ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1191
“PEDAGOGNING MAQOMI TO`G`RISIDA”GI QONUNDA INSON HUQUQLARINI
AKS ETISHI
Fayziev Xurshid Jumaevich
Buxoro viloyati yuridik texnikumi o'qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10712281
Annotatsiya.
Ushbu maqolada “Pedagogning maqomi to’g’risida”gi qonunning o’ziga
xos xususiyatlari va ushbu qonunda inson huquqlarini ifodalanishi haqida so`z yuritilgan.
Kalit so'zlar:
“Pedagogning maqomi to’g’risida”gi qonun, inson huquqlari,
Adliya
vazirligi, pedagogning huquqlari.
REFLECTION OF HUMAN RIGHTS IN THE LAW ON THE STATUS OF A
TEACHER
Abstract.
This article talks about the specific features of the law "On the status of a
teacher" and the expression of human rights in this law.
Key words:
the law "On the status of the pedagogue", human rights, the Ministry of Justice,
the rights of the pedagogue.
ОТРАЖЕНИЕ ПРАВ ЧЕЛОВЕКА В ЗАКОНЕ О СТАТУСЕ ПЕДАГОГА
Аннотация.
В данной статье говорится об особенностях закона «О статусе
учителя» и выражении прав человека в этом законе.
Ключевые слова:
закон «О статусе педагога», права человека, Министерство
юстиции, права педагога.
Ma`lumki jamiyat taraqqiyotida ilm-fanning roli juda ham beqiyosdir. Har tomonlama
ziyoli va o`qimishli avlodni ta`minlashda pedagoglarning roli salmoqlidir. O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 1 oktyabr – O‘qituvchi va murabbiylar kuniga bag‘ishlangan tantanali
marosimdagi ma’ruzasida ilgari surilgan o‘qituvchi va muallimlarning jamiyatdagi nufuzi va
mavqeini oshirish kerakligini ta’kidlagandi.
Davlat rahbarining shu tashabbusi ijrosi sifatida Adliya vazirligi tomonidan Xalq ta’limi
vazirligi va Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi bilan birgalikda
“Pedagog xodimning maqomi
to‘g‘risida”gi
qonun loyihasi ishlab chiqildi[1].
“Pedagogning maqomi to’g’risida”gi qonun joriy
yilning 1 fevralida prezidentimiz tomonidan imzolandi. Ushbu qonun ilk bor pedagog huquqlarini
inson huquqlarining bir qismi sifatida qonunchiligimizda yangi sahifa ochdi. Bundan buyon,
pedagogning huquqlari, shaʼni, qadr-qimmati va ishchanlik obro‘si davlat himoyasi ostida
bo‘ladi[2].
Pedagogni siyosiy va ijtimoiy aхamiyatga ega boʻlgan tadbirlarga (saylovlarni tashkil etish
va oʻtkazish jarayonlarida ishtirok etishga, test sinovlarida auditoriya nazoratchisi vazifasini
bajarish, aholini roʻyхatga olish ishlarida koʻmaklashishga, ta’lim tashkilotlarini tekshirish hamda
attestatsiyadan oʻtkazish jarayonlarida ekspert sifatida ishtirok etishga va boshqalarga) jalb qilish
uning roziligiga koʻra, u bilan tuzilgan shartnomaga asosan, qoʻshimcha haq toʻlash evaziga,
ishdan boʻsh vaqtida yoki ish joyi boʻyicha oʻrtacha ish haqi saqlangan holda amalga oshiriladi
[3].
Pedagog o‘z kasbiy faoliyatini amalga oshirishda quyidagi huquqlarga ega:
zamonaviy pedagogik texnologiyalarni, o‘qitish va tarbiya vositalarini hamda usullarini
erkin tanlash va ulardan foydalanish;
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1192
belgilangan tartibda mualliflik dasturlarini va o‘qitish uslubiyotini ishlab chiqish va joriy
etish, ijodiy faollik ko‘rsatish, shuningdek tegishli o‘quv fanlari, kurslari va modullaridan
foydalanish;
kasbiy faoliyatni amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratilishini talab qilish;
o‘quv, ilmiy va uslubiy yo‘nalishlardagi davlat axborot-resurs hamda axborot-kutubxona
markazlarining xizmatlaridan bepul foydalanish;
davlat ta’lim standartlarini, davlat ta’lim talablarini, malaka talablarini, o‘quv rejalari va
o‘quv dasturlarini ishlab chiqish jarayonida ishtirok etish;
ilmiy, ilmiy-tadqiqot va ijodiy faoliyatni amalga oshirish, tajriba-sinov faoliyatida ishtirok
etish, innovatsiyalarni ishlab chiqish va joriy etish;
qonunchilik hujjatlariga muvofiq ijodiy ta’til olish;
ta’lim tashkilotini boshqarishda, shuningdek ta’lim tashkilotining faoliyati bilan bog‘liq
masalalarni muhokama qilishda ishtirok etish;
o‘z kasbiy huquqlarini va manfaatlarini ifoda etish hamda himoya qilish uchun
pedagoglarning jamoat birlashmalariga birlashish va ularda ishtirok etish;
o‘z kasbiy faoliyatiga g‘ayriqonuniy ravishda aralashuvdan himoyalanish;
pedagogik faoliyati davomida o‘ziga biriktirilgan sinfdagi (guruhdagi, kursdagi) ta’lim
oluvchilarning bilimini mustaqil baholash;
ta’lim oluvchilar va ularning ota-onalari (qonuniy vakillari) tomonidan pedagogning
kasbiga hurmat bilan munosabatda bo‘lishni talab qilish;
davlat sog‘liqni saqlash muassasalarida majburiy tibbiy ko‘rikdan bepul o‘tish (davlat
ta’lim tashkilotlari uchun);
ta’lim oluvchilarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishda ishtirok etish.
Pedagog qonunchilik hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishi
mumkin[4].
Shu bilan birga, pedagog o‘zining kasbiy faoliyatini amalga oshirish davomida o‘z sha’ni,
qadr-qimmati va ishchanlik obro‘sini himoya qilish uchun sudga da’vo arizasi bilan murojaat
qilgan, shuningdek o‘z huquqlarini buzayotgan davlat organlarining g‘ayriqonuniy qarorlari, ular
mansabdor shaxslarining harakatlari (harakatsizligi) ustidan shikoyat qilgan taqdirda davlat bojini
to‘lashdan ozod qilinishi ham ushbu qonunda nazarda tutilgan.
Hozirgi kunda, O‘zbekistonda 10 mingdan ziyod ta‘lim muassasalarida 700 ming atrofida
pedagoglar faoliyat yuritishmoqda[5].
Ushbu qonunning qabul qilinishi mamlakatimizda inson huquqlari sohasida amalga
oshirilayotgan reformalarning bir qismi sifatida qarash lozim.
Albatta bu kelgusida, kelajak avlod ta`limi va tarbiyasi bilan band bo`lgan soha
vakillarining faoliyatida samarali ta`sir ko`rsatadi.
REFERENCES
1.
https://qalampir.uz//Pedagog xodimning maqomini belgilovchi qonun loyihasi ishlab
chiqildi//Sunnatilla Abdullayev//
28 Noyabr 2020.
2.
https://www.advice.uz//“Pedagogning maqomi to’g’risida”gi Qonun(O’RQ -901-son,
01.02.2024y.)Prezident tomonidan imzolandi//
02.02.2024
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1193
3.
https://www.norma.uz//Pedagogning maqomi maxsus qonun bilan belgilanmoqda//
Sobir
Nurberdiyev
4.
https://www.lex.uz//”Pedagogning maqomi to‘g‘risi”da O‘zbekiston Respublikasi
Qonuni//01.02.2024 yildagi O‘RQ-901-son
5.
https://www.inform.kz//В Узбекистане вступил в силу закон о статусе педагогов//
Сафаргалиева Малика
