ВЕТЕРИНАРИЯ ТИББИЁТИ
12
#05 (90) 2015
ЁШ ҲАЙВОНЛАРНИНГ КОЛИБАКТЕРИОЗ, САЛЬМОНЕЛЛЁЗ
КАСАЛЛИКЛАРИНИ ОЛДИНИ ОЛИШ САМАРАДОРЛИГИ
Аннотация
В этой статье приведены данные о мероприятиях по
профилактике
колибактериоза
и
сальмонеллёза,
которые часто встречаются среди молодняка с/х
животных..
Ключевые слова:
колибактериоз, сальмонеллёз,
бактериология, микробиология, эпизоотология, вакцина.
Аннотация
This article is dealt with the prophylaxis of salmonellosis
and colibacillosis diseases often occur among young animals.
Key words:
Colibacteriosis, Salmonellosis, treating,
prophylaxis, bacteriology, microbiology, epizootology,
vaccine, incidents’.
Республикамиз иқтисодиётида чорвачилик алоҳида
ўринга эга ва ҳукуматимиз томонидан соҳани
ривожлантиришга катта аҳамият берилмокда. Қишлоқ
хўжалигининг асосий тармоғи бўлган чорвачиликни
ривожлантириш ва самарадорлигини оширишда давлат,
фермер хамда хусусий хўжаликлардаги мол бош сонини
кўпайтириш, уларнинг маҳсулдорлигини ошириш,
соғлом насл олиш, уларни тўғри парваришлаш, турли
касалликлардан сақлаш каби омилларга боғлиқ.
Ветеринария фани олдида турган энг долзарб
муаммолардан бири қишлоқ хўжалик ҳайвонлари,
айниқса, ёш чорва моллари орасида учрайдиган ва катта
иқтисодий зарар етказадиган юқумли касалликларга
ташхис қўйиш, олдини олиш ва қарши кураш чора-
тадбирларини ишлаб чиқиш, такомиллаштириш хамда
амалиётга жорий этишдир. Юқорида кўрсатилган
муаммоларни бартараф этиш учун ветеринария -
санитария талабларига риоя қилишдан ташқари юзага
келган вазиятни чуқурроқ ва атрофлича илмий талқин
қилиш лозим. Айниқса, касалликнинг келиб чиқишида
бир неча қўзғатувчиларнинг иштирок этиши муаммони
оғирлаштиради. Шунинг учун чорва молларини юқумли
бактериал касалликларига қарши самарали усул ҳамда
воситаларни тадбиқ этиш хозирги куннинг долзарб
вазифаларидан биридир.
Қоракўлчилик фермер ва ширкат хўжаликларида тул
даври бошланиш арафасида, яъни март-апрел ойларида
бўғоз қўйларни озиқлантириш, сақлаш,
уларни
касалликлардан химоя қилиш, тулни муваффақиятли
ўтказиш, туғилган кўзиларни касалликлардан асраш,
уларни тўғри озиқлантириш ва парваришлаш муҳимдир.
Бизнинг илмий тадқиқот ишларимиз бевосита ушбу
масалани ечишга ойдинлик киритади. Ветеринария
илмий-тадқиқот институтида яра- тилган бузоқ, қўзи ва
чўчқа болаларининг колибактериоз, сальмонеллёз
касалликларига кар- ши ассоциацияланган ГОА формол
вакцинанинг самарадорлигини ўрганиш мақсадида 8 бош
она қўй 4 бошдан 2 гуруҳга ажратиб ўрганилди. Биринчи
гурухдаги кўйларнинг хар бирига 3 мл дан тери остита
ушбу вакцинани қўллаш бўйича йўриқномага асосан
2015-йилнинг март ойида вакцина юборилди. Иккинчи
гуруҳ назорат ҳисобланиб, уларга вакцина юборилмади
(1-жадвал).
1-жадвал.
Тажрибадаги она куйларни вакцина билан эмлаш
тартиби ва олинган кузилардаги ўзгаришлар
натижаси
Тажриба
гурухи
Тажриба-
даги
қўйлар
сони
Эмлаш
миқ-
дори
Эмлаш
жойи
Тажрибадаги
куйлардан тугилган
қўзиларнинг ҳолати
Касаллан-
мади
Касал-
ланди
I тажриба
4
3 мл
Тери
остита
4
0
11
назорат
4
-
-
1
3
Эмлангандан 2 ой ўтгандан сўнг тажрибадаги барча
бўғоз қўйлардан қўзилар туғилди. Шу даврда
тажрибанинг 15,30,45 ва 60-кунлари қон намуналари
олиниб қон зардобида вакцинанинг иммун фаоллиги (АР)
серологик
усулда
ушбу
касалликларга
қарши
антителолар титри аниқланди (2-жадвал). Тажриба
гуруҳидаги кўзилар бир ой кузатиш даврида ҳеч қандай
касалликка учрамади. Назорат гуруҳидаги вакцина
эмланмаган она қўйлардан туғилган қўзиларнинг 3 боши
касалланиб, ич кетиш, оғиздан суюқлик оқиб, тана
ҳарорати кўтарилиб, ҳаётининг 7-кунида бир бош, 11-
кунида бир бош, 17-кунида бир бош қўзи ўлди. Мазкур
қўзиларни патологоана- томик ёриб кўрилганда,
уларнинг
жигари,
буйраги,
ошқозон-ичакларида
геморрагик яллиғланишлар ва нуқтали қон қўйилишлар,
кўкрак ва корин бўшлиқларида сарғиш суюқлик
тўпланганлиги аниқланди. Ички аъзоларидан намуналар
олиниб бактериологик текширилганда колибактериоз ва
сальмонеллёз касалликлари қўзғатувчилари мавжуд-
лиги аниқланди.
ZOOVETERINARIYA
УДК: 619.616. 091.981.21.
Б.А Элмуродов, ВИТИ. З.Ж. Шопўлатова, Н.У. Сатторов.
СамҚХИ
ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР
ВЕТЕРИНАРИЯ ТИББИЁТИ
ИЕМ1ИН
ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР
2-жадвал.
Эмланган куйлар крн зардобида эшерихияларга
царши махсус антителолар тшпр динамикаси (АР)
Гурухлар
Эмл
анга
н
ку
йл
ар
со
ни
Эмл
аш
мик
до
ри
Эмл
аш
ж
ойи
Антителолар титри
15
30
45
60
I тажриба
4
3 мл
Тери
остига
1:200
1:400
1:600
1:800
1:400
1:600
1:800
1:800
1:200
1:400
1:600
1:600
1:600
1:800
1:800
1:800
II назорат
4
-
-
1:40
1:32
1:40
1:32
1:32
1:40
1:32
1:32
1:32
1:40
1:40
1:40
1:40
1:40
1:40
1:32
3-жадвал.
Эмланган кўйлар кон зардобида салмонеллаларга карта
антителолар титр динамикаси (АР).
Гурухлар
Эмланган
қўйлар
сони
Эмлаш
микдори
Эмлаш
жойи
Антителолар титри
15
30
45
60
I тажриба
4
3 мл
Тери
остига
1:400
1:600
1:800
1:800
1:200
1:400
1:400
1:800
1:200
1:400
1:600
1:800
1:400
1:400
1:400
1:600
II назорат
4
-
-
1:32
1:20
1:40
1:60
1:16
1:40
1:60
1:40
1:40
1:40
1:40
1:40
1:20 1:32
1:40
1:32
Хулоса қилиб шуни таъкидлаш лозимки, мазкур
ўтказилган тадқиқотлар натижасида қўйларнинг ко-
либактериоз ва сальмонеллёз касалликларига қарши
ишлаб чиқилган вакцинанинг бир маротаба 3 мл дан
қўллаганда 60 кунликда антителолар титри колибак-
териозда ўртача 1:800 ни, сальмонеллёзда ҳам ўртача
1:800 ни ташкил этди. Шундай қилиб колибактериоз ва
сальмонеллёзга қарши ГОА формол вакцинанинг 3 мл
тери остита эмлаш самарадорлиги юқори эканли- ги
аниқланди.
Тадқиқотлар натижасида шу маълум бўлдики, бўғоз
ҳайвонлар туғишига 1,5-2 ой қолганда қўлланмага
мувофиқ бузоқ, қўзи ва чўчқа болалари- нинг
колибактериоз, сальмонеллёз касалликларига қарши
ассоциацияланган ГОА формол вакцина билан эмлаш
улардан туғилган қўзиларни мазкур касаллик- лардан
сақлаб қолиш имконини яратади.
Фойдаланлган адабиётлар рўйхати:
1.
Авроменко И.Ф. Этиология желудочно-кишечных
заболеваний новорожденных ягнят. // Ветеринария.-]987
№2 С. 12-13.
2.
Ахмедов А.М. Вопросы колибактериоза живот-
ных Труды института Сам СХИ.-1988. Т.-19. С.97-99.
3.
Ахмедов А.М. “Сальмонеллёзы” М. Колос 1970.
4.
Мойса В. Борьба с сальмонеллой с помощью
самой сальмонеллы. Ветеринарная газета, 2000, №12, с.
13.
5.
Сытдыков А.К., Бурлуцкий И.Д. Колибактериоз
ягнят. Сельское хозяйство Узбекистана.-1967.-№8. С. 58.
А.О. Оринов, в.ф.д., профессор, Н.Э.Йўлдошев., в.ф.н.
И.А. Улашов,
кичик илмий ходим, ВИТИ.
ФАСЦИОЛЁЗ ВА БОШҚА ТРЕМАТОДОЗЛАРГА ҚАРШИ КУРАШДА
КАЛИЙЛИ ЎҒИТ - КАЛИЙ ХЛОРИДДАН ФОЙДАЛАНИШ
Аннотация
Приводятся данные и «Наставления» по исполь-
зованию хлорида калия в качестве моллюскоцида против
пресноводных моллюсков — промежуточных хозяев
возбудителей фасциолёза, ориентобилъгарциоза и
парамфистоматидозов.
Маълумки чорва моллари, айниқса, қорамол ва қўй-
эчкиларнинг гельминтоз (гижжа) касалликлари орасида
фасциолёз, ориентобильгарциоз, парам- фистоматидозлар
(парамфистомоз,
каликофороз,
лиорхоз
ҳамда
гастротиляксоз) алоҳида ўрин эгаллайди. Чунки бу
касалликларни
кўзғатувчи
гельминтлар-
трематодаларўзларинингпатогенлик, яъни касалликни
қўзғатиш ва уни ривожлантириш хусусиятлари билан
бошқа гельминтлардан
Summary
Приводятся данные и «Наставления» по исполь-
зованию хлорида калия в качестве моллюскоцида против
пресноводных моллюсков - промежуточных хозяев
возбудителей фасциолёза, ориентобилъгарциоза и
парамфистоматидозов.
ажралиб туради. Бу гельминтозларнинг қўзғатув- чилари
биогельминтлар
бўлиб,
уларнинг
биологик
ривожланишида ва касалликларнинг тарқалишида
қўшимча хўжайин сифатида чучук сувда яшовчи
моллюскалар қатнашади. Ушбу моллюскалар Lymnaea ва
Planorbis авлодларига мансуб моллюскалар бўлиб, улар
фақат чучук сувда, сувдаги тузлар миқдори 300 мг/л.дан
оз бўлганда яшаб кўпаяди.
#05 (90) 2015
13