№ 19 (2025) Общественные науки в современном мире: теоретические и практические исследования

Ushbu tezisda meronimlarning elektron korpuslardagi taqdimoti va ularning lingvistik tahlili masalalari yoritiladi. Tadqiqotda meronimik munosabatlarning leksik-semantik xususiyatlari, ularning turli kontekstlarda qo‘llanilishi hamda korpus materiallarida qayd etilish darajasi ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, ingliz va o‘zbek tillari korpuslari asosida meronimlarning ifodalanishidagi umumiy va farqli jihatlar aniqlanadi. Elektron korpuslardan foydalanish meronimlarning qo‘llanish doirasi va semantik imkoniyatlarini chuqurroq tahlil qilishga yordam beradi. Natijada, meronimik munosabatlarning leksikografik va tarjimashunoslikdagi ahamiyati ham asoslab beriladi.

Kredit shartnomalarning sudlovliligi zamonaviy fuqarolik huquqi va sud amaliyotining dolzarb yo‘nalishlaridan biridir. Banklar va boshqa kredit tashkilotlari hamda jismoniy va yuridik shaxslar o‘rtasida tuziladigan kredit shartnomalari, ularning shartlari, bajarilmasligi yoki noto‘g‘ri bajarilishi oqibatida yuzaga keladigan nizolar ko‘plab sud ishlarining asosini tashkil etadi. Ushbu tezisda kredit shartnomalarining huquqiy tabiati, sudlovlilik mezonlari, hududiy va predmet bo‘yicha sud yurisdiksiyasi, xalqaro element mavjud bo‘lganda yuzaga keladigan kollizion masalalar hamda amaliyotda uchraydigan muammolar keng tahlil etiladi. Shuningdek, milliy qonunchilik va xalqaro tajriba asosida kredit shartnomalariga oid nizolar bo‘yicha sudlovlilik masalalarini hal qilishning samarali mexanizmlari bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqiladi.

В этой работе экспериментально исследуется влияние лингвострановой интерференции на построение дискурсивной компетенции среднеобразованных узбекских школьников при изучении русского языка как иностранного. На основе анализа причин интерференции, её проявлений в устной и письменной речи, автор обосновывает возможные методики устранения её последствий в учебной практике.

This study investigates the challenges of translating culture-bound humour in English sitcoms into Uzbek, focusing on the linguistic, cultural, and pragmatic factors that influence humour transfer. Sitcom humour often relies on wordplay, idiomatic expressions, cultural references, and socio-political contexts specific to English-speaking audiences. When translated into Uzbek, such humour may lose its intended effect due to differences in cultural background, comedic traditions, and audience expectations. The research examines subtitling and dubbing practices, identifying strategies such as adaptation, substitution, explicitation, and omission used to preserve comedic impact. Special attention is given to culturally loaded jokes, puns, and intertextual references that resist direct translation. By drawing on translation theory and audiovisual translation studies, the paper highlights the role of translator creativity and cultural competence in ensuring humour accessibility. The findings contribute to improving cross-cultural humour translation and enhancing audience engagement with foreign media.

Мазкур мақолада тадбиркорлик субъектларини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш мақсадида қабул қилинган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг самарадорлиги таҳлил қилинади. COVID-19 пандемиясининг туризм ва тадбиркорликка таъсири, қонунчиликдаги зиддиятлар ва уларни бартараф этиш учун кодификациялашнинг аҳамиятига алоҳида эътибор қаратилади. Шунингдек, хориж мамлакатларида тадбиркорлик қонунчилиги тизимлаштирилиши ва Ўзбекистонда Тадбиркорлик кодекси лойиҳасининг ишлаб чиқилиши жараёнлари муҳокама қилинади. Мақола амалдаги қонунчиликни такомиллаштириш ва уни бир бутун тизимга келтиришнинг заруриятини таъкидлайди.

Mazkur maqolada Alisher Navoiyning badiiy merosida “komil inson” konsepsiyasining talqini tahlil etiladi. Mutafakkirning ilm, ma’rifat, adolat, axloqiy poklik, insonparvarlik va vatanparvarlik haqidagi qarashlari, shuningdek, u ilgari surgan ideal inson timsolining asosiy fazilatlari ilmiy nuqtai nazardan yoritilgan. Tadqiqotda “Hayrat ul-abror”, “Saddi Iskandariy” kabi dostonlardan hamda “Xamsa” qahramonlari obrazlaridan misollar keltirilib, komil insonning axloqiy, ma’naviy va ijtimoiy qiyofasi ochib beriladi. Maqolada Navoiy qarashlarining bugungi davr uchun ham dolzarbligi ta’kidlanadi va komil inson ta’limotining zamonaviy jamiyat ma’naviy-ma’rifiy taraqqiyotida muhim o‘rin tutishi ko‘rsatiladi.

Mazkur maqolada yoshlar dunyoqarashida vatanparvarlik tuyg‘usi va hissini shakllantirishning nazariy jihatlari tahlil qilingan. Vatanparvarlik faqat siyosiy yoki ma’naviy tarbiyaning bir yo‘nalishi sifatidagina emas, balki shaxsning dunyoqarashini belgilaydigan, uning ijtimoiy faolligini ta’minlaydigan asosiy omil sifatida ko‘rib chiqilgan. Tadqiqotda falsafiy, ijtimoiy va mafkuraviy yondashuvlardan foydalanilgan holda, yoshlar ma’naviyatida vatanparvarlik hissining o‘rni ochib berilgan. Shu bilan birga, globallashuv sharoitida yoshlar dunyoqarashida milliy qadriyatlar va ma’naviy immunitetning ahamiyati nazariy jihatdan asoslab berilgan. Maqolada istiqbolli vazifa sifatida yoshlarning ma’naviy-axloqiy qiyofasini mustahkamlash, milliy mafkuraviy barqarorlikni ta’minlash va yoshlar dunyoqarashini chuqur ilmiy tahlil qilish zarurati ko‘rsatilgan.

Mazkur maqolada o‘zbek va ingliz tillarida turizm sohasi atamalarining shakllanishi, ularning lingvokulturologik va milliy xususiyatlari tahlil qilingan. Har ikki tilga xos bo‘lgan terminologik yondashuvlar, madaniy asoslar va milliy qadriyatlarning tilga ta’siri ko‘rib chiqilgan. Misollar asosida ikki til orasidagi semantik farqlar, terminlarning moslashuvi, shuningdek, mavzuning amaliy ahamiyati yoritilgan.

Мазкур тезисда Маҳмуд Замахшарийнинг “Ал-Муфассал” асарининг учинчи фасли — ҳарфлар сўз туркуми ва унинг биринчи боби, яъни жар ҳарфлари (кўмакчи сўзлар)нинг ёритилиши таҳлил қилинади. Асарда араб тилида қаратқич келишигини талаб қилувчи турли кўмакчи сўзлар, уларнинг маъно қирралари ва қўлланиш имкониятлари изоҳланган.

Ushbu maqolada Alisher Navoiyning “Xamsa” to‘plamiga kiruvchi “Farhod va Shirin” hamda “Layli va Majnun” dostonlaridagi bosh qahramonlar – Farhod va Majnun timsollari qiyosiy jihatdan tahlil qilinadi. Maqolada mazkur obrazlar orqali ifodalangan muhabbat turlari, ruhiy-ma’naviy olamlar va shaxsiy kamolot yo‘llari o‘rganiladi. Navoiy ijodida ikki xil sevgi timsoli qanday talqin etilganligi ochib beriladi.

Til – inson tafakkuri, madaniyati va ijtimoiy tajribasining asosiy ko‘zgusi bo‘lib, shaxsning jamiyatdagi o‘rnini belgilovchi eng muhim vositalardan biridir. Bola nutqining shakllanishi nafaqat lingvistik jarayon, balki psixologik, sotsial va madaniy omillarning murakkab o‘zaro ta’siri natijasidir. Shu jarayonda gender omili, ya’ni jinsga xos nutqiy va kommunikativ xususiyatlar, alohida o‘rin tutadi.

Ushbu maqolada “Qush tili” turkumiga mansub dostonlarda uchraydigan hikmat, maqol, ibora va hadislarning badiiy talqini o‘rganiladi. Asosiy e’tibor mazkur janrda diniy-ma’naviy merosning poetik ifodalanishiga, ramziy ma’nolar tizimi va noma shaklidagi bayon uslubiga qaratiladi. Shuningdek, hikmat va hadislarning mazmun-mohiyati, ularning asar poetikasidagi o‘rni hamda badiiy ta’sir kuchi tahlil qilinadi.

Ushbu maqolada unlilar bilan bogʻliq fonetik jarayonlar tahlil qilinadi. Unlilarning talaffuzi va ularning nutqdagi oʻzaro taʼsiri natijasida yuzaga keladigan fonetik oʻzgarishlar koʻrib chiqiladi. Maqolada unlilar bilan bogʻliq asosiy fonetik jarayonlarning sabablari, shakllari va nutqdagi ahamiyati yoritiladi. Tadqiqot natijalari tilshunoslik va fonetika sohasida amaliy va nazariy ahamiyatga ega boʻlib, tilning fonetik tizimini yaxshiroq anglashga yordam beradi.