СТОМАТОЛОГИЧЕСКИЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ У ДЕТЕЙ И ЗАВИСИМОСТЬ МЕЖДУ СОМАТИЧЕСКИМИ ЗАБОЛЕВАНИЯМИ НАУЧНАЯ ОСНОВА

ВАК
elibrary
inLibrary
Google Scholar
doi
 
Выпуск:
CC BY f
60-63
100
20
Поделиться
Олимов, С., & Гафоров, С. (2019). СТОМАТОЛОГИЧЕСКИЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ У ДЕТЕЙ И ЗАВИСИМОСТЬ МЕЖДУ СОМАТИЧЕСКИМИ ЗАБОЛЕВАНИЯМИ НАУЧНАЯ ОСНОВА. Стоматология, 1(1(74), 60–63. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/1314
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В структуре стоматологической патологии детей школьного возраста одно из ведущих мест занимают зубочелюстные аномалии. Данные заболевания существенно влияют на качество жизни. Авторами проведен информационный поиск взаимосвязи соматической патологии и зубочелюстных аномалий по данным отечественной и зарубежной литературы. Представленная в доступной литературе информация оказалась достаточно вариабельной, что связано с социально-экономическими, региональными и популяционными различиями обследованных групп. Взаимосвязь локальных нарушений в челюстно-лицевой области у детей и подростков с общими заболеваниями позволяет систематизировать зубочелюстные аномалии и деформации как полиорганную, социально значимую патологию. Авторы приходят к выводу, что необходимо разрабатывать прогностические программы, основанные на применении автоматизированных скрининговых систем, как важный профилактический этап организации специализированной медицинской помощи детскому населению.

Похожие статьи


background image

60

STOMATOLOGIYA

гигиены  и  профилактики;  низкий  уровень  индивидуаль-

ной ответственности населения за состояние стоматологи-

ческого здоровья.

Список литературы

1.  Зиновьева Е.Н. Автономные учреждения в стомато-

логии: первый опыт, первые итоги // Экономика и ме-

неджмент в стоматологии. – 2011. – №3. – С. 53-55.

2.  Кицул И.С., Пивень Д.В., Даценко С.О. Современные 

правовые  механизмы  совершенствования  деятельно-

сти стоматологической службы // Менеджер здраво-

охр. – 2010. – №2. – С. 30-35.

3.  Кубрушко Т.В., Петраш Д.А. К вопросу о модерниза-

ции  государственного  управления  и  финансирования 

стоматологической службы в России, // Экономика и 

менеджмент в стоматологии. – 2011. – №1 (33). – С. 

20-25.

4.  Кулаков А.А., Авраамова О.Г., Колесник А.Г. Современ-

ные возможности реализации профилактического на-

правления стоматологии в России / // Казанский мед. 

журн . – 2011. – №5. – С. 735-737.

5.  Курбанов  О.Р.  и  др.  Совершенствование  механизмов 

организации  и  управления  стоматологической  орга-

низацией в рыночной экономике // Вестн. новых мед. 

технологий. – 2011. – Т. 18, №4. – С. 260-261.

6.  Леонтьев В.К., Константинович Л.В. Модели стома-

тологической помощи населению в условиях рынка // 

Соврем. стоматол. – 2010. – №1. – С. 7-9.

7.  Матвеев Р.С., Герасимова Л.И., Викторов В.Н. Оценка 

социально-экономической эффективности модерниза-

ции  стоматологической  службы  на  муниципальном 

уровне // Соврем. пробл. науки и образования. – 2012. 

– №5. (Электронный журнал)

8.  О состоянии здоровья населения Российской Федера-

ции в 2010 году: Государственный доклад. – Москва, 

2011. – С. 42.

9.  Общественное здоровье и здравоохранение, экономика 

здравоохранения: Учебник. – В 2 т.; Под ред. В.З. Ку-

черенко – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2013. – Т. 1. – 688 с. – Т. 

2. – 160 с.

10.  Сафонова  М.Ю.  Необходимость  внедрения  экономи-

ческих инноваций в деятельность 

лечебно-про-

филактических учреждений (на примере стоматоло-

гической службы) // Соц. аспекты здоровья населения. 

– 2011. – Т. 17, №1. – С. 18.

11.  Advancing oral health in America. – Washington: National 

Academies Press, 2011. – 248 p.

12.  Aggarwal  A.  et  al.  Dental  students’  motivations  and 

perceptions of dental professional career in India // J. Dent. 

Ed. – 2012. – Vol. 76, №11. – P. 1532-1539.

13.  Bird D.L., Robinson D.S. Torres and Ehrlich modern dental 

assisting. – 9-th ed. – St. Louis, Mo.: Saunders Elsevier, 

2009. – 1109 p.

14.  Bonehill  J.A.  Managing  health  and  safety  in  the  dental 

practice:  a  practical  guide.  –  Chichester:  West  Sussex: 

Blackwell Pub., 2010. – 264 p.

15.  Chattopadhyay  A.  Oral  health  disparities  in  the  United 

States // Dent. Clin. North Amer. – 2008. – Vol. 52, №2. – P. 

297-318.

16.  Clinical problem solving in dentistry; Ed. E.W. Odell. – 

3-rd ed. – Edinburgh; N. Y.: Churchill Livingstone (Clinical 

problem solving in dentistry series), 2010. – 324 p.

17.  Edelstein B.L., Chinn C.H. Update on disparities in oral 

health and access to dental care for America’s children // 

Acad. Pediatr. – 2009. – Vol. 9, №6. – P. 415-419.

18.  Holmes  R.D.  et  al.  Commissioning  NHS  dentistry  in 

England:  Issues  for  decision-makers  managing  the  new 

contract with fi nite resources // Health Policy. – 2009. – 

Vol. 91, №1. – P. 79-88.

19.  Keating  E.G.  et  al.  Air  Force  physician  and  dentist 

multiyear special pay: current status and potential reforms. 

– Santa Monica: RAND Project Air Force, 2009. – 122 p.

20.  Roseanna G. et al. Advancing the educational training of 

dental educators: review of a model program // J. Dent. 

Education. – 2012. – Vol. 76, №3. –P. 303-310.

УДК 616.314-089.23-007-053.2-039

БОЛАЛАРДА ТИШ-ЖАҒ 

ТИЗИМИ НУҚСОНЛАРИ ВА 

СОМАТИК КАСАЛЛИКЛАР 

ОРАСИДА БОҒЛИҚЛИКНИНГ 

ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 

(адабиётлар шарҳи)

Олимов С.Ш., Ғаффоров С.А.

Тошкент врачлар малакасини ошириш институти

Хулоса

Мактаб  ёшидаги  болаларнинг  стоматологик  нуқ-

сонлар  тизимида  асосий  ўринлардан  бирини  тиш-жағ 

анамалиялари  эгаллайди.  Бундай  касалликлар  инсон 

ҳаёти тарзига ўз таъсирини сезиларли кўрсатади. Му-

алифлар  маҳаллий  ва  хорижий  адабиётлар  маълумот-

лари изланишлари асосида соматик патология ва тиш-

жағ нуқсонлари орасидаги ўзаро боғлиқлик борлигини 

аниқлашган.


background image

61

ОБЗОРНЫЕ СТАТЬИ

Мавжуд  адабиётлар  томонидан  олинган  маълумот-

лар ҳар хил бўлиб, бу текширилган гуруҳларнинг ижти-

моий-иқтисодий, ҳудудий ва келиб чиқиши фарқи би-

лан  боғлиқдир.  Болалар  ва  ўсмирлар  орасида  умумий 

касалликлар билан тиш, юз-жағ тизимидаги махаллий 

бузилишларнинг  ўзоро  боғлиқлиги,  юз-жағ  анамалия 

ва деформацияларини тизимлашга ва ижтимоий аҳами-

ятга эга бўлган полиорган касалликлар деб баҳолашга 

асос бўлади. Муаллифлар қуйидаги фикрга келадилар-

ки,  башоратловчи  дастурлар  орқали,  автоматик  скри-

нинг  тизимини  қўллаш  билан  ёш  болалар  қатламига 

мўлжалланган  ихтисослаштирилган  тиббий  ёрдамни 

ташкил  этувчи  профилактик  дастурлар  ишлаб  чикиш 

муҳим аҳамиятга эгадир.

Аннотация

В  структуре  стоматологической  патологии  детей 

школьного  возраста  одно  из  ведущих  мест  занима-

ют  зубочелюстные  аномалии.  Данные  заболевания 

существенно  влияют  на  качество  жизни.  Авторами 

проведен  информационный  поиск  взаимосвязи  со-

матической  патологии  и  зубочелюстных  аномалий 

по данным отечественной и зарубежной литературы. 

Представленная в доступной литературе информация 

оказалась  достаточно  вариабельной,  что  связано  с 

социально-экономическими, региональными и попу-

ляционными различиями обследованных групп. Вза-

имосвязь локальных нарушений в челюстно-лицевой 

области  у  детей  и  подростков  с  общими  заболева-

ниями  позволяет  систематизировать  зубочелюстные 

аномалии и деформации как полиорганную, социаль-

но  значимую  патологию.  Авторы  приходят  к  выво-

ду,  что  необходимо  разрабатывать  прогностические 

программы, основанные на применении автоматизи-

рованных скрининговых систем, как важный профи-

лактический  этап  организации  специализированной 

медицинской помощи детскому населению.

Annotation

In the dental pathology structure of school-age children 

one  of  the  leading  places  is  taken  by  dentoalveolar 

anomalies.  These  diseases  signifi cantly  effect  on  quality 

of  life.  An  informational  search  for  the  relationship  of 

somatic pathology and dentoalveolar anomalies according 

to  domestic  and  foreign  literature  data  is  conducted  by 

authors.  Presented  Information  in  accessible  literature 

was  quite  variable  due  to  socio  economic,  regional  and 

population  distinctions  of  surveyed  groups.  Interrelation 

of  local  disorders  in  maxillofacial  area  at  children  and 

teenagers  with  general  diseases  allows  systematizing 

dentoalveolar  anomalies  and  deformations  as  multiorgan, 

socially signifi cant pathology. Authors come to conclusion 

that it is necessary to develop forecast programs based on 

application of automated screening systems, as important 

preventive phase of an organization of specialized medical 

care for children’s population.

Хозирги  кунда  оғиз  бўшлиғидаги  стоматологик  ка-

салликлар  инсон  танасининг  бошқа  аъзоларидаги  ка-

салликларга  нисбаттан  кўп  кузатилиши  билан  бир 

қаторда,  дунё  мамлакатлари  аҳолисига  тиббий  хизмат 

кўрсатишнинг  стоматологик  тури  оммавийлиги  билан 

ахамиятлидир. Ахоли орасида стоматологик ёрдам тиб-

бий-ижтимоий тоифаланиш бўйича мустақил равишда 

фаолият  кўрсатмоқда.  Болалар  ва  ўсмирларда  стома-

тологик  касалланиш  даражаси  ва  ўз  вақтида  сифатли 

стоматологик ёрдам кўрсатилиши, шахс хаётида кейин-

ги  даврдаги  саломатлигини  белгилайди,  шунинг  учун 

болаларда  стоматологик  нуқсонларни  структураси  ва 

тарқалиш  даражаси  мутахассислар  диққат  марказида 

[17,20,29].  Шунингдек,  баъзи  мутахасислар  фикрича 

болалардаги стоматологик касалланиш даражаси мин-

така  аҳолиси  ижтимоий-иқтисодий  даражасини,  жум-

ладан фаровонлигини белгиловчи омилдир [25]. 

Тиш-жағ тизими аномалия ва деформациялари мак-

таб ёшдаги болаларда кенг тарқалган нуқсонлар бўлиб, 

патологик  холатни  ташхислаш  ва  эрта  даволаш  орто-

донт стоматолог учун муҳим вазифадир, чунки патоло-

гик холат боланинг чайнаш фаолиятига салбий таъсир 

қилади,  нутқ  бузилиши,  эстетик  нуқсонларни  юзага 

келтиради ва натижада болалар умумий саломатликла-

ри ва ижтимоий мослашиш жараёнларига ёмон оқибат-

ли таъсирини кўрсатади, келажакда касб танлаши им-

кониятларини чегараланишига сабаб бўлади [6]. 

Сўнгги  15  йилда  чоп  этилган  адабиётларни  таҳлил 

қилар эканмиз, олиб борилган эпидемиологик тадқиқот-

лар болалар ва ўсмирлар ўртасида тиш-жағ тизими нуқ-

сонларини (ТЖН) тарқалиш даражасини турғунлигини 

кўрсатишган ва турли ёш гурухларида турлича учраши-

ни; жумладан 4-5 ёшдаги болаларда ТЖН ўртача 36,2% 

ни ташкил қилишини такидлаган [1]. 

Бошқа бир муаллиф 4-5 ёшдаги болаларда ТЖН ку-

затилган  болалар  орасида  кариес  тарқалганлиги  назо-

рат гурузидан беш баравар кўп яъни ўртача -64,6% гача 

учрашини такидлаган [7]. 

Ўрганилган адабиётлардаги маълумотлар ТЖН учра-

ши, этиологияси, даволаш, профилактикаси ва реабли-

тациясига  қаратилган  кенг  қамровли  илмий  текшири-

шлар муаммони етарли ўрганилмаганини кўрсатмоқда, 

жумладан болаларда ТЖН аҳолининг ижтимоий-иқти-

содий,  ҳудудий,  миллий  хамда  экологик  муҳитларига 

боғлиқлигининг  ўрни  борлиги  хам  такидланган.  Биз-

ларга  маълумки  юз-жағ  тизимининг  морфо-функцио-

нал ўзгаришларининг асосий қисми генетик, биологик 

ва ижтимоий, худудий детерминаторларга боғлиқ. Айни 

вактда  муаллифлар  В.В.Яркина  (2006)  тиш  қаторлари 

аномалиялари  22,0%  дан  56,0%,  тиш  қаторларидаги 

шакл  узгаришлари  12,0-32,0%,  дистал  оклюзия  30,0-

56,0%,  мезиал  оклюзия  2,5-7,8%,  чуқур  оклюзия  3,0-

5,0%  гача  кузатилишини;  Бошка  муаллиф  [14]  турли 

гуруҳдаги болаларда турли аъзо ва тизим касалликлари 

юз-жағ соҳасининг деформацияларига сабаб бўлиши ва 

унинг  оқибатларини;  яна  бир  муаллиф  А.В.Алимский 

(2008)  туғма  аномалияларда  бирламчи  адентия  ва  до-


background image

62

STOMATOLOGIYA

имий  тишларнинг  ретенцияли  ўсишига  мойиллигини 

ҳам детерминатирларга ва ижтимоий мухитга боғлиқ-

лигини  кўрсатиб  бериши;  бошқа  бир  гуруҳ  олимлар 

[12,15] болалар орасидаги стоматологик соғломлик ҳо-

лати шаклланишида ёки кенг баҳолашимизда маҳаллий 

ва умумий боғликлик концепциясини таклиф қилишла-

ри фикримизнинг яққол далилидир. 

Муаллифнинг  такидлашича,  болалар  орасидаги  қо-

ниқарсиз  стоматологик  холат  умумий  касалликларни 

келиб чиқиши ва сурункали ҳолатга ўтиши учун хавф 

омилини шакллантиради, айни вактда иккинчи томон-

дан  юз-жағ  тизими  ҳолати  тананинг  умумий  соматик 

кўринишини баҳоловчи саломатлик индикатори бўлиб 

хизмат қилади [2]. 

Юқорида  келтирилган  муаллифларнинг  фикрлари 

инсон  организими  тузилиши  ва  фаолиятининг  яхлит 

эканлиги туғрисидаги тасоввурларни яна бир бор тўлиқ 

тасдиқлайди ҳамда морфостоматологик ва умумий со-

матик саломатлик боғлиқлигини эмбрионал тараққиёт 

даврида калла суягиниг юз қисми, тери ва унинг ҳоси-

лалари, таянч-аппарат тизими, юрак клапан ва томир-

лар бир пайтда ривожланишидан далолат беради. Шу-

нингдек бошқа бир олимнинг изланишлари [21], юз-жағ 

тизимидаги морфофункционал ўзгаришлар ҳамма вақт 

тана  ва  аъзоларнинг  сурункали  симптомлар  мажмуи 

кўринишида  намоён  бўлади  ва  ушбу  ҳолатга  Dental 

Distress Syndrome деб тариф беради. 

Текширишларда  электрокардиограмма,  электро-

миография  ва  ЭДГ  натижалари  орасидаги  корелацион 

боғлиқлик  таҳлиллари  тиш-жағ  тизими  функциолнал 

ҳолати ҳамда вегетатив асаб тизими, юрак қон-томир ва 

нафас тизими орасида тизимлар аро интеграция борли-

гини асослайди [4]. 

Қатор муаллифлар ТЖН учраши эҳтимолининг 1,6-

2,3  мартага  ошиши  таянч-ҳаракат  тизимидаги  салбий 

ўзгаришларга,  суяк  ва  бириктирувчи  тўқималарнинг 

диспластик  зарарланишига  олиб  келади  [3,9,11,23]. 

Шунингдек  ТЖН  бор  болаларда  жуда  ҳам  кўп  ҳолат-

ларда  (90,0%  гача)  аллергологик  нуқсонлар  кузатила-

ди  [13].  Аксинча,  сурункали  гастродуоденит,  қандли 

диабет, вегетатив  қон-томир дистонияси  ва сурункали 

бронхити бор болаларнинг кўпчилигида ТЖН борлиги 

аниқланган Олимлар томонидан ўрганилганда, болалар 

орасида  ортодонтик  патология  кузатилиши  62,5%  ҳо-

латда эндокрин касалликлари билан оғриганлар, 44,0% 

ҳолатда вегетатив қон-томир дистонияси бор болаларда 

кузатилган [1,16,26,24]. 

Муаллиф тиш-жағ тизими шаклланишида тироксин 

моддасининг ахамиятини ўрганиб, ушбу гармон қозиқ-

симон-энса  синхондрози,  бурун  тоғайи,  юқори  жағни 

ўсув соҳаси суяк бойламлари ўсишига таъсирини бахо-

лайди [27]. Айни гармон моддасини ишлаб чиқарувчи 

гипофиз  етишмовчилигида  юз-жағ  тизими  деформа-

цияси,  доимий  тиш  шакллари  бузилиши,  тиш  ва  жағ 

ўсиши ва шаклланишининг секинлашуви ҳамда чуқур 

тишлов юзага келишини аниқлаган [24]. 

Жинсий гармонлардаги миқдорий ўзгаришдаги пато-

логик ҳолат пастки жағнинг сагитал ўсиши ва архитек-

тоникасининг бузилишида, калла суяги юз қисмининг 

диспропорциясига сабаб бўлиши кўрсатилан [22]. Шу-

нингдек гипогонадизм касаллигида юз скелетининг де-

формацияси,  тишлов  анамалияси  ва  чакка  пастки  жағ 

бўғим  тизимида  ўзгаришларга  сабаб  бўлган.  Гипого-

надизм  кузатиладиган  122  та  b-талассемия  касаллиги 

билан касалланган беморлар текширилганда, калла су-

яги юз қисмининг диспропорционал ўсиши кузатилган.

[28].  Бошқа  ҳолатда  семириш  касаллиги  бор  болалар 

кранеофациал  морфологияси  ўрганилган,  унда  пастки 

жағ  узунлигининг  катталашганлиги,  жағ  прогнатияси 

ва юзнинг олдинги қисми баландлигини камайиши ку-

затилган.[19]. 

Шундай қилиб, болалар ва ўсмирлар орасида умумий 

касалликлар  билан  тиш  юз-жағ  тизимидаги  маҳаллий 

бузилишларнинг  ўзоро  боғлиқлиги,  юз-жағ  анамалия 

ва деформацияларини тизимлашга ва ижтимоий аҳами-

ятга эга бўлган полиорган касалликлар деб баҳолашга 

асос булади.

Шу ўринда, тиш-жағ тизими анамалия ва деформа-

цияларини ташхислаш, даволаш ва профилактикасини 

режалаштирганда, боланинг шаклланаётган организми 

ривожланиш  даражасида  кўриб  чиқиб,  бутун  тана  ва 

аъзоларнинг тузилиши, фаолиятини бир бирига боғлиқ-

лиги инобатга олиниши шарт эканлиги тахлил килган 

адабиётлар натижасида хулосаланади.

Аномалияларни эрта аниқлашда, тишларнинг алма-

шиниши ва тиш муртакларининг жойлашишини ўзига 

хослигини  рентгенологик  усулда  аниқлашни  инобатга 

олиб,  олдиндан  беморни  текшириш  учун  диагностик 

моделлар олишни, рационал даволаш усуллари ишлаб 

чиқиб амалда тадбиқ этишни таклиф килишади. [5,18].

Юкорида  келтирилган  илмий  нашр  этилган  муал-

лифларнинг фикрларини таҳлил қилишимиз жараёнида 

ўз фикримизни жамлар эканмиз; демак болани эмбрио-

нал давридан бошлаб мутахасис томонидан назорат қи-

линиши, туғилгандан кейин ўсиш даврида турли ташқи 

ва ички зарарли омиллардан ҳимоялаш, жумладан қа-

тор соматик касалликлар кузатилганда юз-жағ тизими 

ўсиши  ва  шаклланишида  қўлланилладиган  профилак-

тик-даво усулларини индивидуал амалга ошириш, замо-

навий  ташҳислаш,  башоратлаш,  скрининг  усуллардан 

кенг  ва  самарали  фойдаланишни  талаб  этади.  Адаби-

ётларда ўрганилган муаммоларнинг хозирги кун тала-

би юзасидан янгича бошоратлаш ҳамда профилактика 

ишларини қўллаш учун янгиликларни излаб топиш ва 

яратиш долзарб муаммо эканлиги кузатилмокда. Демак 

ушбу йуналишда катор илмий-амалий ишларга эхтиёж 

туғилмоқда.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Беляков Ю.А. Зубочелюстная система при эндокрин-

ных  заболеваниях  /Ю.А.  Беляков.  –  М.:  Медицина, 

1983. – 208 с. 


background image

63

ОБЗОРНЫЕ СТАТЬИ

2.  Бриль  Е.А.  Профилактика  негативных  изменений 

в тканях полости рта у детей с зубочелюстными 

аномалиями  и  деформациями  путем  выявления  пе-

риодов иммунологического напряжения и их имму-

нокоррекции на этапах ортодонтического лечения: 

автореф. дис. докт. мед. наук : 14.00.21 /Е.А.Бриль. 

– Омск, 2009. – 30 с. 

3.  Бурмак  Ю.Г.  Особенности  показателей  количествен-

ного  морфометрического  анализа  рентгенограмм  у 

подростков  с  синдромом  дисплазии  соединительной 

ткани /Ю.Г. Бурмак, В.И. Лузин //Український морфо-

логічний альманах. – 2007. –Т. 5. —№ 2. – С. 93. 

4.  Взаимосвязь  функционального  состояния  зубочелюст-

ной и вегетативной нервной систем / О.Г. Бугровецкая 

[и др.] //Мануальная терапия. – 2010. – № 2 (38) . – С. 

18–23. 

5. Ефимова Е.Ю. Обоснование метода оценки простран-

ственного  расположения  зубочелюстных  сегментов 

по  гнатическим  моделям  челюстей  в  клинике  орто-

донтии: автореф. дис. … канд. мед. наук /Е.Ю.Ефимо-

ва. – Волгоград, 2008. – 23 с. 

6. Ишмуратова А.Ф. Первичная частичная адентия (эпи-

демиология,  клинические  и  организационно-управлен-

ческие аспекты): автореф. дис. … канд. мед. наук : 

14.01.14 /А.Ф.Ишмуратова. – Казань, 2013. – 28 с. 

7. Лазарева Н.А. Обоснование комплексной профилактики 

зубочелюстных аномалий и деформаций в раннем дет-

ском возрасте в условиях Забайкалья /Н.А. Лазарева //

Основные  научные  работы  кафедры  стоматологии 

детского возраста. –Омск,2000. –С.301–312. 

8.  Нарушение  жевательной  функции  у  пациентов  с  од-

носторонней  перекрестной  окклюзией:  важность 

раннего лечения /М.А. Piancino [и др.] //Ортодонтия. 

– 2011. – № 4. – С. 31–36. 

9. Нарушение роста и развития зубочелюстной системы 

у детей с ювенильным ревматоидным артритом /А.А.

Мамедов [и др.] // Стоматология детского возраста и 

профилактика. – 2009. – № 4. – С. 31–35. 

10. Онтогенетическая оценка общих механизмов устойчи-

вости организма к патологии зубочелюстной систе-

мы /А.В.Брагин [и др.] // Российский стоматологиче-

ский журнал. –2008. –№ 5. –С. 23–26. 

11.  Патогенез  нарушений  функциональной  окклюзии  при 

дисплазии  соединительной  ткани:  морфология,  кли-

ника и лечение /И.А.Куприянов [и др.] //Вестник новых 

медицинских технологий. – 2005. –Т.12, №3-4. –С.60–

63. 

12. Профилактика зубочелюстных аномалий как условие 

сохранения  здоровья  нации  /Р.А.Фадеев  [и  др.]  //Ин-

ститут стоматологии. –2007. –№ 3. –С. 26–27. 

13.  Результаты  проведения  программы  профилактики 

стоматологических  заболеваний  в  группах  детей  с 

аллергической патологией /О.И.Адмакин [и др.] //Во-

просы современной педиатрии. – 2006. – № 5. – С. 12. 

14.  Русакова  Е.Ю.  Стоматологический  статус  у  детей 

при различных соматических заболеваниях /Е.Ю.Руса-

кова, С.И.Бессонова, А.А.Бевз //Российский стомато-

логический журнал. – 2008. – № 5. –С. 47–49. 

15.  Саакян  Т.Ш.  Обоснование  профилактики  стомато-

логических заболеваний у детей в период полового со-

зревания: автореф. дис. … канд. мед. наук : 14.00.21 / 

Т.Ш. Саакян. – М., 2009. – 21 с. 

16. Хорошилкина Ф.Я. Ортодонтия – М.: Мед. инф. аген-

ство, 2006. – 541 с. 

17. Чебакова Т.И. Анализ оказания стоматологической по-

мощи школьникам Левобережья города Новосибирска 

за последние 45 лет /Т.И.Чебакова, В.Ю.Серова, И.Н.

Чебаков, И.Н.Брега //Стоматология детского возрас-

та и профилактика. – 2011. – № 1. – C. 49–52. 

18. Ягупова В.Т. Обоснование методов определения разме-

ров зубных дуг у детей в возрасте 7–14 лет по мор-

фометрическим  параметрам  челюстно-лицевой  об-

ласти: автореф. дис. ... канд. мед. наук /В.Т.Якупова. 

– Волгоград, 2008. – 23 с. 

19. Craniofacial morphology in obese adolescents / K. Ohrn [et 

al.] //Acta Odontol Scand. –2002. –Vol. 60, № 4. –P.193–

197. 

20. Eaton K.A. Primary Dental Care: past, present and future 

/K.A.Eaton //Primary Dental Care. – 2012. –Vol.19, № 3. 

–P.99–101. 

21. Fonder A.C. The dental distress syndrome (DDS) / A.C. 

Fonder. –Medical-Dental Arts. –1990. –210. –Р.40. 

22.  Infl uence  of  sex  hormone  disturbances  on  the  internal 

structure of the mandible in newborn mice / T. Fujita [et 

al.] // Eur. J. Orthod. – 2006. – Vol. 28, № 2. – P. 190–194. 

23.  Juvenile  idiopathic  arthritis  (JIA):  a  screening  study  to 

measure  class  II  skeletal  pattern,  TMJ  PDS  and  use  of 

systemic corticosteroids / А. Мicky [et al.] // J. Orthod. – 

2010. – Vol. 37. – P. 6–15. 

24.  Oral  manifestation  associated  with  multiple  pituitary 

hormone  defi ciency  and  ectopic  neurohypophysis  /  T. 

Scaramucci [et al.] // J. Clin. Pediatr. Dent. – 2011. – Vol. 

35, № 4. – P. 409–413. 

25. Overview and quality assurance for the National Health 

and Nutrition Examination Survey (NHANES) oral health 

component, 1999-2002 / B.A. Dye [et al.] // Community 

Dent. Oral Epidemiol. – 2007. – Vol. 35, № 2. – P. 140–151. 

26.  Patney  A.  Kocher  Debre  Semelaigne  syndrome  and 

associated orofacial aspects: report of a case / A. Patney, 

K.M. Pai, A.A. Sholapurkar // J. Oral Sci. – 2011. – Vol. 53, 

№ 1. – P. 29–32. 

27.  Petrovic,  A.  Mechanism  of  craniofacial  growth  and 

modus  operandi  of  functional  appliances:  a  cell-level 

and cybernetic approach to orthodontic decision making 

/ А. Petrovic, J. Stutzmann, J. Lavergne // Carlson, D.S. 

Craniofacial Growth Theory and Orthodontic Treatment. 

Vol. 23. Craniofacial Growth Series / D.S. Carlson. – Ann 

Arbor  :  Center  for  Human  Growth  and  Development; 

University of Michigan, 1990. –– P. 13–74. 

28. Relation between hypogonadism and malocclusion in beta-

thalassemia major patients: analysis of 122 subjects / V. 

Piras [et al.] // Minerva Stomatol. – 2003. – Vol. 52, № 

5. – P. 241–246. 

Библиографические ссылки

Беляков Ю.А. Зудочелюстная система при эндокринных заболеваниях /Ю.А. Беляков. - М.: Медицина, 19S3.-20SC.

Бриль Е.А. Профилактика негативных изменений в тканях полости рта у детей с зубочелюстными аномалиями и деформациями путем выявления периодов иммунологического напряжения и их иммунокоррекции на этапах ортодонтического лечения: автореф. дис. докт. мед. наук : 14.00.21 /Е.А.Бриль. - Омск, 2009. - 30 с.

Бурмак Ю.Г. Особенности показателей количественного морфометрического анализа рентгенограмм у подростков с синдромом дисплазии соединительной ткани /Ю.Г. Бурмак, В.И. Лузин //Укратський морфо-лог^чний альманах. - 2007. -Т. 5. —№ 2. - С. 93.

Взаимосвязь функционального состояния зубочелюстной и вегетативной нервной систем/О.Г. Бугровецкая [и др.] //Мануальная терапия. - 2010. -Ле 2 (38). - С. 18-23.

Ефимова Е.Ю. Обоснование метода оценки пространственного расположения зубочелюстных сегментов по гнатическим моделям челюстей в клинике ортодонтии: автореф. дис. ... канд. мед. наук/Е.Ю.Ефимова. -Волгоград, 2008. -23 с.

Ишмуратова А.Ф. Первичная частичная адентия (эпидемиология, клинические и организационно-управленческие аспекты): автореф. дис. ... канд. мед. наук : 14.01.14/А.Ф.Ишмуратова. -Казань, 2013. -28 с.

Лазарева НА. Обоснование комплексной профилактики зубочелюстных аномалий и деформаций в ранней детском возрасте в условиях Забайкалья /НА. Лазарева // Основные научные работы кафедры стоматологии детского возраста. -Омск,2000. -С. 301-312.

Нарушение жевательной функции у пациентов с од-носторонней перекрестной окклюзией: важность раннего лечения /МА. Piancino [и др.] //Ортодонтия. -2011. -№4.-С. 31-36.

Нарушение роста и развития зубочелюстной системы у детей с ювенальный ревматоидным артритом /А.А. Мамедов [и др.] // Стоматология детского возраста и профилактика. - 2009. -№ 4. - С. 31-35.

Онтогенетическая оценка общих механизмов устойчивости организма к патологии зубочелюстной системы /А.В.Брагин [и др.] // Российский стоматологический журнал. -2008. -Ле 5. -С. 23-26.

Патогенез нарушений функциональной окклюзии при дисплазии соединительной ткани: морфология, клиника и лечение /ИА.Куприянов [и др.] //Вестник новых медицинских технологий. - 2005. -Т.12, №3-4. -С.60-63.

Профилактика зубочечюстных аномалий как условие сохранения здоровья нации /Р.А. Фадеев [и др.] //Институт стоматологии. -2007. -№ 3. -С. 26-27.

Результаты проведения программы профилактики стоматологических заболеваний в группах детей с аллергической патологией /О.И. Адмакин [и др] //Вопросы современной педиатрии. - 2006. -№ 5. - С. 12.

Русакова Е.Ю. Стоматологический статус у детей при разчичных соматических заболеваниях /Е.Ю.Русакова, С. И. Бессонова, А.А.Бевз //Российский стоматологический журнал. - 2008. -Ле 5. -С. 47-49.

Саакян Т.Ш. Обоснование профилактики стоматологических заболеваний у детей в период полового созревания: автореф. дис. ... канд. .мед. наук : 14.00.21 / Т.Ш. Саакян. -М., 2009. -21 с.

Хорошилкина Ф.Я. Ортодонтия -М.: Мед. инф. аген-ство, 2006. - 541 с.

Чебакова Т.И. Анализ оказания стоматологической помощи школьникам Левобережья города Новосибирска за последние 45лет /ТИЧебакова, В.Ю.Серова, ИН. Чебаков, ИНБрега //Стоматология детского возраста и профилактика. -2011. -Хе 1. - С. 49-52.

Ягупова В. Т Обоснование методов определения размеров зубных дуг у детей в возрасте 7-14 лет по морфометрическим параметрам челюстно-лицевой области: автореф. дис. ... канд. мед. наук /В.ТЯкупова. -Волгоград, 2008. -23 с.

Craniofacial morphology in obese adolescents /К. Ohm [et al.] //Acta Odontol Scand. -2002. -Vol. 60, Ле 4. -P.193-197.

Eaton KA. Primary Dental Care: past, present and future /KA.Eaton //Primary Dental Care. - 2012. -Vol. 19, Ns 3. -P.99-101.

Fonder A.C. The dental distress syndrome (DDS) /A.C. Fonder. -Medical-Dental Arts. -1990. -210. -P.40.

Influence of sex hormone disturbances on the internal structure of the mandible in newborn mice / T. Fujita [et al.]//Eui:J. Orthod. - 2006. - Vol. 28,Ns 2. -P. 190-194.

Juvenile idiopathic arthritis (JIA): a screening study’ to measure class II skeletal pattern, TMJ PDS and use of systemic corticosteroids /A. Micky [et al.] //J. Orthod. -2010. - Vol. 37. -P. 6-15.

Oral manifestation associated with multiple pituitary hormone deficiency’ and ectopic neurohypophysis / T. Scaramucci [et al.] // J Clin. Pediatr Dent. - 2011. - Vol. 35, Ns 4.-P. 409-413.

Overview and quality’ assurance for the National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) oral health component, 1999-2002 / BA. Dye [et al.] // Community’ Dent. Oral Epidemiol. -2007. - Vol. 35, Ns 2. -P.foMM

Patney Л. Kocher Debre Semelaigne syndrome and associated orofacial aspects: report of a case / A. Patney, KM. Pai,A.A. Sholapurkar//J OralSci.-2011. - Vol. 53, Ns l.-P. 29-32.

Petrovic, A. Mechanism of craniofacial growth and modus operandi of functional appliances: a cell-level and cybernetic approach to orthodontic decision making / A. Petrovic, J. Stutzmann, J. Laveigne // Carlson, D.S. Craniofacial Growth Theoiy and Orthodontic Treatment. Vol. 23. Craniofacial Growth Series /D.S. Carlson. - Ann Arbor : Center for Human Growth and Development; University of Michigan, 1990. —P. 13-74.

Relation between hypogonadism and malocclusion in betathalassemia major patients: analysis of 122 subjects / V. Piras [et al.] // Minerva Stomatol. - 2003. - Vol. 52, Ns 5.-P. 241-246.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов