ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
69
вания
силы
государствами
для
защиты
своих
граждан
за
рубежом
.
Современное
право
.
№
1/2013.
4.
Закон
Республики
Узбекистан
«
О
гражданстве
Республики
Узбекистан
» (
Ведомости
Верховного
Со
-
вета
Республики
Узбекистан
, 1992
г
.,
№
9,
ст
. 338;
Со
-
брание
законодательства
Республики
Узбекистан
,
2004
г
.,
№
51,
ст
. 514; 2015
г
.,
№
32,
ст
. 425).
5.
Институт
консульской
службы
и
консульского
права
Республики
Узбекистан
.
Авторский
коллектив
под
руководством
д
.
ю
.
н
.,
проф
.
И
.
Хамедова
. –
Таш
-
кент
:
УМЭД
, 2009.
сайт
ВКУУ
.
7.
Консульский
устав
Республики
Узбекистан
(
Со
-
брание
законодательства
Республики
Узбекистан
2010
г
.,
№
37,
ст
. 313).
8.
Ст
. 14
Закона
Республики
Узбекистан
о
гаран
-
тиях
прав
ребенка
(
Собрание
законодательства
Рес
-
публики
Узбекистан
, 2008
г
.,
№
1-2,
ст
. 1, 2009
г
.,
№
52,
ст
. 554).
9.
Гафурова
С
.
Взаимодействие
консула
с
право
-
охранительными
органами
представляемого
государ
-
ства
в
обеспечении
защиты
прав
граждан
за
рубежом
.
Consuls’ interaction with law enforcement authorities of
sending state in protecting the rights of citizens in abroad//
«European science». 2016.
№
6 (16). –
С
77-79.
Н
.
Рахмонқулова
,
Тошкент
давлат
юридик
университети
катта
илмий
ходим
-
изланувчиси
,
юридик
фанлар
номзоди
ХАЛҚАРО
ХУСУСИЙ
ҲУҚУҚ
КОМПЛЕКС
АВТОНОМ
КОДИФИКАЦИЯСИДА
ҲИМОЯВИЙ
ИЗОҲЛАР
Аннотация
:
мазкур
мақолада
халқаро
хусусий
ҳуқуқ
комплекс
автоном
кодификацион
ҳужжатида
ҳимоявий
изоҳларни
қўллаш
аҳамияти
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
институти
мисолида
таҳлил
қилинган
.
Мақолада
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
институтининг
салбий
ва
ижобий
концепциялари
,
турли
мамлакатлар
қонунчилигида
мазкур
институтни
шакллантиришда
қонун
чиқарувчининг
ёндашуви
ҳамда
ҳақиқатдан
халқаро
оммавий
тартиб
ва
ички
оммавий
тартибнинг
бир
биридан
фарқи
атрофлича
тадқиқ
этилган
.
Калит
сўзлар
:
ҳимоявий
изоҳлар
,
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
,
хақиқатда
халқаро
оммавий
тартиб
,
трансмиллий
оммавий
тартиб
,
ички
оммавий
тартиб
.
Аннотация
:
в
данной
статье
проанализировано
значение
применения
защитных
оговорок
в
комплекс
-
ном
автономном
кодификационном
акте
международ
-
ного
частного
права
на
примере
института
оговорки
о
публичном
порядке
.
В
статье
подробно
исследованы
негативные
и
позитивные
концепции
оговорки
,
позиция
законодателя
при
формировании
данного
института
в
законодательстве
разных
государств
,
а
также
отличие
действительно
международного
публичного
порядка
от
внутреннего
публичного
порядка
.
Ключевые
слова
:
защитные
оговорки
,
оговорка
о
публичном
порядке
,
действительно
международный
публичный
порядок
,
транснациональный
публичный
порядок
,
внутренний
публичный
порядок
.
Annotation:
this article analyzes the importance of
applying the protective clauses in complex autonomous
act of codification of international private law on the exam-
ple of the institute of the public policy. The paper studied
in detail the positive and negative concept of clause, the
legislator's position in the formation of this institution in the
legislation of different countries, as well as unlike truly
international public policy from domestic public policy.
Key words:
protection clauses, clause on public poli-
cy, a truly international public policy, transnational public
policy, domestic public policy.
Немис
олими
Г
.
Кегель
“
халқаро
хусусий
ҳуқуқнинг
адолатлилиги
”
ғоясини
ривожлантирган
ҳолда
,
коллизион
нормаларнинг
асосий
вазифаси
учта
манфаатларнинг
мувофиқлаштирилиши
,
деб
ҳисоблаган
:
тарафлар
,
халқаро
савдо
ва
ҳуқуқ
тартиботнинг
манфаатлари
[1, 15-
бет
].
Халқаро
хусусий
ҳуқуқда
шахсий
ва
ижтимоий
манфаатларнинг
адолатли
мувофиқлигига
,
асосан
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
,
ўта
қатъий
нормалар
ва
қонунни
четлаб
ўтишнинг
тақиқланиши
ёрдамида
эришилади
.
Халқаро
хусусий
ҳуқуқнинг
мазкур
механизмлари
ўзида
давлатларнинг
иқтисодий
,
сиёсий
ва
ҳуқуқий
тузилишининг
асос
тамойилларини
ва
одоб
-
ахлоқ
тамойилларини
ҳимоя
қилиш
мақсадида
чет
эл
ҳуқуқини
қўллашдан
бош
тортиш
ва
эрк
мухториятини
чегаралашнинг
алоҳида
ҳолатларини
акс
эттиради
.
Мазкур
мақола
доирасида
халқаро
хусусий
ҳуқуқ
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
70
комплекс
автоном
кодификацияон
ҳужжатида
ҳимоявий
изоҳларни
қўллаш
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
институти
мисолида
таҳлил
қилинган
.
Доктринада
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
тамойилининг
салбий
ва
ижобий
концепциялари
мавжуд
бўлиб
,
изоҳнинг
салбий
варианти
рус
олими
Л
.
А
.
Лунц
томонидан
шакллантирилган
.
Унинг
таъкидлашича
,
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
чет
эл
ҳуқуқига
ҳавола
қилувчи
миллий
коллизион
норма
қўлланилишини
чеклайди
.
Чет
эл
ҳуқуқ
нормалари
,
агар
уларни
қўллаш
оқибатлари
мазкур
давлатнинг
оммавий
тартибига
зид
келса
,
қўлланмайди
.
Халқаро
хусусий
ҳуқуқда
оммавий
тартибнинг
асосий
вазифаси
чет
эл
ҳуқуқининг
қўлланилишини
чеклашдир
[2, 269, 270, 286-
бетлар
].
Биринчи
марта
оммавий
тартибнинг
салбий
концепцияси
Германия
ФТ
Кириш
Қонунининг
30-
моддасида
белгиланган
бўлиб
,
унга
кўра
, “
Чет
эл
қонунини
қўллаш
истисно
қилинади
,
агар
ушбу
қўллаш
яхши
феъл
ва
герман
қонунининг
мақсадига
зид
бўлса
”.
Л
.
А
.
Лунц
оммавий
тартиб
ижобий
концепциясининг
мазмунини
,
миллий
-
ҳуқуқий
нормаларнинг
муайян
мажмуи
ўзига
хос
хусусиятлар
эвазига
чет
эл
қонунининг
қўлланилишини
бартараф
этиши
,
дея
талқин
қилган
.
Изоҳнинг
мазкур
варианти
,
ҳатто
коллизион
норма
бошқа
ҳуқуқ
тартиботни
ваколатли
деб
ҳисобласа
-
да
,
давлатнинг
“
ижтимоий
ва
ахлоқий
асосларининг
ҳимояси
учун
муҳим
аҳамиятга
”
эга
бўлган
миллий
нормаларнинг
қўлланилиши
шартлигини
назарда
тутади
[2, 274-
бет
].
Биринчи
мартта
оммавий
тартибнинг
ижобий
концепцияси
Француз
Фуқаролик
кодексининг
6-
моддасида
шакллантирилган
: “
Хусусий
келишувлар
ёрдамида
оммавий
тартиб
ва
яхши
феъл
манфаатларига
кирадиган
қонунлардан
чекиниш
мумкин
эмас
”.
Халқаро
хусусий
ҳуқуқ
бир
қатор
ўзига
хос
хусусиятларга
эга
бўлиб
,
уни
ички
ва
“
ҳақиқатдан
халқаро
оммавий
тартиб
”
дан
фарқлаш
зарур
.
Ички
оммавий
тартиб
ички
давлат
муносабатларини
тартибга
солиш
борасидаги
зарурий
қоидаларни
ташкил
қилади
. “
Ҳақиқатдан
халқаро
оммавий
тартиб
” “
дунё
ҳамжамиятининг
тизимини
ташкил
қилувчи
қимматликларини
”
қамраб
олади
ва
ўзида
халқаро
оммавий
ҳуқуқда
оммавий
тартибни
акс
эттиради
[3, 28-
бет
].
Ю
.
Г
.
Морозова
“
ҳақиқатдан
халқаро
”
ва
“
трансмиллий
оммавий
тартиб
”
[3,
28-
бет
]
тушунчаларининг
айнанлигини
таъкидласа
,
С
.
В
.
Крохолев
мазкур
атамаларни
қўлланилиш
доираси
нуқтаи
назаридан
ажратади
. “
Ҳақиқатдан
халқаро
оммавий
тартиб
”
тушунчасини
давлат
судьяси
қўллайди
. “
Трансмиллий
оммавий
тартиб
”
билан
халқаро
тижорат
арбитражи
алоқада
бўлади
.
Ҳакамлик
судьяси
чиқарилаётган
қарорнинг
юқори
даражадаги
самарадорлигини
таъминлашга
ҳаракат
қилади
,
шу
сабабли
нафақат
умум
тан
олинган
халқаро
тамойилларга
,
балки
қарор
тан
олиниши
лозим
бўлган
давлатларнинг
оммавий
тартибига
ҳам
мурожаат
қилишга
мажбур
.
Трансмиллий
оммавий
тартиб
унинг
халқаро
тижорат
арбитражи
эҳтиёжларига
мослашуви
мақсадида
“
ҳақиқатдан
халқаро
оммавий
тартиб
”
“
кристализацияси
”
йўли
билан
шакллантирилади
[4,
163-165, 168, 171, 186-187-
бетлар
].
С
.
В
.
Крохалев
трансмиллий
оммавий
тартиб
элементлари
орасида
шартномаларнинг
бажарилиши
шартлиги
тамойилини
,
коррупциянинг
ва
уни
бузувчи
келишувларнинг
ман
этилишини
,
инсоннинг
фундаментал
ҳуқуқ
ва
эркинликлари
,
нотижорат
муомаладаги
муайян
ашёларнинг
тан
олиниши
(
масалан
,
атом
қуроли
),
жараёнларнинг
фундаментал
тамойиллари
(
тарафларнинг
баҳслашувчанлиги
ва
тенглиги
тамойиллари
,
арбитрнинг
бетарафлиги
),
давлатлар
ва
юридик
шахсларнинг
арбитражда
ишни
кўриш
ва
арбитраж
келишувларини
тузишга
лаёқатини
санаб
ўтади
[4, 165-166-
бетлар
].
Ю
.
Г
.
Морозова
эса
,
миллий
оммавий
тартибнинг
“
ҳақиқатдан
халқаро
оммавий
тартиб
”
га
“
ўзаро
тобелиги
”
тўғрисида
гапиради
. “
Ҳақиқатда
халқаро
оммавий
тартиб
”
нинг
ички
оммавий
тартибга
таъсири
халқаро
ҳуқуқ
умумий
тамойилларининг
мажбурий
характери
ҳамда
давлатларнинг
халқаро
конвенцияларга
қўшилиши
билан
таъминланади
.
Муаллиф
“
ҳақиқатда
халқаро
оммавий
тартиб
”
нинг
давлатнинг
ичидаги
,
хусусан
,
халқаро
тижорат
арбитражидаги
бутун
ҳуқуқни
қўллаш
фаолиятига
улкан
таъсирини
таъкидлайди
[3, 30-31-
бетлар
].
“
Халқаро
оммавий
тартиб
”
тушунчасининг
тўлиқроқ
таърифи
Халқаро
ҳуқуқ
Ассоциациясининг
2/2002
Резолюциясида
акс
эттирилган
бўлиб
,
унга
кўра
, “
Ҳар
қандай
давлатнинг
халқаро
оммавий
тартиби
ўз
ичига
:
(1)
одил
судлов
ёки
одоб
-
ахлоққа
тааллуқли
асосий
тамойилларни
..., (2) “lois de police”
ёки
“
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
қоидалар
”
сифатида
маълум
бўлган
,
давлатнинг
муҳим
сиёсий
,
ижтимоий
ёки
иқтисодий
манфаатларини
таъминлаш
учун
мўлжалланган
қоидалар
ҳамда
(3)
давлатнинг
бошқа
давлатлар
ва
халқаро
ташкилотлар
олдидаги
мажбуриятларига
риоя
этиш
бўйича
мажбуриятини
қамраб
олади
” [5, 49-
бет
].
Халқаро
оммавий
тартибга
,
масалан
,
коррупциянинг
ман
этилиши
,
БМТнинг
санкциларни
белгилаш
тўғрисидаги
резолюцияларида
назарда
тутилган
давлатларнинг
халқаро
мажбуриятлари
,
ички
оммавий
тартибни
ташкил
қилувчи
фундаментал
моддий
ва
процессуал
тамойиллар
киради
[4, 292 -295,
370, 378 -381, 386 -388, 392-396, 401-403, 409-410].
Халқаро
ва
ички
оммавий
тартибни
фарқлаш
амалий
аҳамиятга
эга
бўлиб
,
у
“
хусусий
ҳуқуқий
низолар
бўйича
халқаро
арбитраж
қарорлари
,
хатто
ҳудди
шу
ҳолатларда
ички
ҳакамлик
қарорининг
мажбурий
ижро
этилишини
оммавий
тартибнинг
бузилиши
важи
билан
рад
этилишига
тўғри
келса
ҳам
,
ижро
этилиши
лозим
”
лигидан
иборатдир
.
Мазкур
тамойил
чет
эл
суд
қарорларини
барқарорлигини
таъминлаш
ва
халқаро
тижорат
арбитражи
институтини
мустаҳкамлашга
мўлжалланган
[6, 43-
бет
].
У
оммавий
тартибнинг
халқаро
хусусий
ҳуқуқий
муносабатларни
тартибга
солиш
доирасидаги
“
юмшатилган
таъсири
(
эффект
)”
назариясига
асосланади
.
Мазкур
назария
миллий
оммавий
тартиб
чет
мамлакатда
қўлга
киритилган
ҳуқуқларни
тан
олишга
тўсқинлик
қилмайди
,
деб
ҳисобловчи
француз
суд
амалиёти
томонидан
ишлаб
чиқилган
.
Ушбу
ҳолатларда
оммавий
тартиб
юмшатилган
таъсирга
эга
бўлади
(
effet att
é
nu
é
) [2, 273-
бет
].
Халқаро
хусусий
ҳуқуқнинг
замонавий
кодификацияларида
қонун
чиқарувчи
“
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
”
изоҳ
атамасини
қўллайди
(
ЎзРес
ФКнинг
1164-
м
.,
РФ
ФКнинг
1193-
м
.,
Бельгия
кодексининг
21-
м
.,
Украина
Қонунининг
12-
м
.).
Мазкур
кодификацион
актларда
тегишли
қоидалар
ёки
алоҳида
моддаларда
ёхуд
“
чет
эл
ҳуқуқини
қўлланилишини
чеклаш
”
(
Озарбайжон
Қонунининг
4-
м
.,
Литва
ФКнинг
1.11-
м
.),
“
чет
эл
нормаларини
қўллаш
”
га
(
Монголия
ФКнинг
540-
м
.)
бағишланган
моддаларда
акс
эттирилган
.
Айрим
кодификацион
актларда
,
хусусан
,
Бельгия
кодекси
(21-
м
.),
Болгария
кодекси
(45-
м
.),
Македония
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
71
қонуни
(5-
м
.),
Туркия
кодексида
(5-
м
.)
мазкур
ҳуқуқий
категория
умуман
ёритилмаган
[7].
Бундай
қарор
оммавий
тартибнинг
шарҳланишининг
норматив
ёндашувини
мақсадга
номувофиқлиги
тўғрисидаги
ёндашувнинг
кенгайганлиги
билан
ҳамоҳангдир
[8, 132-
бет
].
Ўзининг
кўпқирралилиги
ва
маъносининг
қўзғалувчанлиги
туфайли
мазкур
тушунчага
аниқ
таъриф
бериш
мушкул
. “
Оммавий
тартиб
”
жамиятнинг
эволюцион
ривожланиши
жараёнида
систематик
ўзгаришларга
мубтало
бўлган
ва
ҳар
қандай
,
ҳатто
унинг
аниқ
формулировкаси
вақт
ўтиши
билан
эскиради
.
С
.
В
.
Крохалев
эса
,
оммавий
тартиб
,
ўзининг
одоб
-
ахлоқ
,
ижтимоий
,
иқтисодий
элементларини
қамраб
олган
ҳолда
ҳуқуқий
майдонда
қатъий
шакллантирилиши
лозим
,
дея
таъкидлайди
[4, 47-48-
бетлар
].
Энг
мақбул
таърифлардан
бири
Россия
Федерацияси
Олий
Судининг
19.08.2008
йилги
№
91-
Г
08-6
Ажримида
берилган
: “
Россия
Федерациясининг
оммавий
тартиби
деганда
,
Россия
Федерациясининг
Конституцияси
ва
Россия
Федерациясининг
федерал
қонунчилигида
мустаҳкамланган
,
давлат
томонидан
белгиланган
,
жамиятнинг
иқтисодий
ва
ижтимоий
тузилиши
,
ҳуқуқ
тартиботнинг
асосий
негизлари
тўғрисидаги
асос
нормалар
тушунилади
” [9].
XXI
асрнинг
фақатгина
иккита
миллий
қонунида
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
қоида
чет
эл
ҳуқуқига
зид
келмаслиги
лозим
бўлган
актлар
рўйхати
берилган
.
Масалан
,
Монголия
Фуқаролик
кодексининг
540(1)-
моддасига
кўра
,
чет
эл
ҳуқуқ
нормалари
ва
умум
эътироф
этилган
одатлар
,
агар
улар
Монголиянинг
Конституцияси
,
бошқа
қонунлар
ёки
Монголия
қўшилган
халқаро
шартномаларга
зид
келмаса
қўлланади
.
Озарбайжон
Қонуни
чет
эл
ҳуқуқини
қўллашни
,
агар
ушбу
қўллаш
Конституция
ва
референдумда
қабул
қилинган
актларга
зид
келмаслиги
шарти
билан
йўл
қўяди
(4-
м
.).
Уларни
таҳлил
қилган
ҳолда
,
В
.
В
.
Кудашкин
,
изоҳнинг
салбий
концепциясини
юридик
мустаҳкамланишига
қарамай
,
чет
эл
ҳуқуқини
қўлламаслик
режими
аслида
ижобий
концепция
асосида
яратилади
,
деган
парадоксал
хулосага
келади
[10, 101-
бет
].
Қонунчилик
техникасини
бу
каби
услубини
омадли
деб
ҳисоблаш
,
фикримизча
хатодир
,
чунки
алоҳида
ҳуқуқ
тартиботнинг
асос
қоидаларини
ҳимоя
қилиш
учун
ўта
қатъий
нормалар
институти
хизмат
қилади
.
Изоҳ
,
оммавий
тартиб
асослари
ҳали
аниқ
норматив
мустаҳкамланмаганда
,
қонунчиликдаги
бўшлиқни
тўлдиришга
мўлжалланган
.
Унинг
қўлланилишининг
бошқа
ҳолати
,
бир
неча
ўзаро
рақобатлашувчи
ҳуқуқий
нормалардан
оммавий
тартиб
учун
мақбулроқ
бўлган
қоидани
танлаш
талаб
этилгани
ҳисобланади
.
Ижобий
изоҳ
тўғрисидаги
қоидани
замонавий
босқичда
фақатгина
“
Рим
I”
Регламентида
учратиш
мумкин
(3(3)-
м
.). “
Рим
I”
преамбуласида
“
келишувлар
ёрдамида
чекиниш
мумкин
бўлмаган
қоидалар
”
ва
“
устувор
қатъий
нормалар
”
тушунчаларининг
бир
биридан
фарқланиши
таъкидланади
.
Устувор
қатъий
нормалар
чекланганроқ
талқин
қилинади
(37-
п
.).
Ижобий
изоҳнинг
механизми
,
муносабатнинг
заиф
тарафи
–
истеъмолчи
ва
ёлланма
ишчи
ҳимояси
учун
қўлланади
(6(2)-, 8(1)-
м
.),
шу
қаторда
,
кўчмас
мулкка
нисбатан
ашёвий
ҳуқуқ
ёки
унинг
ижарасига
алоқадор
шартноманинг
шаклига
нисбатан
ички
давлат
талабларини
риоя
этилишини
таъминлайди
(11(5)-
м
.).
Агар
салбий
концепцияда
урғу
чет
эл
ҳуқуқини
қўллашнинг
салбий
оқибатларига
берилса
,
ижобий
концепцияда
–
давлатдаги
асос
норматив
қоидаларнинг
дахлсизлигига
берилади
.
Изоҳнинг
ҳаракатга
киришининг
умумий
тамойили
ҳалқаро
хусусий
ҳуқуқ
бўйича
1984
йилда
ўтказилган
иккинчи
Гаага
конвенцияси
жараёнида
ишлаб
чиқилган
.
Оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
фақатгина
“
қонун
чиқарувчининг
ўз
мамлакати
ижтимоий
ёки
конституциявий
тузилишининг
ўзгариши
,
унга
путур
етказилиши
ёки
бузилишисиз
ўзи
ўзгартириши
мумкин
бўлмаган
қоидалари
(
тартиби
)”
ҳимоясига
хизмат
қилади
[11, 83-
бет
].
Шуни
таъкидлаш
ўринлики
,
аксарият
халқаро
хусусий
ҳуқуқнинг
замонавий
кодификациялари
оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳ
ҳуқуқий
тартибга
солиниши
унификациясининг
жуда
юқори
даражасига
эришди
.
Бу
эса
,
халқаро
хусусий
ҳуқуқда
хусусий
ва
ижтимоий
манфаатларнинг
адолатли
нисбати
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилишда
комплекслилик
тамойилининг
реализациясига
кўмак
беради
.
Оммавий
тартиб
тўғрисидаги
изоҳни
қўллашнинг
зарурий
шартлари
бўлиб
:
а
)
чет
эл
қонунини
қўллаш
оқибатларининг
оммавий
тартибга
яққол
зидлиги
,
б
)
изоҳга
мурожаат
этишнинг
фавқулотдалик
характери
,
в
)
миллий
ҳуқуқ
тартибот
билан
аҳамиятли
алоқаси
,
г
)
чет
эл
ҳуқуқини
қўллаш
натижасида
вужудга
келувчи
оқибатларнинг
аҳамиятлилиги
ҳисобланади
.
Шу
қаторда
,
коллизион
норманинг
ўрнини
эгаллаш
масаласининг
эгилувчан
тартибга
солиниши
тобора
кўпроқ
назарда
тутилмоқда
.
Оммавий
тартиб
манфаатлари
йўлида
“
рад
этилган
”
чет
эл
нормасининг
ўрнига
айнан
шу
ҳуқуқнинг
бошқа
муносиброқ
қоидасини
қўллаш
ёки
ҳуқуқий
муносабат
билан
энг
узвий
алоқада
бўлган
ҳуқуққа
таяниш
таклиф
этилади
.
Чет
эл
нормасининг
ўрнини
ички
давлат
ҳуқуқи
билан
тўлдириш
бошқа
муносиброқ
ҳуқуқни
белгилашнинг
иложи
бўлмаган
ҳолда
йўл
қўйилади
(
Бельгия
Кодексининг
21-
м
.,
Болгария
Кодексининг
45-
м
.,
Туркия
Кодексининг
5-
м
.,
Украина
Қонунининг
12-
м
.).
Адабиётлар
рўйхати
:
1. Kegel G. Fundamental approaches // International
Encyclopedia of Comparative Law. T. III. Private Interna-
tional Law. Vol. III, chap. 3. T
ü
bingen et al. (Mohr), 1987.
P. 15.
2.
Лунц
Л
.
А
.
Курс
международного
частного
права
.
Т
. I . –
С
. 269, 270, 274, 286.
3.
Морозова
Ю
.
Г
.
Оговорка
о
публичном
порядке
в
международном
частном
праве
:
понятие
и
современ
-
ный
порядок
применения
:
дис
. …
канд
-
та
юрид
.
наук
.
М
., 2001. –
С
. 28, 30-31.
4.
Крохалев
С
.
В
.
Категория
публичного
порядка
в
международном
гражданском
процессе
. –
СПб
.:
Издат
.
дом
СПбГУ
,
Изд
-
во
юрид
.
фак
-
та
СПбГУ
, 2006. –
С
. 47-
48, 163-166, 168, 171, 186-187, 292 -295, 370, 378 -381,
386 -388, 392-396, 401-403, 409-410.
5.
Рекомендации
Ассоциации
международного
пра
-
ва
по
применению
публичного
порядка
в
качестве
ос
-
нования
для
отказа
в
признании
или
приведении
в
исполнение
международных
арбитражных
решений
(
утв
.
Резолюцией
2/2002 70-
й
конференции
, 2-6
апре
-
ля
2002
г
.,
г
.
Нью
-
Дели
(
Индия
)) //
Международный
коммерческий
арбитраж
. 2004.
№
3. –
С
. 49.
6.
Хвесеня
В
.
М
.
Рекомендации
по
применению
публичного
порядка
в
качестве
основания
для
отказа
в
признании
или
приведении
в
исполнение
международ
-
ных
арбитражных
решений
//
Международный
коммер
-
ческий
арбитраж
. 2004.
№
3. –
С
. 43.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
72
7.
Вояга
етганларнинг
халқаро
ҳимояси
тўғрисидаги
Гаага
Конвенциясининг
21-
м
. (2000),
Халқаро
савдода
дебиторлик
қарзини
ён
бериш
тўғрисидаги
БМТ
Конвенциясининг
32-
м
. (2001), “
Рим
I”
Регламентининг
26-
м
., “
Рим
II”
Регламентининг
21-
м
.
8.
Корецкий
В
.
М
.
Оговорка
о
публичном
порядке
в
англо
-
американской
судебной
практике
по
делам
,
за
-
трагивающим
интересы
СССР
//
Ученые
записки
.
Вы
-
пуск
1.
М
., 1939. –
С
. 132
и
др
.
9.
СПС
КонсультантПлюс
10.
Кудашкин
В
.
В
.
К
вопросу
об
«
обходе
закона
»:
научная
полемика
или
наукообразный
базар
? //
Зако
-
нодательство
и
экономика
. 2005.
№
2. –
С
. 101.
11.
Брун
М
.
И
.
Публичный
порядок
в
международ
-
ном
частном
праве
.
Пг
., 1916. –
С
. 83.
S.Usmanova,
Tashkent State University of Law
Senior scientific researcher
INITIATIVES ON AFGHANISTANPROPOSEDBY
CENTRAL ASIANSTATES: LEGALASPECTS
Аннотация
:
мазкур
мақолада
Марказий
Осиё
давлатларининг
,
хусусан
Ўзбекистоннинг
Афғонистон
ва
Марказий
Осиёда
барқарорликни
таьминлаш
бўйича
илгари
сурилган
ташаббусларининг
хуқуқий
асослари
таҳлил
этилган
.
Шунингдек
,
муаллиф
томонидан
,
хорижий
мамлакатларнинг
илғор
тажрибаси
ва
миллий
қонунчилик
қиёсий
таҳлил
этиш
орқали
ўрганилган
ҳамда
таклиф
ва
тавсиялар
ишлаб
чиқилган
.
Калит
сўзлар
:
МарказийОсиё
,
Бирлашган
Миллатлар
Ташкилоти
,
ташқи
сиёсат
концепцияси
,
Халқаро
Савдо
Ташкилоти
.
Аннотация
:
в
данной
статье
анализируются
пра
-
вовые
основы
,
выдвинутых
инициатив
стран
Цен
-
тральной
Азии
и
Узбекистана
по
обеспечению
ста
-
бильности
в
Афганистане
.
Также
автором
изучено
пе
-
редовой
опыт
зарубежных
стран
и
национальное
зако
-
нодательство
на
основе
сравнительного
анализа
и
разработаны
предложения
и
рекомендации
.
Ключевые
слова
:
Центральная
Азия
,
Концепция
внешней
политики
,
Организация
Объединенных
Наций
,
Всемирная
торговая
организация
.
Annotation:
in this article
the legal framework of initia-
tives which put forwarded by the Central Asian countries
and Uzbekistan to promote stability in Afghanistan
is ana-
lyzed
. The author also studied the best practices of foreign
countries and national legislation on the basis of compara-
tive analysis and develops proposals and recommenda-
tions.
Key words:
Central Asia, the concept of foreign policy,
the United Nations, the World Trade Organization.
According to the Concept of Foreign Policy of the Re-
public of Uzbekistan one of the main foreign policy tasks
of Uzbekistan in modern times are preserving and
strengthening peace and stability in Central Asia, turning
the region into a zone of security and sustainable devel-
opment, assisting to achievement of peace and stability in
Afghanistan.[1]. Moreover, Afghanistan wanted to convey
two messages to its neighbors: Firstly, Afghanistan wants
to be an equal partner; and secondly, that Afghanistan
wants to be the catalyst for regional cooperation. [2]
There is a proverb in Uzbek nationality: “If your neigh-
bor is on peace, you will be peaceful». This means, peace
and stability in your home depend on your neighbor. This
proverb is suit for nowadays situation in the world, particu-
larly in Central Asia. The five Central Asian states have all
put forward their own initiatives for stabilization in Afghani-
stan, which are described in the following sections.
The foreign politician Spykman affirms that, "Who con-
trols the Rimland rules Eurasia, who rules Eurasia controls
the destinies of the world."[3]. From the point of view of
geopoliticians, Afghanistan is situated in the zone of world,
which is called Rimland. Situation in Afghanistan is flexi-
ble. Even the history over the past centuries of this country
is mixed in order to understand and analyze for interna-
tional politico-historians. The political system of this coun-
try is difficult to define according to the international law
theory.
