Ахоли яшайдиган турар-жойларни тозалигини сақлашнинг гигиеник мохияти

CC BY f
151-152
41
9
Поделиться
Хасанов, У., Жумаева, З., & Манасова, И. (2012). Ахоли яшайдиган турар-жойларни тозалигини сақлашнинг гигиеник мохияти. Журнал проблемы биологии и медицины, (1 (68), 151–152. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/problems_biology/article/view/6522
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Бухоро давлат тиббиёт институтининг Умумий гигиена СГОЗ кафедраси билан Бухоро вилоят ДСЭНМ-давлат санитария эпидемиология назорат маркази билан тузилган инновацион лойиханинг илмий-технологик йўналиши Бухоро вилояти ва шахарларда чиқиндиларни ўз вақтида йиғиш, олиб чиқиш ва даф қилиш, чиқиндилардан тарқаладиган экологик хавфли омилларни камайтириш мақсадида тузилган.

Похожие статьи


background image

151

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

1 (68) 2012

Бухоро

давлат

тиббиёт

институтининг

Умумий

гигиена

СГОЗ

кафедраси

билан

Бухоро

ви

-

лоят

ДСЭНМ

-

давлат

санитария

эпидемиология

назорат

маркази

билан

тузилган

инновацион

лойиханинг

илмий

-

технологик

йўналиши

Бухоро

вилояти

ва

шахарларда

чиқиндиларни

ўз

вақтида

йиғиш

,

олиб

чиқиш

ва

даф

қилиш

,

чиқиндилардан

тарқаладиган

экологик

хавфли

омилларни

камайтириш

мақсадида

тузилган

.

Ушбу

лойиханинг

дастлабки

натижалари

ахоли

яшайдиган

турар

-

жойларни

тозалигини

сақлашни

гигиеник

мохиятини

Бухоро

шахар

махалла

-

ларида

ахоли

орасида

санитар

оқартирув

ишларини

жорий

қилиш

ахолини

санитар

билимдон

-

лигини

оширишдан

иборат

.

Илмий

ишнинг

максади

,

коммунал

чиқиндиларни

даф

қилишни

гигиеник

тартибини

асослаб

бериш

;

Бухоро

шахар

махаллаларида

,

худудларида

камунал

чиқиндиларини

йиғиш

олиб

чиқишда

ёпиқ

(

контейнер

)

услубини

киритиш

;

атроф

мухитни

тозалиги

,

инсонлар

яшайдиган

турар

жойлар

,

шахарчалар

махалла

ва

қишлоқ

жойларини

тоза

-

лигини

уни

маълум

даражада

тозалигини

сақлашни

гигиеник

асослаб

бериш

;

Бу

ута

мухим

,

лекин

нихоятда

мураккаб

вазифа

бўлиб

бунда

барча

ахолининг

иштирокини

талаб

қилади

.

Ахолини

қай

даражада

турмуш

шароитини

уни

дунё

қарашини

,

урф

-

одатини

,

манавий

дунёка

-

рашини

,

турар

-

жойларни

тоза

ва

озодалигини

белгиловчи

асосий

омил

хисобланади

.

Бу

ўринда

албатта

комунал

маиший

хизматни

хам

қай

даражада

ишлашига

боғлиқ

,

аммо

қанча

ўз

вақтида

ахлатлар

чиқиндиларни

ахоли

яшайдиган

ердан

чиқариб

ташлаш

тўғри

йўлга

қўйилган

бўлмасин

токи

шу

ерда

шу

махаллада

яшовчи

одамларни

ўзлари

хам

биргалашиб

тозаликка

эътибор

бермаса

бу

вазифани

бажариш

қийин

бўлади

.

Натижада

кўчалар

,

уйлар

,

хоналар

атрофида

ахлатларнинг

йиғилиши

ўз

пайтида

олиб

чиқилмаслиги

атроф

-

мухитни

ифлосланишига

олиб

келади

.

Шунинг

учун

хам

ахолини

бу

ишга

активлигини

,

уни

санитария

савиясини

шакллантириш

талаб

этилади

.

Ахоли

яшайдиган

ернинг

санитария

тозалашга

ахлатларни

йиғиш

,

олиб

чиқиш

хамда

улар

-

ни

,

зарарсизлантириш

даф

этиш

кабилар

киради

.

Бу

масалани

тўғри

хал

қилишини

режалаш

-

тиришда

авваламбор

хар

бир

одам

бошида

тўғри

келадиган

ахлатлар

миқдорини

аниқланади

.

Санитар

гигиена

нормативлар

СанПиН

Руз

0221-07

бўйича

Хар

бир

одам

бошига

суткасида

1-2

кг

қаттиқ

чиқиндилар

тўғри

келади

.

Ўртача

хар

йили

ер

юзида

чиқиндилар

ўртача

2%

га

кўпаймоқда

.

Бундан

ташқари

чиқиндиларнинг

кўпчилиги

темир

,

пластмасса

,

қоғозлар

бўлиб

,

улар

тупроқда

асло

ўзгармайди

ва

тупроқни

таркибини

нихоятда

бузиб

боради

.

Тушунарлики

агар

ўз

вақтида

ахлат

ва

чиқиндиларни

олиб

чиқилмаса

уларни

йўқотилмаса

хамма

ерни

ахлат

босади

.

Хозирги

пайтда

ишлаб

чиқариш

,

корхоналар

завод

ва

фабрикаларнинг

хам

чиқиндилари

кўпайиб

бормоқда

,

хам

захарли

моддалар

билан

ерни

,

тупроқни

,

атроф

-

мухитни

ифлосламоқда

.

Демак

тупроқни

эпидемиологик

-

токсикологик

ифлосланиши

нихоятда

мураккаб

муаммони

ўртага

ташламоқда

.

Буларнинг

барчаси

инсонлар

саломатлигига

уларнинг

рухий

холатига

хам

салбий

таъсир

кўрсатади

.

Шунинг

учун

хам

ахоли

турар

жойларини

ахлатлардан

,

чиқиндилардан

тозалашда

ахолида

эътиборни

қаратмоқ

зарур

.

Бунинг

учун

катта

хажмли

ижтимоий

камунал

тармоқларни

ишлатиш

зарур

.

Хозирги

пайтда

коммунал

хўжалик

уй

-

жой

маиший

хизмат

соха

-

ларида

чиқиндилар

,

ахлатларни

ўз

вақтида

олиб

чиқиш

уларни

белгиланган

жойларга

элтиб

йўқотиш

ёки

гумификациялаш

маълум

бир

йўлга

қўйилган

бўлиб

,

уларни

ишини

санитария

гигиеник

назорати

остига

олинган

.

Бу

ишлрни

бажариш

бир

неча

йўллар

билан

амалга

оши

-

рилган

,

шулардан

:

1.

Чиқинди

ва

ахлатларни

олиб

чиқиш

ёки

бу

услубда

суюқ

чиқиндилар

2

йўл

билан

канали

-

зация

йўли

билан

ва

олиб

чиқариб

ташиш

йўли

билан

амалга

оширилади

.

Бундан

шахар

ёки

қишлоқларда

марказлаштирилган

каналлар

-

қувурлар

орқали

ёки

махсус

автомашиналар

аса

-

низация

машиналарида

шахар

посёлка

ёки

қишлоқларга

махсус

белгиланган

ерга

олиб

чиқилади

ва

у

ерга

тозалаш

йўллари

услублари

орқали

захарсизлантириб

гумификация

фильт

-

рациялаштирилади

.

Бу

услубларнинг

энг

қадимийси

қулай

хамда

кўп

тарқалгани

олиб

чиқиб

кетиш

ва

махсус

хандаклар

ахлат

йиғиш

жойларига

йиғиш

ва

чиритиш

усулидир

.

Бунда

энг

жавобгарлик

ери

шуки

вақтинчалик

ахлатларни

йиғиш

жойлари

қурилмалари

,

буларга

қўйиладиган

талаб

улар

ёпиқ

махкам

бўлиши

,

ўзидан

суюқликни

ўтказмайдиган

бўлиши

шарт

.

Якка

тартибда

ёки

умумий

фойдаланишда

ишлатадиган

хожатхоналар

,

ювиндик

йиғмоғи

ло

-

зим

,

чунки

акс

холда

чиқиндиларнинг

суюқ

қисми

ерга

сурилиб

яқин

атроф

сув

манбаларини

,

оқар

сувларни

ифлослаб

эпидемиологик

холатини

келтириб

чиқишга

сабаб

бўлиши

мумкин

.

Бу

борада

энг

қулай

ва

ишончли

автосистерналар

,

асонизатор

машиналари

хисобланади

.

Улар

Хасанов

У

.

Х

.,

Жумаева

З

.

Ж

.,

Манасова

И

.

С

.

АХОЛИ

ЯШАЙДИГАН

ТУРАР

-

ЖОЙЛАРНИ

ТОЗАЛИГИНИ

САҚЛАШНИНГ

ГИГИЕНИК

МОХИЯТИ

Бухоро

давлат

тиббиёт

институти


background image

152

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

1 (68) 2012

биринчидан

ўта

ёпиқ

бўлиб

,

чиқинди

ёки

ахлатларни

суриб

олади

,

тез

айтган

ерга

атрофни

ифлосламай

олиб

боради

.

Уларнинг

хажми

хам

катта

,

то

4

м

3

гача

,

булар

шу

сохада

ишлайди

-

ган

хизматчиларни

иш

фаолиятини

яхшилайди

ва

кўп

жихатдан

атмосфера

хавосини

,

атроф

мухитни

ифлосланишидан

сақлайди

.

Ахлатларни

зарарсизлантириш

тупроқ

ва

кислород

хамда

қуёш

радиацияси

ёрдамида

бажарилади

.

Асосан

олиб

чиқилган

ахлатлар

очиқ

хаволи

ерга

чиқарилиб

тупроқ

билан

кўмилади

.

Ахлатлар

компост

усулида

тупроқ

билан

бир

неча

қаватлаб

то

ахлатхона

тўлгунича

йиғиб

борилади

.

Бунда

1-

чи

йилида

ахлатларни

чириши

, 2-

чи

йили

гумификация

жараёни

давом

этиб

,

минерализация

жараёни

кечади

Бу

босқичда

ахлат

-

хона

устига

истеъмол

қилинмайдиган

ўсимликлар

экилади

ва

3-

чи

йилида

хар

хил

мева

ва

саб

-

завотлар

экиш

тавсия

қилинади

.

Ахоли

яшайдиган

турар

жойларни

ахлат

ва

чиқиндилардан

тозалашни

2-

чи

йўли

ёпиқ

ёки

канализация

услубидир

.

Бу

услубда

деярли

барча

суюқ

ва

қисман

қаттиқ

чиқиндилар

,

ювиндиқлар

ёпиқ

тармоқлар

орқали

шу

захоти

четлаштирилиб

шахар

ёки

ахоли

яшайдиган

ердан

узоқлаштирилади

.

Бунда

одам

билан

ахлат

орасида

умуман

боғлиқлик

бўлмай

,

гигиеник

нуқтаи

назардан

энг

тўғри

танланган

услуб

хисобланади

.

Бунда

завод

фабрикалар

,

корхоналарнинг

хам

чиқиндилари

қўшилиб

умумий

қувурлар

орқали

олиб

чиқилиб

зарарсизлантирилади

.

Бу

услуб

шахар

экологиясини

анча

соғломлаштиради

.

Канализациялаштиришда

2

услубни

қўллаш

мумкин

.

Алохида

кўрилган

ва

умумий

тармоққа

уланганларни

якка

якка

тармоқлисида

2

қатор

қувурлар

етказилиб

биридан

ахлат

, 2-

сидан

уй

-

рўзғор

чикиндилари

ташланади

.

Умумийлашган

тармоқни

эса

иккала

чиқиндилар

бир

бўлиб

асосий

тармоқ

орқали

четга

чиқарилиб

ташланади

ва

зарарсизлантири

-

лади

.

Хулоса

:

атроф

мухитнинг

инсон

хаётидаги

мисли

кўрилмаган

чиқиндилари

экологияни

махсус

бўлим

сифатида

алохида

эътиборда

бўлмоғи

тиббиёт

ходимларининг

профилактика

сохасида

асло

унутиб

бўлмас

вазифаси

хисобланмоғи

ижтимоий

тузумни

қай

тури

бўлмасин

махаллий

хокимият

барча

халқ

ахолисини

вазифаси

бўлмоғи

зарур

.

Иккинчидан

ахоли

турар

жойларини

гигиеник

тозалигини

сақлашда

хар

бир

шахар

,

қишлоқ

,

махалла

,

керак

бўлса

хар

бир

фуқаронинг

асосий

вазифаси

бўлмоғи

керак

.

Фойдаланган

адабиётлар

:

1.

Солихужаев

С

.

С

.

Умумий

гигиена

дарслиги

.

Тошкент

, 1992.

2.

Журнал

«

Гигиена

и

Санитария

» 2008

йил

, 20-26

с

.

3.

СанПиН

РуЗ

0200-06 –

Тошкент

, 2006

й

.

4.

СанПиН

РуЗ

0231-07 –

Тошкент

, 2007

й

.

5.

Директива

Совета

Европейского

Союза

98 (83)

ЕС

от

03.11.98

по

качеству

воды

,

предназначённой

для

потребления

человеком

М

.: 1999.

6.

Моложавая

Е

.

И

.,

Талаева

Ю

.

Г

.,

Багдасарян

Г

.

А

.

Гигиенические

аспекты

охраны

окружающей

среды

.

М

., 1976.

7.

Онишенко

Г

.

Г

.,

Новиков

С

.

М

.

Основы

оценки

риска

для

здоровья

населения

при

воздействии

хими

-

ческих

веществ

загрязняющих

окружающую

среду

.

М

., 2002.

Ахлатларни

ўртача

миқдори

Ахлатлар

тури

Хисоблаш

миқдори

Массаси

кг

Хажми

м

3

1.

Канализацияси

бор

уйдаги

ахлат

1

одамга

1

йилда

200

0.5

2.

Канализацияси

бўлмагануйлардаги

ах

-

лат

-“-“-

200

0,25

3.

Кўчани

ахлати

умумий

овқатланиш

-

лар

-

нинг

чиқиндиси

1000

м

2

1

овқат

10000

0,065

12,0

-

4.

Бозорларнинг

чиқиндилари

(

майдон

)

М

2

/

сутка

0,03

-

5.

Хайвонотларнинг

гунги

Сигирларда

Отларда

қорамолда

Хар

бир

Бошга

хисоблаб

-

-

-

15

10

2-3

6.

Ахлатхоналарда

водопровод

бўлмаган

уйларники

учун

Хар

бир

яшовчига

йилида

1000

1

7.

Овқат

ювиндиқлари

-“-“

4700

4,4

Библиографические ссылки

Солихужаев С.С. Умумий гигиена дарслиги. Тошкент, 1992.

Журнал «Гигиена и Санитария» 2008 йил, 20-26 с.

СанПиН РуЗ № 0200-06 - Тошкент, 2006 й.

СанПиН РуЗ № 0231 -07 - Тошкент, 2007 й.

Директива Совета Европейского Союза 98 (83)ЕС от 03.11.98 по качеству воды, предназначенной для потребления человеком - М.: 1999.

Моложавая Е.И., Талаева Ю.Г., Багдасарян Г.А. Гигиенические аспекты охраны окружающей среды. М., 1976.

Онишснко Г.Г., Новиков С.М. Основы оценки риска для здоровья населения при воздействии химических веществ загрязняющих окружающую среду. М., 2002.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов