Осложнения инфузионной терапии в реанимации и интенсивной терапии

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
CC BY f
120-125
39
2
Поделиться
Хайдаров, М., Маматкулов, И., Зокирова, Н., & Толипов, М. (2021). Осложнения инфузионной терапии в реанимации и интенсивной терапии. in Library, 22(1), 120–125. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/18898
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Проанализированы­ осложнения­ инфузионной­ терапии.­ Срединеспецифических­ осложнений выделены технологические, технические,­ гиперволемические, ­гипоосмотические,­ и ­др. ­Технологические осложнения­ обусловлены­ нарушением­ технологии­ изготовления­ инфузионных­ препаратов,­ их физикохимическими особенностями ­(гипертоничность ­раствора,­ низкие­ значения­рН),­материалам­и­ конструкцией приспособлениями ­для­ проведения­ инфузий­ (катетеров,­ игл, ­фильтров,­ систем­и­т.­д.).­Технические­ осложнения связаны­ с­ техническими­ погрешностями,­ допущенными­ при­ выборе­ или­ осуществлении­ венозного доступа,­ при ­проведении ­процедуры­ инфузии,­ при­уходе­ за­ сосудистыми ­катетерами, ­устанавливаемыми на­длительное ­время.­ Гиперволемические ­осложнения ­являются­следствием ­быстрого­ или­ избыточного введения­ жидкости­ в­сосудистое ­русло.
Аллергические­ осложнения­ связаны­ с­ индивидуальной­ гиперчувствительностью­ к­ любому­ изкомпонентов­ инфузионных­ растворов.­ Специфические­ осложнения­ инфузионной­ терапии­ связаны­ сфизико-химическими­и­фармокологическими­особенностями­групп­инфузионных­препаратов­или­отдельныхпрепаратов,­а­также­специфическим­аллергическим­ответом­на­ингредиент­раствора. ­

Похожие статьи


background image

120

НОВОСТИ МЕДИЦИНЫ, НАУЧНЫЕ ОБЗОРЫ

ЎЗБЕКИСТОН ВРАЧЛАР АССОЦИАЦИЯСИНИНГ БЮЛЛЕТЕНИ

международного­конгресса.­Москва.-­2007,­стр.­347-349.

5.­ Азиев­О.­В.,­Мусткиви­Н.­А.­Профилактика­эрозии­влагалища­при­лапароскопической­промонтофиксации.//­

Журналъ­акушерства­и­женских­болезней.­Том­LVII,­спецвыпуск,­Санкт-Петербург.-­2007,­стр.­188-189.

6.­ Беженарь­В.­Ф.­Сравнительная­оценка­качества­жизни­больных­после­коррекции­генитального­пролапса­

различными­синтетическими­имплантатами­:­научное­издание­/­В.­Ф.­Беженарь­,­Е.­С.­Гусева­[и­др.]­//­

Журнал­акушерства­и­женских­болезней.­-­СПб.,­2013.­-­Том­LXII­N5.­-­C.­15-28.­

7.­ Беляева­ Л.­ Е.­ Трансперинеальное­ ультразвуковое­ исследование­ в­ оценке­ состояния­ тазового­ дна­ у­

женщин:­научное­издание­/­Л.­Е.­Беляева,­Ю.­Г.­Соболевская­[и­др.]­//­Ультразвуковая­и­функциональная­

диагностика.­-­М.,­2013.­-­N2.­-­C.­70-77.­

8.­ Буянова­С.­Н.­Особенности­лечение­больных­с­тяжелыми­и­рецидивными­формами­пролапса­гениталий­

в­пожилом­и­старческом­возрасте:­научное­издание­/­С.­Н.­Буянова,­М.­В.­Мгелиашвили,­С.­А.­Петракова,­

Т.­Б.­Марченко­//­Российский­вестник­акушера-гинеколога.­-­М.,­2015.­-­Том­15­N4.­-­C.­81-84.­

9.­ Буянова­С.Н.­Эффективность­использования­сетчатых­протезов­при­осложненных­формах­пролапса­

гениталий­ /С.Н.­ Буянова,­ Г.А.­ Щукина,­ А.С.­ Журавлева­ //­ Российский­ вестник­ акушера-гинеколога,­

2009.–N­1.–С.76-81.­

10.­Буянова­ СН,­ Щукина­ НА,­ Журавлева­ АС.­ Эффективность­ использования­ сетчатых­ протезов­ при­

осложненных­формах­пролапса­гениталий.­Российский­вестник­акушера-гинеколога.­2009;(1):76–81.

11.­Глухов­ Е.Ю.­ Опыт­ применения­ синтетических­ материалов­ в­ хирургии­ генитального­ пролапса­ и­

стрессового­недержания­мочи­/Е.Ю.­Глухов,­Е.Э.­Плотко,­Э.Л.­Мамин,­В.Н.­Хютин­//­Рос.­Вестн.­акуш.­–­

гин.­–­2008.­–­С.14-15.­

12.­Гусева­ Е.­ С.­ Современные­ подходы­ к­ решению­ проблемы­ генитального­ пролапса­ влагалищным­

доступом:­научное­издание­/­Е.­С.­Гусева­//­Журнал­акушерства­и­женских­болезней.­-­СПб.,­2013.­-­Том­

LXII­Вып.­2.­-­C.­51-62.­

13.­Foon­ R.,­ Toozs-Hobson­ P.,­ Latthe­ P.M.­Adjuvant­ materials­ in­ anterior­ vaginal­ wall­ prolapse­ surgery:­ a­ sy­

efectiveness­and­complications­//­Int.­Urogynecol.­J.­Pelvic­Floor­Dysfunct.­2008.­Vol.­19.­P.­1697–1706.

14.­Foulques­ H.­ Tolerance­ of­ mesh­ reinforcement­ inserted­ through­ vaginal­ approach­ for­ the­ cure­ of­ genital­

prolapses.­A­317­continuous­case­study.­J­Gynecol­Obstet­Biol­Reprod­(Paris).­2007­Nov;36(7):653-9.­Epub­

2007­Jun­19.­French.­

15.­Gauruder-Burmester­A.,­Koutouzidou­P.,­Rohne­J.­et­al.­Followup­ater­polypropylene­mesh­repair­of­anterior­

and­posterior­compartments­in­patients­with­recurrent­prolapse­//­Int.­Urogynecol.­J.­Pelvic­Floor­Dysfunct.­

2007.­Vol.­18,­No.­9.­P.­1059–1064.

16.­­Ghetti­C.­et.­al.­Pelvic­organ­descent­and­symptoms­of­pelvic­floor­disorders­//­Am.­J.­Obstet.­Gynecol.­–­2005.­

–­Vol.­7.­–­P.­53–57.

17.­­ Glavind­ K.,­ Madsen­ H.­A­ prospective­ study­ of­ the­ discrete­ fascial­ defect­ rectocele­ repair­ //­Acta.­ Obstet.­

Gynecol.­Scand.­–­2000.­–­Vol.­2.­–­P.­145–147.

18.­Glazener­C.M.A.,­Adams­E.J.­Surgical­management­of­pelvic­organ­prolapse­in­women.­C.­Maher,­K.­Baessler,­

S.H.­Cochrane­Database­of­Systematic­Reviews,­Issue­4,­2009­(Status­in­this­issue:­Unchanged)­//­BJOG.­

2009.­Vol.­116,­No.­10.­P.­1380–1386.

19.­­ Groutz­A.­ et.­ al.­ Cesarean­ section:­ does­ it­ really­ prevent­ the­ development­ of­ postpartum­ stress­ urinary­

incontinence?­A­prospective­study­of­363­women­one­year­after­their­first­delivery­//­Neurourol.­Urodyn.­–­

2004.­–­Vol.­2.­–­P.­2–4.

20.­Hamann­MF,­Bauer­RM.­Prolapse­surgery:­vaginal­mesh­or­sacropexy.­Urologe­A.­2011­Jul;50(7):798-801.­

УДК 616-089-085:615.384

РЕАНИМАЦИЯ ВА ИНТЕНСИВ ТЕРАПИЯДА ИНФУЗИОН ТЕРАПИЯ АСОРАТЛАРИ

Хайдаров М.Б., Маматқулов И.Б., Зокирова Н.З., Толипов М.Г.

Тошкент педиатрия тиббиёт институти

(адабиётлар шархи)

Инфузион­ терапия­ асоратлари­ таҳлил­ қилинди.­ Носпецифик­ асоратлар­ ичида­ алоҳида­ технологик,­

техник,­гиперволемик,­гипоосмотик­ва­бошқалар­аниқланди.­Технологик­асоратлар­инфузион­препаратлар­

ишлаб­ чиқариш­ технологиясининг­ бузилиши,­ уларнинг­ физик-кимёвий­ хусусиятлари­ (эритмани­

гипертониклиги,­рН­қийматини­пастлиги),­инфузия­ўтказиш­учун­мосламалар­материали­ва­қурилмалари­

(катетерлар,­игналар,­филтрлар,­тизимлар­ва­б.)­билан­боғлиқ.­Техник­асоратлар­венага­тушиб­олишни­

танлаш­ ёки­ амалга­ оширишда,­ инфузия­ жараёнида­ ва­ узоқ­ вақт­ давомида­ ўрнатилган­ қон­ томир­

катетерларига­ парвариш­ қилишда­ техник­ хатолар­ билан­ боғлиқ.­ Гиперволемик­ асоратлар­ қон­ томирга­

суюқликни­тез­ёки­ортиқча­киритилиши­натижасидир.­Аллергик­асоратлар­инфузион­эритмаларнинг­ҳар­

қандай­ таркибий­ қисмига­ индивидуал­ юқори­ сезувчанлик­ билан­ боғлиқ.­ Инфузион­ терапиянинг­ ўзига­

хос­ асоратлари­ инфузион­ дорилар­ ёки­ алоҳида­ дори­ гуруҳларининг­ физик-кимёвий­ ва­ фармакологик­

хусусиятлари­ҳамда­эритма­таркибига­хос­аллергик­жавоб­билан­боғлиқ.

Калит сўзлар:

­инфузион­терапия,­асоратлар,­ножўя­таъсир.


background image

121

ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 1/2021

ТИББИЁТ ЯНГИЛИКЛАР, ИЛМИЙ МУШОХАДАЛАР

ОСЛОЖНЕНИЯ ИНФУЗИОННОЙ ТЕРАПИИ В РЕАНИМАЦИИ И ИНТЕНСИВНОЙ ТЕРАПИИ

Проанализированы­ осложнения­ инфузионной­ терапии.­ Срединеспецифических­ осложнений­

выделены­ технологические,­ технические,­ гиперволемические,­ гипоосмотические,­ и­ др.­ Технологические­

осложнения­ обусловлены­ нарушением­ технологии­ изготовления­ инфузионных­ препаратов,­ их­ физико-

химическими­особенностями­(гипертоничность­раствора,­низкое­значения­рН),­материалом­и­конструкцией­

приспособлений­для­проведения­инфузий­(катетеров,­игл,­фильтров,­систем­и­т.­д.).­Технические­осложнения­

связаны­ с­ техническими­ погрешностями,­ допущенными­ при­ выборе­ или­ осуществлении­ венозного­

доступа,­при­проведении­процедуры­инфузии,­при­уходе­за­сосудистыми­катетерами,­устанавливаемыми­

на­длительное­время.­Гиперволемические­осложнения­являются­следствием­быстрого­или­избыточного­

введения­жидкости­в­сосудистое­русло.

Аллергические­ осложнения­ связаны­ с­ индивидуальной­ гиперчувствительностью­ к­ любому­ из­

компонентов­ инфузионных­ растворов.­ Специфические­ осложнения­ инфузионной­ терапии­ связаны­ с­

физико-химическими­и­фармокологическими­особенностями­групп­инфузионных­препаратов­или­отдельных­

препаратов,­а­также­специфическим­аллергическим­ответом­на­ингредиент­раствора.

­

Ключевые слова:

инфузионная­терапия,­осложнения,­побочное­действие.

COMPLICATIONS OF FLUID THERAPY IN RESUSCITATION AND INTENSIVE CARE

Complications­of­infusion­therapy­are­ana

lyzed.­Among­nonspecific­complications­are­allocated­technological,­

technical,­hypervolemic,­hyposmotic,­etc.­Technological­complications­are­caused­by­manu­facturing­techniques­

infringement­ of­ infusion­ medica­ tions,­ their­ physical­ and­ chemical­ features­ (hypertonic­ of­ solutions,­ low­ level­

рН),­a­material­and­a­design­of­devices­for­carrying­out­of­infusions­(catheters,­nee­dles,­filters,­systems­etc.).­

Technical­complications­are­connected­with­the­technical­errors­admitted­at­a­choice­or­realisation­of­venous­

access,­at­carrying­out­of­procedure­of­infusion,­at­care­vascular­catheters,­established­on­long­time.­Hypervolemic­

complications­are­a­result­of­fast­or­superfluous­infusion­of­a­liquid­in­a­bloodstream.­Allergic­complications­are­

connected­ with­ individual­ hypersensitivity­ to­ any­ of­ components­ infusion­ solutions.­ Specific­ complications­ of­

infusion­therapy­are­connected­with­physical,­chemical­and­pharmacological­features­of­groups­of­infusion­medi­

cations­or­separate­medications,­and­also­the­specific­allergic­answer­to­a­solution­component.

Key words:

infusion­therapy,­complications,­side­effect.

Инфузион­терапия­–­трансфузиологиянинг­

бир­қисми­бўлиб,­қоннинг­морфологик­таркиби­

ва­физиологик­хусусиятларига­мақсадли­таъ-

сир­кўрсатиш­йўли­билан­тана­функцияларини­

бошқаришдаги­ фаолияти­ тиббиёт­ фанининг­

бир­қисми­бўлиб,­органик­ва­ноорганик­транс-

фузия­агентларини­вена­қон­томирида­инфу-

зия­ терапияни­ ўтказишни­ асосий­ мақсади­ го-

меостаз­бузилишларини­тузатишдир­[1].

Бунда­ унинг­ асосий­ вазифалари­ қуйида-

гилар:­айланма­қон­ҳажмини­тўлдириш­ва­ги-

поволемияни­бартараф­этиш;­сув-электролит­

баланси­ва­кислота­мувозанатини­тиклаш;­қон­

микроциркуляциясини­яхшилаш;­қонни­реоло-

гик­ва­ивиш­хусусиятлари­бузилишини,­мета-

болик­бузилишларни­бартараф­этиш;­самара-

ли­кислород­ташилишини­таъминлаш­[2].

Замонавий­ тиббиётда­ инфузион­ терапия­

деярли­ барча­ мутахассисликлар­ шифокорла-

ри­амалиётида­жуда­кўп­касалликларни­даво-

лаш­учун­қўлланилади.­

Инфузион­терапиянинг­асоратлари­носпец-

ифик­ ва­ специфик­ турга­ ажратиш­ мумкин.­

Носпецифик­ асоратлар­ технологик,­ техник,­

гиперволемик,­ гиперосмотик,­аллергик­ ва­ бо-

шқаларни­ўз­ичига­олади.­Технологик­асорат-

лар­ инфузия­ учун­ дори­ воситаларни­ ишлаб­

чиқариш­ технологиясининг­ бузилиши,­ уларни­

физик-химик­ҳусусияти­(юқори­осмолярлик,­рН­

қийматини­ пастлиги),­ Технологик­ асоратлар­

инфузион­ препаратлар­ ишлаб­ чиқариш­ тех-

нологиясининг­ бузилиши,­ уларнинг­ физик-ки-

мёвий­хусусиятлари­(эритмани­гипертоникли-

ги,­рН­қийматини­пастлиги),­инфузия­ўтказиш­

учун­мосламалар­материали­ва­қурилмалари­

(катетерлар,­игналар,­филтрлар,­тизимлар­ва­

б.)­билан­боғлиқ­[10].

Техник­ асоратлар­ вена­ қон­ томирни­ тан-

лаш­ёки­унга­йўл­топишни­амалга­оширишдаги­

инфузия­ўтказиш­амалиёти­пайтидаги­хатоли-

клар,­ узоқ­ муддатга­ қўйилган­ қон­ томирдаги­

катетерни­ парваришлаш.­ Гиперволемик­ асо-

ратлар­ суюқликни­ қон­ томирига­ бирданига­

ёки­ ортиқча­ киритиш­ хисобига­ келиб­ чиқади.­

Аллергик­ асоратлар­ инфузион­ эритмаларни­

ҳар­қандай­таркибий­қисмига­алоҳида­сезгир-

лик­ ортиши­ билан­ боғлиқ­ бўлади.­ Инфузион­

терапиянинг­ ўзига­ хос­ асоратлари­ инфузион­

гуруҳларнинг­ физиологик­ хусусиятлари­ би-

лан­боғлиқ­ёки­якка­тартибдаги­дорилар,­шу-

нингдек­дори­қисмларига­ўзига­хос­иммун­ал-

лергик­ жавоб­ ривожлантириш­ билан­ боғлиқ.­

Анафилактик­шокгача­бўлган­бундай­аллергик­

асоратлар­ кўпинча­ желатин,­ оқсил,­ крахмал,­

эмулсиялар,­ декстран­ ва­ аминокислоталар­

эритмаларидан­фойдаланилганда­кузатилади­

[11].

Инфузион терапияни носпецифик асо

-

ратлари

Технологик­ асоратлар.­ Айниқса­ инфузион­


background image

122

НОВОСТИ МЕДИЦИНЫ, НАУЧНЫЕ ОБЗОРЫ

ЎЗБЕКИСТОН ВРАЧЛАР АССОЦИАЦИЯСИНИНГ БЮЛЛЕТЕНИ

дориларни­ ишлаб­ чиқариш­ технологияси­ бу-

зилиши­ билан­ асосланган.­ Бугунги­ кунда­ энг­

кўп­ ишлатиладиган­ эритмалар­ (натрий­ хло-

рид,­ глюкоза,­ натрий­ бикарбонат­ ва­ б.)­ ши-

фохона­ёки­шифохоналараро­дорихоналарда­

ишлаб­чиқарилади­[3].­Дорихоналарда­ишлаб­

чиқариш­ шароити­ замонавий­ талаблардан­

орқада­ қолади­ [4].­ Шифохона­ дорихоналари-

да­дорилар­асосан­7-30­кунлик­муддат­билан­

ишлаб­чиқарилади,­лекин­сифат­жуда­паст­бў-

либ,­ кўпинча­ асоратларга­ олиб­ келади,­ улар­

орасида­ пироген­ реакциялар­ асосий­ ўринни­

эгаллайди.­Бунинг­сабаби­шундаки,­дорихона-

лардаги­ мавжуд­ бўлган­ аквадистиллаторлар,­

уларни­қайта­ишлаш,­сақлаш,­йиғиш­ва­инфу-

зион­эритмаларни­ишлаб­чиқариш­жойига­инъ-

екция­учун­сув­етказиб­бериш­шароитлари­ҳар­

доим­ҳам­юқори­сифатли­манба­маҳсулоти­би-

лан­таъминланмайди.­

Катетер­юзасини­етарли­даражада­силлиқ­

бўлмаслиги,­ уларни­ тромбогенлиги­ микро-

блар­адгезиясига­шароит­яратиб­беради,­шу-

нинг­ учун­ кўп­ миқдорда­ полиэтилен­ ва­ поли-

винилхлориддан­ катетерлар­ ишлаб­ чиқариш,­

микроблар­ колонизацияси­ ва­ ифлосланишда­

айниқса­нозик­томони­хисобланади.­Бу­маъно-

да­энг­хавфсиз­материаллар­тефлон,­силикон­

ва­ полиуретан­ эканлиги­ аниқланди.­ Ангиоген­

инфекцияларнинг­ олдини­ олиш­ усулларини­

ишлаб­ чиқиш­ давом­ этмоқда.­ Инфузион­ ти-

зимлар­ учун­ бактериал­ филтрлар­ самарали­

бўлди.­ Антибиотиклар­ ва­ антисептиклар­ би-

лан­қопланган­катетерлар­ишлаб­чиқилмоқда.­

Бугунги­кунда­энг­хавфсиз­усуллар­тери­ости­

йўли­деб­аталадиган­марказий­катетерлар­ва­

тўлиқ­танага­жойлаштирилган­катетерлар­би-

лан­ катетеризация­ деб­ тан­ олинади,­ бунинг­

учун­тери­ости­йўли­тери­остида­яратилади­ва­

инфузион­ тизимдан­ транскутан­ игна­ киритиш­

учун­тери­ости­порти­ташкил­этилади.

Техник­ асоратлар.­ Ангиоген­ инфекция­ ин-

фузион­техникани­бузилиши­ёки­тиббий­ходим­

омили­ билан­ боғлиқ­ етакчи­ асоратдир.­ Ин-

фекция­тарқалиши­частотаси­теридаги­флора­

миқдори­ билан­ белгиланади­ ва­ шунинг­ учун­

танани­пастки­таянч­аъзолари­қон­томирлари-

ни­ катетеризацияси­ инфекция­ ривожланиши­

юқори­танани­тянч­аъзолари­қон­томирларини­

катетерлашга­ қараганда­ юқори­ хавфли­ бўла-

ди.­Периферик­калта­катетерлар­учун­катетер-

ни­ киритишдан­ олдин­ қўлларга­ тўғри­ ишлов­

бериш,­ катетер­ қўйгандан­ кейинги­ парвариш­

билан­ бирга­ инфекцияга­ қарши­ ишончли­ ҳи-

моя­ ҳисобланади.­ Марказий­ катетерлер­ ин-

фекция­ сезиларли­ даражада­ юқори­ хавфини­

ошириш,­Шунинг­учун­марказий­томирни­кате-

терлаш­ давомида­ асептика­ ҳажми­ максимал­

бўлиши­ керак­ (қалпоқ,­ ниқоб,­ стерил­ халат,­

стерил­қўлқоп­ва­операцион­соҳага­кенг­ишлов­

бериш)­[14].

Техник­ асоратларга,­ айниқса,­ Марказий­

веналарни­ пункция­ қилиш­ ва­ катетеризация­

қилиш­техникаси­билан­боғлиқ­асоратлар­(кў-

крак­лимфа­йўлининг­шикастланиши,­плевра,­

ўпка,­ елка­ чигали­ ва­ бошқалар­ киради.,­ ҳаво­

эмболияси);­катетерни­нотўғри­турган­ҳолати-

дан­келиб­чиқадиган­асоратлар­(вена­пункция­

қилинган­ жойдан­ узоқ­ вақт­ қон­ кетиши,­ вена­

деворининг­тешилиши);­венада­узоқ­вақт­кате-

терни­туриб­қолиши­натижасида­келиб­чиқади-

ган­асоратлар­(флеботромбоз,­ўпка­артерияси­

тромбоэмболияси).

Тиббий­ходимлар­омили­билан­боғлиқ­бўл-

ган­асоратлар,­совуқ­суюқликлар­ёки­мос­кел-

майдиган­ препаратлар­ сақловчи­ дориларни­

киритилиши­туфайли­келиб­чиқадиган­реакци-

ялар­мисол­бўлади.

Техник­ асоратларга­ гиперволемик­ асо-

ратлар­ кириб,­ буларга­ кўп­ миқдорда­ суюқли-

кларни­киритиш­(хаддан­ташқари­қон­суюлиб­

кетиши­ натижасида­ оқсил­ концентрацияси,­

қон­ививчанлиги­омиллар­ва­гемоглобинни­се-

зиларли­даражада­камайиб­кетиши;­кичик­қон­

айланиш­ доирасида­ гипертензия,­ мия­ шиши,­

анасарка­ва­б.).­Асоратлар­эритмаларни­кири-

тишда­ уларни­ осмолярлиги­ ва­ рН­ қийматини­

хисобга­олмаслик,­фақатгина­қон­ививчанлиги­

бузилишига­эмас,­балки­ички­аъзоларни­оғир­

шикастланишини­чақиради­[15].

Специфик асоратлар

Кристаллоидлар.­ Кристаллоид­ эритмалар-

ни­ кимёвий­ таркиби­ етарли­ даражада­ содда-

лиги­ туфайли­ ва­ арзимас­ молекуляр­ масса-

сини­ ташкил­ этувчи­ моддалар­ бу­ гурухдаги­

препаратларни­ мижозлар­ қабул­ қилиши­ қо-

ниқарли­даражада­бўлади.­Органик­анионлар­

ўзида­ сақламайдиган­ тузли­ эритмалар­ учун,­

кўпроқ­характерли­асоратларга­сув­алмашину-

вини­бузилиши,­мисол­учун,­мия­ва­ўпка­шиши,­

ацидоз­(натрий­хлорни­изотоник­эритмаси),­ги-

покалиемия­ (Рингер­ эритмаси,­ Рингер-Локк)­

ёки­гиперкалиемия­(Трисоль).­Гиперкалиемия­

балки­органик­анион­сақловчи­(Ацесоль,­Хло-

соль,­ва­Квартсоль)­тузли­эритмаларни­кирит-

ганда­ривожланиши­мумкин.

Декстроза­ (глюкоза)­ эритмаларидан­ фой-

даланилганда­ гипергликемия,­ гиперволемия,­

ўткир­ чап­ қоринча­ етишмовчилиги­ ва­ фебри-

литет­ каби­ ножўя­ таъсирлар­ юзага­ келиши­

мумкин.­ Юқорида­ таъкидланганидек,­ рН­ қий-

мати­ пасайиши­ туфайли­ постинфузион­ фле-

бит­ривожланиши­жуда­хосдир.


background image

123

ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 1/2021

ТИББИЁТ ЯНГИЛИКЛАР, ИЛМИЙ МУШОХАДАЛАР

Кўп­атомли­спиртлар­(маннитол­ва­сорби-

тол)­эритмалари­одатда­жуда­яхши­муҳосаба­

қилинади,­аммо­дозаси­ошиб­кетиши­натижа-

сида­сувсизланиш­белгилар­(диспепсик­бузи-

лишлар,­галлюцинациялар­ва­б.),­ва­асосида­

сорбит­сақловчи­дорилар­комплекси­(реосор-

билакт,­сорбилакт)­пайдо­бўлиши­мумкин­[7].

Ўз­ичига­амингуруҳ­олган­дориларни­(три-

самин)­нафас­сўниши,­гипогликемия,­гипотен-

зия,­ кўнгил­ айниши,­ қусиш­ каби­ асоратлари­

характерлидир.

Кристалли­ аминокислоталар­ эритмалари-

нинг­ ножуя­ таъсирига­ кўнгил­ айниши,­ қусиш,­

титроқ,­терлаш,­тахикардия­ва­аллергик­реак-

циялар,­ яъни­ индивидуал­ юқори­ сезувчанлик­

белгилари­киради.

Коллоид­ эритмалар.­ Коллоид­ эритмалар-

дан­ташкил­топган­суюқликлар­билан­инфузия­

ўтказиш­учун­препаратларни­қўллаш­ҳар­доим­

беморга­ маълум­ бир­ хавф­ туғдиради­ ва­ шу-

нинг­учун­уларни­ишлатиш­учун­кўрсатмалар­

ва­ қарши­ кўрсатмаларни­ диққат­ билан­ кўриб­

чиқишни­талаб­қилади,­шунингдек­дозасига­ва­

инфузия­ўтказиш­техникаси­қоидаларига­риоя­

қилишни­талаб­қилади.

Коллоид­ препаратларни­ яратишда­ учрай-

диган­муаммолар­доирасини­қуйидагича­таъ-

рифлаш­ мумкин.­ Эритмаларга­ қўйиладиган­

асосий­ талаб­ инфузион­ терапияда­ қўлланил-

ганда­ АҚҲ­ бир­ маромда­ сақлаш­ қобилияти,­

яъни­ қон­ томир­ ётоғида­ сувни­ сақлаб­ қолиш­

ва­осмотик­градиентни­яратиш­қобилияти,­бу­

ерда­сувни­ҳужайралараро­бўшлиқдан­(“учин-

чи­ бўшлиқ”)­ кўчиришга­ қаратилган.­ Бунинг­

ягона­ йўли­ –­ молекуляр­ массасини­ ошириш-

дир.­Чунки­бу­ҳолда­модда­учун­томир­девор­

ўтказувчанлиги­ жуда­ паст­ (сув­ ўтказувчанли-

гидан­ 0,0001­ кам),­ чунки,­ зардоб­ албумини­

молекуляр­ оғирлиги­ (тахминан­ 67,000)­ билан­

солиштирганда­оптимал­ҳисобланади­[16].

Декстранлар­

поливинилпирролидондан­

фарқли­ўлароқ,­РЭС­ҳужайраларида­тўпланиб­

қолган­ бўлса­ хам,­ улар­ аста-секин­ декстро-

загача­ парчаланиб­ (кислотали­ алфа­ -­ глюко-

зидаза),­касалликлар­йиғилиб­қолишига­олиб­

келмайди.­ Бироқ,­ айниқса­ юқори­ молекуляр­

массали­ декстранларни­ жуда­ жиддий­ камчи-

ликларидан,­ антитана­ шаклланишига­ олиб­

келувчи­қобилиятидир.­Бу­билан­тез-тез­учраб­

турадиган­ (беморларнинг­ 60-70%­ да)­ препа-

ратни­ такрорий­ қўллаш­ эвазига­ аллергик­ ре-

акцияларни­ анафилаксиягача­ ривожланиши-

ни­тушунтиради­[13].­Буни­олдини­олиш­учун­

Декстран-1000­ препарати­ ишлаб­ чиқилди­ ва­

у­ анти-декстран­ иммуноглобулин­ G­ (IgG)­ би-

лан­ ўзаро­ гаптен­ хусусиятларига­ эга­ бўлган­

иммун­ мажмуаларини­ шаклланиши­ билан­ ку-

затилмайди.­ Декстран-1000,­ декстран­ препа-

ратлари­инфузиясидан­олдин­20­мл­миқдорда­

киритилганда,­ ўтказилган­ инфузиялар­ сонига­

нисбатан­оғир­анафилактик­реакциялар­содир­

бўлиш­сонини­1:­5000­дан­1:85000­гача­камай-

тиради.­Декстранлардан­фойдаланишнинг­яна­

бир­жиддий­асорати,­уни­қўллашга­кўрсатмани­

кескин­камайтиради,­бу­“­декстран­синдроми­“­

(ўпка,­буйракни­шикастланиши­ва­гипокоагуля-

ция)­деб­аталади­ва­асосида­томирлар­эндо-

телийсига­дорини­токсик­таъсири­ётганлиги­ту-

файли­ТИҚТИ­синдроми­кўринишида­кечади.

Гидроксиэтил­крахмалга­асосланган­препа-

ратлар­ (ГЭК)­ РЭСга­ таъсир­ қилмайди,­ чунки­

ГЭК­қоннинг­алфа-амилазалари­билан­парча-

ланади­ ва­ организмдан­ уларни­ парчаланиш­

маҳсулотлари­ чиқарилиши­ буйрак­ орқали­ со-

дир­бўлади.­Ножўя­таъсирларига­олдинги­юқо-

рида­санаб­ўтилган­бир­хил­аллергик­ва­ана-

филактик­ реакциялар­ (уртикария­ тошмалари,­

қичишиш,­ нафас­ олиш­ қийинлашиши­ билан­

бронхоспазм,­ўпка­шиши,­Квинке­шиши)­кира-

ди.­Шунингдек,­юрак­етишмовчилиги,­қон­зар-

добида­амилазалар­миқдорини­ортиши;­юқори­

дозалар­ асносида­ –­ коагулопатия­ (қон­ ивиш­

вақти,­ протромбин­ ва­ қисман­ тромбин­ вақти-

нинг­ вақтинчалик­ узайиши),­ гемодилюция­ хо-

латида­ –­ умумий­ оқсил,­ албумин,­ калций­ ва­

фибриноген­миқдорини­пасайиши­кузатилади­

[12].

Асоратларнинг­энг­юқори­кўрсаткичи­бўлиб­

оқсил­ препаратлари­ билан­ ажралиб­ туради.­

Энг­ кам­ ишлатиладиган­ желатин­ препарат-

ларининг­ ножуя­ таъсири­ декстранлар­ билан­

таққосланади.­Кўп­ҳолларда­кучли­аллергик­ва­

пироген­реакциялар­кузатилади.­

Реоло-

гик­бузилишлар­эҳтимолидан­огоҳ­бўлиб­туриш­

лозим­бўлади,­яъни­желатин­эритмалари­эри-

троцитлар­чўкмасини­келтириб­чиқаради,­қон­

қовушқоқлиги­ортади,­қон­кетиш­вақти­узаяди,­

қон­ лахтаси­ ҳосил­ бўлиши­ ва­ тромбоцитлар­

агрегацияси­секинлашади,­бу­эса­ўз­навбати-

да­ эритмаларда­ Cа

2

+­ ионларининг­ кўпайиши­

билан­ боғлиқ­ бўлади.­ Ўзида­ натив­ плазма­

оқсиллари­сақловчи­(албумин,­протеин­ва­б.)­

ҳозирги­ вақтда­ камдан-кам­ ҳолларда­ ишла-

тилади,­сабаби­асосан­беморларни­қабул­қи-

лишидаги­ муоммалар­ (аллергик­ реакциялар)­

вирусли­ва­бошқа­инфекциялар­(ОИТС,­гепа-

титлар,­сифилис,­ва­б.),­ва­уларни­қабул­қилиб­

олишдаги­ ўзига­ хос­ ҳусусиятлари­ билан­ боғ-

лиқ.­Амалиёт­шифокорлари­орасида­ёғ­эмуль-

сиялари­жудаям­машҳур­эмас.­Улардан­фой-

даланишда­ножуя­таъсирлар­жуда­хилма-хил­

ва­тез-тез­учрайди.­Уларга­ўткир­реакциялар,­


background image

124

НОВОСТИ МЕДИЦИНЫ, НАУЧНЫЕ ОБЗОРЫ

ЎЗБЕКИСТОН ВРАЧЛАР АССОЦИАЦИЯСИНИНГ БЮЛЛЕТЕНИ

шу­ жумладан,­ юқори­ сезувчанлик:­ ҳансираш,­

цианоз,­ гиперлипидемия,­ гиперкоагуляция,­

кўнгил­айниши,­қусиш,­бош­оғриғи,­юз­гипере-

мияси,­ гипертермия,­ кўп­ терлаш,­ титроқ,­ уй-

қучанлик,­тўш­ортида­ва­бел­соҳасида­оғриқ.­

Кечки­ реакцияларга­ жигар­ дисфункцияси­ ва­

РЭС­ га­ юкланиш­ белгилари:­ гепатомегалия,­

холестатик­ сариқлик,­ жигар­ трансаминазала-

ри­ ўтувчан­ фаоллигини­ ортиши,­ тромбоци-

топения,­ лейкопения,­ спленомегалия,­ гипер-

гидратация­ синдроми­ (ретикулоэндотелиал­

тизимда­жигарранг­ёки­“вена­ичига­ёғ”­пигмен-

тининг­тўпланиши)­киради.

Анафилактик­ шокгача­ бўлган­ ҳақиқий­ ал-

лергик­асоратлар­фақат­киритилаётган­инфу-

зион­препаратлар­асосини­оқсиллар,­желатин-

лар,­ крахмал,­ декстран­ ва­ аминокислоталар­

эритмалари­ ташкил­ этувчи­ дорилар­ билан­

юзага­келиши­мумкин.

ХУЛОСАЛАР

Инфузион­ терапия­ –­ кўплаб­ касалликлар­

ва­ патологик­ ҳолатлар­ учун­ ишлатиладиган­

юқори­самарали­даволаш­усули.­Бироқ,­унинг­

моҳияти­жуда­агрессив­аралашув­бўлиб,­у­ҳар­

доим­ ножуя­ таъсир­ ёки­ асоратларни­ риво-

жлантириш­имконияти­билан­боғлиқ.

Инфузион­ терапиянинг­ асоратлари­ асо-

сан­ инфузион­ препаратлар­ ишлаб­ чиқариш­

технологиясининг­ бузилиши­ ва­ инфузиялар­

учун­ ускуналарнинг­ номукаммаллиги­ билан­

боғлиқ.­Бу­фақат­замонавий­асбоб-ускуналар­

ва­технологиялар­билан­йирик­фармацевтика­

корхоналари­шароитида­GMP­стандартларига­

қатъий­мувофиқ­инфузион­суюқликлар­ишлаб­

чиқариш­учун­жуда­муҳим­аҳамиятга­эга.­Янги­

авлод­биоинерт­материалларидан­фойдалан-

ган­ҳолда­инфузия­ўтказиш­техтехникаси­(ве-

ноз­ катетерлар,­ бактериал­ филтрлар­ ва­ б.)­

янада­ ривожлантириш­ ва­ такомиллаштириш­

катта­аҳамият­касб­этади.

Инфузион­ асоратларни­ олдини­ олиш­ учун­

тиббиёт­ходимлари­хатолари­аҳамиятини­юқо-

ри­бахолаб­бўлмайди.­Шифокор­ходимлар

инфузион­терапия­препаратларини,­айниқ-

са­коллоидларни­тайинлаш­учун­кўрсатмалар­

ва­қарши­кўрсатмаларни­қатъий­ҳисобга­олиш,­

вена­ётоғига­тушиб­олиш,­ва­марказий­томир­

катетеризацияси­техникасини­эгаллаши­керак.­

Периферик­веналарни­катетерлаш­ва­катетер-

ни­парвариш­қилиш­бўйича­тавсияларга­риоя­

қилиш­учун­ҳамма­жойда­ўрта­тиббиёт­ходим-

лари­билан­ишлаш­керак.

Кейинги­ илмий­ тадқиқот­ ишларини­ бажа-

ришда­ минимал­ ножуя­ таъсир­ асносида­ мак-

симал­ терапевтик­ самара­ билан­ таъминлаш­

мумкин­ бўлган­ янги,­ фойдаланишга­ тайёр,­

инфузия­ ўтказиш­ учун­ маҳсулотлар­ яратиш­

зарур.

АДАБИЁТЛАР.

­

1.­ Александрович­ Ю.С.,­ Гордеев­ В.И.,­ Пшениснов­ К.В.­ Современные­ принципы­ инфузионной­ терапии­

в­педиатрической­практике.Российский­вестник­детской­хирургии,­анестезиологии­и­реаниматологии.­

2011;­3:­54–59­

2.­ Беляев­ А.В.­ Выбор­ препарата­ для­ коррекции:­ кристаллоидно-коллоидная­ дилемма­ //­ Мистецтво­

лікування.­–­2004.­−­№7(13).­–­С.­53.

3.­ Володин­H.H.,­Рогаткин­С.­О.,­Людовская­Е.В.­Лечение­детей,­перенесших­перинатальную­гипоксию­в­

период­ранней­неонатальной­адаптации­//­Вопросы­гинекологии,­акушерства­и­перинатологии.­2005.­№­

1.­С.­20-25.

4.­ Галинский­И.А.­Профилактика­и­лечение­желудочно-кишечных­кровотечений­при­ожоговой­болезни­//­

Актуальные­вопросы­диагностики­и­лечения­ожоговой­травмы:­Тезисы­докл.­и­лекций­Обл.­науч.-практ.­

конф.­–­Одесса,­2004.­–­С.­26–29.

5.­ Горовенко­ Н.Г.­ Использование­ инфузионных­ препаратов­ для­ коррекции­ метаболического­ ацидоза­ //­

Український­хіміотерапевтичний­журнал.­–­2008.­−­№­1-2­(22).­–­С.­29–33.­

6.­ Гордеев­В.И.­Практикум­по­инфузионной­терапии­при­неотложных­состояниях­у­детей.­СПб­.:­ЭЛБИ-

СПб,­2014­

7.­ Деркач­Н.Н.­Осложнения­инфузионной­терапии­ацидоза­//­Український­хіміотерапевтичний­журнал.­–­

2008.­−­№­1-2­(22).­–­С.­34–38.­

8.­ Лазарев­ В.В.,­ Михельсон­ В.­ А.,­ Хелимская­ И.­ А.­ и­ соавт.­ Первый­ опыт­ применения­ реамберина­ в­

анестезиологическом­обеспечении­новорожденных­//­Детская­хирургия.­2003.­№­6.­С.­31-34.

9.­ Пастухова­ Н.К.­ Инфузионно-трансфузионная­ терапия­ у­ пациентов­ с­ острыми­ хирургическими­

заболеваниями­и­повреждениями/Труды­Мариинской­больницы­Выпуск­IХ,­Спб.-­2012­г.-­С.133-136

10.­Свиридов­ С.В.,­ Николаев­ Д.В.,­ Гафоров­ Д.А.­ Дегидратация­ и­ методы­ контроля­ за­ проводимой­

инфузионной­терапией.­Consilium­medical­(Хирургия)­2008;­1:­33-37.

11.­Степаненко­С.М.,­Афуков­И.И.­Применение­ГЭК­200/0,5­Рефортан®­у­детей­с­хирургической­патологией.­

Consilium­medical­(Хирургия).­2011;­1:­26-28.

12.­Adams­H.­P.­American­Stroke­Association­(ASA)­Guidelines­for­the­early­management­of­patients­with­ischemic­

stroke­/­H.P.­Adams,­K.J.­Adams,­T.­Brott­et­al.­II­Stroke.­−­2003.­−­Mi­29.­−­P.­1056–1083.­

13.­Barry­K.­G.,­Berman­A.­R.­Mannitol­infusion.­Part­III.­The­acute­effect­of­the­intravenous­infusion­of­mannitol­

on­blood­and­plasma­volume­//­N­Engl­J­Med.­−­1961.­−­Vol.­264.­−­P.1085–1088.


background image

125

ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 1/2021

ТИББИЁТ ЯНГИЛИКЛАР, ИЛМИЙ МУШОХАДАЛАР

14.­Bastuji-Garin­S.,­Fouchard­N.,­Bertocchi­M.­et­al.­SCORTEN:­a­severity-ofillness­score­for­toxic­epidermal­nec-

rolysis//J.­Invest.­DermatoL.­−­2000.­−­Vol.­115.­−­P.­149–153.­

15.­Belfort­ MA,­ Antbony­ J,­ Saade­ GR,­ AllenJC­ A­ comparison­ of­ magnesium­ sulfate­ and­ nimodipine­ for­ the­

prevention­of­eclampsia.­N­Engl­/­Med­200З:­

16.­Finfer­S.,­Bellomo­R.,­Boyce­N.­A­comparison­of­albumin­and­saline­for­fluid­resuscitation­in­the­intensive­care­

unit­//­New­Engl.­J.­Med.­2004.­Vol.­350,­№­22.­P.­2247-2256

17.­Hebert­PC,­Wells­G,­Blajchman­MA,­et­al.­A­multicenter,­randomized,­controlled­clinical­trial­of­transfusion­

requirements­in­critical­care.­NEJM­1999;340:409-417.

18.­Perel­P,­Roberts­I.­Colloids­vs.­Crystalloids­for­Fluid­Resuscitation­in­Critically­Ill­Patients­Cochrane­DB­Syst­

Rev­2012;­6:CD000567.

УДК:616.028-78;615-89

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИЙ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В

ЗДРАВООХРАНЕНИИ

Вихров И.П.

Ташкентский педиатрический медицинский институт

Данный­ литературный­ обзор­ предназначен­ для­ изучения­ использования­ технологий­

искусственного­ интеллекта­ (ИИ)­ в­ здравоохранении­ и­ медицине,­ а­ также­ для­ понимания­

современного­состояния­и­тенденций­развития­ИИ­в­здравоохранении,­в­том­числе­обсуждения­

этических­ аспектов­ использования­ технологий­ ИИ­ в­ медицине.­ Кроме­ того,­ авторы­ обзора­

очерчивают­ потенциально­ возможные­ улучшения,­ связанные­ с­ использованием­ технологий­

ИИ­ в­ медицине,­ наряду­ с­ проблемными­ областями­ и­ возможными­ рисками.­ Для­ авторов­

обзора­крайне­важна­ориентация­исследования­на­практическое­применение­технологий­ИИ­в­

области­здравоохранения,­в­связи­с­чем­были­приведены­некоторые­практические­разработки­

международных­промышленных­компаний­в­качестве­примера.­

Ключевые слова:

искуственный­интеллект,­система­здравоохранения,­медицина.

СОҒЛИҚНИ САҚЛАШДА СУНЪИЙ АҚЛ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ

Ушбу­адабиётни­ўрганиш­соғлиқни­сақлаш­ва­тиббиётда­сунъий­ақл­(СА)­технологияларидан­

фойдаланишни­ўрганиш,­шунингдек,­соғлиқни­сақлашда­СА­ривожланишининг­ҳозирги­ҳолати­

ва­ тенденцияларини­ тушуниш,­ жумладан,­ СА­ технологияларидан­ фойдаланишнинг­ ахлоқий­

жиҳатларини­муҳокама­қилиш­учун­мўлжалланган.­Бундан­ташқари,­шарҳ­муаллифлари­муаммо­

соҳаларда­ва­мумкин­бўлган­хавф­билан­бирга,­тиббиётда­СА­технологияларидан­фойдаланиш­

билан­боғлиқ­потенциал­яхшилаш­белгилаяпти.­Шарҳ­муаллифлари­учун­тадқиқотларни­соғлиқни­

сақлаш­соҳасида­СА­технологияларини­амалда­қўллашга­қаратиш­ғоят­муҳимдир,­шу­муносабат­

билан­халқаро­саноат­компанияларининг­айрим­амалий­ишланмалари­мисол­қилиб­келтирилди.

Калит сўзлар:

сунъий­ақл,­соғлиқни­сақлаш­тизими,­тиббиёт.

USE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE TECHNOLOGIES IN HEALTHCARE

This­ literature­ review­ is­ intended­ to­ study­ the­ use­ of­ artificial­ intelligence­ (AI)­ technologies­ in­

healthcare­and­medicine,­as­well­as­to­understand­the­current­state­and­trends­in­the­development­

of­AI­in­healthcare,­including­discussing­the­ethical­aspects­of­the­use­of­AI­technologies­in­medicine.­

In­ addition,­ the­ review­ authors­ outline­ the­ potential­ improvements­ associated­ with­ the­ use­ of­ AI­

technologies­ in­ medicine,­ along­ with­ the­ problem­ areas­ and­ possible­ risks.­ For­ the­ authors­ of­ the­

review,­it­is­extremely­important­to­focus­the­research­on­the­practical­application­of­AI­technologies­in­

the­field­of­healthcare,­in­connection­with­which­some­practical­developments­of­international­industrial­

companies­were­cited­as­an­example.

Key words:

­artificial­intelligence,­health­care­system,­medicine.

Введение.

Развитие­ технологий­ Искус-

ственного­Интеллекта­(ИИ)­в­настоящее­время­

является­весьма­актуальной­и­занимает­одно­

из­первых­мест­в­повестке­научных­исследо-

ваний­во­всем­мире.­Поток­и­объем­генериру-

емой­информации­настолько­велик,­что­чело-

веческий­ мозг­ не­ в­ состоянии­ справляться­ с­

анализом­поступающих­данных,­в­связи­с­чем­

широкое­ распространение­ получили­ инфор-

мационные­ технологии­ обработки­ больших­

данных,­а­также­технологии­с­использованием­

ИИ,­в­том­числе­и­в­здравоохранении.­

Область­ исследования­ ИИ­ является­ до-

статочно­молодой­и­в­целом­сложно­выявить­

устоявшиеся­ термины,­ классификации,­ стан-

дарты­и­нормы,­тем­не­менее­у­ученых,­рабо-

Библиографические ссылки

­ Александрович­ Ю.С.,­ Гордеев­ В.И.,­ Пшениснов­ К.В.­ Современные­ принципы­ инфузионной­ терапии­ в­ педиатрической ­практике.Российский ­вестник ­детской­ хирургии,­ анестезиологии и ­­реаниматологии.­ 2011;­ 3:­54–59­

­ Беляев­ А.В.­ Выбор­ препарата­ для­ коррекции:­ кристаллоидно-коллоидная­ дилемма­ //­ Мистецтво­ лікування.­–­2004.­−­№7(13).­–­С.­53.

­ Володин ­H. H.,­ Рогаткин­ С. ­О.,­ Людовская­ Е. В.­ Лечение ­детей, ­перенесших ­перинатальную ­гипоксию­ в период­ ранней ­неонатальной ­адаптации­ //­ Вопросы­ гинекологии,­ акушерства ­и­ перинатологии. ­2005. ­№­1. ­С.­20-25.

­ Галинский­ И. А. ­Профилактика ­и­ лечение­ желудочно-кишечных­ кровотечений ­при­ ожоговой ­болезни ­// Актуальные­ вопросы ­диагностики ­и­ лечения ­ожоговой­ травмы:­Тезисы­ докл.­и­ лекций­ Обл.­ науч.-практ.­ конф.­–­Одесса,­2004.­–­С.­26–29.

­Горовенко­ Н. Г.­ Использование­ инфузионных­ препаратов­ для­ коррекции­ метаболического­ ацидоза­ // Український­ хіміотерапевтичний­ журнал.­–­2008.­−­№­1-2­(22).­–­С.­29–33.­

­ Гордеев­ В.И.­Практикум­ по­ инфузионной ­терапии­ при ­неотложных ­состояниях­ у ­детей.­ СПб­.:­ЭЛБИ-СПб,­2014­

­ Деркач­ Н. Н. ­Осложнения ­инфузионной ­терапии ­ацидоза­//­Український­ хіміотерапевтичний­ журнал.­–­ 2008.­−­№­1-2­(22).­–­С.­34–38.­

­ Лазарев­ В.В.,­ Михельсон­ В.­ А.,­ Хелимская­ И.­ А.­ и­ соавт.­ Первый­ опыт­ применения­ реамберина­ в анестезиологическом ­обеспечении ­новорожденных­ //­Детская­ хирургия.­2003.­№­6.­С.­31-34.

­ Пастухова­ Н. К.­ Инфузионно-трансфузионная­ терапия­ у­ пациентов­ с­ острыми­ хирургическими заболеваниями ­и ­повреждениями / Труды ­Мариинской­ больницы­ Выпуск ­IХ,­ Спб.-­2012­г.-­С.133-136

­Свиридов­ С.В.,­ Николаев­ Д.В.,­ Гафоров­ Д.А.­ Дегидратация­ и­ методы­ контроля­ за­ проводимой­ инфузионной ­терапией.­ Consilium­medical­(Хирургия)­2008;­1:­33-37.

­Степаненко­ С. М.,­ Афуков­ И. И.­ Применение ­ГЭК­200/0,5 ­Рефортан®­ у ­детей ­с ­хирургической ­патологией.­ Consilium­medical­(Хирургия).­2011;­1:­26-28.

­Adams­ H.­P.­American­ Stroke­ Association ­(ASA)­ Guidelines ­for­ the­ early ­management­ of­ patients ­with ­ischemic stroke­/­H.P.­Adams,­K.J.­Adams,­T.­Brott­et­al.­II­Stroke.­−­2003.­−­Mi­29.­−­P.­1056–1083.­

­Barry­ K.­ G.,­Berman­ A. ­R.­ Mannitol ­infusion.­ Part­ III.­ The­ acute­ effect ­of­ the ­intravenous­ infusion­ of­ mannitol­ on ­blood­ and­ plasma­ volume­//­N­Engl­J­Med.­−­1961.­−­Vol.­264.­−­P.1085–1088.

­Bastuji-Garin­S., Fouchard­ N.,­Bertocchi ­M.­et­al.­SCORTEN:­ a­ severity-of illness ­score ­for­ toxic­ epidermal­ nec rolysis // J.­ Invest. DermatoL.­−­2000.­−­Vol.­115.­−­P.­149–153.­

­Belfort­ M A,­ Antbony­ J,­ Saade­ GR,­ AllenJC­ A­ comparison­ of­ magnesium­ sulfate­ and­ nimodipine­ for­ the­ prevention­ of­ eclampsia.­N­Engl­/­Med­200З:­

­Finfer ­S.,­Bellomo­ R.,­Boyce­ N.­A­comparison ­of­ albumin ­and ­saline ­for­ fluid ­resuscitation ­in­ the ­intensive­ care­ unit ­//­ New ­Engl.­ J.­ Med.­ 2004.­ Vol.­350,­ №­22.­ P.­2247-2256

­Hebert ­P C,­ Wells­ G,­Blajchman­ M A, ­et­al.­ A­multicenter,­ randomized,­ controlled­ clinical­ trial­ of ­transfusion requirements­ in­ critical­ care.­NEJM­1999;340:409-417.

­Pere l­ P,­ Roberts­I.­ Colloids­vs.­ Crystalloids­ for­ Fluid­ Resuscitation­in­ Critically­ Ill­ Patients­ Cochrane ­DB­ Syst­ Rev­2012;­6:CD000567.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов