Albatta, ardoqli o‘zbek xalq shoiri Erkin Vohidov qalamiga mansub ushbu shoh satrlarda o‘zbek xalqining o‘ziligini anglashi, asl nasli kimlar ekangiligi unutmasligi, har bir qilayotgan harakati shu millatga xos bo‘lishi kerakligi uqtirilayotgan bo‘lsa, o‘zbek she’riyatida bugun ham mana shunday ehtirom ruhidagi asarlar yaratilyotgani barchani hayajonga solishi shubhasiz
Мақолада Escherichia coli касаллигининг болаларда учраши ҳақида маълумот берилган ва уларни ўрганишнинг долзарблиги акс эттирилган. Болаларда клиник кечиши ва асоратлари билан боғлиқ хусусиятлари Escherichia coli диареяни турли гуруҳларининг патоген хусусиятлари тасвирланган. Escherichia coli касаллигини бактериологик ва серологик усуллар билан этиологик ташхислаш масалалари ёритилган. Escherichia coli антибактериал препаратларга чидамлилиги бўйича замонавий маълумотлар келтирилган. Москвадаги юқумли касалликлар шифохонасига ётқизилган номаълум этиологияли 350 нафар болада бактериологик тадқиқот ўтказилди. Самарқандда 2 ёшгача бўлган 60нафар соғлом бола кундузги оромгоҳларга қатнайди.
Тадқиқот мақсади бифидумбактерин ва колибактерин билан даволанишдан олдин ва кейин ёш болаларда колиинфекцияларда А.М.G. иммуноглобулинларнинг даражасини аниқлаш еди. Дисбиотик схемаларни тузиш учун ишлатиладиган пробиотиклардан фойдаланиш самарадорлигини аниқлаш эди. Гемолитик Еscherichia оқибатида колиинфексия билан оғриган жами 45 нафар ёш бола мониторинг қилинди. Мақолада пробиотик штаммларнинг болалар организмининг колиинфексияларнинг гемолитик қўзғатувчиларига чидамлилигини шакллантиришга кўп томонлама таъсири ва иммун жавоб ҳақида асосий маълумотлар келтирилган. Пробиотикларни қабул қилишдан олдин ва кейин колиинфексияли болаларда гуморал ҳимоя омилларининг характеристикаси берилади. Коли инфексияларини даволашда бифидумбактерин ва колибактериннинг самарадорлиги аниқланди.
2011 - 2021 yillarda qorin bo'shlig'i organlarining yopiq jarohati bilan kasallangan 539 bemorni davolash va natijalari tahlil qilindi. Jigarning izolyatsiya qilingan va birgalikda olib borilgan shikastlanishlarida ko'p bosqichli "zararni nazorat qilish" jarrohlik taktikasi koagulopatiya va ko'p sonli organlar etishmovchiligi xavfi bo'lgan beqaror bemorlarda samarali usuldir. Jarrohlik aralashuvining yakuniy bosqichida gipermatabolizmni to'g'irlash va paydo bo'layotgan ichak etishmovchiligi bilan bog'liq ikkilamchi tizimli asoratlarni oldini olish uchun enteral naychani oziqlantirishni o'tkazish uchun ichak dekompressiyasi zarur komponent hisoblanadi.
Маҳмуд Замахшарий асарларидаги сўз туркумлари таҳлилига бағишланган мазкур мақолада олимнинг “Муқаддамату-л-адаб” асарининг сўнгги “Тасрифу-л-афъол” деб номланган қисмидаги феълларнинг тусланиши масаласи кўриб чиқилади. Унда феълнинг араб тилида муҳим аҳамият
касб этувчи салмоқли сўз туркуми саналиши, унинг морфологик хусусиятларини билмай туриб, бошқа туркумларга хос кўпгина грамматик қоидаларни ўзлаштириш мумкин эмаслиги, бир қатор сўз туркумлари, хусусан, масдар, сифат даражалари айнан феъл ўзагидан ясалишига урғу берилади.
“Муқаддамату-л-адаб” асарида араб тилида феълларнинг уч ўзакли ҳамда тўрт ўзакли феълларга бўлиниши, улардан аксарияти уч ўзакдан ташкил топиши айтилади. Тўрт ўзакли феъллар ҳам худди уч ўзакли феъллар каби ўша суффикслар ва префикслар ёрдамида тусланади. Ҳозирги замон шакли, буйруқ майли, масдар, сифатдошларини ясашда ҳам худди ўша уч ўзакли феълларда мавжуд қоидалар асос қилиб олинади.
Маҳмуд Замахшарий иккиланган феълларни уч ўзакли феъллар туркумидаги иккиланган, иккинчи ва учинчи ўзаклари бир хил ҳарфдан иборат бўлган феъллар дея таърифлар экан, ҳамзанинг соғлом ҳарф бўлиб, у иллатли ҳисобланмаслиги, унинг талаффузи қийинроқ бўлгани сабабли гоҳида уни бошқа ҳарфга ўзгартириш ёки тушириб қолдириш орқали талаффузда енгиллик яратилишини таъкидлайди. Зеро, ҳамзанинг ёзилиш масаласи, яъни орфографияси ҳамма даврларда қийин муаммо бўлган. Замахшарий мазкур асарини араб бўлмаган халқларга араб тили ва грамматикасини тез ўргатиш мақсадида ёзганлиги учун ҳам наҳвнинг баъзи чигал масалаларида у қадар чуқурлашмаган.
Олим ўз асарида аниқ нисбатдаги феълларга шахс-сон қўшимчалари қуйидагича қўшилади деб,
тўғри феълларнинг ўтган замонда тусланиш намунасини берган ва барча тўғри ва тўғрига ўхшаш феъллар юқоридаги тартибда тусланади, деган.
Замахшарий феълнинг мажҳул нисбати ва уларга шахс-сон қўшимчаларининг қўшилишини тўғри феъллар, иккиланган феъллар, тўғрига ўхшаш феъллар, бўш феъллар, ноқис феъллар ва мана шу барча феъл турлари ҳосила бобларининг ҳам тусланиш намунасини берган. Фақат шунчаки тусланиш берилмасдан, балки истисноли ҳолатлар ҳам алоҳида қайд этилган. Араб тилидаги буйруқ майлининг изоҳига алоҳида боб ажратилган. Унда соф буйруқ майлининг ҳозирги келаси замон феълидан ясалиши ҳақида маълумот берилган. Мақолада таажжуб феълининг фақатгина уч ўзакли феълларнинг биринчи бобидан ясалиши, уларнинг жисмоний камчиликни билдирувчи феъллардан ясалмаслиги таъкидланади.
Иккиланган ва иллатли феъллардан таажжубни ифодалаш усули шарҳланади. Феълларнинг тусланиши қисмида масдарга бағишланган бобда ҳаракат номи, бўш феъллардан масдар ясалишига тўхталиб ўтилади, аниқ ва мажҳул даража сифатдошларига таъриф берилиб,
уларнинг ясалишига доир қоидалар ва турли ҳолатларга оид мисоллар келтирилади, ҳосила боблар ва тўрт ўзакли феъллардан аниқ ва мажҳул даража сифатдошларининг ясалишига оид маълумотлар ҳам шу бобда келтирилади, орттирма ва қиёсий даража сифатлари ҳам изоҳланади.
Абдураззоқ Самарқандийнинг “Матлаи саъдайн ва мажмаи баҳрайн” асари темурийлар даври тарихини ўрганиш бўйича энг асосий манба ҳисобланади. Асарда ижтимоий-сиёсий воқеалар, дипломатик алоқалар, маданият ва маърифат, қурилиш ва ободонлаштиришга доир қимматли маълумотлар олишимиз мумкин. Мазкур мақолада асардаги меъморчилик ва ободончилик соҳаси бўйича келтирилган маълумотлар таҳлил қилинади. Темурийлар даври катта кўламдаги бунёдкорлик ва ободончилик ишлари амалга оширилгани билан диққатга сазовор. “Матлаи саъдайн”-да бу каби маълумотлар келтирилганми? Қайси меъморий обидалар ҳақида маълумотлар олишимиз мумкин? Мақолада шу каби масалаларга тўхталиб ўтилган. Амир Темур вафот этгач тахт учун кураш авжига чиққан ва кўп вайронагарчиликлар содир бўлган. Асардан маълум бўлишича ушбу даврда асосан қурилиш ишлари мудофаа иншоотларига қаратилган. Шоҳрух Мирзо салтанатни ўз қўлига мустаҳкамлаб олгач қурилиш ишлари асосан маърифий биноларга ўтган. Бу даврда кўплаб масжидлар, мақбаралар, мадрасалар ва боғлар қурдирилган. Меъморий иншоотлар қурилиши билан бир қаторда ободонлаштириш ишларига ҳам эътибор кучайтирилган. Хусусан, Марв ва Балх шаҳрига сув чиқарилиб деҳқончилик ривожлантирилган. Асарда Шоҳрух Мирзо ва унинг фарзандлари томонидан қурдирилган ва ҳомийлик қилинган иншоотлар хусусида кўплаб маълумотлар келтирилган. Темурий хонимлар томонидан амалга оширилган қурилиш ишлари хусусида ҳам маълумотлар келтирилади. Темурийларнинг фаолиятидан ташқари кўплаб амирлар томонидан ҳам масжид ва мадрасалар қурдирилган. Бу ҳақида ҳам асарда маълумот олиш мумкин. Доимий жангу жадаллар бўлиб турган мазкур давр улкан бунёдкорлик ишларидан ташқари кўплаб вайронгарчиликлари билан ҳам эътиборлидир. Жанг бўлган ерлар кўп ҳолларда вайрон бўлган. Вайронагарчиликлар асосан мудофаа иншоотларига қаратилган.