STARS International University
127
Annotatsiya:
Mazkur maqola O‘zbekiston oliy ta’lim tizimining rivojlanish bosqichi va
kelgusida amalga oshiriladigan ishlari,maqsadlari,kengashda yuritilgan vazifalar, ta’lim
jarayoniga tegishli bo‘lgan jarayonlarni to‘liq elektronlashtirish orqali talabalar va profes-
sor-o‘qituvchilarning asosiy faoliyatining o‘quv jarayoniga qaratilganligi xususidadir.
Kalit so‘zlar:
oliy ta’lim tizimi, rivojlantirish konsepsiyasi, malaka, o‘quv reja, oliy ta’lim
muassasalari, innovatsiya, kredit-modul, ta’lim dasturlari, kengashning asosiy vazifalari,
xalqaro aloqalar, strategik maqsadlar.
Kirish
2022 yilda oliy ta’lim sohasida sog‘lom raqobat muhitini shakllantirish hamda
yoshlarni oliy ta’lim bilan qamrov darajasini 32 foizga yetkazish maqsadida nodavlat
oliy ta’lim muassasalari sonini 25 tadan jami 160 taga oshiramiz.
Is’hoqxon Ibrat nomidagi Namangan davlat chet tillar instituti, Andijon davlat
chet tillar instituti faoliyati yo‘lga qo‘yilsa, Navoiy davlat konchilik instituti negizida
Navoiy politexnika universiteti tashkil etiladi.
Kelgusi yillarda:
- oliy ta’limning me’yoriy-uslubiy tizimi xalqaro standartlarga muvofiq joriy etiladi
va buning natijasidamamlakat oliy ta’lim tizimi jahon ta’lim makoniga to‘liq integrat-
siya qilinadi;
- xalqaro akademik va ilmiy mobillik huquqiy asosga ega bo‘lib, keskin kengayadi;
- diplomlar, akademik va ilmiy darajalar “konvertatsiyasi” uchun keng imkoniyatlar
yaratiladi;
- ta’lim dasturlarini xalqaro miqyosda uyg‘unlashtirish imkoniyatlari kengayadi;
- mamlakat oliy ta’lim muassasalarining xalqaro reytinglarda tengma-teng ishtirok
etishi imkoniyatlari yanada oshadi;
- ta’lim jarayoniga xorijiy mutaxassislarni jalb qilish imkoniyatlari kengayadi;
- xalqaro akademik va ilmiy loyihalarni amalga oshirish ko‘lami kengayadi;
- qo‘shma dasturlar asosida o‘qitish imkoniyatlari kengayadi.
RUSHONA BOYTURAYEVA
ALISHEROVNA,
The student of 21/2 group
Stars International University
rushanaboyturaeva@gmail.com
MARKHABO SAIDOVA
HABIBULLO QIZI,
PhD, Docent
Stars International University
saidovamarhabo1991@gmail.com
O‘ZBEKISTON
RESPUBLIKASI OLIY
TA’LIM TIZIMINI
2030-YILGACHA
RIVOJLANTIRISH
KONSEPSIYASI
https://doi.org/10.47689/STARS.university-pp127-133
Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
128
Oliy ta’lim tizimida ma’muriy, o‘quv, ilmiy va moliyaviy jarayonlarni boshqarish
to‘liq elektronlashtiriladi.
Ta’lim jarayoniga tegishli bo‘lgan jarayonlarni to‘liq elektronlashtirish orqali talaba-
lar va professor-o‘qituvchilarning asosiy faoliyati o‘quv jarayoniga qaratiladi. O‘quv
jarayonini qog‘ozda tartibga solish amaliyotidan to‘liq voz kechiladi.
- “Dars jadvalidan tortib reyting daftarchagacha talaba va uning ota-onasining
telefonida bo‘lishi kerak, biz bu ishni boshladik va kelgusi 2022 yilda yakuniga yet-
kazamiz”, - deydi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vaziri Abduqodir Toshqulov.
Shuningdek, barcha oliy ta’lim muassasalarining axborot-kutubxonalarini birlash-
tirgan holda Yagona raqamli kutubxona tizimini joriy etamiz. Buning uchun mavjud
barcha o‘quv va ilmiy adabiyotlarni raqamlashtirish, elektron, audiokitoblar yaratish
orqali kutubxona bazasini boyitamiz.
Talabalarga o‘z oliy ta’lim muassasasida mavjud bo‘lmagan kitoblarni boshqa oliy-
gohda mavjudligini ko‘rish va ushbu kitobni buyurtma qilish imkoniyatini yaratamiz.
Keyinchalik «Raqamli kutubxona» tizimini xalqaro ilmiy kutubxona tizimlariga in-
tegratsiya qilish rejalashtirilgan.
O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsep-
siyasining maqsadli ko‘rsatkichlari
T/r
Ko‘rsatkichlar
nomi
O‘lchov
birligi
Yillar kesimida
Mas’ul ijrochilar
2019
2020
2023
2025 2030
1.
Oliy ta’lim bilan qa-
mrab
olish darajasi
foizda
(jami biti-
ruvchilar
soniga nis-
batan)
20
25
30
35
50
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Iqtisodiyot va sanoat
vazirligi,
Moliya vazirligi
2.
Nodavlat oliy ta’lim
muassasalari, shu
jumladan, davlat-
xususiy sheriklik
shartlari asosida
Nodavlat
oliy ta’lim
muassasalari
soni
5
10
20
28
35
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi, Investit-
siyalar va tashqi savdo
vazirligi,
Tashqi ishlar vazirligi,
Ta’lim sifatini
nazorat qilish davlat ins-
peksiyasi,
Davlat-xususiy sherikli-
kni rivojlantirish agen-
tligi
3.
Xorijiy oliy ta’lim
muassasalari
dasturlari asosida
o‘qitishni tashkil
qilish (qo‘shma
ta’lim dasturlari
bundan mustasno)
Xorijiy das-
turlar asosida
tashkil etilgan
oliy ta’lim
muassasalari
soni
23
26
31
36
45
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Tashqi ishlar vazirligi,
Ta’lim sifatini
nazorat qilish davlat ins-
peksiyasi
STARS International University
129
4.
Muhandislik-texnik
ta’lim yo‘nalishlari-
da tahsil olayotgan
talabalar ulushi
Foizda
(jami tala-
balar soniga
nisbatan)
25
28
35
40
50
Iqtisodiyot va sanoat
vazirligi,
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Moliya vazirligi
5.
Bakalavriat ta’lim
yo‘nalishlari
bitiruvchilaridan
magistratura
mutaxassisliklariga
qabul qilingan tal-
abalar
Foizda
(bakalavriat
ta’lim yo‘nal-
ishi bitiru-
vchilariga
nisbatan)
7
10
15
17
22
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Iqtisodiyot va sanoat
vazirligi,
Moliya vazirligi
6.
Xorijda malaka os-
hirgan
yoki stajirovka
o‘tagan profes-
sor-o‘qituvchilar
ulushi
Foizda
(profes-
sor-o‘qitu-
vchilar soniga
nisbatan)
2
4
10
15
20
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Tashqi ishlar vazirligi,
“El-yurt umidi” jamg‘ar-
masi
7.
Respublika
oliy ta’lim
muassasalariga
jalb qilingan
xorijiy professor-
o‘qituvchilar ulushi
(xorijiy oliy ta’lim
muassasalari
bundan mustasno)
Foizda
(profes-
sor-o‘qitu-
vchilar soniga
nisbatan)
1
2
5
8
12
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Tashqi ishlar vazirligi,
“El-yurt umidi” jamg‘ar-
masi
8.
Malaka oshirish
kurslarida
dars beruvchi xorij-
da malaka oshirgan
professor-o‘qitu-
vchilar ulushi
Foizda
(malaka os-
hirish
kurslari pro-
fessor-o‘qitu-
vchilari soni-
ga nisbatan)
5
15
40
60
80
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Tashqi ishlar vazirligi,
“El-yurt umidi” jamg‘ar-
masi
9.
Kredit-modul tizimi
joriy etiladigan oliy
ta’lim muassasalari
Foizda
(oliy ta’lim
muassasalari
soniga nis-
batan)
2
5
16
57
85
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Ta’lim sifatini
nazorat qilish davlat ins-
peksiyasi
10.
O‘quv rejalarida
amaliy
ko‘nikmalarni
oshirishga
qaratilgan
mutaxassislik
fanlari bo‘yicha
amaliy
mashg‘ulotlar
ulushi
Foizda
(mashg‘ulot-
lar soniga
nisbatan)
35
45
55
70
80
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Ta’lim sifatini
nazorat qilish davlat ins-
peksiyasi
Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
130
11.
O‘quv va ilmiy
adabiyotlarning
elektron shaklda
mavjudligi
Foizda
(o‘quv va ilm-
iy adabiyotlar
soniga nis-
batan)
20
30
50
70
90
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi, Axborot
texnologiyalari va
kommunikatsiyalarni
rivojlantirish vazirligi
12.
Oliy ta’lim muas-
sasalarida ta’lim
jarayonlarini bosh-
qarish axborot
tizimining joriy
etilishi
Foizda
(oliy ta’lim
muassasalari
soniga nis-
batan)
20
30
80
100
100
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Axborot texnologiyalari
va kommunikatsiyalarni
rivojlantirish vazirligi
13.
Ta’lim sifatini
ta’minlash
jarayonlarini
elektron ta’lim
boshqaruv tizimi
orqali
nazorat qilish
Foizda
(oliy ta’lim
muassasalari
soniga nis-
batan)
mavjud
emas
20
50
100
100
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Ta’lim sifatini
nazorat qilish davlat ins-
peksiyasi
14.
O‘qitishda raqamli
texnologiyalar,
shu jumladan
“E-MINBAR”
elektron
platformasi,
onlayn, vebinar
texnologiyalar joriy
etilgan oliy ta’lim
muassasalari
Foizda
(oliy ta’lim
muassasalari
soniga nis-
batan)
mavjud
emas
10
40
80
100
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Axborot texnologiyalari
va kommunikatsiyalarni
rivojlantirish vazirligi
15.
Oliy ta’lim muas-
sasalarining ilmiy
salohiyati
(ilmiy darajaga ega
bo‘lgan profes-
sor-o‘qituvchilar
ulushi)
Foizda
(profes-
sor-o‘qitu-
vchilar soniga
nisbatan)
36
38
40
60
70
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Innovatsion rivojlanish
vazirligi,
Oliy attestatsiya komis-
siyasi
16.
Magistratura mu-
taxassisligi biti-
ruvchilarini ilmiy
faoliyatga yo‘nalt-
irish
Foizda
(magistratura
mutaxassisligi
bitiruvchilari
soniga nis-
batan)
15
29
32
38
45
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Fanlar akademiyasi,
Innovatsion rivojlanish
vazirligi,
Moliya vazirligi
17.
“Scopus”, “Science-
Direct”,
“Web of Science”
va boshqa xalqaro
ilmiy-texnik ma’lu-
motlar
bazasida indek-
slanuvchi jurnal-
lardagi maqolalar
Indekslanuv-
chi jurnallard-
agi
maqolalar
soni
750
1 200
2 500 4 000 7 000
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Innovatsion rivojlanish
vazirligi, Fanlar aka-
demiyasi
STARS International University
131
18.
“Scopus”, “Science-
Direct”,
“Web of Science”
va boshqa xalqaro
ilmiy-texnik ma’lu-
motlar bazasiga
kiritilgan oliy ta’lim
muassasalari ilmiy
jurnallari
ilmiy jurnallar
soni
mavjud
emas
2
10
25
35
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Innovatsion rivojlanish
vazirligi
19.
Oliy ta’lim muas-
sasalarida faoliyat
olib borayotgan
“Xirsh” indeksi
(h-indeks) 5 va un-
dan yuqori bo‘lgan
professor-o‘qitu-
vchilar
Profes-
sor-o‘qitu-
vchilar soni
142
171
295
460
900
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Innovatsion rivojlanish
vazirligi
20.
Xorijiy
talabalarning ulushi
Foizda
(jami tala-
balar soniga
nisbatan)
1
3
6
10
15
Oliy va o‘rta maxsus
ta’lim vazirligi,
Tashqi ishlar vazirligi
18-sentabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respubli-
kasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘ri-
sida”gi Farmoni loyihasi muhokamasiga bag‘ishlangan majlis bo‘lib o‘tdi.
Majlisda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi, Oliy va o‘rta max-
sus ta’lim vazirligi rahbariyati va jamoasi, oliy ta’lim muassasalari rektorlari, filiallar
direktorlar ishtirok etishdi.
“O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsep-
siyasi” O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 11-iyuldagi PQ–4391-son
“Oliy va o‘rta maxsus ta’lim tizimiga boshqaruvning yangi tamoyillarini joriy etish
chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori ijrosi yuzasidan ishlab chiqilgan.
Konsepsiya O‘zbekiston Respublikasida oliy ta’limni rivojlantirishning strate-
gik maqsadlari, ustuvor yo‘nalishlari, vazifalari, o‘rta va uzoq muddatli istiqboldagi
bosqichlarini belgilaydi hamda sohaga oid dasturlar va kompleks chora-tadbirlarni
ishlab chiqish uchun asos bo‘ladi.
Konsepsiya quyidagi qismlardan iborat:
1-bob. Umumiy qoidalar.
2-bob. Oliy ta’lim tizimining joriy holati va mavjud muammolar.
3-bob. Oliy ta’lim tizimini rivojlantirishning strategik maqsadlari va ustuvor yo‘na-
lishlari.
4-bob. Konsepsiyani amalga oshirishdan kutilayotgan natijalar.
Umumiy qoidalarda konsepsiyaning oliy ta’lim tizimini ijtimoiy soha va iqtisodi-
yot tarmoqlari ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda, fan, ta’lim va ishlab chiqarishning
mustahkam integratsiyasini ta’minlash asosida ta’lim sifatini yaxshilash, raqobatbar-
dosh kadrlar tayyorlash, ilmiy va innovatsion faoliyatni samarali tashkil etish, xalqaro
hamkorlikni rivojlantirish maqsadida ishlab chiqilganligi asoslangan.
Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
132
Shuningdek, tizimda mavjud bo‘lgan quyidagi muammolar ham sanab o‘tilgan:
- amaldagi malaka talablari, o‘quv reja va dasturlari mazmun jihatidan bitiruvchi-
larda amaliy ko‘nikmalarni shakllantirishga yo‘naltirilmagan,o‘quv rejalarida nomu-
taxassislik fanlari ulushi yuqoriligicha qolmoqda;
- oliy ta’lim muassasalari va kadrlar buyurtmachilari bilan o‘zaro hamkorlikda kad-
rlar tayyorlash bo‘yicha ishlar samarali yo‘lga qo‘yilmagan;
- ish beruvchilarning oliy ta’lim mazmunini shakllantirishdagi ishtiroki yetarli emas;
- talabalarda tanqidiy fikrlash, axborotni mustaqil izlash va tahlil qilish ko‘nikma-
lari shakllantirilmagan;
- ishlab chiqarish korxonalarida amaliy mashg‘ulotlar samarali tashkil etilmagan,
tayyorlanayotgan mutaxassislar malakaviy darajasi mehnat bozorining zamonaviy
talablariga yetarlicha javob bermaydi;
- professor-o‘qituvchilarning xorijiy tillar va axborot-kommunikatsiya texnologi-
yalarini o‘zlashtirish darajasi pastligi sababli ularning kasbiy mahorati bugungi kun
talablaridan ortda qolmoqda va h.k.
Bundan tashqari, ilmiy-tadqiqot va innovatsion faoliyat sohasida, oliy ta’lim mu-
assasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash sohasida, ta’lim sohasidagi
jozibadorlikni oshirish, xalqaro miqyosda raqobatbardoshlikni ta’minlash sohasidagi
vazifalar belgilangan.
Kengashning asosiy vazifalari etib quyidagilar belgilandi
:
•professor-o‘qituvchilar, talabalar o‘rtasida so‘rovlar o‘tkazish, jamoatchilik va ish
beruvchilarning fikrini o‘rganish hamda ilg‘or xorijiy tajribalarni tahlil qilish orqali oliy
ta’lim sifatini oshirish, o‘quv dasturlarini takomillashtirish va zamonaviy pedagogik
texnologiyalarni joriy etish yuzasidan tavsiyalar ishlab chiqish;
•oliy ta’limni davlat tomonidan boshqarish tizimi samaradorligiga va profes-
sor-o‘qituvchilar uchun yaratilgan sharoitlar, ular tomonidan ta’lim berishda qo‘llani-
layotgan ta’lim-tarbiya usullarining ta’sirchanligiga xolisona baho berish;
•ta’lim berishda yuqori sifatni ta’minlash yuzasidan ta’sirchan jamoatchilik nazo-
ratini o‘rnatish, bu borada ommaviy axborot vositalari va boshqa fuqarolik jamiyati
institutlari bilan yaqindan hamkorlik qilish;
•oliy ta’lim muassasalari faoliyatida ochiqlik, shaffoflik va xolislikni ta’minlash,
korrupsiyaga sharoit yaratuvchi omillarni bartaraf etishga qaratilgan kompleks cho-
ra-tadbirlar ishlab chiqish va ularni amalga oshirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish;
•oliy ta’lim tizimida kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash, malakasini oshirish va
pedagoglarning ilmiy-innovatsion faoliyatini rivojlantirish bo‘yicha ishlarni mazmunli
va maqsadli tashkil etish yuzasidan taklif va tavsiyalar ishlab chiqish;
•xalqaro aloqalar natijadorligini tahlil qilib borish, qo‘shma dasturlar samaradorli-
gini baholash, hamkorlikning yangi shakllarini rivojlantirish, chet ellik professor-o‘qi-
tuvchilar va xorijdagi vatandoshlarni oliy ta’lim tizimiga jalb etish bo‘yicha takliflar
tayyorlash;
•oliy ta’lim muassasalari faoliyati samaradorligini baholash va takomillashtirish
bo‘yicha xorijiy ilg‘or tajribalarni o‘rganish asosida ularni respublika oliy ta’lim muas-
sasalari sharoitida qo‘llash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish.
STARS International University
133
Xulosa
Xulosa sifatida aytishimiz mumkinki,
oliy ta’lim tizimini rivojlantirishning strategik
maqsadlari sifatida e’tirof etilgan mamlakatni modernizatsiya qilish, ijtimoiy-iqtiso-
diy jihatdan barqaror rivojlantirish uchun yuqori malakali kadrlar tayyorlash sifatini
oshirish, inson kapitalini mehnat bozori talablari asosida rivojlantirish muhim ahami-
yat kasb etadi. Oliy ta’lim bilan qamrov darajasini oshirish, xalqaro standartlar asosi-
da yuqori malakali, kreativ va tizimli fikrlaydigan, mustaqil qaror qabul qila oladigan
kadrlar tayyorlash, ularning intellektual qobiliyatlarini namoyon etishi va ma’naviy
barkamol shaxs sifatida shakllanishi uchun zarur shart-sharoit yaratishdir. Shu bi-
lan birgalikda, sohada sog‘lom raqobat muhitini shakllantirish, uning jozibadorligini
oshirish, jahon miqyosidagi raqobatbardoshligini ta’minlash mamlakatimiz hayotida
asosiy o‘rin egallaydi.
Adabiyotlar:
1.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 9-oktrabrdagi “O‘zbekiston
Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiq-
lash to‘g‘risida”gi PF-5847-son Farmoni. https://lex.uz/ru/docs/-4545884
2.O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsep-
siyasiga ilova https://lex.uz/ru/docs/-4545884
3.O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsep-
siyasi loyihasi muhokama qilindi
https://uzswlu.uz/news/view/542
