60
STOMATOLOGIYA
20. Нестеренко В.Г., Бехало В.А., Ловенецкий
А.Н. Клиника, лечение и лабораторная диагно
-
стика герпесвирусных заболеваний человека:
Руководство для врачей. – М., 1998.
21. Почтарь В.Н., Македон А.Б., Скиба В.Я.
Клинические проявления герпетической инфек
-
ции в стоматологии // Клин. стоматол. – 2008.
22. Растегина Т.А. Клинико-иммунологиче
-
ские показатели при рецидивирующем герпе
-
тическом стоматите слизистой оболочки рта у
беременных: Дис. … канд. мед. наук. – М., 2005.
23. Самгин М.А., Халдин А.А. Простой гер
-
пес. Дерматологические аспекты. – М.: МЕД
-
пресс-информ, 2002.
24. Тирская О.И., Молоков В.Д. Герпетиче
-
ская инфекция в полости рта. Современный
взгляд на проблему // Вестн СВФУ. – 2015. – Т.
12, №1.
25. Хахалин Л.Н. Патогенетическое обосно
-
вание и принципы профилактики и лечения гер
-
песвирусных инфекций // Неизвестная эпиде
-
мия: герпес. – Смоленск, 1997.
26. Цинзерлинг А.В., Выдумкина С.П. О ча
-
стоте внутриутробных инфекций, вызванных
респираторными вирусами и Herpessimplex, и
роли серологического исследования в их диа
-
гностике // Арх. пат. – 1982. – Вып. 1. С– . 24-29.
27. Dwyer D.E., Cunningham A.L. Herpes sim
-
plex virus infection in pregnancy // Baill. Clin. Ob
-
stet. Gynecol. – 1993. – Vol. 7, №1. – P. 75-105.
28. Kaufman B., Gaundhi S.A., Louie E. et al.
Herpes simplex virus hepatitis: case report and re
-
view // Clin. Infect. Dis. – 1997. – Vol. 24, №3. – Р.
334-338.
АННОТАЦИЯ:
Авторами проанализирована
специальная литература, посвященная проблеме
лечения герпесвирусных инфекций у беремен
-
ных. По данным многочисленных источников,
эффективность терапии простого герпеса зави
-
сит как от эффективности используемых спец
-
ифических противовирусных препаратов, так и
от конечного иммунокорригирующего эффекта,
что с одной стороны, диктует необходимость
исследования иммунного статуса пациентов,
страдающих данным заболеванием, а с другой –
разработку различных схем комбинированного
лечения с использованием различных специфи
-
ческих противовирусных препаратов и иммуно
-
модуляторов, причем включение физиотерапев
-
тических методов считается наиболее безопас
-
ным в данный период.
Ключевые слова:
вирус простого герпеса
ВПГ-1, беременность, иммуноферментный ана
-
лиз.
ABSTRACT:
In this way, despite some suc
-
cesses in studying the etiology and pathogenesis of
herpetic infection in the oral cavity, information in
pregnant women with herpetic stomatitis is scarce.
In this regard, research on this issue is relevant. The
effectiveness of herpes simplex therapy depends
both on the effectiveness of the specific antiviral
drugs used and on the final immunocorrective ef
-
fect, which, on the one hand, necessitated the study
of the immune status of patients suffering from this
disease, and on the other, the development of vari
-
ous combination treatment regimens using various
specific antiviral drugs and immunomodulators, and
the inclusion of physiotherapeutic methods is con
-
sidered the safest in this period.
Key words:
herpes simplex virus, pregnancy,
linked immunosorbent assay.
https://doi.org/10.34920/2091-5845-2020-17
УДК: 616.311-06:616.314-008.4-07
ПЛОМБА АШЁЛАРИНИНГ ОҒИЗ
БЎШЛИҒИ ТЎҚИМАЛАРИГА, СЎЛАК
ТАРКИБИДАГИ БИОКИМЁВИЙ
ВА ИММУНО-МИКРОБИОЛОГИК
ОМИЛЛАРГА ТАЪСИРИ
Шукурова У.А.
1
, Ғаффорова С.С.
2
,
Ғаффоров С.А.
2
.
1
Тошкент давлат стоматологик институти,
2
Тошкент врачлар малакасини институти
Бугунги кунда стоматологик амалиётда плом
-
баларнинг ҳар хил турлари ишлатилмоқда би
-
роқ бу пломбаларнинг оғиз бўшлиғи (ОБ) тўқи
-
маларига, аралаш сўлакдаги иммунологик ва
микробиологик омилларга таъсир этиши меха
-
низмлари охиригача ўрганилмаган. Тишга қўй
-
иладиган пломба ашёларининг ишлатилаётган
вактидаги сифат босқичи ҳақидаги тушунчалар,
ашёнинг сифатига оғиздаги суюклик ва микро
-
организмларнинг таъсири, ёки оғиз бўшлиғида
-
ги мухитнинг пломба ашёси ёпишқоқлик дара
-
жасига таъсир этиши турли нашларда турлича
талқин қилинган. Масалан; тиш карашлари ва
61
пломбалардаги in vitro муҳит бир хил таркиби
кузатилиши илмий асосланган [7,17].
Кўплаб композит пломба ашёлари юқори бак
-
теристатик хусусиятга эга эканлиги; s.mutants
турдаги микробларнинг ривожланишига таъси
-
ри аниқланган. Сўнгги тадқиқотларда ОБда мав
-
жуд қатор микроорганизмлар композит пломба
ашёсининг адгезив хусусиятини камайтириши
ҳақидаги маълумотлар келтирилган. ОБ микро
-
флораси таркибидаги ўзгариш даражаси пломба
ашёнинг таркибий хусусияти билан узаро боғ
-
лик. Бирок, пломба ашёнинг ОБнинг иммуноло
-
гик тизимга таъсир механизими ҳақидаги маъ
-
лумотлар илмий адабиётларда кенг ёритилмага
-
нини кузатишимиз мумкин [1,3,4].
Охирги йилларда стоматология йўналиши
-
да кенг миқёсда илмий изланишлар олиб бори
-
лишига қарамасдан, ҳозирги кунда амалиётда
ишлатилиб келинаётган пломба ашёлари инсон
ОБ тўқималарига: пародонт тўқимаси, сўлак
таркиби иммунологик ва микробиологик омил
-
ларга таъсир механизмлари тўлиқ ўрганилмаган
ёки тўқима омилига ижобий таъсир кўрсатиши
мумкин бўлган пломба ашёларига мутахассис
-
ларимизнинг эҳтиёжи қондирилмаган [1,11].
Изланишларда цемент ва амальгама плом
-
ба ашёларида бактериялар ривожланиши учун
муҳит мавжудлигини, замонавий микрогибрид
ва гибрид таркибли пломба ашёларида бактерия
-
лар ривожланиши учун муҳит йўқлигини таъки
-
длаган. Цемент таркибли пломба ашёлари ишла
-
тилган ОБда анаэроб актиномицетлар кўп миқ
-
дорда учрашини –
A. naeslundii, A. viscosus, A.
Israeli
(18%), анаэроб кокклар нисбатан камрок
учрашини (12%), макрогибрид композит пломба
ашёларида анаэроб стрептококклар 28%, микро
-
фил композитларда 18% учрашини исботлаган.
Бактерияларнинг турли штамп частотасини ўр
-
ганганида амальгама пломба ашёларида анаэроб
стрептококклар
P.anaerobius
,
S.intermedius
(32%)
устунлик қилиши аниқланган. Шунингдек анаэ
-
роб актиномицеталар –
A.naeslundi
,
A.viscosus,
A.israeli
(20%)
1,5 баробар кам учраган [17,18].
Тиш қаттиқ тўқимасидаги патологик жара
-
ён мавжуд бўлган беморларда кариесга учраган
тишлар пломбаланган ОБ муҳитида микроорга
-
низмларнинг кенг спектр турларини:
S. sanguis,
S. milleri, S. downei, S. salivarius, S. mutans
и зам
-
буруғлардан –
C. albicans
аниқлади
.
Тажриба
жараёнида турли пломба ашёлари қўлланилган
-
да микроорганизмлар таркиби ҳам турлича бў
-
лишини, шунингдек, “Унирест” композит ашёси
қаттиқ таркибли, майда дисперс қисмли, юқори
адгезив хусусиятини инобатга олиб микроблар
турларини ва таркибини камайишга самарадор
-
лигини кўрсатиб ўтган [10,19].
Эвикрол композицион пломба ашёси – ма
-
кротўлдиргич қўлланилганда
S. mutans
и
S. oralis
микробларнинг тўпланиш даражаси ўрганил
-
ганда ўзига хос холат кузатилган. Пломба юзаси
микроблар ҳосил бўлишидан олдин ўрганилган
-
да, силлиқ ва ёриқларсиз бўлиши, S. mutans и
S. oralis колонизациясидан кейин яъни пломба
қўйилганидан 30 кундан кейин Эвикрол юзаси
ўрганилганда ғадир-будурликлар ва ёриклар ку
-
затилган. Бу ҳолат пломба юзасида микроорга
-
низмларнинг ўрнашиб олишига ёрдам беради ва
уларнинг тўпланишига шароит яратади, натижа
-
сида тиш карашлари пайдо бўлади таъкидлайди
илмий натижалар [12,21].
Муаллиф, ОБни микробиологик таркибини
ва хусусияларини аниқлаш учун 20 ёшдан 70
ёшгача бўлган 289 кишида (263 аёл ва 26 эр
-
как) устида текшириш ўтказди. Барча беморлар
уч гуруҳга бўлинди: 1-гуруҳга деярли соғлом
одамлар кирди; 2-гуруҳга оғиз бўшлиғида ор
-
топедик конструкцияси бўлмаган 20-30 ёшли
44 киши; 3-гуруҳ 135 кишидан иборат 45 ёшдан
турли пломба ашёлари билан даволанган кариес
тишлари мавжуд ва ортопедик конструкциялар
билан даволанганлар. Натижада протезли кон
-
струкцияси мавжуд – никел-кобальт котишмали
протезларда оғиз бўшлиғида гигиеник ҳолати
ўта ёмонлиги кузатилди. Беморлар орасида сто
-
матологик статусни баҳолашда ОБ гигиенасини
протезларга, пломба ашёсига ва унинг турларига
боғликлиги муайян қизиқиш уйғотади [12,22].
Яна бир олим илмий ишида “Стомафил” воси
-
тасини ўрганди; тадқиқот давомида 48 та тишда
– дентин учун чиллаки – 10% ли ортофосфор
кислотаси ва 136 ҳимоя лаки Vitremer Finishing
Gloss (3M ESPE)ни танлади. Муаллифнинг ху
-
лосаси, пломбалашдан сўнг албатта ҳимояловчи
лакни ишлатишни тавсия қилди; унинг фикри
-
ча пломба ашёси 90% ҳолатда ўз адгизивлигини
сақлаб қолади, деган фикрни илгари сурди. Ҳи
-
моя пардасига эга бўлган пломба ашёси плом
-
бани тўла ва сифатли қотиш имконини беради
дейди [3].
Қатор муаллифлар Single Bond Universal,
Filtek Ultimate, Filtek Bulk Fill тизимли пломба
ашёларини эстетик хусусиятларини, ОБ тўқима
-
ларига ва сўлакдаги физик-кимёвий ва метабо
-
лик параметрларига таъсир қилишни ўрганиб,
стоматологик амалиётда пломба ашёларини
қўллашни асослашди ва уларнинг хавфсизли
-
ОБЗОРНЫЕ СТАТЬИ
62
STOMATOLOGIYA
гини таъминлашга қаратилган тадқиқот нати
-
жаларини очиб беришди. Масалан Single Bond
Universal ашёси ОБ ферментларининг ўзгариши
-
га энг агрессив таъсирини; трансферазлар, окси
-
дотектазалар, гидролазалар фаоллиги – 43,7% га
камайишини аниқлади; натижада оғиз бўшлиғи
шиллиқ қаватида пластик ўзгаришларнинг жа
-
раёнларига таҳлил борлигини англатади. Қайта
оксидланишни таъминловчи ЛДГнинг фаолли
-
гига – пируват ва лактатнинг қайта тикланишига
таъсир қилади. Бу стоматологик хом-ашё инги
-
бирловчи (19,9%) таъсир қилади. Ушбу фермент
фаоллигининг пасайиши – оксидланган ва қайта
тикланган метаболитлар мувозанатининг бузи
-
лишини, редокс потенциалининг ўзгаришини
ва ОБ да рН-муҳитнинг ўзгаришига сабаб бўли
-
шини кўрсатишган. ОБдаги аминотрансфераза
-
лар кўрсаткичи пасайган, АЛТ ва АСТ назорат
кенглиги ҳам паст – 21,4% ва 25,1% кўрсаткичда
бўлган, гидроксид фосфатаза 12,8% фаоллаш
-
ган. Адгезив тизимлар ва нанокомпозитлар ка
-
риесни самарали даволашга, тишларнинг яхлит
-
лиги бузилган тақдирда реконструктив чоралар
-
ни кўришга имкон беришини, пломба ашёлар
ОБ тўқималари билан бевосита алоқада бўлиб,
биоинерт кимёвий бирикмалардан узоқда бўл
-
ган мураккаб таркиби, унинг метаболик манба
-
ларида ўзгаришларга олиб келиши мумкин дей
-
ди [8].
Бир гуруҳ олимлар ҳар хил пломбалаш хом-а
-
шёлари таъсирида илдиз каналининг томир тў
-
пламлари зонасида юзага келадиган морфологик
ўзгаришларни ўрганиш мақсадида каналларни
промбалашда “Нонфенол” ва “Эндометазон”ни
ишлатишди. Натижада ушбу хом-ашёлар пастки
жағда узоқ муддатда қолиши асаб толаларини
лизисга ва аниқ томир касалликларига олиб ке
-
лишини аниқлашган [9,22].
Ҳар хил мустаҳкамловчи композицион хом
ашёларни самарали механизимини ўрганиш
ва баҳолаш мақсадида олиб борилган илмий
изланишлар натижасида, тиш қаторларининг
функционал яхлитлигини тиклаш учун шина
-
лар тартиби каби композитни адгезив тузилма
-
ларни аҳамияти мухимлиги, энг мақбул бўлган
композитни мустаҳкамловчи хусусияти, унинг
микротолаларининг танланиши эканини таъкид
-
лашган. Адгезив шиналашни амалга оширишда
тасмача кўринишидаги жуда майин, кенглиги
режалаштирилган шина каркасининг ишчи юза
-
сига мос келувчи арматурани кўллаш афзалроқ
-
дир деган фикрни илгари суришган [13].
Яна бир гуруҳ муаллифлар композит плом
-
ба ашёсини ва нур ёрдамида котувчи фотоком
-
позит пломба ашёсини солиштирма ўрганиб
чикди. Натижада нурда қотувчи пломба ашёси,
ўзи қотувчи пломба ашёсига нисбаттан заиф
антибактериал хусусиятини намаён этишини
асослашди. Шунингдек пломба ашёларнинг бак
-
терияларга қарши курашувчан хусусиятларини
яратишда ОБдаги флора муҳит ва мавжуд бакте
-
риялар турларига кўпроқ боғлиқдир деган хуло
-
сага келишди [14].
Изланиш хулосалари натижасида, бола
-
ларда тиш кариесини даволашдан кейин оғиз
бўшлиғидаги микробиологик ва биокимёв
-
ий ўзгаришларнинг табиатини ўрганишди ва
тадқиқот натижаларига кўра, композитдан фой
-
даланган ҳолда илгари санация (даволанган,
пломбаланган, карашлар олинган) қилинган бе
-
морларда периодонтдаги патогенетик бактерия
турлари кўпайганини кузатишган. Маълумотла
-
рига кўра, улар ҳар бир таҳлил қилинган пломба
хом ашёси маълум кимёвий таъсирга эга бўлиб,
ОБда ферментларнинг фаоллашувига индикатор
вазифасини ўтайди. Шундан келиб чиқиб, био
-
материалнинг кимёвий тузилиши ОБ суюклиги
микрофлорасига таъсир қилади, амалиётда бу
холатларни инобатга олиниши муҳимлиги таъ
-
кидланади. ОБдаги микробиоценозни баҳолаш
орқали ҳар бир беморга танланадиган плом
-
ба хом-ашёсини олдиндан аниқлаш имконини
кенгайтиради, яъни улар ОБнинг микробиоце
-
нозининг аниқ бузилишлари беморларда кари
-
есоген ва пародонтопатоген микроорганизмлар
ва юқори ёпишиш тезлигига эга бўлган пломба
хом-ашёларидан фойдаланишни, пайтида юзага
келиши мумкин бўлган асоротларни олдиндан
таҳмин қилиш имконини беради, бу маълумот
-
лар тиш кариесини даволашга индивидуал ёндо
-
шишга ёрдам беради [8,7,15].
Қатор муаллифлар, тиш қаттиқ тўқимасини
тиклаш самарадорлигини ошириш ва пломба
ашёсини танлашнинг оптималлаштириш ва ик
-
киламчи кариесни даволашда, периодонтал ка
-
салликларнинг олдини олишга қаратилган ил
-
мий изланиш олиб боришди; натижада пломба
ашёсини қанчалик дисперс зарарларини яқин
-
лаштириш, яъни зичлаштириш омили пломба
ашёсининг адгезивлигига ва уларнинг юзасида
микрорганизмларнинг тўпланиш қобилияти
-
га таъсир қилади деган хулосага келишди. Ма
-
салан – Estelite (82,0%) и «Estelite Flow Quick»
(74,0%) карисоген ва парадонтопатоген микро
-
63
организмларнинг юзасида тўпланишга қарши
-
лиги юқорилиги; - пломба хом-ашёсининг орга
-
ник таркиби композитнинг юзасида микроорга
-
низмлар ёпишиш ва тўплаш қобилиятини белги
-
лайдиган омили; - юқори даражада тўлдиргичли
микро ва микрогибридли композитлардан фой
-
даланиш ОБни биоценозини турғунлигини таъ
-
минлайди, маҳаллий иммунитетининг ўзига хос
ва хос бўлмаган омилларига салбий таъсир кўр
-
сатмаслини асослашган [2,20].
Тиш кариесини даволаш самарадорлигини
ошириш учун нурли композит пломба хом-ашё
-
лар ёрдамида тўғридан-тўғри эстетик тиклаш
орқали тадқиқотлар ўтказилди; Бунинг учун
пластмасса, ўзгарувчанлик даражаси ва олдин
-
дан аниқлаш, ҳайкалтарош каби кўз олдига ша
-
кллантириб нур ёрдамида қотувчи пломба ашё
-
лари таққослаш ва комплекс лаборатория таҳ
-
лилини ўтказиш амалга оширилди ва математик
ифода қилиш усули таклиф қилинди. Тиш кари
-
есини даволашда композит реставрацияларнинг
бўшлиғининг тузилишини яхшилаш усуллари ва
технологиялари, ёруғлик билан қопланган ком
-
позицияни пластик билан ишлов бериш усулла
-
рини оптималлаштириш ва тўлдириш пайтида
унинг ёпишқоқлигини ўзгартириш, моделлаш
жараёнида қайта тиклашда тизимли нуқсонлар
-
ни аниқлаш ва тузатиш асосида ишлаб чиқиш
муаммосини долзарб деб ҳисоблайдилар [6,20].
Муаллиф тишлардаги кариеснинг дентин
тўқимасида кечганида шишаиономер таглик
хом-ашёларни ишлатиб даволаш самарадорлик
-
ни ошириш мақсадида in vitro тиш тўқималари
-
га кириш даражаси композит + шишаиономер,
композит тагликсиз+композит+калций гидрок
-
сидли таглик қўйишни қўллашди. «Fuji-2» нинг
сезиларли даражада сифати ошишини исботла
-
ди ва дентиннинг микроб колонизация даражаси
кариоз бўшлиқнинг локализацияси ёки парадонт
касалликларининг жойлашувига боғлиқ, ҳамда
таглик хом-ашёларни тўғри танлаш иккиламчи
кариеснинг олдини олиш учун муҳимдир. «Ар
-
гец” билан «Композит” гуруҳидаги хом ашёлар
тишларнинг қаттиқ тўқималарига 12,1% тўлди
-
риш сифатини ошириши иккиламчи кариеснинг
икки баробар камайишига олиб келишини таъ
-
кидлашди [5,9,11].
“VSPHS” ва “Ryge” мезонларидан фойда
-
ланган ҳолда қаттиқ тиш тўқималарини тўғри
-
дан-тўғри композитли қайта тиклаш учун
композитнинг кайта полимерланган шаклини
қўллаш асосида кариесни даволаш самарадор
-
лигини ошириш учун кариеснинг турли хил
нозологик шаклларида фронтал гуруҳ тишла
-
рини тиклаш самарадолигини қиёсий клиник
таҳлил ўтказилди. Қўлда моделлаш жараёнида
реставрация эстетикасининг сифати паст бўлган
композитнинг сирланган қатламининг микро
-
тузилмалари ижобий натижа кўрсатди ва ўтка
-
зилган «Classificationtrees» тадқиқотларининг
натижаларини статистик қайта ишлаш асосида,
тузилган композицион шакллардан фойдаланган
ҳолда амалга оширилган тиклашларнинг клиник
кўрсаткичлари даволанишдан кейин 36 ой даво
-
мида башорат қилинганда ижобий самара берди
[8,16].
Бир қатор муаллифларнинг таъкидлашича,
тиш каттик тукимаси мўрт бўлганда кариес ку
-
затилса эмалда бўшлиқлар ва юпка дентин куза
-
тилади; асосий сабаб: углеводга бой озиқ-овқат
-
ларни истеъмол қилиш, иммунитетни сусайиши,
кальций, фтор ва фосфор етишмаслиги, оғиз
бўшлиғи гигиенасига риоя этмаслик, ёмон овқат
-
ланиш ва тиш патологиясининг ривожланиши.
Бундай холатларда кариоз бўшлиқни сифатли
қайта тиклаш учун сифатли пломба хом-ашёла
-
ри зарур ҳисобланади. Даволаш учун – тишнинг
функционал ҳолатини тиклашга, эстетикани
тиклаш ва пульпа тўқимасида кариес жараёни
тарқалишининг олдини олишга асосий эътибор
каратилиши лозимлгини қайта исботлашади [4].
Тадқиқотда янги пломба хом-ашёси «Ре
-
ставрин Темпо» ни ўрганишда тажриба объек
-
ти – тишларда ва «Саломатлик сўровномаси» да
эндокрин касалликлари бўлмаган 21-48 ёшдаги
эркакларда ортопедик ва ортодонтик кўрсатма
мақсадида олинган 54 та бир илдизли тишларда
ўрганилди. “Реставрин Темпо” пломба хом-ашё
-
си қўлланилганда, пломба чегарасида тишнинг
қаттиқ тўқималарида доғ кузатилмади. Муал
-
лифларнинг фикрига кўра, тадқиқот натижаси
“Реставрин Темпо” хом-ашёси пульпит ва чуқур
кариесни даволашда тиш бўшлиғини вақтинча
беркитиш учун самарали эканлигини кўрсатди
[5,21].
Тишни чархлаш мақсадида ишлатиладиган
ортопедик дискдан планктон бактерияларни
олиб ташлаш мақсадида олинган натижаларнинг
таҳлили шуни кўрсатдики, клиник жиҳатдан S.
mutans штаммлари хлоргексидин ацетатига эга
бўлмаган пломба хом-ашё намуналаригача тиш
кариеси касалликлари билан оғриган беморлар
-
дан энг юқори ёпишқоқ фаолликни кўрсатди.
Пломба моддасида антисептик концентрация
-
ОБЗОРНЫЕ СТАТЬИ
64
STOMATOLOGIYA
сининг ортиши билан диск юзасида сақланиб
қолган бактериялар сони камайди. Пломба мод
-
дасида хлогексидин ацетатининг концентрация
-
сининг корреляция коэффициенти ва етилган S.
mutans микроб ҳужайралари сони тескари йуна
-
лишда боғлиқликни тасдиклади. Антисептиклар
концентрациясининг ортиши билан S. mutans
штаммларининг ёпишқоқлик фаоллиги пасаяди.
Пломбалаш моддаси дисклари сиртига тарқал
-
ган S. mitis/oralis ҳужайралар сони асептик
ишлов сонининг кўпайиши билан камайгани
аниқланди [6].
Юкорида муҳокама қилинган барча ил
-
мий-тадқиқот нашлар, шубҳасиз, стоматологи
-
яда қўлланиладиган пломбалаш хом-ашёларни
таркибини, инсон танаси билан алоқада бўлган
-
даги холатини, ишлатилиш технологиясини, фи
-
зик, кимёвий ва биологик кўрсаткичларини яна
-
да кенгрок ўрганиш заруратини тасдиқламоқда.
Бугунги кунга келиб, ушбу тадқиқотлар ОБдаги
турли хил стоматологик пломба хом-ашёлар
-
нинг, биотопнинг микрофлораси билан ўзаро
алоқаси тўғрисида объектив фикрни шакллан
-
тириш учун етарли эмас. Стоматолог мутахасис
-
ларга турли хил пломба ашёларидан самарали ва
оқилона фойдаланиш бўйича амалий тавсиялар
ишлаб чиқиш, ОБнинг турли патологияларида
ҳар бир беморга индивидуал ёндошиш зарурли
-
гини ҳар томонлама илмий асослаш муҳимдир.
Адабиётлар
1. Афанасьева А.С. Колонизация протезных и
пломбировочных материалов микрофлорой по
-
лости рта // Сибирское мед. обозрение. – 2007.
– №4 (45). – С. 50-54.
2. Афанасьева А.С. Влияние состава органи
-
ческой матрицы наполненность композитцион
-
ных пломбировочных материалов на адгезив
-
ную активность микрофлоры полости рта: Ав
-
тореф. дис. … канд. … мед. наук. – Красноярск,
2010. – 24 с.
3. Бежанишивили Г.Г., Ширшикова А.А.,
Алыхова Н.Д. и др. Особенности лечения сред
-
него и глубокого кариеса // Междунар. студ.
науч. вестн. – 2018. – №6 – С. 19.
4. Борозенцова В.А., Гапочкина Л.Л. Влияние
коронкового подтекания временных пломбиро
-
вочных материалов на успех эндодонтического
лечения. – Белгород, 2017. – С. 50-53.
5. Брагунова Р.М., Разумова С.Н., Волина Е.Г.
Адгезивная активность кариесогенных микро
-
организмов к образцам композитного материала
с антибактериальной добавкой // Мед. алфавит.
– 2018. – Т. 3, №24. – С. 26-28.
6. Бурганова Р.М. Лабораторно-эксперимен
-
тальное исследование влияния композитного
пломбировочного материала с антибактери
-
альным эффектам на карисогенные микроорга
-
низмы полости рта: Автореф. дис. … канд. мед
наук. – М., 2018. – 35 с.
7. Гильмияров Э.М., Радомская В.М., Гиль
-
миярова Ф.Н. и др. Манипуляционные, эстети
-
ческие свойства, биосовместимость современ
-
ных адгезивных и пломбировочных материалов
// Рос. стом. журн. – 2014. – №3. – С. 30-33.
8. Лапина Т.И., Дилекова О.В., Михайлен
-
ко А.А. Морфологические изменения сосуди
-
сто-нервного пучка нижней челюсти кролика
под действием различных пломбировочных ма
-
териалов в эксперименте. // Акт. вопр. ветери
-
нар. Биол. – 2010. – №2. – С. 15-19.
9. Лебедова Е.В. Клинико-лабораторные обо
-
снование влияние гигиене полости рта на кли
-
ническое состояние пломб из композитов: Авто
-
реф. дис. … канд. мед. наук. – Красноярск, 2004.
– С. 8-10.
10. Малахов А.В. Клинико-лабораторное
обоснование применения стеклоиономерных
прокладочных материалов при лечении кариеса
дентина зубов: Автореф. дис. канд. мед. наук. –
М., 2008. – 26 с.
11. Михайлова Е.С. Особенности микробио
-
логического статуса больных с непереносимо
-
сти стоматологических конструкционных мате
-
риалов // Вестн. СПб ун-та. – 2006. – Сер. 11,
вып. №4. – 2006.
12. Пархамович С.Н., Тюкова Е.А., Шоблин
-
ская О.Е. Особенности использования совре
-
менных армирующих композитных материалов
в периодонтологии // Материалы межрегиональ
-
ной научно-практической конференции, посвя
-
щенной 80-летию со дня рождения и 30-летию
руководства кафедрой заслуженного деятеля
наук России, профессора А.С. Щербакова. – Мо
-
сква, 2014. – С. 129-134.
13. Рябоконь Е.Н., Камина Т.В., Осолодчен
-
ко Т.П. Влияние композитных пломбировочных
материалов с фторам и без на рост грибковой и
бактериальной флоры // Украинский стоматол.
альманах. – 2009. – №1. – С. 6-8.
14. Соколович Н.А., Климова Е.А., Пономо
-
рева К.Г. и др. Исследование микробиологиче
-
ских и биохимических изменений в полости рта
после терапии кариеса // Мед. альянс. – 2017. –
№2. – С. 74-79.
15. Спивакова И.А. Клинико-лабораторная
оценка эффективности применения преполи
-
65
меризованного композита при лечении кариеса
фронтальных группа зубов: Автореф. дис. …
канд. мед. наук. – Воронеж, 2015. – 28 с.
16. Царев В.Н., Марков Б.П., Серновец А.Л.
Адгезивная активность бактериальной и грибко
-
вой флоры полости рта к новым базисным пла
-
смассам на основе нейлона // Рос. стом. журнал.
– 2005. – №2. – С 7-10.
17. Allais G. Биопленка полости рта // Новое в
стоматологии. – 2005. – №4. – С. 4-14.
Becker M.R., Paster В.J. Molecular analysis of
bacterial species associated with childhood caries
// J. Clin. Microbiol. – 2002. – Vol. 40. – P. 1001-
1009.
19. http://www.parodont. ru /free/30/art 9.shtml.
20. Kobayashi H. et al. Saliva – Promoted Ad
-
hesion of S. mutans MT8148 Associated with Den
-
tal Plaque and Caries Experience // J. Caries Res.
– 2007. – Vol. 41. – P. 217.
21. Noiri Y., Li L., and Ebisu S. The colonization
of periodontal disease-associated bacteria in human
periodontal pocket // J. Dent. Res. – 2001. – Vol.
80. – P. 1930-1934.
22. Palmer R.J., Sharon M. et al. Coaggrega
-
tion-mediated interactions of Streptococci and Ac
-
tinomyces detected in initial human dental plaque //
J. Bacteriol. – 2003. – Р. 3400-3409.
АННОТАЦИЯ:
Мақолада, охирги йилларда
стоматология соҳасида тиш кариесини бартараф
этиш мақсадида қўлланилаётган пломба хом-
ашёларининг хусусиятлари, уларнинг инсон
оғиз бўшлиғи тўқималарига, сўлакнинг
биокимёвий, микробиологик ва иммунологик
кўрсаткичларига таъсири тўғрисида, турли
индивидуал шахсларда пломба ашёларини тўғри
танлаш тўғрисидаги илмий нашрлар таҳлил
этилган.
АННОТАЦИЯ:
В данной обзорной статье
приведены данные последних научных
достижений, которые раскрывают применение
различных пломбировочным материалов при
лечении дефектов твердых тканей зубов, их
влияние на ткани полости рта, биохимические,
микробиологические и иммунологические
показатели слюны, влияние пломбировочных
материалов на патологические изменения в
тканях.
SUMMARY:
This review article presents data
on the latest scientific achievements that reveal the
use of various filling materials in the treatment of
defects in hard tissues of teeth, their effect on oral
tissue, biochemical, microbiological and immuno
-
logical parameters of saliva, the effect of filling ma
-
terials on pathological changes in tissues.
https://doi.org/10.34920/2091-5845-2020-18
УДК: 616.311.2-002.18-053.6]-07-08
ГИПЕРТРОФИЧЕСКИЙ ГИНГИВИТ
У ПОДРОСТКОВ: ОСОБЕННОСТИ
КЛИНИЧЕСКИХ ПРОЯВЛЕНИЙ,
МЕТОДЫ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ
Камилов Х.П.
1
, Тахирова К.А.
1
,
Саидова Н.А.
2
, Махмудова Н.З.
1
1
Ташкентский государственный
стоматологический институт,
2
Бухарский государственный
медицинский институт
Заболевания пародонта остаются одной из
наиболее актуальных проблем современной
стоматологии, так как заболеваемость этой па
-
тологией имеет устойчивую тенденцию к росту.
Высокий уровень распространенности заболе
-
ваний пародонта, увеличение числа детей и лиц
молодого возраста с воспалительными заболева
-
ниями полости рта, частые рецидивы диктуют
необходимость глубокого изучения этиологии
и патогенеза этих заболеваний, а также а также
поиск наиболее эффективных методов их про
-
филактики и лечения [1,2,8].
Заболевания пародонта в последнее время
приобрели особую значимость не только как
общемедицинская, но и как социальная пробле
-
ма (Цепов Л.М., Орехова Л.Ю., 1999; Кирсанов
А.И., Горбачева И.О., 2000; Хоменко Л.А. и др.,
2010; Pepelassi E., Tsarouchi D.E., Komboli M.,
2011).
Установлено, что начальные изменения в тка
-
нях пародонта часто наблюдаются уже в школь
-
ном возрасте. Согласно данным ВОЗ, 80% де
-
тей в разных странах страдают заболеваниями
пародонта; из них 90% в возрасте 12 лет имеют
гингивит. С возрастом тяжесть патологического
процесса в тканях пародонта нарастает [3,6,9].
ОБЗОРНЫЕ СТАТЬИ