“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
1
www.iqtisodiyot.uz
Ш.Қ. Рахмонов,
катта илмий ходим-изланувчи, ТИМИ
ТУПРОҚ УНУМДОРЛИГИНИ ДОИМИЙ ОШИРИБ БОРИШ – АГРАР
УСТУВОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ АСОСИ
Уровень использования сельскохозяйственных земель во многом зависить от
степени естественного плодородия почвенного покрова. В статье раскрыты
вопросы обоснования ставки единого земельного налога с учетом показателей
плодородия почв, что является важным инструментом пополнения поступлений в
государственный бюджет.
Level of agricultural land use is largely dependent on degree of natural fertility of
soil surface. In article discusses questions to rationalize of the unified land tax based on
indicators of soil fertility, which is an important recruiting and filling tool of state budget.
Калитли сўзлар:
Ер ажратиш, тармоқлар, ер ресурслари, суғориладиган ер,
тупроқ унумдорлиги, балл бонититет, аграр соҳа устуворлиги, ер солиғи, ер
мелиорацияси.
Мамлакатимизда иқтсиодиёти жадал суратларда ривожланаётган бир пайтда
қишлоқ хўжалигида ўтказилаётган ислоҳотлар мавжуд ресурслардан самарали ва
тезкор фойдаланишга катта эътибор берилмоқда. Жумладан, мавжуд тупроқ
унумдорлигини ошириш учун кўпгина ишлар амалга оширилмоқда. Республикамиз
суғориладиган ерлари мелиоратив ҳолатини яхшилашга қаратилган давлат
дастурларининг амалга оширилиши натижасида қишлоқ хўжалигида бир қатор
ютуқларга эришилди, суғориладиган тупроқларнинг унумдорлик даражаси
барқарорлашиб, уларнинг унумдорлиги сезиларли даражада ортиб бормоқда. Лекин
Президентимиз Ислом Каримов таъкидлаганларидек “Қишлоқ хўжалиги соҳасида
биринчи навбатда тупроқ унумдорлигини ошириш чораларини кўриш, барча
агротехник тадбирларни ўз вақтида бажариш, замонавий агротехнологияларни
жорий қилиш билан боғлиқ, ҳали-ҳамон ишга солинмаган катта имкониятлар
мавжуд” [1].
Ерларни сифат жиҳатидан ҳисоб қилишнинг вазифаси-тупроқ қатлами ҳамда
ердан фойдаланувчилар нуқтаи назаридан ер турларини табиий, мелиоратив ва
хўжалик ҳолатига ҳар томонлама тавсиф беришдан иборат. Тупроқ
бонитировкасининг асосий мақсади ерларни табиий, барқарор хусусиятлари ҳамда
хўжалик шароитида ва фойдаланиш жараёнида олган сифатлари бўйича
баҳолашдан иборат. Тупроқ бонитировкасини натижалари ер майдонларини
иқтисодий жиҳатдан баҳолашда холисона асос бўлиб хизмат қилади [2].
Тупроқ бонитровкасининг мезони қилиб, ишлаб чиқариш натижаларига
таъсир этувчи тупроқларнинг табиий диагностик ва маданийлашиш жараёни
олинади. Республикада ўтказилган ер баҳолаш ишлари натижасида экин
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
2
www.iqtisodiyot.uz
майдонларининг сифат кўрсаткичлари ва тупроқ унумдорлигининг асосий баҳолаш
кўрсаткичи тупроқнинг балл бонитети деҳқон хўжаликлари, туманлар ва вилоятлар
миқёсида аниқланади [3]. Қуйидаги жадвалларда 2008 йил ва 2013 йил якунлари
бўйича республикада ўтказилган тупроқни баҳолаш натижалари қайд этилган [4]
(1-жадвал).
1-жадвал
Ўзбекистон Республикаси тупроқларининг сифат баҳоси
(2008 йил 1 январ холатига)
№
Республика ва
Вилоятлар
номи
К а д а с т р г у р у ҳ л а р и
Суғори-
ладиган
ер
майдони,
га
Ўртача
бонитет
бали
2008 й.
Ёмон
Ерлар
Ўртачадан паст
ерлар
Ўртача ерлар
Яхши
Ерлар
Энг яхши
ерлар
К а д а с т р к л а с с л а р и
I
II
III
IV
V
VI VII
VIII
IX
X
Б о н и т е т б а л и
0-
10
11-20 21-30
31-40
41-50
51-
60
61-
70
71-80
81-90
91-
100
майдони, га
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1.
Қорақалпоғистон
Республикаси
1919
29810 237202
69846
46458
24497
6801
416533
41
2.
Андижон
311
9593
34322
39801
45187
50547
38267
6015
35
224078
57
3.
Бухоро
1038
16521
57391
42070
55294
40843
19456
83
232696
50
4.
Жиззах
105
3607
40717
143261
48533
30379
7413
2809
276824
50
5.
Қашқадарё
3455
71977
198976
87416
50375
25003
8177
445379
51
6.
Наманган
235
13499
45776
47117
36667
32553
33383 18181 1301
228712
59
7.
Навоий
3358
9618
15253
17668
18200
20423
12853
2099
99472
52
8.
Самарқанд
41
2044
29478
72263
89756
57187
38321 16770
547
306407
57
9.
Сурхондарё
704
11047
43203
59838
79317
50049
20985
6915
272058
56
10.
Сирдарё
1738,9 36343,9 93771,8 60918,1 51580,1
7694,3
8
252055
51,5
11.
Тошкент
23
2562
15565
59284
93620
102280
41138 10179
2
324653
59
12.
Фарғона
1426
8043
59139
56142
58386
67580
33001
5570
452
289739
56
13.
Хоразм
625
8839
46296
34932
82052
49291
11848
102
233985
53
Республика бўйича
9762 120446 754684 962047 776152
599689
300405 81329 2364
3602591
55
Манба: “Ергеодезкадастр” давлат қўмитаси маълумотлари асосида муаллиф
томонидан тузилгпн.
Жадвалга кўра, республика бўйича суғориладиган ер майдонларининг ўртача
балл бонитети 55 баллни ташкил қилади. Қорақолпоғистон Республикаси (41 балл),
Бухоро вилояти – 50 балл, Жиззах вилояти – 50 балл, Қашқадарё вилояти – 51 балл,
Сирдарё вилояти – 51,5 балл, Хоразм вилояти – 53 баллни ташкил этиб, бу
кўрсаткичлар республика бўйича ўртача балл бонитетидан паст. Охирги беш йил
мобайнида амалга оширилган чора-тадбирлар натижасида бу вилоятларда ҳам
тупроқ сифати яхшиланганини гувоҳи бўламиз. Жумладан, Хоразм вилояти бўйича
суғориладиган ер майдонларининг ўртача балл бонитети 2013 йил якунига кўра 54
баллни ташкил қилади.
Агротехник тадбирларни амалга ошириш тупроқ сифатини яхшилаш
ишларини тўғри ташкил этиш натижасида бу вилоятнинг Урганч туманида
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
3
www.iqtisodiyot.uz
суғориладиган ер майдонлари сифати 54 баллдан 56 баллга, қолган туманларда 1
баллга ёки 2%га ошган. Қашқадарё вилоятида эса охирги 3 йил мобайнида тупроқ
сифати 1,3 баллга ошган. Нисбатан кўзга кўринмас бу кўрсаткичларнинг замирида
қанчалик меҳнат самараси етганини аниқлаш учун олдинги бўлимларада қилинган
таҳлил натижалари асосида қуйидаги хулосага келишимиз мумкин. Бир баллга
тўғри келадиган солиқ юкламаси Хоразм вилоятида 1250,6 сўм эканини ҳисобга
олсак, вилоят бўйича бюджетга ер солиғи тушуми ўртача 276 миллион 443 минг 879
сумга кўпайганини, бундан ташқари ҳосилдорлик ортиши ҳисобига япли махсулот
миқдори хам кўпайишини инобатга олсак, тупроқ сифатини яхшилаш бўйича
амалга ошириладиган тадбирлар давлат аҳамиятига молик тадбирлар сифатида
ўрин тутишига муболаға бўлмайди.
Лекин эътироф этиш лозимки, республикамизда саноат ривожланиши,
иқтисодиётнинг бошқа соҳаларига бўлган талаб ва эҳтиёжлар учун ер майдонлари
ажратилиши ҳисобига камайиши, айниқса, бу эҳтиёжлар учун сифатли ер
майдонлари ажратилаётгани ачинарли ҳолдир.
Қуйидаги жадвалда 2013 йил якуни бўйича тупроқ сифати баҳоси қайд
этилган.
2-жадвал
Ўзбекистон Республикаси тупроқларининг сифати баҳоси
(2013 йил якуни бўйича холат)
(суғориладиган қишлоқ хўжалик ерлар жами майдони, га.)
№
Республика ва
Вилоятлар
номи
К а д а с т р г у р у ҳ л а р и
Суғори-
ладиган
ер майдони,
га
Ўртача
бонитет
бали
2013 й.
Ёмон
Ерлар
Ўртачадан
паст ерлар
Ўртача
ерлар
Яхши ерлар
Энг яхши
Ерлар
К а д а с т р к л а с с л а р и
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
Б о н и т е т б а л и
0-10 11-20 21-30
31-40
41-50
51-60
61-70
71-80
81-90 91-100
майдони, га
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1.
Қорақалпоғистон
Республикаси
181 26302 258644 123835
43411
13603
1619
467594
41
2.
Андижон
387
6326
29063
45696
48012
54475
38267
6015
35
228276
57
3.
Бухоро
263 15374 48791
53826
51309
46751
12714
83
229108
51
4.
Жиззах
2132
22885
144602
60894
29045
10170
1347
271075
51
5.
Қашқадарё
1099
43909
204403 109025
65982
26607
7036
458061
52,3
6.
Наманган
4597
41141
48808
39359
46533
33581 19195
1730
234944
60
7.
Навоий
410
6457
19605
20392
20705
20687
12212
1705
102173
53
8.
Самарқанд
57
10656
60316
98351
83871
37753 15231
171
306406
59,3
9.
Сурхондарё
704 11047 43203
59838
79317
50049
20985
6915
272058
56
10.
Сирдарё
1809
36082
94975
61410
51395
7533
9
253211
51,5
11.
Тошкент
23
2562
15565
59284
93620
102280
41138 10179
2
324653
59
12.
Фарғона
5557
44499
79437
58661
74163
29300
5268
49
289733
56
13.
Хоразм
2837
36095
45591
69981
57666
8832
47
221049
54
Республика бўйича
9762 86155 650138
104100
2
834053 696500 280712 73028
1986
3665541
55
Манба: “Ергеодезкадастр” давлат қўмитаси маълумотлари асосида муаллиф
томонидан тузилгпн.
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
4
www.iqtisodiyot.uz
Агар биз бу кўрсаткичларни 2007 йилги кўрсаткичлар билан таққосласак,
суғориладиган ер майдонлари 3665541 гектарни ташкил этиб, шу давр мобайнида
62950 гектарга кўпайганини, лекин энг яхши 91 баллдан 100 баллгача бўлган ер
майдонлари 387 гектарга камайгани, Самарқанд вилоятининг ўзида энг сифатли
ерларнинг 276 гектрга камайгани ер ажратишда бундай қимматбаҳо ерларни
муҳофаза қилишни, ер танлаш ишларида бир неча вариантларни нафақат
иқтисодий, балки бошқа омилларни ҳам инобатга олган ҳолда амалга оширишни
тақозо этади.
2008-2013 йил мобайнида республика бўйича суғориладиган ер майдонлари
62950 гектарга кўпайган, лекин ўртачадан паст сифатли ерлар 34291 гектарга,
ўртача сифатли ерлар 104546 гектарга, 71-80 балл оралиғидаги яхши ерлар 19693
гектарга, 81-90 балл оралиғидаги энг яхши ерлар 8301 гектарга ва 91-100 балл
оралиғидаги энг яхши ерлар 378 гектарга камайган. Суғориладиган ер
майдонларининг купайиши асосан 41- 50 балл оралиғидаги ўртача сифатли ерлар
78955 гектар, 51- 60 балл оралиғидаги яхши сифатли ерлар – 57901 гектар ва 61- 70
балл оралиғидаги яхши сифатли ерлар – 96811 гектар ҳисобига кўпайган.
Республика бўйича ерларнинг сифат ўзгариши динамикасини ўрганиш
учун сифат гуруҳдаги ерларнинг умумий ер майдонидаги салмоғи ўзгаришини
таҳлил қилдик. Қуйидаги шаклда республикада балл бонитети бўйича ер
майдонларининг ўзгариши динамикаси берилган.
1-шакл. Республикада балл бонитети бўйича ер майдонларининг 2008-2013
йил оралиғида ўзгариши динамикаси
Манба: Муаллиф ишланмаси.
Юқоридаги шаклга кўра, республиканинг тупроқ унумдорлиги 40-70 баллар
оралиғидаги ер майдонлари кўпайганлигини кўришимиз мумкин. Бу мамлакат
миқёсида олиб борилаётган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш борасидаги
кенг кўламли тадбирлар натижаси деб ҳисоблаймиз. Ушбу кесимдаги ер
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
2008 йил якуни буйича
2013 йил
Майдони, га
Бонитет бали, балл
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
5
www.iqtisodiyot.uz
майдонлари республиканинг суғориладиган экин майдонининг асосий қисмини
ташкил этади. Буни эса қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг ошиши билан изоҳлаш
мумкин бўлади.
Агар республика умумий ер майдонидан балл бонитети бўйича ер
майдонларининг салмоғи ўзгаришини таҳлил қилсак, қуйидаги натижани кузатиш
мумкин (3-жадвал).
3-жадвал
Республика умумий ер майдонидан балл бонитети бўйича ер майдонларининг
салмоғи ўзгариши динамикаси
балл бонитети
0-10
11-20
21-30
31-40
41-50
51-60
61-70
71-80
81-90
91-100
жами
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2008 йил якуни
бўйича
суғориладиган ер
майдони, га
9762
120446
754684
962047
776152
599689
300405
81329
2364
3602591
умумий майдонга
нисбатан фоиз
ҳисобида
0,27
3,34
20,95
26,70
21,54
16,65
8,34
2,26
0,07
100,00
2013 йил бўйича
суғориладиган ер
майдони, га
9762
86155
650138
1041002
834053
696500
280712
73028
1986
3665541
умумий майдонга
нисбатан фоиз
ҳисобида
0,27
2,35
17,74
28,40
22,75
19,00
7,66
1,99
0,05
100
Манба: Муаллиф томонидан тузилган.
Агар республика умумий ер майдонидан балл бонитети бўйича ер
майдонларининг салмоғи ўзгариши динамикаси қуйидаги шаклда келтирилган.
2-шакл. Республика умумий ер майдонидан балл бонитети бўйича ер
майдонларининг салмоғи ўзгариши динамикаси
Манба: Муаллиф ишланмаси.
0
5
10
15
20
25
30
2008 йил якуни буйича
умумий майдонга нисбатан
фоиз хисобида
2013 йил якуни буйича
умумий майдонга нисбатан
фоиз хисобида
Умумий майдонга
нисбатан фоизда, %
Бонитет балли, балл
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
6
www.iqtisodiyot.uz
Жадвал ва шаклга кўра, республикада суғориладиган ер майдонлари асосан
сифати 41 баллдан 70 баллгача бўлган ер майдонлари ҳисобига кўпайган, 71
баллдан 100 баллгача бўлган энг қимматбаҳо ер майдонлари камайган ҳам умумий
майдонга нисабатан салмоғи жиҳатидан ҳам майдон жиҳатдан камайган, жумладан,
71-80 балл оралиғидаги ер майдонлари салмоғи 8,34 фоиздан 7,66 фоизга ва 19693
гектарга, 81-90 баллгача бўлган ер майдонлари 2,26 фоиздан 1,99 фоизга ва 8301
гектарга, 91-100 балл оралиғидаги ер майдонлари 0,77 фоиздан 0,55 фоизга ва 378
гектарга камайган. Бундай энг сифатли ер майдонларининг камайишидан келган
бир йиллик зарарни ҳисоблайдиган бўлсак, ва ерларни ўзлаштириш натижасида
сифатини шу даражага етказиш учун сарфланадиган маблағни ҳисоблайдиган
бўлсак, республикамиз қанча зарар кўрганини аниқлаш мумкин. Ҳисобимиз бўйича
ўртача бир йиллик зарар қуйидаги миқдорда:
1. Олиниши мумкин бўлган ҳосил (пахта мисолида)
(19693га +8301га+378га)*26,44=750155,68 ц.
Бунда:
26,44 ц\га – 2013 йил республика бўйича ўртача пахта ҳосилдорлиги, ц\га
ҳисобида. Агар пахта хом ашёсидан тола чиқишини ўртача 33% деб ҳисобласак,
олиниши мумкин бўлган пахта толаси – 24755,1 тонна.
Агар таҳлил учун меъёрий ҳосилдорликни қўллайдиган бўлсак, назарий
жиҳатдан, агротехника талабларига тўла амал қилинганда олиниши мумкин бўлган
ҳосил қуйидагича ҳисобланади:
(1963*75+8301*85+378*95)*0,4=887 338 ц.
Олиниши мумкин бўлган пахта толаси – 29 238,8 тонна.
0,4 - бонитет баллари бўйича асосий қишлоқ хўжалик экинларининг меъёрий
ҳосилдорлиги ҳисоблашда пахта экини учун бир балл қиймати.
Амалдаги экин майдони структурасидан фойдаланган ҳолда бу ҳисобларга
аниқлик киритишимиз мумкин, лекин тадқиқотларимиз доирасида бу ҳисобларга
ҳожат сезмадик.
2. Давлат буджетига тушмаган солик микдори:
(19693*75 +8301*85+378*95)*1269,1 сум=2 815 460 227 сум.
Бунда, ҳисоб учун ўртача балл бонитети олинди, яъни 71-80 оралиғидаги ер
майдони учун 75 бал ва хоказо;
1269,1 – республика бўйича 1 балл бонитетига тўғри келадиган ер солиғи
юкламаси.
Суғориладиган ер майдонларини сифат ўзгариши мустақилликнинг биринчи
йилларидаги маълумотларга таянган ҳолдаги динамикасини таҳлил қиладиган
бўлсак, қуйидаги ҳолатни кузатишимиз мумкин (4-жадвал).
Жадвал ва шаклга кўра, биринчи ўн йиллик мобайнида республикамизнинг
деярли барча вилоятларида тупроқ сифати кўрсаткичи пасайиши кузатилган.
Бунинг асосий сабабларидан аграр соҳада олиб борилаётган ислоҳотларнинг
жойларда тўла ҳаётга тадбиқ этилмаганлиги, фойдаланилаётган ерлар
самарадорлигини ошириш бўйича ҳукуматимиз томонидан белгиланган чора-
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
7
www.iqtisodiyot.uz
тадбирларни амалга оширилмаганлиги ва бир қатор ерга хўжасизларча
муносабатнинг оқибати деб ҳисоблаймиз.
4-жадвал
1991-2012 йиллар тупроқ баҳолаш ишлари натижалари
№
Балл бонитетлари
1991 йилга нисбатан
Ўзгариши
1999 йилга
нисбатан
узгариши
1991
1999
2012
1999
2012 2012
1
2
3
4
5
6
7
8
1.
Қорақалпоғистон
Республикаси
43
40
41
-3
-2
1
2.
Бухоро
60,7
55,1
50
-5,6
-10,7
-5,1
3.
Жиззах
53
50
50
-3
-3
0
4.
Қашқадарё
53
49
51
-4
-2
2
5.
Наманган
56
52
59
-4
3
7
6.
Самарқанд
65,8
57
57
-8,8
-8,8
0
7.
Сурхондарё
66
54
56
-12
-10
2
8.
Сирдарё
51
49
49
-2
-2
0
9.
Тошкент
61,7
59
59
-2,7
-2,7
0
10.
Фарғона
64,8
54,4
56
-10,4
-8,8
1,6
Манба: Муаллиф томонидан тузилган.
3-шакл. 1991 йил ва 2012 йил оралиғида тупроқ сифати ўзгариши
динамикаси
Манба: Муаллиф ишланмаси.
0
10
20
30
40
50
60
70
1991
1999
2012
Бонитет балли, балл
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
8
www.iqtisodiyot.uz
Охирги йилларда тупроқ унумдорлигини ошириш, аграр соҳадаги
ислоҳотларни чуқурлаштириш, фермер деҳқон хўжаликларига яратилган шарт-
шароитлар, тупроқ муҳофазаси бўйича давлат томонидан қилинган йирик
инвестициялар ҳисобига тупроқ сифати йилдан-йилга яхшиланиб бормоқда десак
муболаға бўлмайди. Жумладан, 2003 йил ердан оқилона фойдаланиш ва уни
муҳофаза қилишга ажратилган Давлат инвестицияси 1166,2 миллион сўмни ташкил
этган бўлса, 2011 йил бу кўрсаткич 126292,9 миллион сўмни ташкил этган[5].
Албатта, бу инвестициялар ўз самарасини бераётгани жадвалдан кўриниб турибди.
Лекин тупроқ сифати ҳолатини яхшилаш бўйича тадбирлар тўла амалга оширилса,
сифат кўрсаткичларини янада яхшилаш имкони бор, ёки бир сўз билан айтганда
тупроқ сифат кўрсаткичи энг камида 1991 йилги ҳолатга келтириладиган қишлоқ
хўжалиги ерларининг самарадорлиги янада ошишига муболаға бўлмайди.
Иккинчидан, ердан фойдаланиш самарадорилигини ошириш бўйича давлат
инвестициялари кам сарф талаб қилиниб, тупроқ сифати тез яхшиланадиган ер
майдонлариги мақсадли сарфланса, мақсадга мувофиқ бўлади деб ҳисоблаймиз.
Биз таклиф қилаётган йўналишда амалга ошириладиган тадбирлар, айниқса,
сув танқислигини маълум даражада юмшатади деб ҳисоблаймиз.
Масалан, яна юқоридаги ҳисоб-китобларимизга қайтсак, 2008 йилдан 2013
йилгача суғориладиган ер майдонларининг 104546 гектарга ўртача сифатли 41-50
балл оралиғидаги ер майдонлари ҳисобига кўпайганини инобатга олсак, ва бу
майдонларда қишлоқ хўжалиги экинлари учун миллионлаб м
3
сув етказиб бериш
бу ер майдонларисиз ҳам ҳар йили сезиларди даражада танқис бўлиб келаётган сув
ресурслари муаммосини ҳал этиш ўрнига янада мураккаблаштиришига олиб
келишини кузатишимиз мумкин. Шунинг учун, ер сифатини яхшилашга
ажратилган давлат инвестициялари мавжуд суғориладиган ер майдонларининг
сифатини яхшилашга қаратилиши лозим деб ҳисоблаймиз.
Бундан ташқари, йилдан-йилга аҳоли саноат, қурилиш, ва бошқа соҳа
эхтиёжи учун ҳамда аҳоли сонининг ортиши, шаҳарлар кенгайиши учун ер
майдонларига бўлган эҳтиёжнинг ортиши натижасида албатта қишлоқ хўжалигига
яроқли ер майдонларининг бир қисми бу эхтиёжларни қондириш учун ажратилиши
эҳтимолдан ҳоли эмас.
Юқоридагиларни инобатга олиб қуйидаги илмий хулоса қиламиз:
1.
Ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш бўйича олиб борилаётган
тадбирлар ижобий натижасини ҳисобга олган ҳолда, ушбу тадбирларни давом
эттириш мақсадга мувофиқ.
2.
Ер сифатини яхшилашга ажратилган давлат инвестициялари туман захира
ер майдонлари сифатини яхшилаш ва кейинчалик суғориладиган ерлар қаторига
қўшишга қаратилиши лозим деб ҳисоблаймиз.
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2015 йил
9
www.iqtisodiyot.uz
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
1.
И.А. Каримовнинг Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги “2011 йилнинг
асосий якунлари ва 2012 йилда Ўзбекистонни ижтимоий-иқтисодий
ривожлантиришнинг устувор йўналишлари”га бағишланган маърузаси.
2.
Бобожонов А.Р., Рахмонов Қ. Ер кадастри (дарслик) – Т.: ТИМИ, 2013. -196
б.
3.
Ўзбекистон Республикаси Ер кодекси. – Т.: Адолат,1998 й.
4.
Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат
кадастри Давлат қўмитасининг йиллик ҳисоботлари. – Т.: “Картография” ДУК
нашриёти, 2000-2013 й.й.
5.
Йиллик статистик тўплам. Ўзбекистон Республикаси Статистика қўмитаси.
2013 й. 214-б.
