф омиллари таъсирини қиѐсий ўрганиш учун беморлар 2 гуруҳга бўлинган:
1-гуруҳ: ГН-138 вирусли ассоциацияланган бемор болалар (55,5%);
2-гуруҳ: Вирусли ассоциациясиз ГН бўлган касал болалар - 111 (44,5%).
ГБВ ривожланиши учун хавф омилларини баҳолаш ишларни назорат қилиш турига
кўра ҳисоблаб чиқилган. Нисбий имконият (НИ) аҳамияти қуйидагича баҳоланди: агар НИ
1 дан ошса, демак, хавф гуруҳини топиш эҳтимоли натижа бўлган гуруҳда каттароқдир ва
омил натижа эҳтимоли билан бевосита боғлиқдир. Қиймати 1 дан кам бўлган НИ, иккинчи
гуруҳда хавф омилини топиш эҳтимоли катта эканлигини ва омил натижа эҳтимоли билан
тескари боғлиқлигини кўрсатади. Ишонч оралиғи (ИО), популяцияда ҳақиқий қийматлар-
нинг ўзгариши оралиғи. Беморларнинг намуналари бўйича ўтказилган тадқиқотларда олин-
ган қийматлар тасодифий таъсир туфайли популяцияда ҳақиқий қийматлардан фарқ қилади.
I типдаги хатоликнинг аҳамиятлилик даражаси (Р) 0,05 дан кам бўлиши ишончли деб ҳисо-
бланади.
Тадқиқот натижалари ва муҳокамаси:
Оила тарихи ва ҳаѐт тарихининг қиѐсий ху-
сусиятлари болаларда ГН ривожланишида хавф омилларининг ролини аниқлашга имкон
берди. Болаларда ГН шаклланишида хавф омилларининг пайдо бўлиш частотасини баҳолаш
натижалари бўйича қуйидагилар аниқланди:
- ГН вируси билан боғлиқ ҳолда, ҳомиладорликнинг патологик кечиши (НИ-2,45, ИО
99%, Р <0,001), оператив туғруқ (НИ-1.33, ИО 95%, Р <0,01) агрессив хавф омиллари бўлиб
хизмат қилади, ота-оналарнинг ТОRCH инфекцияси (НИ-1,93; ИО 95%, Р<0,01), экссудатив
катарал диатез (ЭКД) ва атопик дерматит (АД) (НИ-1,43; ИО 95%, Р<0,01), анамнезда тез-
тез ўткир респиратор вирусли инфекцияларга (ЎРВИ) (НИ-1,09; ИО- 95%, Р<0,01), ўтка-
зилган геморрагик васкулит (сўнгги 3 ой ичида) (НИ-1.17; ИО 95%, Р<0,01), ҳашаротларга
аллергия (НИ-1.27; ИО 95%, Р<0,01), ўтказилган сувчечак (сўнгги 3 ой ичида) (НИ-1.06; ИО
95%, Р<0.01 ), совуқ қотиш (НИ-1,24; ИО 95%, Р<0,01) ва оғир анамнез (НИ-1,36; ИО 95%,
Р<0,01) (1-жадвал).
Болалардаги хавф омиллари учраш частотасини қиѐсий баҳолашда болаларда вирус
ассоциацияланмаган ГН шаклланишининг башоратчиларини аниқлади. Бундай ҳолда,
қўзғатувчи омиллар қуйидагилардир: оилада аллергик касалликлар мавжудлиги (НИ-1,80;
ИО 95%, Р<0,01), эмлашга реакция (НИ-1,81; ИО 95%, Р <0,01), ўтказилган касаллик
(диарея) (НИ-1,06; ИО 95%, Р <0,01) ва тутқаноқли синдром (НИ-1,52; ИО 95%, Р <0,01) (2-
жадвал).
Бинобарин, қўшма патология ва хавф омиллари болаларда ГН ҳосил бўлишининг
башоратловчи омиллар бўлиб, жараѐннинг сурункали ҳолатга ўтишини таъминлайди.
Хулоса.
Шундай қилиб, илмий тадқиқотлар натижасида болаларда ГН нинг баъзи
Н. К. Тураева
Доктор ахборотномаси № 3.1 (96)—2020
98
2 жадвал.
Болалардаги вирус ассоциацияланмаган ГН хавф омилларининг учраш частотаси.
1 жадвал.
Болалардаги вирус ассоциацияланган ГН хавф омилларининг учраш частотаси.
минтақавий хусусиятларини аниқлаш мумкин бўлди: буйрак касалликлари таркибида CГН
устунлик қилади; болаларда вирус билан боғлиқ бўлган ГН ривожланиш хавфи - бу ҳомила-
дорлик ва туғруқнинг патологик кечиши, боланинг ўтказилган вирусли ва аллергик касал-
ликлари ва гипотермиянинг ўзига хос бўлмаган омили (Р<0.01); болаларда вирус боғлиқ
бўлмаган ГН ривожланишининг хавф омиллари оиладаги аллергик касалликлар, эмлашлар-
га бўлган олдинги реакциялар, болада диарея ва туқаноқли синдром (Р<0.01).
Фойдаланилган адабиѐтлар:
1. Гломерулонефриты // Нефрология: руководство для врачей / под ред. И.Е. Тареевой. -М.: Медицина, 2000.
- С.188-279.
2. Гломерулонефриты. Учебное пособие, О. В. Тирикова, И. А. Филатова под редакцией Н. М. Козлова– д-р
мед.наук, зав. кафедрой факультетской терапии ФГБОУ ВО ИГМУ Минздрава России., ИГМУ, 2017. С.44.
3. Нефрология: национальное руководство / под ред.Н.А. Мухина.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. — C.45.
4. Острый гломерулонефрит у детей: факторы риска, течение, исходы З.М. Еникеева, Э.Н. Ахмадеева, Л.Р.
Имаева, Р.Ф. Агзамова. Педиатрия/2012/Том 91/№ 6. С. 17-21.
5. Факторы риска хронизациигломерулонефрита у детей. Имаева Л.Р., Еникеева З.М., Ахмадеева Э.Н., Сирае-
ва Т.А.: Журнал Медицинский вестник Башкортостана. Раздел Клиническая медицина-2011 c.67-70.
6. KDIGO Clinical Practice Guideline for Glomerulonephritis Kidney International supplements Volume 2/ issue 2/
June 2012. P. 55-62.
Оригинальная статья
Хавф омиллари
НИ
ИО
P
Ҳомиладорликнинг патологик кечиши
2,45
99%
<0,001
Оператив туғруқ
1,33
95%
<0,01
Ота-оналарнинг ТОRCH инфекцияси
1,93
95%
<0,01
Болаларда ЭКД ва АҚБ
1,43
95%
<0,01
Анамнезда тез-тез ЎРВИ
1,09
95%
<0,01
Ўтказилган геморрагик васкулит
1,17
95%
<0,01
Ҳашаротларга аллергия
1,27
95%
<0,01
Ўтказилган сувчечак
1,06
95%
<0,01
Совуқ қотиш
1,24
95%
<0,01
Оғир анамнез
1,36
95%
<0,01
Хавф омиллари
НИ
ИО
P
Оилада аллергик касалликлар мавжудлиги
1,80
95%
<0,01
Эмлашга реакция
1,81
95%
<0,01
Ўтказилган касаллик (диарея)
1,06
95%
<0,01
Тутқаноқли синдром
1,52
95%
<0,01